MIĘŚNIE

• tkanka pobudliwa

• narządy z nich zbudowane mają w bardzo znacznym stopniu zdolność kurczenia się (⇓ długości)

Skurcz mięśnia odbywa się pod wpływem bodźców (skutecznych):

• mechanicznych

• elektrycznych

• chemicznych

+ SARKOLEMMY

Potencjał czynnościowy rozprzestrzenia się wzdłuż kanalików T lub sarkolemmy

EFEKT: - aktywacja układów kurczliwych = białka kurczliwe: miozyna + aktyna

1. zmiana napięcia mięśnia

2. zmiana długości mięśnia

PODZIAŁ MIĘŚNI:

1. Poprzecznie prążkowane:
   a)szkieletowy
   b) serca

2. gładkie

CHARAKTERYSTYKA:

Ad 1. Przestrzenne uporządkowanie nitek aktyny i miozyny (efekt prążkowania)

Ad 2. Układ aktyny i miozyny jest bezładny i nie występuje w tym typie mięśni efekt prążkowania

Ad 1a.

• komórki długie, wielojądrzaste, poprzecznie prążkowane włókna mięśniowe

• poszczególne komórki nie posiadają połączenia autonomicznego i czynnościowego

• unerwione są przez somatyczny układ nerwowy ( są zależne od naszej woli)

• warunkiem skurczu jest (+) nerwowe: układ somatyczny pełni rolę inicjującą skurcz

• depolaryzacja sarkolemmy spowodowana jest aktywacją sodową (otwarcie dokomórkowych kanałów Na⁺ )

Ad 1b. syncylium = masa wielojądrzasta

• obecne poprzeczne prążkowanie

• między komórkami występują złącza o niskiej oporności (zastawki) -> m. sercowy jest syncylium czynnościowym – masa o tej samej czynności

• unerwiony prze AUN (jest niezależny od naszej woli)

• posiada własny autonomiczny mechanizm rozrusznikowy (tzn. pewne struktury generują potencjał czynnościowy bez ingerencji z zewnątrz

• AUN -> modeluje czynność skurczową (zmiany HR i siły skurczu) HR – częstość skurczów serca

• za depolaryzację odpowiadają jony Na⁺ i Ca⁺

Ad 2.

• brak poprzecznego prążkowania

• zawierają znacznie mniej białek kurczliwych -> siła osiągana przez komórki mięśni gładkich w skurczu jest < niż w mięśniu szkieletowym

• unerwione przez AUN (niezależne od naszej woli)

• brak tropiny C i skąpe ER

• Ca2⁺, odpowiedzialny za depolaryzację, dyfunduje za środowiska zewnątrzkomórkowego
  -> następuje fosforylacja lekkich łańcuchów miozyny
  -> aktywacja kalmoduliny
  -> rozkład ATP => SKURCZ

• Mogą być (+) bodźcami elektrycznymi (unerwienie), bodźcami mechanicznymi (szybkie rozciąganie) -> dokomórkowy ruch Ca2⁺ => SKURCZ

Podział i charakterystyka mięśni gładkich:

Różnice – stosunek przestrzenny unerwiających je zakończeń AUN do komórek mięśniowych

Typy:

I wielojednostkowe

II jednostkowe (trzewne)

III pośrednie

Ad I

• obfite unerwienie

• współczulny splot podstawny z licznymi żylakowatościami, gęsty

• odległość między żylakowatościami (NA, ATP, NPY) a komórką mięśniową wynosi 10-30 nm (jak szczelina synaptyczna) – do nich przylegają komórki połączone niskooporowymi złączami; pobudzenie obejmuje szybko cały mięsień i jest krótkie

• skurcz ustępuje po ustaniu impulsów nerwowych

• obecność receptorów α 2 hamuje uwalnianie NA (noradrenalina)

• brak własnego automatyzmu

• silna kontrola nerwowa

• mało wrażliwe na KA (katecholaniny) krążące

• np. ściana nasieniowodów, pęcherzy nasiennych, zwieracz i rozwieracz źrenicy

Ad II

• skąpe unerwienie

• duża odległość między komórkami mięśniowymi a żylakowatościami (.100 nm)

• słaby wpływ współczulny – z dużym opóźnieniem – długo utrzymuje się pobudzenie (wolny wychwyt zwrotny, typ I)

• bardzo wrażliwe na KA krążące

• słaba kontrola AUN

• obecność komórek rozrusznikowych (słaby automatyzm)

• np. mięśnie gładkie ścian jelita (poza zwieraczami), głównie warstwa podłużna, moczowód, duże naczynia tętnicze

Ad III

• np. średnie i małe tętnice (warstwa środkowa)

Podział i charakterystyka miocytów mięśni poprzecznie prążkowanych szkieletowych

• włókna wolno kurczące się = czerwone = tlenowe = typ I = SO

• włókna szybko kurczące się = białe
  1. odporne na zmęczenie = tlenowo-glikolityczne = typ II A = FOG (fast twitch oxidative-glycolitic)
  2. podatne na zmęczenie = glikolityczne = typ II x = FG (fast twitch fatigable)

JEDNOSTKA RUCHOWA – kompleks, w skład którego wchodzi jeden motoneuron i włókna mięśniowe unerwione wyłącznie przez ten motoneuron. Jest najmniejszą jednostką czynnościową mięśnia.

