Antybiotyki część 1by EMM

β - LAKTAMY

1. Penicyliny

2. Cefalosporyny

3. Cefalomycyny

4. Karbapenemy

5. Monobaktamy

6. Inhibiory betalaktamaz

Mechanizm działania: zaburzanie syntezy ściany komórkowej

Budowa: Grupa czynna w tych antybiotykach to pierścień β-laktamowy:

1. PENICYLINY

Budowa: pierścień β-laktamowy + pierścień tiazolidynowy

Najważniejszym elementem jest kwas 6-aminopenicylanowy, który po dodaniu podstawników karboksylowych(zmiana właściwości fizykochemicznych) lub amidowych(zmaina wrażliwości na penicylinazy) może sam zostać antybiotykiem

Penicylinazy- rozbicie pierścienia beta-laktamowego→ pochodne kwasu penicyloilowego

Mechanizm działania:

1. Przyłączanie leku do swoistych białek wiążących (PBP)- rec dla leku w komórce

2. Zahamowanie budowy ściany komórkowej poprzez hamowanie trans peptydazy(katalizuje odłączanie D-Ala od pentapeptydu, który krzyżowo wiąże peptydoglików → hamowanie syntezy peptydoglikanów

3. aktywacja enzymów autolitycznych i liza bakterii

Przeciwwskazania:

• nadwrażliwości i uczulenia

alegrie u 10-15 % stosujących w mechanizmie reakcji natychmiastowych lub opóźnionych

wstrząs anafilaktyczny- 0,1%

Trzeba przeprowadzać dokładny wywiad o poprzednim leczeniu penicylinami, oraz ustalić czy chory nie jest alergikiem (astma oskrzelowa, pokrzywka, katar sienny).

Jeżeli osoba jest alergikiem lub miała reakcje uczuleniową, należy wykonać próbę uczuleniową z Testarpen lub z penicyliną krystaliczną

• U chorych z uczuleniem na penicylinę w wywiadzie i ujemna próbą z testarpenem wstrzykujemy śródskórnie w okolicę zginaczy przedramienia, ramienia lub okolicę międzyłopatkową 0.1 ml roztworu zawierającego 10 j.m. Testarpenu.

Jako próbę kontrolną podajemy również śródskórnie 0.1 ml 0.9% NaCl.

Wynik odczytujemy po 30 min (w przypadkach wątpliwych po 60 min).

Interpretacja

wynik ujemny ⇒ brak zmian w okolicy wstrzyknięcia lub zmiany identyczne jak w miejscu wstrzyknięcia soli fizjologicznej

wynik wątpliwy ⇒ rumień, grudka < 1 cm

wynik dodatni ⇒ rumień, grudka > 1 cm

• U osób, u których w wywiadzie stwierdzono objawy nadwrażliwości na penicyliny, należy po ujemnej próbie z Testarpenem wykonać próbę z penicyliną krystaliczną (dawka 5 lub 10 j.m. w 0.1 ml rotworu).

• Chorym, u których zamierza się stosować penicylinę prokainową oprócz próby penicylowej należy wykonać próbę z prokainą (wstrzykujemy 0.1 ml 2% roztworu prokainy).

Przy podawaniu penicylin należy pozostać przy chorym min 30 min i pytać o odczucia po próbach!!! W razie wstrząsu anafilaktycznego należy podać adrenalinę i hydrokortyzon.

Zastosowanie: działanie przciwbaktreryjne

• Penicyliny naturalne- wąski zakres- bakterie Gram+

• Penicyliny innych grup- bakterie Gram + i Gram-

• Antybiotyki z inhibitorem laktamaz, ureidopenicyliny i karboksypenicyliny- szersze działanie

• Penicyliny nie działają na patogeny atypowe- Chlamydia spp., Mycoplasma spp., Legionella spp.

Oporność drobnoustrojów na te antybiotyki wynikają z:

1. wytwarzania beta-laktamaz

2. zmniejszania przepuszczalności ściany dla antybiotyku

3. syntezy białka wiążącego penicylinę

Występuje oporność krzyżowa.

Pomiędzy penicylinami naturalnymi i izoksazolitowymi jest ona całkowita, a między naturalnymi a półsyntetycznymi o szerokim spektrum działania jest częściowa.

Gronkowce metycylinooporne (MRSA) są oporne na wszystkie antybiotyki beta- laktamowe, amino glikozydy, linkosamidy i makrolidy.

Do MRSA należą S. ureus, S. epidermidis.

Przyczyną tak dużej lekooporności jest zbyt powszechne stosowanie antybiotyków oraz dodawanie antybiotyków do pasz w rolnictwie. Najbardziej zjadliwe bakterie spotykamy w szpitalach i domach opieki.

Klasyfikacja:

1. Penicyliny naturalne

2. Penicyliny pólsyntetyczne

1. p. izoksazalilowe

2. aminopenicyliny

3. karboksypenicyliny

4. ureidopenicyliny

5. amidynopenicyliny

6. p. oporne na działanie beta-laktamazy wytwarzane przez bakterie Gram-

1. Penicyliny z inhibitorami beta- lakatamaz

Interakcje

1. Nie wolno stosować jednocześnie z:

chloramfenikolem,

tetracyklinami,

makrolidami,

linkosamidami

sulfonamidami

z powodu działania antagonistycznego

1. Środki zobojętniające zmniejszają wchłanianie i działanie bakteriobójcze

2. NLPZ wypierają penicyliny z połączeń z białkami (↑ wolnej frakcji)

3. Probenecid- hamuje wydalanie, co prowadzi do ich wydłużonego działania i wydłużenia ich T1/2; dzięki temu możemy stosować mniejszd dawki.

4. Podawane podczas posiłku wchłaniają się znacznie gorzej za wyj. amoksycykliny- podajemy 1 h przed lub 2 h po posiłku

Działania niepożądane:

1. Reakcje alergiczne

2. Po podaniu doustnym występują czasem objawy dyspeptyczne- ból brzucha, nudności, wymioty, biegunka, b.rzadko rzekomo błoniaste zapalenie jelit

3. Niedokrwistość hemolityczna, neutropenia, małopłytkowość- rzadko po piperacylinie

4. Objawy neurologiczne- drgawki, zawroty głowy, splątanie- szczególnie u pacjentów z niewyd. Nerek leczonych dużymi ilościami dożylnej penicyliny

5. Zaburzenia elektrolitowe- hipokaliemia, hipernatremia- po pozajelitowym podaniu karbenicyliny

6. Objawy miejscowe- ból, obrzęk, naciek zapalny w miejscu podania domięśniowo

PENICYLINY NATURALNE- otrzymywane z pleśni Penicilium notatum i P. chrysogenum

Wąskie spektrum działania – przede wszystkim bakterie G(+):

1. Staphylococcus,

2. Streptococcus,

3. Pneumococcus

4. Clostridium

5. Gramm -

6. Krętki

7. Promienicowce

1. BENZYLPENICYLINA

Forma podawania: Podajemy domięśniowo rzadziej dokanałowo lub dostawowo

nie należy podawać doustnie – ulega hydrolizie pod wpływem soku żołądkowego

Metabolizm w organizmie:

1. po podaniu domięśniowym wchłania się szybko i dobrze przenika do tkanek

2. słabo przenika do kości i PMR

3. przenikanie do OUN zwiększa się przy zapaleniu opon MR

4. penicylina jest szybko usuwana przez nerki (50% w ciągu 1,5h) poprzez wydzielanie kanalikowe (80%) i kłębuszkowe

5. wiąże się z białkami osocza w 40-60%, a T1/2 =0,5-1h

Zastosowanie: zakażenia

paciorkowcami β-hemolizującymi- Streptococcus pneumoniae, S. pyogenes, S. viridans laseczki Gramm + Clostridium spp., Bacillus anthracis

Gramm- ziarenkowce Neisseria gonnorhoeae, N. meningitidis

Oporne: szczepy wytwarzające penicylinazę

większość Staphylococcus aureus, E. coli, Proteus vulgaris

Nieskuteczna w zakażeniach wywołanych przez Pseudomonas, Nocardia, Mycoplasma, riketsje, wirusy, pierwotniaki, grzyby

Wskazania:

• zapalenia oskrzeli, płuc, ropnie płuc

• angina

• meningokokowe zapalenia opon mózgowo-rdzeniowch

• choroby weneryczne (kiła, rzeżączka)

• ostre i przewlekłe zapalenie wsierdzia

Dawkowanie: zależne od rozpoznania mikrobiologicznego, klinicznego i stanu ogólnego

Stosuje się jednostki biologiczne lub mg

1 j.m.=0,6µg soli sodowej benzyl penicyliny i 1µg penicyliny prokainowej

Działania niepożądane:

• skórne odczyny alergiczne- pokrzywka, wyprysk, swędzenie, rzadko wstrząs

• drgawki (duże dawki i.v.)z powodu hamowania przekaźnictwa GABA-ergicznego w OUN

• zaburzenia świadomości, skurcze mięśniowe, omamy, uszkodzenie nerek i upośledzona agregacja płytek krwi- po dużej ilości penicyliny podawanej kilka dni

2. PENICYLINA PROKAINOWA

Stanowi połączenie benzylpenicyliny z prokainą co powoduje jej wolniejsze wchłanianie i wydalanie. Powoduje to dłuższe pozostawanie w tkankach i krwi

Wskazania, przeciwwskazania- podobne do benzylpenicyliny

Działanie niepożądane:

Niekiedy występuje zespół Hoigne’a (1 –3 x/1000 wstrzyknięć) → spowodowany wpływem prokainy na układ nerwowy; objawy: niepokój chorego, uczucie lęku przed śmiercią, ↑ RR, ↑ HR (różnicowanie ze wstrząsem), zaburzenia świadomości, widzenia, smaku, mowy; występuje w klikanaście s do 3 min od podania i trwa 15-60min; ustępuje samoistnie

3. PENICYLINA BENZATYNOWA

Połączenie 2 cz. benzylpenicyliny i dibenyloetylenodiaminy.

