WPŁYW POŻYWIENIA NA DOSTĘPNOŚĆ BIOLOGICZNĄ I DZIAŁANIE LEKÓW

WPŁYW POŻYWIENIA NA DOSTĘPNOŚĆ BIOLOGICZNĄ I DZIAŁANIE LEKÓW

Dostępność biologiczna i działanie leków zależą od:

Składniki pokarmowe mogą wpływać na zachowanie się substancji leczniczych w organizmie zmniejszając stopień ich bioprzyswajalności. Jest to wynikiem interakcji farmakokinetycznych oraz zmiany stopnia wiązania leku z białkami surowicy krwi.

Stopień oddziaływania pożywienia na farmakologiczne działanie środków leczniczych ma największe znaczenie w przypadku leków szybko i silnie działających, albo też szybko wydalanych.

Oznacza to że ww problem występuje wtedy, gdy:

Interakcje składniki pożywienia-lek w przewodzie pokarmowym mogą doprowadzić do zmniejszenia, zwiększenia lub opóźnienia wchłaniania. Występują również liczne grupy leków niepodatne na takie interakcje.

Zmniejszenie wchłaniania

- wpływ obecności pokarmu w żołądku i adsorpcja niektórych leków na jego powierzchni (penicylina, ampicylina, amoksycylina), stąd zaleca się przyjmowanie ich 1-2 godz przed lub po posiłku

-adsorpcja leku przez substancje wielkocząsteczkowe pożywienia (błonnik, pektyny, białko); dotyczy to takich eków jak amoksycylina, TLPD, paracetamol (pektyny), digoksyna (otręby zbóż), lowastatyna (pektyny, otręby); należy podawać lek 2 godz przed lub po posiłku

- kompleksowanie leków: składniki mineralne pożywienia (Ca, Mg, Zn, Fe) tworzą trudno wchłaniane i słabo rozpuszczalne połączenia z tetracyklinami, fluorochinolonami, lekami z grupy bifosfonianów dlatego należy ograniczyć jednoczesne ich podawanie z mlekiem i jego przetworami (Ca); związki Fe występujące w mięsie i jego produktach ograniczają wchłanianie tetracyklin i lewodopy

-konkurencyjność wchłaniania składników pożywienia w stosunku do leków: dieta białkowa + L-dopa -> zaburzenia w wyniku konkurencyjnego wchłaniania aminokwasów obecnych w posiłku i leku

-kwaśny odczyn płynów żołądkowo-jelitowych powoduje lepsze wchłanianie niektórych leków, ale pokarm może przyczynić się do zmiany odczynu treści- pokarm niezbilansowany zakwaszający (pieczywo, mięso) lub alkalizujący (mleko, owoce, warzywa)

-zaburzenia motoryki żołądkowo-jelitowej- szybkość opróżniania żołądka zależy od ilości pokarmu i jego składu; im większa masa pokarmu tym szybsze opróżnianie np. obecność tłuszczu i posiłki mocno ciepłe hamują motorykę żołądka i tempo jego opróżniania; na stan motoryki przewodu pokarmowego mają wpływ także właściwości fiz-chem np. zbyt długi okres przebywania w żołądku leków o charakterze słabych zasad- obniża jego wchłanianie; na motorykę wpływa również stan emocjonalny (osoby zestresowane- zaleganie treści, stany nagłej ekscytacji- przyspieszenie)

- zmniejszenie wchłaniania leków litofilnych w przypadku diety nisko lub beztłuszczowej w wyniku czego dochodzi do obniżenia wydzielania żółci; z drugiej strony zbyt obfite wydz żółci skutkuje przyspieszeniem perystaltyki jelit- zmniejszenie wchłaniania

Opóźnione wchłanianie

-pokarm spowalnia wchłanianie i przedłuża utrzymywanie stężenia leku na poziomie zalecanym dla efektywnej terapii farmakologicznej; jest to szczególnie korzystne w przypadku leków o krótkim czasie półtrwania np. antybiotyki z gr. cefalosporyn i sulfonamidy oraz furoseid i sole K

-dieta nie wpływa jednak na ogólny stopień efektywności wchłaniania leków i jego wydalanie z moczem w stos do leku podanego na czczo

Zwiększenie wchłaniania

- w procesie wchłaniania znaczącą rolę odgrywa żółć, która przyczynia się do zwiększenia rozpuszczalności leków lipofilnych co skutkuje wzrostem wchłaniania (nitrofurantoina, TLDP, p/pasożytnicze)

-TLDP i leki p/pasożytnicze przy obfitej diecie tłuszczowej mogą wystąpić objawy działania niepożądanego, a nawet toksycznego w wyniku zbyt wysokiego poziomu leku w surowicy krwi (podobnie w przypadku niektórych preparatów teofiliny)

-zwiększenie wchłaniania propranololu z dietą bogatobiałkową

WPŁYW POŻYWIENIA NA TRANSPORT LEKÓW

Leki i inne substancje mogą być transportowane przez albuminę osocza, która umożliwia przeniesienie cząsteczki leku do określonej tkanki- miejsca działania

Leki transportowane z albuminami: polopiryna, digoksyna, dikumarol, fenobarbital, klofibrat, tetracykliny, tiopental

Niekiedy w wiązaniu leku z albuminą może zachodzić konkurencyjne wypieranie substancji leczniczej przez niektóre inne substancje obce lub np. kwasy tłuszczowe. Wiążą się one w tych samych centrach aktywnych albuminy co leki, uniemożliwiając ich transportowanie.

W warunkach fizjologicznych stosunek stężenia WKT do albumin osocza 0,4-2,0. Powyżej tej wartości zachodzi wypieranie leków z połączeń albuminowych (w diecie bogato tłuszczowej). Podobny efekt przy głodzeniu, zaburzenia przemiany tłuszczów ze wzrostem WKT.

Leki i inne substancje są metabolizowane w organizmie przez system enzymów np. oksydazy. Metabolizm polega na:

Zmniejszenie metabolizmu:

-niedobór białka, Wit C, E, NKT, składników mineralnych tj Mg, Cu, K

Zwiększenie metabolizmu:

-niedobór składników energetycznych, Wit B1, Fe

Leki są metabolizowane w organizmie przeważnie do słabych kwasów lub słabych zasad. Część z nich jest wydalana z moczem. Jeśli metabolity i mocz mają odczyn kwaśny istnieje ryzyko powrotu substancji do krwiobiegu, co skutkuje jej przedłużonym działaniem.

Istotnym czynnikiem wpływającym na tempo wydalania leku jest odpowiednie regulowanie pH moczu przez dobór odpowiedniej diety

Pokarmy zakwaszające mocz- wzrost wydalania leków o charakterze słabych zasad np. amfetamina

Pokarmy alkalizujące mocz- wzrost wydalania leków o charakterze słabych kwasów

Wpływ środków spożywczych na działanie leku poprzez zmianę funkcji przewodu pokarmowego:


Wyszukiwarka