ANATOMIA 4.12.2013.
Problemy występujące przy przepuklinach:
uwięźnięcie jelita i tkanki tłuszczowej w worku przepuklinowym – przepuklina odprowadzalna lub nieodprowadzalna,
zadzierzgnięcie przepukliny – w szyjce worka przepuklinowego zostaje odcięty dopływ krwi do jelita, występuje w wypadku przepukliny nieodprowadzalnej, powoduje niedokrwienie jelita i martwicę.
Ściany jamy brzusznej
skóra,
powięź powierzchowna – między skórą i powierzchnią głęboką,
blaszka powierzchowna (powięź Camper’a) – tkanka tłuszczowa,
blaszka głęboka (powięź Skarpy/powięź Colles’a w okolicach krocza) – tworzy coś w rodzaju błonki,
powięź głęboka – pokrywa mięsnie brzucha, tworzy powięź nasienną zewnętrzną u mężczyzn,
warstwa luźnej tkanki łącznej – pomiędzy powięzią Skarpy a powięzią głęboką, umożliwia przesuwanie się powięzi powierzchownej w stosunku do powięzi głębokiej – gdyby jej nie było u osób szczupłych nie było by problemu, ale u tęższych byłyby kłopoty z poruszaniem (np. przy siadaniu, skłonach),
warstwa mięśniowa,
powięź poprzeczna na najgłębszym mięśniu (poprzecznym) – przedłuża się w powięź nasienna wewnętrzną u mężczyzn,
otrzewna.
Tylna ściana
Mięsień czworoboczny lędźwi
początek: grzebień biodrowy,
koniec: wyrostki żebrowe kręgów L1-L4 i XII żebro,
wyróżniamy część przednią i tylną,
kurcząc się jednostronnie zgina kręgosłup stronę działania, obustronnie stabilizuje kręgosłup,
przebiegają na nim nerwy splotu lędźwiowego.
Mięsień lędźwiowy większy
wchodzi w skład obręczy kończyny dolnej,
przebiega na nim nerw płciowo-udowy.
Trójkąt lędźwiowy dolny i górny
TLD
od dołu: grzebień biodrowy,
przyśrodkowo: rozcięgno mięśnia najszerszego grzbietu,
bocznie: brzeg tylny mięśnia skośnego zewnętrznego brzucha,
dno mięsień skośny wewnętrzny.
TLG – ścięgnista przestrzeń lędźwiowa – dostęp do nerek
od góry: XII żebro,
przyśrodkowo: mięsień prostownik grzbietu,
bocznie: m skośny zewnętrzny i wewnętrzny,
dno: rozcięgno mięśnia poprzecznego brzucha.
Otrzewna
Tworzy nam w obrębie jamy brzusznej ograniczenia jamy otrzewnej. Jest błoną surowiczą pokrytą nabłonkiem jednowarstwowym płaskim, mającym zdolność do wydzielania niewielkiej ilości płynu surowiczego. W jamie znajduje się płyn, który umożliwia przesuwanie się narządów bez pocierania.
Składa się z 2 blaszek:
otrzewna ścienna
otrzewna trzewna.
Przy przejściach blaszki ściennej w trzewna występują zdwojenia – kreski lub więzadła. Największymi zdwojeniami są:
sieć większa
zbudowana z 4 więzadeł (pozostałości krezki grzbietowej),
więzadło żołądkowo-okrężnicze,
więzadło żołądkowo-przeponowe,
więzadło żołądkowo-śledzionowe,
więzadło śledzionowo-nerkowe,
jest tzw. „policjantem jamy brzusznej” – znajdują się tam węzły chłonne – tkanka chłonna, która produkuje limfocyty, oblepia i ogranicza zapalenie, dzięki czemu zapobiega rozlaniu się zapalenia po całej jamie otrzewnej.
jest miejscem, w którym najczęściej dochodzi do przerzutów nowotworowych, np. w raku jajnika.
sieć mniejsza – zbudowana 3 więzadeł:
więzadło wątrobowo-dwunastnicze, przez które przechodzą:
przewód żółciowy wspólny (do przodu),
tętnica wątrobowa właściwa (pomiędzy),
żyła wrotna (od tyłu).
więzadło wątrobowo-żołądkowe,
więzadło wątrobowo-przełykowe.