Metabolizm: powoli się wchłania i wydala- długi okres działania

Zastosowania: bakterie wrażliwe na penicyliny

• choroby reumatyczne

• choroby weneryczne- kiła, rzeżączka

• przewlekłych zakażeniach układu oddechowego

• po ostrym zapaleniu kłębuszków i miedniczek nerkowych

stanowi kontynuacje leczenia ostrych zakażeń benzyl penicyliną i penicyliną prokainową

PENICYLINY PÓŁSYNTETYCZNE

1. PENICYLINY IZOKSAZOLILOWE

Zaliczamy tu:

oksacylinę,

kloksacylinę,

dikloksacylinę,

flukloksacylinę

Charakterystyka:

• wąskie spektrum działania bakteriobójcze

• oporność na penicylinazę- PENICYLINAZOOPORNE

• trwałość w środowisku kwaśnym (możemy podawać doustnie)

• wiązanie z białkami w dużym procencie

Metabolizm:

• hamowanie wchłaniania przez obecność i skład pokarmu

• powinny być stosowane 1, 2 h po posiłku

• oksacylina podana na pusty żołądek wykazuje działanie już po 1h, a podana w tejc samej dawce ale domięśniowo wykazuje działanie 2x silniejsze

Sposób działania: podobne do penicylin naturalnych

Wskazanie: zakażenia gronkowcowe oporne na penicyliny naturalne

Nieskuteczne wobec pałeczek G(-) i Enterococcus

Działania niepożądane: rzadkie

• skórne odczyny alergiczne

• objawy dyspeptyczne

• zaburzenia ze strony układu krwiotwórczego

• działanie drażniące (po i.m.)

• zakrzepowe zapalenie żył (po i.v.)

Metycylina, Nafcylina - nie mają znaczenia terapeutycznego

1. AMINOPENICYLINY- szerokie spektrum działania

Należą tu:

ampicylina,

amoksycylina

epicylina

hetacylina

• Ampilicylina- penicylina alfa-aminobenzylowa

Działa na:

bakterie Gramm(+)- słabiej niż benzylopenicylina

Gramm(-): H.influenzae, B. pertussis, E.coli, P.mirabilis, Salmonella, Shigella – 10x silniej niż benzylpenicylina

Nie działa na: P.aeruginosa, Klebsiella, Enterobacter aerigenes, Serratia oraz szczepy indolododatnie Proteus

Obserwuje się stałe zwiększanie oporności na ampicylinę.

Metabolizm:

• podawany pozajelitowo, bo po doustnym podaniu wchłania się nie całkowicie (30-50%)

• Treść pokarmowa upośledza wchłanianie

• po podaniu pozajelitowym łatwo przenika do tkanek i płodu, a do PMR bardzo słabo

• łączy się z białkami krwi (18-22%), T1/2= 1-1,5h

• wydala się wolniej niż benzylpenicylinam głównie z moczem, mniej z żółcią

Wskazania: zakażenia florą mieszaną:

• ukł moczowego

• ukł oddechowego

• dróg żółciowych

• przewodu pokarmowego

• zwalczanie nosicielstwa w durach i para durach

Interakcje:

Ampicylina+ sulbaktem- zakażenia ukł oddechowego, pokarmowego (szczeg. Zak. Szpitalne i pooperacyjne), moczowego, tkanek kości miękkich, N. gonorroheae opornej na penicyliny.

w klinice stosowane są estry ampicyliny- piwampilicylina, bakampicylina, talampicylina- są one lepiej wchłaniane z przewodu pokarmowego, osiągają wyższe stężenie we krwi, tkankach i moczu.

• Hetacylina- zakres działania, wskazania- takie jak ampicylina, różni się jedynie sił wiązania z białkami.

Jest stosowana doustnie, dożylnie i domięśniowo.

• Amoksycylina

Budowa, właściwości, wskazania zbliżone do ampilicyliny, wrażliwa na penicylinazy

Metabolizm:

- prawie całkowicie wchłania się z przewodu pokarmowego- różni się tym od ampilicyny

- obecność pokarmu nie wpływa na wchłanianie.

- T1/2- 1-1,5h

- rozkładana przez penicylinazę

- w 20% łączy się z białkami krwi

- wydalana jest przez nerki, w 60% w niezmienionej, aktywnej postaci.

Działanie

• Podobnie jak ampicylina- tylko słabiej na Schigella

• W połączeniu z ranitydyną i metronidazolem lub metronidazolem i sukralftem może wchodzić w schemat eradykacji H.pylori w chorobie wrzodowej

Wskazania:

• zakażenia dróg moczowych

• zakażenia dróg żółciowych

• przewlekłe zapalenia oskrzeli

• zapalenia ucha środkowego

• rzeżączka

Interakcje:

amoksycyklina+ kwas klawulanowy (inhibitor beta-laktamazy)- rozszerzenie działania na bakterie wytwarzające lektamazy. Ten preparat działa na Haemophilius influenzae opornego na aminopenicyliny, na zakażenia Gram+ (S.aureus) i Gram- (pałeczki jelitowe, beztlenowce) wytwarzające laktamazy.

3. KARBOKSYLOWE

Należą tu:

Karbenicylina

Estry karbenicyliny- karfecylina, krindacylina, tikarcylina

Działają na:

P.aeruginosa- pałeczka ropy błękitnej

Proteus morganii, rettgeri, vulgaris- indolododatnie gatunki odmieńca

Providencia, Serratia- enterobakterie.

Słabo działają na bakterie G(+).

Są wrażliwe na bakterie wytwarzające β-laktamazy

• Karbenicylina

Sposób podania:

- nietrwała w środ. kwaśnym- podawana wyłącznie pozajelitowo

Metabolizm:

- 53% łączy się z białkami, T1/2= 90min

- wydalana przez nerki, a st. W moczu jest 5-8krotnie wyższe od krwi

Wskazania: zakażenia szczepami Gram-

- ukł moczowego

- dróg żółciowych

- zapalenie opon MR

- zakażenia pooperacyjne

Interakcje:

W niektórych przypadkach stosuje się z antybiotykami aminoglizkozydowymi (gentamycyną, tobramycyną)

Przeciwskazania:

- nadwrażliwość

- ciąża!

- ból i podrażnienie w miejscu podania

- w dużych dawkach- zaburzenia krzepnięcia

• Karindacylina i karfecylina- trwalsze w środowisku kwaśnym, stosowane zakażeniach ukł moczowego wywołanych przez Pseudomonas aeruginosa

• Tikarcylina- działa na pałeczki ropy błękitnej, stosuje się w leczeniu zakażeń wywołanych przez Pseudomonas aeruginosa i Proteus.

Podaje się go dożylnie i domięśniowo

Można łączyć z kwasem klawulanowym

1. UREIDOPENICYLINY

Należą tu:

azlocylina

mezlocylina,

piperacylina

apacylina

Zakres działania:

• B. szerokie spektrum (łączny zakres amino- + karboksypenicyliny)

• Szczególnie skuteczne wobec: Enterobacteriaceae, Bacteroides, Pseudomonas

• dz. silniejsze niż karboksycylina

• azacylina jest kilkakrotnie silniejsza od karbenicyliny

• mezocylina jest silniejsza niż karbenicylina, o sile podobnej do tikarcyliny

Metabolizm:

- rozkładane przez penicylinazy

- oporność na laktamazy wytwarzane przez Gram-

- wydalane z moczem, w mniejszym stopniu z żółcią

Wskazania:

• ciężkie zakażenia dróg moczowych, żółciowych, oddechowych

• zapalenie opon mózgowych wywołane przez G(-)

• zakażenia mieszane florą bakteryjną

Interakcje:

- kojarzone z penicylinami izoksazolilowymi i z niktórymi amino glikozydami

- łącznenie z tazobaktamem (inh. lekatamaz)

Przciwwskazania: jak w przy innych penicylinach

1. Amidopenicyliny- mecylinam

2. PENICYLINY OPORNE NA β - LAKTAMAZY WYTWARZANE PRZEZ BAKTERIE GRAM(+)

Temocylina, formidacylina

• Temocylina- pochodna tikarcyliny

Aktywna wobec: Enterobacteriaceae, H. influenzae, Neisseria, Moraxella

Nie działa na: P. aeruginosa, Serattia, beztlenowce

Metabolizm:

- Nie wchłaniaja się z przewodu pokarmowego → podawana dożylnie i domięśniowo.