TYPY

1. S – slow twitch = wolna

2. F – fast = szybkie

   • FR – fast resistant = odporne na zmęczenie

   • FF – fast fatigable = meczące się

Morfologia mięśnia szkieletowego

Włókna mięśniowe -> pierwotne pęczki mięśniowe połączone śródmięsną -> otoczone omięsną wewnętrzną i zewnętrzną -> cały mięsień otoczony jest namięsną -> a ta: powięzią

MIĘSIEŃ

• brzusiec (włókno mięśniowe)

• ścięgno -> na jednym końcu lub na obu końcach łączy mięsień ze szkieletem

• włókno mięśniowe -> ułożone równolegle między końcami mięśnia

Budowa włókna mięśniowego

Miofibryle dzielą się na miofilamenty = białka kurczliwe: miozyna, aktyn, tropomiozyna

Poprzeczne prążkowanie = różne załamanie światła poszczególnych części włókien mięśniowych.

Budowa i funkcje sarkomeru

Sarkomer – jednostka czynnościowa komórki mięśniowej mięśnia poprzecznie prążkowanego. Jest to część komórki mięśniowej: 1. ograniczona 2 liniami Z

2. w części centralnej mamy prążki:

1. prążek A (ciemny = anizotropowy) = miozyna

2. prążek I (jasny = izotropowy) = aktyna

3. prążek H – ta część miozyny, która nie zawiera głów i nie kontaktuje się z aktyną

4. prążek M – centrum sarkomeru, zgrubienie miozyny

Sarkomer w spoczynku

MIOZYNA

2 – częściowa główka zawiera ATP-azę i przez szyjkę jest ona wiązana ruchomo z trzonem (ogonem) = meromiozyna lekka

Ruchomość odcinka główka-szyjka pozwala na tworzenie odwracalnego wiązania miozyny z aktyną /KOMPLEKS AKTYNO-MIOZYNOWY/ i wzajemnie przesuwanie się aktyny z miozyną. Na głowie jest miejsce wiązania dla: aktyny, ATP, ATP-azy

AKTYNA

Białko globularne: 2 łańcuchy splecione ze sobą = FILAMENT AKTYNOWY – wokół jest nitka TROPOMIOZYNY (TRM) – co 40 nm cząsteczka TROPONINY (TN) = 3 podjednostki

• TN-C – wiąże jony Ca²⁺

• TN-T – wiąże się z tropomiozyną

• TN-I – zapobiega tworzeniu się mostków między aktyną a miozyną

Przy [Ca²⁺] >10⁵ mol/litr – powoduje to aktywację białek i tropomiozyna odblokowuje miejsce przyczepienia miozyny do aktyny.

Po połączeniu głów uwalniany jest fosforan i powoduje to zgięcie głowy miozyny i wciągnięcie do wnętrza sarkomeru włókna aktyny. Gdy do głowy miozyny przyczepi się kolejna cząsteczka ATP zachodzi rozkurcz (odłączenie głów od siebie)

UNERWIENIE CZUCIOWE I RUCHOWE MIĘŚNIA SZKIELETOWEGO

Unerwienie czuciowe = włókna rdzenne (zmielinizowane) czuciowe – do wrzeciona mięśniowego (2-10 włókien mięśniowych śródwrzecionowych = INTRAFUZALNYCH otoczonych łącznotkankową torebką) – ułożone równolegle do reszty włókien mięśniowych = POZAWRZECIONOWYCH (ekstrafuzalnych) roboczych = WŁÓKNA DOŚRODKOWE = CZUCIOWE Ia i II

Unerwienie ruchowe

Agamma = „mały ruchowy układ nerwowy” = neurony ośrodkowe = ruchowe = motoneurony z układu siatkowatego zstępującego pobudzającego

Alfa = z przednich rogów rdzenia kręgowego lub odpowiednich jąder nerwów czaszkowych.

Przekazanie stanu pobudzenia z układu nerwowego na komórkę roboczą mięśnia odbywa się w tzw. PŁYTCE MOTORYCZNEJ = KOŃCOWEJ

Rozciągnięcie mięśnia szkieletowego powoduje rozciągnięcie woreczkowatej okolicy jąder (WOJ). Powoduje to pobudzenie odkształconych receptorów pierścienno-spiralnych, w wyniku czego następuje generowanie potencjału czynnościowego we włóknie czuciowym I a. Przebiega ona drogą korzeni grzbietowych do rdzenia kręgowego. Następuje przełączenie na włókna ruchowe α, które drogą korzeni brzusznych rdzenia kręgowego trafiają do komórek roboczych mięśnia szkieletowego. Tu w pobliżu swojego zakończenia traci osłonkę mielinową i dzieli się na kilka gałązkę, z których każda unerwia jedną komórkę mięśniową. Zakończenia zawierają pęcherzyki z Ach (mediator). Te pęcherzyki wchodzą w zagłębienia PŁYTKI RUCHOWEJ (zgrubiała część błony komórkowej – sarkolemmy) = ZŁĄCZE NERWOWO MIĘŚNIOWE

Potencjał czynnościowy w motoneuronie α -> bodziec -> uwolnienie Ach z pęcherzyków synaptycznych do przestrzeni synaptycznej -> połączenie cząsteczki Ach z receptorem nikotynowym N w płytce motorycznej -> depolaryzacja (dokomórkowy prąd Na⁺)

TRIADA MIĘŚNIOWA

• cewka poprzeczna T

• zbiorniki końcowe

• cewki podłużne