Worek osierdziowy u kobiet i mężczyzn jest trochę inny. U mężczyzn nie ma komunikacji ze światem zewnętrznym, natomiast u kobiet istnieje ona poprzez pochwę, macicę i jajowody. Mogą się przez nie dostawać mikroorganizmy w kierunku jamy otrzewnej, co skutkuje tym, że u kobiet często występują zapalenia jajowodów.
Otrzewna ścienna ma strukturę błony cienkiej, przezroczystej, gładkiej. Przechodzi w trzewną najpierw tworząc więzadło wątrobowo-przeponowe (sierpowate wątroby), potem przechodzi na żołądek i dwunastnicę wytwarzając sieć mniejszą. Poniżej znajduje się sieć większa, która powstaje w taki sposób że otrzewna ścienna obu ścian żołądka łączy się i schodzi do żołądka, wytwarza fartuszek, a potem wraca i zahacza o okrężnicę.
Za tylną ścianą żołądka znajduje się przestrzeń – największy zachyłek jamy otrzewnej – torba sieciowa (omental bursa). Składa się z części głównej i 3 zachyłków: śledzionowego, górnego i dolnego. Wejście do torby sieciowej – otwór za więzadłem wątrobowo-dwunastniczym, tzw. otwór sieciowy, ograniczony:
od przodu: płat ogoniasty wątroby,
od tyłu: żyła główna dolna, prawa odnoga przepony,
od góry: więzadło wątrobowo-dwunastnicze,
od dołu: górna lub pierwsza część dwunastnicy.
Tylna powierzchnia wątroby częściowo zrasta się z przepona – nie jest pokryta otrzewną – pole nagie. Od tyłu otrzewna ścienna przechodzi na jelito w otrzewną trzewną, a potem wraca do ściany brzucha tworząc kreskę jelita cienkiego. Otrzewna pokrywa przednią ścianę trzustki, nie pokrywa nerki (miedzy nimi znajduje się torebka tłuszczowa). Ku dołowi pokrywa przednią ścianę odbytnicy i przednią ścianę cewki moczowej.
Jama otrzewna jest podzielona przez krezkę okrężnicy poprzecznej na:
część górną – brzuch gruczołowy,
wątroba,
śledziona,
żołądek.
część dolną – brzuch jelitowy.
jelito cienkie,
okrężnica,
wstępująca po prawej stronie,
zstępująca po lewej stronie.
podzielony na 2 trójkąty przez krezkę jelita cienkiego,
trójkąt górny prawy,
trójkąt górny lewy.
istnieje możliwość komunikacji miedzy częścią górna i dolną na brzegach prawym i lewym – bruzdy paracolic gutters.
Nasada krezki jelita cienkiego przebiega od części połączenia dwunastnicy i jelita czczego po lewej stronie kręgu L2 do połączenia krętniczo-kątniczego. Krzyżuje:
wstępującą i poziomą część dwunastnicy,
aortę brzuszną,
żyłę główną dolną,
prawy moczowód,
prawy mięsień lędźwiowy większy,
naczynia jądrowe/jajnikowe,
Możemy wyróżnić 2 typy organów położonych w stosunku do otrzewnej:
wewnątrzotrzewnowe - całkowicie pokryte przez otrzewną, zawieszone na krezce, dzięki czemu poruszają się – im dłuższa krezka tym większa ruchliwość,
żołądek, część górna dwunastnicy, jelito czcze, jelito kręte, kątnica, okrężnica esowata, wątroba, śledziona, macica,
zawnątrzotrzewnowe/wstecznootrzewnowe pokrycie jest mniejsze, przynajmniej 1 ściana nie jest pokryta otrzewna.
dwunastnica (poza częścią górną), okrężnica zstępująca, odbytnica, trzustka, pęcherz, szyjka macicy.
Czasami wyróżnia się:
położenie sródotrzewnowe – ściany są połączone z otrzewną, ale jedna jest zrośnięta z jamą brzuszną i organ jest przez to nieruchomy,
okrężnica zstępująca, wypełniony pęcherz
położenie pozaotrzewnowe – nie ma żadnego połączenia z otrzewną.
Pomiędzy pęcherzem moczowym a odbytnicą, u mężczyzn, znajduje się zachyłek – jama Douglasa, u kobiet między macicą a odbytnicą. Jest to miejsce, w którym jama otrzewnej położona jest najniżej.