- T1/2= 5h, łączy się z białkami krwi w 85%

- wydala się w 80% z moczem w postaci niezmienionej.

Wskazania:

• zakażenia dróg moczowych, żółciowych, przewodu pokarmowego

• zakażenia ukł oddechowego wywołanie przez G(-) wytwarzające β - laktamazy

P/wskazania: ciąża, laktacja

INHIBITORY BETA-LAKTAMAZ

Należą tu:

- kwas klawulonowy

- sulbaktam

- tazobaktam

Unieczynniają beta-laktamazy kodowane plazmidowo

Różnią się od innych antybiotyków tym, że nie mają bocznego łańcucha przy pierścieniu beta-laktamowym.

Mechanizm działania:

• hamowanie aktywności enzymu w wyniku nieodwracalnego wiązania się z jego miejscem aktywnym

• należą tu inhibitory laktamaz kodowanych plazmidowo- dot. H. influenzae, M. catharralis, Bacteroides, E.coli, Enterobacteriaceae

• oraz kodowanych chromosomowo- Enterobacter, Citrobacter, Serratia, Pseudomonas, Morganella

Interakcje:

- kwas klawulanowy+ amoksycylina

- kwas klawulanow+ tikracylina

- sulbaktam+ ampicylina

- tazobaktam+ piperacylina

2. CEFALOSPORYNY I CEFAMYCYNY

Bakteriobójcze w mechanizmie zbliżonym do penicylin;

Hamują syntezę ściany komórki.

Różnice w tej grupie dotyczą farmakokinetyki (zwłaszcza wchłaniania się z przewodu pokarmowego i wiązania z białkami), zakresu działania przeciwbakteryjnego, przenikalnością do OUN, a także opornością na beta-laktamazy.

Aktywność przeciwbakteryjna i oporność na cefalosporyny.

• Grankowce, także te wytwarzające beta-laktamaze;

S.aureus MRSA i gronkowce koagulazoujemne są oporne na cefalisporyny

• Paciorkowce- S. pneumoniae- zazwyczaj wrażliwa

E. fecalis- oporny

• Bakterie Gram- Neisseria spp., Haemophilius spp., E. Coli, Salmonella spp., Klebsiella, P. Mirabilis

Oporność występuje zazwyczaj przez Gram-

Cefalosporyny są często oporne na penicylinazy, ale wrażliwe na beta-laktamazy wytwarzane przez Gram-.

Produkują one tzw chromosomowe cefalosporynazy.

Enzymy te są indukowane przez cefalosporyny II i III generacji oraz karabapenemy.

Istnieją enzymy, które rozkładają wszystkie penicyliny i cefalosporyny I generacji.

Działania niepożądane:

• Toksyczność niewielka

• odczyny alergiczne (skórne, gorączka, eozynoflia, ch. posurowicza, wstrząs)

• bolesność i stwardnienie w miejscu wstrzyknięcia domięśniowego

• zapalenie zakrzepowe żył i powstanie przysciennego zakrzepu(i.v.)

• po podaniu doustnym- objawy ze strony przewodu pokarmowego- nudności, wymioty, biegunki, b. rzadko zapalenie rzekomo błoniaste jelit

• cefoperazon, cefamandol mogą powodować skazy krwotoczne (należy suplementować Wit. K) i reakcje disulfiramopodobne (hamowanie metabolizmu alkoholu i aldehydu octwego)\

• zmiany we krwi rzadkie- 4% eozynofilia, <1% neutropenia, trombocytopenia, wzrost aktywności aminotransferaz u 1-7% chorych

• bardzo duże dawki mogą dawać objawy ze strony OUN

Interakcje:

• duże dawki podawane z amino glikozydami i furosemidem mogą działać neurotoksycznie

• nie powinno łączyć się ich z tetracyklinami, antybiotykami makrolidowymi, chloramfenikolem sulfonamidami

• podawane czasem z aminoglikozydowymi (synergizm)

Metabolizm:

• wydalane przez nerki

• alergia krzyżowa z penicylinami u 5-15% przypadków, należy uważać, gdy pacjent jest uczulony na penicyliny

Klasyfikacja cefalosporyn

• generacje I- IV

• wg Williamsa- 5 grup

0 grupa:

- cefalosporyny o niewielkiej aktywności przeciwbakteryjnej,

- podawane doustne przeciwko Gram+,

- dobrze wchłaniane z przewodu pokarmowego

- szeroka dystrybucja

- nie przenikają do OUN, stężenie w drzewie oskrzelowym jest niewielkie- 20% stężenia surowicy

- duże stężenie w moczu

1 grupa:

- podawana pozajelitowo

- działa na Gram-

- oporne na penicylinazę gronkowcową

- dobra dystrybucja

- stężenie w OUN małe, w wydzielinie oskrzelowej- 25% stężenia surowicy

2 grupa:

- aktywne wobec Gram- Enterobacteriaceae i Haemophilus influenzae

- oporne na beta-laktamazy

- wysokie stężenia w drzewie oskrzelowym po podaniu domięśniowym lub dożylnym

- eliminowane przez nerki w postaci czynnej

- niektóre z nich mają bardzo długi T1/2

3 grupa:

- aktywne wobec Pseudomonas aeruginosa

- wysokie stężenia z żółci

- tylko 20% wydalane przez nerki, ale podczas niewydolności wątroby nerki przejmują wydalanie i poprzez nie wydalane jest 90% substancji

4 grupa:

- oporność na beta- laktamazy bakterii Gram-

- wysoce aktywne wobec Gram- i nieco mniej wobec Gram+ oraz cefamycyn

!!!Przy każdym leku będę w nawiasie pisać przynależność do grupy wg Williamsa!!!

Farmakokinetyka

• przechodzą przez barierę łożyskową

• wydalane w dużych stężeniach przez przesączanie kłębuszkowe i czynne wydzielanie kanalikowe; szybkość wydalania spada w niewydolności nerek

Przeciwwskazania:

-nadwrażliwość na cefalosporyny

- lakacja, ciąża

CEFALOSPORYNY I GENERACJI

Należą tu:

1. cefazolina (I)

2. cefradyna (0)

3. cefalorydyna

4. cefaglicyna

5. cefaleksyna (0)

6. cefalotyna

7. cefapiryna(I)

8. cefatril

9. cefadroksyl (0)

Zakres działania:

- odpowiada zakresowi działania amino penicylin i penicylin izoskazolilowych, czyli jest szeroki

- silniej niż penicyliny działają na pałeczki zapalenia płuc

- nie działają na enterokoki i H.influenzae

- słabo działają na Salmonella, Proteus spp. i P. aeruginosa

- silne działanie przeciwko Gram+

Wskazania:

• zapalenie płuc

• zakażenia bakteriami opornymi na penicyliny (ukł moczowy, oddechowy, zakażenia pooperacyjne)

• w przypadku nadwrażliwości na penicyliny

CEFALOSPORYNY II GENERACJI

Należą tu:

1. cefaklor (0)

2. cefuroksym(2),

3. cefamandol (2)

4. cefprozil (0)

5. ceftriazyna (1)

6. cefonicid

7. ceforanid

8. cefotiam

zakres działania:

- silne działanie na Gram-, słabiej na Gram+, za wyj. cefamandolu

- bardziej oporne na beta-laktamazy niż cefalosporyny Igen

Wskazania:

• zakażenia bakteriami opornymi na aminopenicyliny i u chorych nadwrażliwych na te leki.

• Stosuje się je w zakażeniach dróg moczowych, żółciowych, oddechowych, rodnych, w rzeżączce, zapaleniu wsierdzia i zakażeniu ran pooperacyjnych.

• Cefamandol

- stosuje się go domięśniowo i dożylnie

-szczególnie skuteczny w leczeniu H.influenzae opornych na aminopenicyliny

- w porównaniu do innych leków tej grupy działa najsłabiej i śladowo przenika do płynu mózgowo- rdzedniowego

- T1/2= 0.8-1h, wiąże się z białkami osocza w 70-75%

- wydalany głównie przez nerki w postaci niezmienionej

• Cefaklor

- podawany doustnie

- skuteczny w zakażeniach dróg oddechowych wywołanych przez H.influenzae - wiąże się z białkami krwi w 25%, T1/2= 0.8h

• Cefuroksym

- podawany doustnie

- wchłania się z przewodu pokarmowego w 40-50%; powinien być przyjmowany w czasie posiłku (zawiesina) lub po nim (tabletki)

- obecność nie wchłoniętego antybiotyku może zaburzać skład flory fizjologicznej

- stosowany w zakażeniach ukł oddechowego moczowego i rzeżączce

• Cefprozil

- dobrze wchłania się po podaniu doustnym, dostępność biologiczna= 90%

- wiąże się w 36% z białkami osocza, T1/2=1.5h

- stosowany w zapaleniach ucha środkowego, oskrzeli, zatok, migdałków, gardła

- skuteczność porównywalna z cefaklorem

CEFALOSPORYNY III GENERACJI

Należą tu:

1. cefoperazon, (3)

2. ceftriakson, (2)

3. ceftizoksym

4. cefsulodyna

5. cefmenoksym

6. cefpiramid

7. ceftiazidim (3)

stosowane doustnie:

1. cefpodoksym (2)

2. cefiksim

3. ceftibuten

4. cefetamet

zakres działania:

1. bakterie G(-): Proteus, Enterobacter, Providiencia, Pseudomonas, Neisseria gonorhheae, H.influenzae, Klebsiella, E. coli, nieco słabiej na Salmonella i Shigella.

