KRYZYS DEMOKRACJI W EUROPIE W 20-LECIU MIĘDZYWOJENNYM

1. Narodziny i rozwój włoskiego faszyzmu – totalitaryzm niedoskonały

   1. Kryzys polityczny i gospodarczy we Włoszech po zakończeniu I wojny światowej (rywalizacja monarchistów, chrześcijańskich demokratów, republikanów, socjalistów i komunistów)

   2. Kariera polityczna Benito Mussoliniego i uzyskanie wsparcia ze strony monarchii, kręgów przemysłowych i Kościoła – walka z komunistami)

   3. Powstanie Związku Włoskich Kombatantów (Fascio do combattimento) w 03.1919 r.

   4. Działalność bojówek faszystowskich „czarnych koszul”

   5. Powstanie Narodowej Partii Faszystowskiej (1921)

   6. Marsz na Rzym i powierzenie B. Mussoliniemu funkcji premiera 10.1922 r.

      • Skupienie w jednym ręku funkcji premiera, ministra spraw wewnętrznych i ministra spraw zagranicznych

      • Zachowanie instytucji i mechanizmów demokratycznych i utworzenie ochotniczej milicji faszystowskiej

      • Powołanie Wielkiej Rady Faszystowskiej w 1923 r. i przejmowanie przez faszystów starych struktur władzy państwowej (administracja)

      • Zmiana ordynacji wyborczej i wybory 1924 r.

      • Zwycięstwo faszystów, terror wobec opozycyjnych partii politycznych i wydanie zakazu ich działalności

      • Zastąpienie niezależnych od państwa związków zawodowych ruchem korporacyjnym i syndykalistycznym

FASZYZM WŁOSKI
WPROWADZONE ZMIANY I REFORMY
Wielkie narodowe inwestycje: budowa nowych dróg, autostrad, elektrowni Zakładanie nowych miast Osuszenie bagien pontyjskich i likwidacja ognisk malarii Budowa robotniczych osiedli mieszkaniowych Skuteczna walka z mafią sycylijską Radykalne ograniczenie bezrobocia i mało odczuwalny wielki kryzys gospodarczy Podpisanie Paktów Laterańskich ze Stolicą Apostolską w 1929 r. Wprowadzenie ulg podatkowych i otoczenie opieką rodziny Rozbudowa ustawodawstwa socjalnego (opieka lekarska, zasiłki rentowe i świadczenia emerytalne, prawo do wypoczynku i wczasów pracowniczych itd.)

1. Faszyzm włoski nie był tak brutalny jak reżim bolszewicki czy później hitlerowski

   1. Lepiej lub gorzej współdziałał z królem i Kościołem

   2. Nie udało się zdominować społeczeństwa

   3. Poza całkowitą kontrolą pozostawały armia i wielki przemysł

   4. Funkcjonowała gospodarka rynkowa z elementami planowania i centralnego zarządzania

   5. Nie miał charakteru rasistowskiego

2. Narodziny i rozwój narodowego socjalizmu w Niemczech – państwo stanu wyjątkowego

   1. Republika Weimarska 1919-1933

      • Kryzys polityczny i gospodarczy pierwszych lat powojennych

      • Przezwyciężenie kryzysu i okres rozwoju w latach 1924-1929

      • Wielki kryzys gospodarczy i jego następstwa w Niemczech po 1929 r.

   2. Narodziny i rozwój NSDAP

      • Powstanie NSDAP w Monachium w 1920 r. i jej program:

        1. Teoria ciosu w plecy i komunistyczno-żydowskiego spisku przeciwko Niemcom

        2. Kwestionowanie powojennego ładu europejskiego

        3. Postulat zjednoczenia wszystkich Niemców w jednym państwie

        4. Krytyka parlamentaryzmu

      • Pucz Monachijski z 1923 r. i jego następstwa

        1. Władzy nie można zdobyć poprzez zamach lub przewrót, ale w wyniku demokratycznych i konstytucyjnych zmian,

        2. Pobyt A. Hitlera w więzieniu i powstanie „Mein Kampf” – biblii narodowego socjalizmu.

   3. Droga do władzy

      • Udział w wyborach parlamentarnych („jak wilki w owczarni”)w latach:

1. 05.1928 – 3%

2. 09.1930 – 18%

3. 07.1932 – 37%

4. 11.1932 – 33%

5. 03.1933 – 44%

• Powstanie i działalność Sturmabteilungen (SA) – „brunatnych koszul” od 1920 r.(Ernst Roehm)

• Powstanie i działalność Schutzstaffeln (SS)1924/1925 Heinrich Himler od 1930 r.

• Powierzenie Adolfowi Hitlerowi funkcji Kanclerza Niemiec 30.01.1933 r.

• Pożar Reichstagu i wprowadzenie ustawodawstwa wyjątkowego

• Zawieszenie działalności a później zakaz działalności partii politycznych i związków zawodowych

• Utworzenie obozu koncentracyjnego w Dachau

• Powstanie Geheime Staatspolizei w 1933 r.

• „Noc Długich Noży” – wyeliminowanie opozycji wewnątrzpartyjnej związanej z SA 29/30.06.1934 r.

• Przejęcie przez Hitlera funkcji prezydenta po śmierci Paula von Hindenburga w 1934 r.– Hitler Führerem III Rzeszy

NARODOWY SOCJALIZM
IDEE
Idee rasistowskie (Joseph Artur Gobineau) Teoria darwinizmu społecznego (Houston Chamberlain) Inspiracje filozofią Fridricha Nietzschego (śmierć Boga, teoria nadczłowieka) Skrajny nacjonalizm i rasizm – Alfred Rosenberg „Mit XX wieku” – prymat rasy germańskiej; Niemcy rasą Panów Podjęcie historiozoficznych teorii „Drang nach Osten” i „Lebensraumu” – poglądy antyslawistyczne Skrajny antysemityzm i antyjudaizm Chrześcijaństwo jako religia ludzi słabych i nihilistów Wrogość wobec komunizmu Krytyka nowych kierunków i tendencji w kulturze i nauce XX w.(awangarda surrealizm, modernizm, jazz, fizyka molekularna, genetyka itd.) Kult wodza

1. Polityka zagraniczna III Rzeszy

   1. Łamanie postanowień traktatu wersalskiego(patrz wyżej)

   2. Wystąpienie Niemiec z Ligi Narodów w 1933 r.

   3. Powstanie osi Berlin – Rzym – Tokio oraz Paktu Antykominternowskiego 10.1936 – 11.1937

   4. Anschluss Austrii w 15.03.1938 r.

   5. Konferencja Monachijska29-30.09 1938 r. i zajęcie czeskich Sudetów 01.10.1938 r.

   6. Zajęcie Czech i Moraw w 15. 03.1939 r.

   7. Zajęcie portu Kłajpeda 21.03.1939 r.

2. Społeczeństwo III Rzeszy – na drodze do społeczeństwa idealnego (totalnego)

   1. Hierarchiczność społeczeństwa

   2. Polityka eugeniki

   3. Powstanie i funkcjonowanie obozów koncentracyjnych (Dachau, Oranienburg, Buchenwald, Sachsenhausen)

3. III Rzesza wobec Żydów

   1. Ograniczenia udziału Żydów w życiu publicznym

   2. Ustawy norymberskie – wykluczenie Żydów ze społeczeństwa

   3. Noc kryształowa i zapowiedź eksterminacji

   4. Emigracja Żydów z III Rzeszy (rejs okrętu pasażerskiego St. Louis w 1939 r. z 938 uciekinierami)

4. Państwa totalitarne i autorytarne w Europie w 20-leciu.