2. W stosunku do G(+) działają słabiej niż cefalosporyny I generacji i penicyliny, chociaż są skuteczniejsze wobec tych, które wytwarzają β - laktamazy.

3. działają na bakterie beztlenowe np. Bacteroides fragilis zarówno wytwarzające jak i nie wytwarzające beta-laktamaz

-4. oporne na beta-laktamazy

5. Cefalosporyny III generacji najlepiej przenikają do OUN → zastosowanie w leczeniu zapalenia opon mózgowo – rdzeniowych wywołanych przez G(-).

Metabolizm: wydalane z moczem w postaci niezmienionej

Mogą wywoływać reakcje disulfiramopodobne (patrz wyżej)

Zastosowanie:

• zakażenia ukł oddechowego, pokarmowego, pęcherzyka żółciowego, pooperacyjne, moczowego

• zapalenia opon mózgowo – rdzeniowych

• zapalenia skóry, tk miękkich, stawów, kości

• zapalenia dróg rodnych

• zakażenia szpitalne wywoływane przez G(-) i mieszaną florą bakteryjną

• rzeżączka oporna na penicylinę

W posocznicach są łączone z aminoglikozydami, ale dochodzi do nasilenia nefrotoksyczności

Cefalosporyny III generacji stosowane doustnie nie działają na Pseudomonas, Enterococccus, Acinetobacter spp., beztlenowce, słabo na Staphylococcus, są jedank oporne na wiele β - laktamaz bakteryjnych.

Działania niepożądane:

- ze strony przewodu pokarmowego- bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunki, rzadko rzekomo błoniaste zapalenie jelit

-stosowane doustnie mogą powodować wzrost liczebności enterokoków i kolonizację jelita przez Clostridium dificile i wzrost akt. beta-laktamaz w kale

• Cefotaksim

- najszerzej stosowana w ciężkich zakażeniach

- w odróżnieniu od innych jest metabolizowany i powstaje czynny metabolit- diacetylocefotaksim, który jest aktywny wobec gronkowców i paciorkowców

- stosowany również w zapaleniach opon mózgowo- rdzeniowych powodowanych przez bakterie Gram-

• Cefoperazon

- dobrze przenika do tkanek w tym do OUN

- w odróżnieniu od innych leków tej grupy jest wydalany z żółcią (70-80%); w żółci jego stężenie jest 100x większe niż w surowicy

- skuteczny w zakażeniach Gram-, Gram+

-oporny na beta-lakamazy z nielicznymi wyj

-podobnie jak ceftazidim jest skuteczny w zakażeniach wywołanych przez P. aeruginosa

- istnieje ryzyko reakcji disulfirmopodobnej po połączeniu z alkoholem

• Ceftriakson

- szeroki zakres działania; skuteczny w zakażeniach Proteus, Haemophilius influenzae, Neisseria gonorroehae

- na P.aeruginosa działa słabiej niż cefoprazon

- wydalany jest w 60-65% z moczem, 35-40% z żółcią

- najdłuższy spośród cefalosporyn T1/2- 8h

• Ceftazidim

- silnie bakteriobójczo na Pseudomonas aeruginosa, N. gonorrhoeae, H. influenzae, Proteus, Providencia, E.coli i inne Gram-

- słabo działa na beztlenowce i Gram+

- dobrze przenika do OUN dlatego stosowany jest przy zapaleniu opon mózgowych

• Cefiksim

- doustny

- stosowany w zakażeniach układu oddechowego, niepowikłanych zakażeniach ukł moczowego i w rzeżączce

• Ceftibuten

- dobra biodostępność; po podaniu doustnym= 90%

- T1/2= 2-4h, wiąże się w 70% z białkami

- stosowany w zakażeniach ukł oddechowego, dróg moczowych, pokarmowego i w rzeżączce

• Cefetamet

- T1/2= 2-3h. 25% wiąże się z białkami, wydalany w postaci niezmienionej

-stosowany doustnie

- zakażenia ukł oddechowego, róg moczowych, rzeżączka

CEFALOSPORYNY IV GENERACJI

Należą tu:

1. cefepim,

2. cefpirom (3)

Zakres działania:

Enterobacteriaceae, Pseudomona aeruginosa, Haemphilus influenzae, Neisseria gonorrhoeae, Moraxella catharralis, Staphylococcus (za wyj S. ureus MRSA)

Zastosowanie:

- ciężkie zakażenia ukł moczowego i oddechowego w przypadku oporności na inne cefalosporyny

Metabolizm:

- T1/2= 2h, wydalany przez nerki w 97%

-stosowane domięśniowo, dożylnie

3. CEFAMYCYNY

Cefoksytyna (4)

Cefotetan (4)

Mechanizm działania jak cyklosporyny i penicyliny.

Działaja bakteriobójczo.

• Cefotoksyna

- Szeroki zakres dz. p/bakteryjnego, ale znacznie silniej dz. na bakterie G(-).

- Są oporne na β - laktamazy.

- Podstawowym wskazaniem do ich stosowania są ciężkie zakażenia wywołane przez E. coli, Klebsiella i Proteus (nie działa na Pseudomonas i b. słabo na G(+))

- T1/2= 0.6h, wiąże się z białkami w 70-80%, wydala się z moczem w 80-90%

- Podawana jest domięśniowo i dożylnie

• Cefotetan

- szeroki zakres działania przeciwbakteryjnego

- nie działa na P. aeruginosa

- T1/2= 3.5h, łączy się z białkami osocza w 88%

- podawany domięśniowo i dożylnie

KARBAPENEMY

Półsyntetyczne β - laktamy o najszerszym zakresie dz. i dużej oporności na β - laktamazy (zarówno pochodzenia chromosonmalnego jak i plazmidowego).

Nalezą tutaj : imipenem (rozkładany przez dehydropeptydazę I proksym. Kanal. Nerkowych)

( imipinem podawany z inhibitorem dehydropeptydazy I)

Meropenem

Nowsze- biapenem, panipenem, lenapenem, ertapenem

MECHANIZM DZIALANIA: hamowanie syntezy ściany bakteryjnej

AKTYWNOŚĆ P/BAKTERYJNA

Działają na G(+), z wyj: MRSA

G(-) tlenowce i beztlenowce , z wyj: Xanthomonas maltophila i

Corynebacterium ieikeium

Niewrażliwe są również: pseudomonas cepacia, enterococus faecium

Meropenem – mniej aktywny wobec G(+)

Bardziej aktywny wobec G(-): neisseria, hemophilus,

pseudomonas aureginosa, enterobactericae

Imipenem odwrotnie.

Karbapenemy -Zabijają bakterie w stężeniu bliskim MIC

Działają po zakończeniu podawania → efekt poantybiotykowy (PAE)

ZASADY STOSOWANIA

Imipenem podawany z inhibitorem dehydropeptydazy I np. cilastatyna,

wysoce oporny na B-laktamazy

Meropenem oporny na dehydropeptydazę I ale rozkładany przez B-laktamazy majace

Zn w centrum aktywnym(metaloenzymy) wytwarzane przez

Xanthomonas maltophila i baceroides

WSKAZANIA

Powinny być stosowane w ostateczności, kiedy nie istnieje możliwość innego leczenia.

• ciężkie, oporne na inne antybiotyki posocznicach zakażenia ukł oddechowego, pokarmowego, moczowego, dróg rodnych, skóry, tk miękkich, stawów i kości

• zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych (meropenem, bo imipenm powoduje drgawki)

• zakażenia Pseudomonas (terapia skojarzona z aminoglikozydami)

• Imipenem

Forma podania wyłącznie pozajelitowo – dożylnie (najczęściej) – co 6-8h

domięśniowo (max. ST. Po2h) – co12h

Nietrwały w roztworze wodnym

Niewchłania się z przewodu pokarmowego

Metabolizm w ustroju

T1/2= 1h

wydalany z moczem W POSTACI NIEZMIENIONEJ

dobrze przenika do płynu opłucnowego, stawowego, tkanki kostnej, plwociny

Wskazania

Zakażenia wielobakteryjne , mieszane tlenowe-beztlenowe

Jamy brzusznej , tkanek miękkich

Dolne drogi oddechowe

Układ moczowo płciowy

Kości i stawy

Skóra

Działania n/pożądane: może wywołać drgawki

Interakcje z innymi lekami:

1.antagonizm z B-laktamami- aztreonam, pipercylina, tikarcylina, mezlocylina, cefotaksim, cefoperazon.

(bo silnie indukuje B- laktamazy bakteryjne)

2.Synergizm z fluorochinolonami i aminoglikozydami w zakażeniach pseudomonas aureginosa i enterobactericae

Z rifampicyną i etambutolem w zakażeniach opornym szczepem mycobacterium avium intracellulare

• Meropenem

Forma podania: pozajelitowo- dożylnie- co 8h

Metabolizm w ustroju:

T1/2= 1h

Wydalany z moczem w postaci niezmienionej

gwałtowna dystrybucja tkankowa dobrze przenika do tkanek i płynów ustrojowych m.in.PMR

Działania n/pożądane: rzadsze od imipenemu !

• Ertapenem – nowy lek z grupy karpabenemów

Podawany dożylnie raz na 12h

Wskazany w ciężkich zakażeniach w obrębie jamy brzusznej

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

• zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (nudności, wymioty, biegunki, rzekomo błoniaste zapalenie jelit)

• pogorszenie czynności nerek, wątroby

• drgawki (imipenem)

• reakcje alergiczne

• zaburzenia hematologiczne

• zakrzepowe zapalenie żył

P/WSKAZANIA:

nadwrażliwość,

ciąża,

laktacja

BRAK RACJONALNYCH WSKAZAN DO STOSOWANIA

ZE WZGLĘDU NA POTENCJALNE MOŻLIWOŚCI SZERZENIA OPORNOŚCI SILNA INDUKCJA B-LAKTAMAZ STOSOWANIE KARBAPENEMÓW POWINNO BYĆ ZAWSZE DOBRZE UZASADNIONE

MONOBAKTAMY (aztreonam – najczęściej stosowany

karumonam,

tigemonam)

AKTYWNOŚĆ P/BAKTERYJNA:

Działają b. silnie bakteriobójczo na G(-)

Działają silniej niż cefalosporyny III na szczepy: Enterobacteriaceae, Proteus mirabilis, Pseudomonas aeruginosa, Providencia, e.coli, Haemophilus influenzae, Klebsiella pneumoniae, salmonella, schigella.

Nie dz. na bakterie G(+) i beztlenowe.

Charakteryzują się znaczną opornością na β - laktamazy

Powinny być stosowane w ostateczności, kiedy nie istnieje możliwość innego leczenia.

• AZTREONAM

Forma podania: pozajelitowo- dożylnie/ domięśniowo co 8-12h

Metabolizm w ustroju:

T1/2 = 1,5h

Bardzo dobrze przenika do żółci , nerek, gruczołu krokowego, płynu opłucnowego, otrzewnowego, stawowego, worka osierdziowego, mięsni szkieletowych, plwociny

Wydalany z moczem w postaci niezmienionej

Wskazania:

1.ciężkie, oporne na inne antybiotyki zakażenia:

ukł oddechowego, pokarmowego, moczowego,

dróg rodnych,

kości istawów

skóry, tk miękkich,

wywołane przez bakterie G(-)

2.rzeżączka gdy N.gonorheae oporna na penicyliny

Interakcje z innymi lekami

synergizm z penicylinami oksazolilowymi / metronidazolem

działania n/pożądane

skórne odczyny alergiczne

zapalenia żyl w miejscu podania

zaburzenia żołądkowo jelitowe

przejściowe zwiększanie aminotransferaz

pogorszenie wydolności nerek

drgawki

bezsenność

inne:

Mniej toksyczny od aminoglikozydów (choć podobny profil działania)

ANTYBIOTYKI MAKROCYKLICZNE :

1. polieny (amfoteryczna B, kandicyna)

2. ansamycyny (rifampicyna)

3. halomycyny

4. makrolaktony:

oligomycyna

MAKROLIDY –wytwarzane przez grzyby rodzaju streptomyces i niektóre bekaterie

ZAKRES DZIAŁANIA P/BAKTERYJNEGO :

Podobny do penicylin naturalnych

Rozszerzony o: Chlamydia, Campylobacter, Haemophilus, Bordetella pertussis,

Mycoplasma pneumoniae

Bardzo wrażliwe są :S.pyogenes, S.pneumoniae , S.viridans, S.agalacticae

Silnie działają na Listeria monocytogenes,

Niezwykle wrażliwe wobec moraxella catarrhalis

Bardzo aktywne na H.ducreyi, znacznie mniej wobec H.parainfluenzae

Średnio wrażliwe – haemophilus influeznzae (azitromycyna szczególnie skuteczna)

Gronkowce: S.aureus, S.epidermidis wymagają większych steżęń

Podobnie enterokoki (najmniej wrażliwy – E.faecium)

Neisseria meningitidis, gonorrhoeae najbardziej aktywna azitromycyna,

słabiej ditromycyna

Nie działaja na wirusy, Grzyby

Nieskuteczne wobec: pałeczek jelitowych (enterobactericae)

Pseudomonas aureginosa

Działanie na bakterie beztlenowe:

Duża aktywność wobec: actinomyces, clostridium perfrigens i bacteroides(nie należące do grupt fragilis= prevotella)

Bardzo słabo wobec: B.fragilis, B.gracilis, Veilonella i Fusobacterium

MECHANIZM DZIAŁANIA: wiążą się z podjednostką 50S rybosomów bakterii ⇒ hamowanie peptydylotransferazy ⇒ hamowanie biosyntezy białek

Tak samo jak streptograminy (mogą się wypierać z miejsc działania)

INTERRAKCJE Z INNYMI LEKAMI :

Wpływają na cytochrom P450 = hamują metabolizm leków w wątrobie

Najsilniejsze dzialanie wykazuja: triacetyloendomycyna

Erytromycyna

Josamycyna

• tworzenie hamującego kompleksu : Cytochrom P450-FE(II)-metabolit makrolidu

wpływu na czynność cytochromu P450 nie wywiera: azitromycyna

rokitamycyna

ditromycyna

spiromycyna

Przekształcają związki hydrofobowe w hydrofilowe= nasilają ich eliminację

Interrakcja z lekami p/histaminowymi (astemizol, terfenadyna) – wydłużaja QT – mogą w większych stężeniach wywołać arytmię komorową (torsadę)

Interakcje z : doprowadza do nasilenia działania owych leków

pochodnymi ergotaminy

Karpamezapiny ataksja i wymioty

Cyklosporyny

Metyloksantyny drgawki

Doustne leki p/zakrzepowe (warfaryna) –> krwawienie

NAJWAŻNIEJSZE MAKROLIDY

• Erytromycyna

Forma podania

podawana w formie kapsułek rozpuszczających się dopiero w dwunastnicy – co6h

Dożylnie jedynie jako – laktobionian, glukoheptonian erytromycyny- wlew ciągły co 6h

Odstępy wydłużone w niewydolności nerek- co 12h

Metabolizm w ustroju

Wrażliwa na kwas solny

Estry erytromycyny są bardziej oporne na kwas solny-siarcza laurylowy propionianu

=estolan erytromycyny, glukoheptoninan, etylobursztynian osiągają wielokrotnie wyższe stężenie we krwi niż zasady

Wchłania się w stopniu umiarkowanym i wydala z moczem jedynie w 5%

T1/2 = 1-1,5 h

LOSY W ORGANIZMIE

Stearynian acetyloerytromycyny(zw. Aktywnym) - hydrolizowany do erytromycyny

Estolan erytromycyny (jest nieaktywny)– działanie dopiero po hydrolizie do erytromycyny

Erytromycyna przenika łatwo do tkanek- wysokie st. W tkance płucnej, płynie opłucnowym i

Otrzewnowym

Gromadzi się w wątrobie – wydalana z żółcią (w postaci czynnej) choroby nerek nie wymagaja redukcji dawki

Wskazania

ZAKRES DZIAŁANIA P/BAKTERYJNEGO:

Bakterie G(+), tlenowe: streptococus pneumoniae, pyogenes, Viridans

Lek z wyboru w przypadku:

zapalenia płuc (Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia trachomatis, Legionella pneumophilia

s.pneumoniae)

stosowana w zakażeniach górnych dróg oddechowych, gdy nie istnieje możliwość oceny gatunku drobnoustroju

w zakażeniach górnych dróg oddechowych paciorkowcami grupy A

zakazenia corynobacterium diaphteriae

chlamydiazie dróg rodnych K

Alternatywna do penicylin w przypadku uczulenia na nie

WAŻNE: istnieją szczepy gronkowców i paciorkowców opornych na erytromycynę dlatego zawsze należy uzależnić leczenie od wyniku antybiotykogramu.

Erytromycyna jako

Lek z wyboru Lek alternatywny działanie słabe/bark

Bortadella pertusis bacillus anthracis H.influenzae

Compylobacyter jejuni borellia recurrentis P.aureginosa

Haemophilus ducreyi Chlamydia trachomatis Salmonella

Legionella corynebacterium diaphtericae Schigella

Mycoplasma listeria Escherichia

Moraxella catarhalis

Streptococcus,Staphylococcus

Treponema pallidum

Machanizm działania :hamuje aktywność cytochromu P450

Działania n/pożądane

Zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (nudności , wymioty, biegunka)

Hepatotoksycznosć (bo cholestaza)

Interakcje z innymi lekami

Przeciwwskazania

Uszkodzenie wątroby

• Spiramycyna

Wskazania jak erytromycyna

Działa słabiej na H.influenzae

NOWSZE MAKROLIDY (MAKROLIDY II GENERACJI)

Działanie zbliżone do erytromycyny

Słabiej na bakterie G(+)

Silniej na Haemophilus influenzae, chlamydia

Działają dłużej

Lepsza dostępność biologiczna po podaniu doustnym

Nie hamują cytochromu P450

• Azitromycyna

Forma podania doustnie

Rozpoczyna się od dawki 500 mg i kontynuje podajac 250mg 1x/d

Metabolizm w ustroju

Wchłania z przewodu pokarmowego – wchłanianie zmniejsza pokarm

Osiąga duże st.w tkankach–szczególnie w FIBROBLASATCH = naturalny rezerwuar leku

In vivo.

Wydalanie:

Tylko 6% wydalane przez nerki w postaci niezmienionej

Pozostała część z żółcią

Wskazania

Szczególnie skuteczna na haemophilus influenzae,

campylobacter, chlamydia,

mycoplasma pneumoniae,

legionella pneumophila,

neisseria gonorrhoeea,

fucobacetrium

dziala na pierwotniaki: Toxoplasma gondi

plasmodium

cryptosporidium

• Roksytromycyna

Dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego (pokarm zmniejsza 2x dostępność)

podaje się co 12h

T1/2 = 12h

Skuteczna w zakażeniach H.Influenzae, Chlamydia

Nie hamuje cytochromu P450

• Klarytromycyna

Forma podania doustnie co 12h

Metabolizm w ustroju

Trwala w środowisku kwaśnym żołądka

Pokarm nie wpływa na wchłanianie

T1/2= 4-5h a czynny metabolit = 7h

Uzyskuje duze stężenie w tk.płucnej

Wskazania

Działanie podobne do erytromycyny

ZAKRES DZIAŁANIA P/BAKTERYJNEGO:

Szczególnie aktywna wobec PACIORKOWCÓW: Streptococuss ureus

!!oporne są szczepy: S. haemoliticus, S.simulans

Aktywna wobec gronkowców i listeria, corynebacterium

Zakażenia układu oddechowego

Zatok przynosowych

Gardła

Podawana w zakażenia H.pylori (nawet gdy owrzodzenie żoładka – skojarzona z inhibitorami wydzielania kwasu solnego )

LINKOZAMIDY

Budowa chemiczna: mała grupa antybiotyków o budowie aminokwasu

Mechanizm działania:

-hamują biosyntezę białek bakteryjnych, wiążąc się z podjednostką 50S

Wskazania:

-hamują rozwój tlenowych bakterii Gram+ oraz bakterii beztlenowych

-brak działania na bakterie tlenowe Gram-

-wpływają na niektóre pierwotniaki np. Plasmodium oraz Mycoplasma spp., Chlamydia spp.

Metabolizm w ustroju:

-dość dobre wchłanianie z przew. pokarmowego

-łatwo przenikają do kompartymentu komórkowego, kości i stawów

-eliminacja głównie w wątrobie

Interakcje z innymi lekami:

-wzajemnie się wypierają, nie stosujemy ich razem

Przedstawiciele:

• Klindamycyna:

formy podania:doustnie, w ciężkich stanach pozajelitowo

-metabolizm w ustroju:

• całkowite wchłanianie z przew pokarmowego

• max. stęż. po 2-3h

• okres półtrwania 3h

• prolek-palimitynian klindamycyny

• łatwo przenika do płynów ustrojowych i tkanek, słabiej do PMR

• 90% z białkami krwi

• wydalana z żółcią i kałem

-wskazania:

• Streptococcus aureus(MRSA też)

• S. pneumoniae

• S.pyogenes

• B.fragilis

• bakterie beztlenowe:Peptostreptococcus spp. Fusobacterium spp., Bacterioides spp

• dość wrażliwe są: Clamydia, Toxoplazma gonidii, Pneumocystis Marini

• skuteczna wobec Plasmodium falciparum i vivax.

• wskazania kliniczne:

• zakażenia ziarenkowcami tlenowymi Gram+-tylko wtedy gdy nie można stosować innych antybiotyków

• zakażenia bakteriami beztlenowymi zwłaszcza B.fragilis

• zap. otrzewnej i ropnia w jamie brzusznej lub miednicy związanych z zakażeniami kałowymi

-szczepy oporne:

• gronkowce

• Enterococcus faecialis

• Neisseria meningitidis

• N. gonorrhoeae

• H. influenze

-interakcje z innymi lekami: oporność krzyżowa z linkomycyną, osłabia dział. amino glikozydów na pałeczki jelitowe, działa synergistycznie z ceftazidimem, potęguje dział. środków kuraropodobnych

-przeciwwskazania: zakażenia OUN, bo słabo przenika

-dział. niepożądane:

• biegunka

• rzekomobłoniaste zap. jelita grubego(wywołane przez Clostridium difficile)

• skórne reakcje alergiczne

• rumień wielopostaciowy-z. Stevensa-Johnsona

• trombocytopenia

• granulocytopenia

• reakcje anafilaktyczne

• hamuje przekaźnictwo nerwowo-mięśniowe

• Linkomycyna:

-budowa chemiczna: zbliżona do klindamycyny, prod. jako chlorowodorek

-formy podania:doustnie,dożylnie,domięśniowo

-wskazania:

• podobnie jak klindamycyna, wykazuje jednak słabsze działanie

• aktywna wobec bakterii beztlenowych, zwłaszcza paciorkowców i pałeczek Gram-

-metabolizm w ustroju: wchłania się z przew. pokarmowego

-dział. niepożądane podobne do klindamycyny

AMINOGLIKOZYDY

Antybiotyki bakteriobójcze

ZAKRES DZIAŁANIA

Bakterie G(+) i G(-)

Węższy od antybiotyków B-laktamowych

Wykazają oporność krzyżową

Bakteriobójczo przeciwko: Enterobactericae (E.coli, Klebsiella, Enterobacter, Proteus)

Pseudomonas aeruginosa

Neisseria

Brucela

Pasteurella

Haemophilus

Gronkowcom (gronkowiec złocisty)

(znikomo na paciorkowce – ale nasilaja działania B-laktam)

Mycobacterium tuberculosis – tylko streptomycyna, i kanamycyna

NIE działaja na beztlenowce

WSKAZANIA

Podstawa leczenia ostrych uogólnionych zakażeń wywołanych

przez pałeczki jelitowe oraz inne pałeczki G(-) tlenowe

w leczeniu zakażeń bez ustalonego czynnika etiologicznego podaje się w połączeniu z antybiotykami przeciw G(+) / beztlenowcom

oporność na antybiotyki aminoglikozydowe rozwija się wolno wskazane w

zakażeniach szpitalnych

posocznicach

zakażeniach towarzyszących oparzeniom

OPORNOSĆ DROBNOUSTROJÓW ZWIĄZANA JEST Z OBECNOSCIA SWOISTYCH ENZYMÓW KODOWANYCH PRZEZ PLAZMID BAKTERYJNY

MECHANIZM DZIAŁANIA: zaburzenia syntezy białek

(nieodwracalnie wiążą się z podjednostką 30S rybosomu ⇒ unieczynnienie miejsca inicjacji oraz powodują błędy w odczytywaniu sekwencji RNA „fałszywe” białka)

uszkadzanie błony cytoplazmatycznej

ZASADY STOSOWANIA

1x/d

Wykorzystując efekt poantybiotykowy (PAE) = taka sama skuteczność stosowanego leku 1x/d jak przy podawaniu 2-3x/d a mniejsza toksyczność

METABOLIZM W USTROJU : Źle wchłaniają się z przewodu pokarmowego.

Dobrze wchłanianie po podaniu domięśniowym

Dobrze przenikaja do jam ciała

Krążenia płodowego

Słabo przenikają do PMR

Wydalane przez nerki w postaci niezmienionej WAŻNE

W TERAPI ZAKAŻEŃ UKŁADU MOCZOWEGO

FARMAKOKINETYKA: model trójkompartmentowy

Faza I – dystrybucja z krwi do tkanek

Faza II – filtracja aminoglikozydów w nerkach

Faza III – powolna, związana z wydalaniem leku z kompartymentu tkankowego(w tym

miąższ nerkowy)

PODZIAŁ

I generacja: („stare” aminoglikozydy)

STREPTOMYCYNA

KANAMYCYNA

NEOMYCYNA

II generacja: („nowe” aminoglikozydy)

GENTAMICYNA

NETILMICYNA

TOBRAMYCYNA

AMIKACYNA

SISOMICYNA

ISEPAMICYNA

(nazwa –mycyna /-micyna uzależnione od pochodzenia antybiotyków)

• Streptomycyna

Obecnie stosowana rzadko ze względu na na toksyczność oraz szybki rozwój oporności

Wskazania

Terapia gruźlicy ( w skojarzeniu z innymi lekami p/gruźliczymi)

Leczenie Dżumy

Tularemii

Brucelozy

Interakcje : zwieksza działanie leków p/zakrzepowych

• Amikacyna

Pierwszy półsyntetyczny antybiotyk aminoglikozydowy,

pochodna kanamycyny

Forma podania domięśniowo / dożylnie

Wskazania

Zakażenia spowodowane przez : E.coli

Klebsiella

Proteus

Pseudomonas aeruginosa

Jako lek alternatywny gdy sczepy opornye na gentamicyne i tobramycynę:

ponieważ : Większa oporność na enzymy rozkładające aminoglikozydy

głównie: w zkakażnieach szpitalnych wywołanych przez bakterie G(-)

• Netilmicyna

Domięśniowo/dozylnie

Ciężkie zakażenia bakteriami G(-) opornymi na gentamicynę

Mniejsze działanie ototoksyczne

• Gentamicyna, Tobramycyna Netilmicyna, Sisomicyna

Podstawowe antybiotyki w zakażeniach : Pseudomonas aeruginosa

Enterobacter

Proteus

E.coli

S.aureus

Klebsiella pneumoniae

Podstawowe wskazania : zakażenia bakteriami G(-) :

Układu moczowego, zapalenia gruczołu krokowego

Zakażenia towarzyszące oparzeniom

ZOMR

Paciorkowcowe zapalenia wsierdzia (kojarzone z amino penicylinami)

Zakażenia beztlenowcami (kojarzone z metronidazolem)

Zakazenia gronkowcami – gdy oporne na penicyliny i cefalosporyny

Gentamicyna

Forma podania:

Domięśniowo(preparaty do wstrzyknięć),

maści ,

krople do oczu(0,3%) ,

aerozole(0,4%),

kremy (0,1%) ,

gąbek żelatynowych

ANTYBIOTYK O PODOBNYM DZIAŁANIU I TYCH SAMYCH WSKAZANIACH= Dibekacyna

• Neomycyna i Paromymycyna

Nie są obecnie stosowane ze względu na swą neurotoksyczność i ototoksycznosć.

Stosowane były w zakażeniach przewodu pokarmowego wywołane przez G(-)

Przed zabiegami chirurgicznymi na jelicie grubym

W śpiączce wątrobowej

Neomycyna

Stosowana zewnetrznie : maści, krople, aerozole

Wskazania: ropne zakażenia skóry

Owrzodzenia podudzi

Zapalenia spojówek

!!! Preparaty neomycyny + Kortykosteroidy (preparaty w aerozolach) powinny być stsoswane WYŁĄCZNIE na zakażone zmiany skórne TYPU ALERGICZNEGO !!!!

• Kanamycyna

Stosowana rzadko

W zakażeniach układu moczowego G(-)

W celu wyjałowienia przewodu pokarmowego przed operacjami na jelicie grubym

• Spektinomycyna (należy do aminocyklotioli)

Domięśniowo

Stosowany w rzeżące opornej na penicyliny

• Isepamicyna

Pozajelitowo 1x/d

Podobny zakres działań do amikacyny

Większa oporność na enzymy rozkładające antybiotyki aminoglikozydowe

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

Ototoksycznosć = uszkodzenie obwodowego narządu słuchu i równowagi w uchu wewnę.

Występuje: głuchota (trwała / przemijająca)

Szum w uszach

Depresja psychiczna (długotrwale stosowanie streptomycyny)

CZYNNIKI ZWIĘKSZAJĄCE RYZYKO OTOTOKSYCZNOŚĆI

CZYNNIKI ENDOGENNE

1.wiek – noworodki, dzieci poniżej 3r.ż , wiek podeszły >65lat

2.zaburzenia czynności nerek

3 uprzednie uszkodzenie słuchu

CZYNNIKI EGZOGENNE

1.uprzednia terapia aminoglikozydami

2.uprzednia terapia innymi lekami ototoksycznymi np.furosemid

3.przedawkowanie leków

Leki szcególnie oto toksyczne: gentamicyna

Neomycyna

Amikacyna

kanamycyna

Nefrotoksyczność

Skala: gentamicyna > tobramycyna = amikacyna > netilmycyna

Dodatkowo:

Skórne objawy alergiczne

Hipertermia

Bóle stawowe

Hamowanie przewodnictwa nerwowo – mięśniowego

Biegunki, nudnośći, zespoły złego wchłaniania (po podaniu doustnym Neomycyny,

Kanamycyny)

AMINOGLIKOZYDY SĄ LEKAMI W TRAKCIE LECZENIA KTÓRYMI NALEŻY PRZEPROWADZAĆ TERAPIĘ MONITOROWANĄ

SZCZEGÓLNIE gdy: podeszły wiek

Uprzednie uszkodzenia słuchu

Należy wówczas – zmniejszyć dawkę

Zwiększyć odstęp czasowy pomiędzy koleinymi dawkami

PRZECIWSKAZNIA

Nadwrażliwość na aminoglikozydy

Ostra niewydolność nerek i wątroby

Upośledzenie słuchu

Ciąża (ALE - MOGĄ BYĆ STOSOWANE U KOBIET KARMIĄCYCH)

Przy stosowaniu doustnym : zapalenie, niedrożność jelit, zespół złego wchłaniania.

INTERRAKCJE

Synergizm z antybiotykami B-laktamowymi

B-laktamy uszkadzają ścianę komórki bakteryjnej ułatwione wnikanie aminoglikozydów

+ antybiotyki B-laktamowe ciężkie zakażenia pseudomonas aeruginosa (karbapenicyliny,

cefalosporyny III generacji)

zakażenia S.aureus (penicyliny oksazolinowe)

wzmagają działanie wobec paciorkowców

NIE łączymy z lekami

Toksycznymi dla nerek i narządu słuchu (głównie pętlowe leki moczopędne)

Ponieważ Furosemid zwiększa 3-4 x st. Aminoglikozydów we krwi

Wankomycyną

Karpoplatyną

Kapreomycyną - bo nasilają ototoksyczność

Cyklosporyną

Takrolimus

Antybiotykami polipeptydowymi

Preparaty wapnia bo nasilają Nefrotoksyczność

Aminoglikozydy z lekami blokującymi płytkę nerwowo- mięśniową potęgują ich dzialanie

Streptomycyna zwiększa działanie leków p/zakrzepowych

TETRACYKLINY

Forma podania: doustnie,domięśniowo,dożylnie, maść (oczna)

Zasady stosowania: 1h przed posiłkiem lub 2h po posiłku

Wskazania: szerokie spektrum działania na :

bakterie Gram+ bakterie Gram-

• Gronkowce -E. coli -Neisseria gonorrhoeae

• Paciorkowce -Brucella spp. -Neisseria meningitidis

• Dwoinki zapalenia płuc -Shigella spp.

• Bacillus anthracis -Vibrio cholerae

• Erysipelothrix -Haemophilus spp.

• Clostridium tetani -Pasteurella spp.

• Listeria monocytogenes -Bordetella pertussis

oraz na rodzaje Rickettsia, Mycoplasma, Chlamydia, Spirocheta

a także bardzo słabe działanie w zakażeniach wywołanych przez Pseudomonas aeruginosa i pierowtniaki. Nie działają w zakażeniach wirusowych i grzybiczych!!!

Leki z wyboru w leczeniu:

• zakażeń wywołanych przez rodzaje Chlamydia, Rickettsia(dur osutkowy, gorączka Gór Skalistych, gorączka Q),Mycoplazma,

• w dżumie,

• brucelozie,

• cholerze,

• tularemii,

• wrzodzie miękkim,

• ziarniniaku zakaźnym.

Mechanizm działania:

-bakteriostatyczne

-hamowanie biosyntezy białka i procesów fosforylacji w kom. bakteryjnych- wiążą się z podjednostką 30S rybosomu

TETRACYKLINY NATURALNE

Preparaty: chlorotetracyklina, oksytetracyklina, tetracyklina

otrzymywane z pleśni Streptomyces

Metabolizm w ustroju:

-40-50% wchłanianie z przew.pokarmowego

-3-4h max.stęż. we krwi

-łatwo przenika do tkanek, przez barierę łożyskową

-30-35% z białkami krwi

-okres półtrwania 8h

-wydalane głównie przez nerki

Wskazania:

• zakażenia wywołane Mycoplasma, Rickettsia i Chlamydia

• zakażenia dróg żółciowych mieszaną florą bakteryjną,

• rzadziej: zakażenia przew. pokarmowego i oddechowego

• oksytetracyklina+hydrokortyzon-ropne i alergiczne zapalenia skóry, w postaci preparatu złożonego stosuje się w bakteryjnym zapaleniu spojówek= Oxycort

• oksytetracyklina+polimyksyna B+hydrokortyzon-mieszane zakażenia ucha wewnętrznego i środkowego= Atecortin

Dz. niepożądane:

• zaburzenia żołądkowo – jelitowe → jako antybiotyki o szerokim spektrum zaburzają fizjologiczną florę bakteryjną → przy dłuższym stosowaniu mogą wystąpić wtórne zakażenia bakteryjne i grzybicze; powodują też nudności, wymioty, biegunki, bóle w nadbrzuszu; gdy dłuzej stosowany to rzekomobłoniaste zap. jelit

• rzadko:skórne odczyny alergiczne

• rzadko:zmiany w obrazie krwi: leukopenia, eozynofilia

• dz. nefro- i hepatotoksyczne

• zwiększona wrażliwość na światło-sporadycznie

• uszkodzenia paznokci

• dział. teratogenne i embriotoksyczne

• odkładanie w kościach długich i zębach

Przeciwskazania

-kobiety w ciąży i dzieci<12r.ż, bo przebarwienia zębów i podatność na próchnicę

Interakcje z innymi lekami

• dz. antagonistycznie z penicylinami i cefalosporynami

• ulegają chelatacji, przy jednoczesnym podawaniu leków zawierających jony Ca, Al, Mg i Fe.

• pokarm zmniejsza ich wchłanianie,zwłaszcza mleczny

TETRACYKLINY MODYFIKOWANE

Preparaty: doksycyklina, metacyklina, rolitetracyklina, minocyklina

Budowa chemiczna: eliminacja grup hydroksylowych z cząsteczki tetracykliny i inne zmiany powodują lepsze przenikanie przez bariery i mniejsza tendencja do tworzenia połączeń chelatowych

.

Rolitetracyklina:

-po pozajelitowym działaniu szybko duże stęż. we krwi i tkankach: kilka razy wyższe od naturalnych

-wydalana wolno z moczem

-dożylnie, domięśniowo

Metacyklina:

-otrzymywana syntetycznie z oksytetracykliny

-lepsze wchłanianie niż naturalne

-70-80% z białkami krwi, okres półtrwania 8-14h

-doustnie

Doksycyklina:

-wchłania się najlepiej! z przew. pokarmowego

-mniej nefrotoksyczna

-75-80%, okres półtrwania 15-20h

-oporność krzyżowa częściowa: bakterie oporne na tetracykliny naturalne wrażliwe na doksycyklinę

-antybiotyk swoisty dla zakażeń Chlamydia pneumoniae-odp. za destabilizację blaszek miażdżycowych i wyst. ostrych zespołów wieńcowych

-zmniejsza aktywność metaloproteinaz

-obecna w formie żelu w chorobach przyzębia

Minocyklina:

-ma przedłużone działanie

-działanie podobne do doksycykliny oraz na Neisseria meningitidis

-działa swoiście na patologiczną florę płytki nazębnej oraz hamuje metaloproteinazy

ANTYBIOTYKI PEPTYDOWE

STREPTOGRAMINY-naturalne peptydy wytw. przez Streptomyces spp.

Budowa chemiczna: zbudowana z dwóch oddzielnych związków- grupy A i grupy B

budowa jak wielonienasycone cykliczne

cykliczne peptolidy heksapeptydy

Preparaty: pristinamycyna, wiriginiamycyna, chinupristyna/dalfopristyna

poch. pristinamycyny A poch. pristinamycyny B

Formy podania: mieszanina chinupristyny/dalfopristyny podawana we wlewie dożylnym przez 7-10dni

Mechanizm działania:

-hamują syntezę białek drobnoustroju na poziomie rybosomalnym, bo wiąże się ze ścisłym miejscem podjednostki 50S rybosomu

-oba składniki A i B działają do siebie synergistycznie

Wskazania:

-szeroki zakres tlenowych i beztlenowych bakterii Gram+, niektórych Gram-

• erytromycyno- i metycylinooporne szczepy Staphylococcus aureus, Listeria monocytogenes, Bacteroides fragilis, Clostridium perfringens i Neisseria gonorrhoeae

• wykazuje wysoką aktywność bakteriobójczą w stosunku do penicylinoopornych pneumokoków

-wskazania kliniczne:

• szpitalne zakażenia płuc

• zakażenia skóry i tkanek miękkich

• ciężkie zakażenia powodowane przez szczepy Enterococcus faecium oporne na wankomycynę

Interakcje z innymi lekami:

- synergizm chinupristyny/dalfopristyny z wankomycyną wobec wankomycyno- i wieloantybiotykoopornego szczepu E. faecium i metycylinoopornych szczepów S. aureus

-może hamować metabolizm leków związanych z układem cytochromu P450CYP3A4, np. stężenie cyklosporyny A rośnie pod wpływem streptogramin

Działania niepożądane:

-reakcje miejscowe: zap. żył, obrzęk, odczyn w miejscu wstrzyknięcia, zakrzepowe zap. żył

-reakcje ustrojowe: bóle stawów i mięśni, nudności, wymioty, biegunka, wysypka skórna

PEPTYDY CYKLICZNE(polimyksyny) wytwarzane przez wiele szczepów zarodnikujących
Bacillus polymyxa

Formy podania: doustnie, domięśniowo, dożylnie, maść

Mechanizm działania:

-bakteriobójcze

-uszkadzają błonę cytoplazmatyczną bakterii

Wskazania:

-działają przede wszystkim na bakterie Gram-

• Pseudomonas aeruginosa

• Enterobacter aerogenes

• Escherichia coli

• Haemophilus influenze

• Salmonella

• Shigella

-nie działają lub działają bardzo słabo na Proteus vulgaris i Brucella abortus

-stosujemy w:

• zakażeniach przew. pokarmowego wywołanych przez oporne na inne antybiotyki szczepy Escherichia coli oraz pałeczki Sallmonella i Shigella=doustnie!

• ciężkie zakażenia układu moczowego wywołane przez bakterie Gram-, głównie Pseudomonas aeruginosa,oporne na inne antybiotyki=pozajelitowo!

Metabolizm w ustroju:

-nie wchłaniają się z przew. pokarmowego

-podawane doustnie wykazują miejscowe dział. bakteriobójcze

-gdy domięśniowo to szybko się wchłaniają-max.stęż. po 2 h

-okres półtrwania 2-5 h

-nie przenikają do PMR, opłucnej, otrzewnej

Działania niepożądane:

-dział. neuro- i nefrotoksyczne

Przeciwskazania

-u osób z niewydolnością nerek nie podajemy pozajelitowo

Przedstawiciele:

Polimyksyna B:

-stosowana głównie dożylnie, rzadziej domięśniowo

Kolistyna:

-polimyksyna E

-stosowana w zakażeniach przew.pokarmowego wywołanych bakteriami Gram-, a rzadziej
w zakażeniach dróg moczowych

Bacitracyna:

-głównie na bakterie Gram+

-nie działa na Enterobacteriaceae ani na Pseudomonas aeruginosa

-hamuje syntezę ściany komórki bakteryjnej

-stosowana w miejscowych zakażeniach skóry i bł. śluzowych gronkowcami i paciorkowcami, rzadziej doustnie w gronkowcowym zap. jelit.Stosowana również w rzekomobłoniastym zap. jelit

Gramicydyna:

-pokrewny bacitracynie

-o znacznej toksyczności

-stosowany tylko! miejscowo

-aktywny tylko wobec bakterii Gram+

-stosowany w preparatach uszu i oczu

-wchodzi w skład preparatów z neomycyną i polimyksyną B

ANTYBIOTYKI GLIKOPEPTYDOWE

Mechanizm działania:

-bakteriobójczo

-hamowanie syntezy ściany kom. bakteryjnej, bo powinnowactwo do prekursora syntezy polipeptydów-D-alanylo-D-alaniny

-rzadko oporność wobec nich

Wskazania:

-bakterie Gram+: paciorkowce, gronkowce, enterokoki
-działają też na Corynebacterium ieikeium oraz Clostridium difficile

Przedstawiciele:

Wankomycyna:

-formy podawania: dożylnie-zakażenia ogólne, doustnie- rzekomobłoniaste zap.j. grubego

-metabolizm w ustroju:

• okres półtrwania 6-8h

• 10-50%z białkami krwi

• nie wchłania się z przew. pokarmowego

• osiąga duże stęż. w osierdziu, j.opłucnej, otrzewnej, nie przenika do OUN

• wydalana z moczem

-wskazania:

• ciężkie zakażenia gronkowcowe(MRSA też) i paciorkowcowe oporne na antybiotyki

b-laktamowe lub gdy uczulenie na nie

-interakcje z innymi lekami: synergizm z antybiotykami amino glikozydowymi

-dział. niepożądane:

• oto- i neurotoksycznie

• nudności,wymioty

• skórne odczyny alergiczne

• zespół „czerwonego karku”

-przeciwwskazania:

• uszkodzenie nerek i słuchu

• ciąża

• ostrożnie w podeszłym wieku

Teikoplanina:

-formy podania: może być podawana domięśniowo, dożylnie

-metabolizm w ustroju:

• 90-95% łączy się z białkami osocza

• 60%wydalana z moczem w postaci niezmienionej

-dział. niepożądane: słabiej nefrotoksycznie i mniej drażniąco miejscowo od wankomycyny

-wskazania: silniej bakteriobójczo na Clostridium difficile niż wankomycyna

Daptomycyna:

-przedstawiciel nowej klasy cyklicznych lipopeptydów

-stosowany w zakażeniach skóry wywołanych przez oporne na leki szczepy bakterii Gram+