07-11-2012
Rehabilitacja w onkologii
Choroby nowotworowe – druga przyczyna zgonow w Polsce,
Najczestsze nowotowry :
Mężczyźni: rak płuc, rak okrężnicy, i odbytnicy rak prostatym rak żołądka
Kobiety: rak sutka, rak okrężnicy i odbytnicy, rak płuc, rak szyjki macicy, rak żołądka
Umieralność z powodu nowotworw Polsce należy do najwyższych w Europie –co trzevia kobieta i co piąty mężczyzna z rakiem przeżył 5 lat.
Cele rehabilitacji
Profilaktyczny – zapobieganie skutkom leczenia onkologicznego poprzez zmniejszenie ryzyka powiklan i zaburzen mogących prowadzic do niepełnosprawności
Leczniczy – przywracanie prawidłowej czynności organizmu oraz normalizacja reakcji psychicznych i poprawa jakości zycia
Paliatywny - poprawa jakości zycia oraz zapewnienie samodzielności i niezalezonsci chorego poaprzez zmniejszenie objawow terminalnego okresu choroby (bólu, obrzekeow, duszności, zparac, nudności, wymiotow, odleżyn)
Efekty trehabilitacji onkologicznej
Można o 50% zwieksyc sprawność fizyczna, co prowadzi do niezalenosci
Poprawa możliwości wysiłkowych
Zmniejszenie uczucia zmeczenia
Poprawa odporności
Zmniejsze obrzekow
Zasady rehabilitacji w onkologii
Powszechna
Wczesna
Kompleksowa
Ciagla
- kinezyterapia, masaż ,fizykoterapia
Zaburzenia czynnościowe w leczeniu nowotworow złośliwych
Ograniczenie zakresu ruchów w stawach
Osłabienie lub zanik mięśni
- blizny, bół, zwłóknienia okołostawowe, osłabienie mięśni
- przecięcie lub usuniętci mięśnia, zmiany prewodnictwa po radioterapii i chemioterapii, zmiany strukturalne
Niedowład lub porażenie mięśni – uszkodzenie polotu nerwowego lub nerwów obwodowych, obrzek chłonny dużych nerwów
Nieprawidłowa postawa ciala - ból, osłabienie, przykurcz mięśni, rozległe blizny, zwłóknienia tkanek
Zmiany przeciazeniowo- zwyrodnieniowe stawów i kręgosłupa – ból, osłabienie, przykurcze miesni, blizny, zwłóknienia
Obrzek chłonny – usunięcie naczyń węzłow chłonnych, zwoknienia po naświetlaniu, stan zapalny
Upośledzenie wentylacji płuc
Ograniczenie sprawności fizycznej – wtorne zmiany czynnościowe i strukturalne w mięśniach, ograniczenie waktynosci ruchowej
Obniżenie wydolności, zmęczenie – anemia po radioterapii i cheioteapii, ogranienie aktywności ruchowej
Program rehabilitacji onkologicznej – przygotowanie psychiczne, utrzymanie lub poprawa sprawności, wydolności fizycznej, nauka ćwiczeń oddechowych, skutecznego kaszlu, przeciwzakrzepowych, samoobsługi
Szpitalny etap rehabilitacji onkologicznej
Fizjoterapia klatki piersiowej: ćwiczenia oddechowe, oklepywanie klatki piersiowej, inhalacje, wysokie ulozenie, pozycje drenażowe, skuteczny kaszel
Ćwiczenia przeciwzakrzepowe: rytmiczne zgięcia grzbietowe i podeszwowe stóp – 16/min., ćwiczenia czynne kkd, wysokie ułożenie kkd. Pończochy przeciwzakrzepwe, przerywana kompresja pneumatyczna, leczenie farmakologiczne
Wczesne uruchamianie
Drenaż chłonny
Poszpitalny etap rehabilitacji onkologicznej
Przywracanie sprawności ogólne
Kineyterapia
Marsz,rower – ćwiczenia 3-5x/ tydz. Po 30 -60 minut
Ćwiczenia oporowe na poziomie 50-75% maksymalnych zdolności pacjenta (IRM) – 3-5 x/tydz. Stosując 8-10 cwiczen w 1-2 serie po 8-12 powtorzen
Kinezyterapię należy ograniczyć u chorych z leukopenią, niedokrwistością, małopłytkowością
Rehabilitacja po redioterapii
Zwiększone ryyko infekcji
Najlepsze są ćwiczenia indywidualne
Rehabilitacja powinna być prowadzona w trakcie i po radioterapii
Fizykoterapia klatki piersiowej
Zapobieganie przykurczom
Umiarkowane ćwiczenia ruchowe- mogą być ćwiczenia wytrzymałościowe
W obszarze napromieniania nie wolno stosować energii cieplnej, masażu, terapii manualnej
Obrzęki chłonne – leczenie farmakologiczne jest nieskuteczne. Fizjoterapia – czynności mechniczne, elektroterapia, laser biostymulujący, wirówka, kinesioteraping. Niejskuteczniejszą metodą jest kompleksowa terapia udrażniającea oejmujące drenaż chłonny, kompresjoterapię, ćwiczenia ruchowe, higienę kończyny.
Fazy leczenia obrzęku chłonnego – I-4 tygodnie – codziennie drenaż limfatyczny ręczny o bandażowanie kończyn. II – trwa zaleznie od potrzeb drenaż limfatyczny, 2x/tydz, elastyczne pończochy lub rajstopy
Kompresjoterapia – bandażowanie lub pończochy ( rękawy) uciskowe powodujące wzrost ciśnienia hydrostatycznego tkanek, co w efekcie prowadzi do obniżenia efektywnego ciśnienia filtracyjnego i zmniejszenia filtracji włośniczkowej. Stosuje się 4 klasy ucisku od 20 – 60 mmHg ( w profilaktyce ciśnienia niskie, w eczeniu wyższe). Pompy do przerywanej kompresji.
| Klasa ucisku | Wartość ciśnienia | Wskazania |
|---|---|---|
| I | 20-30 | profilaktyka |
| II | 30-40 | Niewydolność zylnaa |
| III | 40-50 | Odwracalny obrzek chłonny |
| IV | 50-60 | Nieodwracalny obrzek chłonny |
| Zaburzenia | Rehabilitacja |
|---|---|
| Obniżenie sprawności i wydolności funkcjonalnej | Ćwiczenia ruchowe dostosowane do tolerancji wtsiłku i deficytu sprawności |
| Ograniczenie ruchomości w stawach | Ćwiczenia ruchowe, pozycje rozciagowe, PNF, terapia manualna, poizometryczna relakasacja miesni |
| Osłabienie siły mięśniowe | Ćwiczenia ruchowe |
| Niedowłady/ porazenia | PNF |
| Upośledzenie czynności układu oddechowego | Fizjoterapa klatki piersiowej |
| Obrzek chłonny | Kompleksowa terapia udrażniajaca |
Rehabilitacja w terminalnym okresie choroby nowotworowej – agodzenie objawów terminalnego oresu choroby(bólu, duszności, obrzęków). Poprawa jakości życia. Pomoc psychologiczna, społeczna i duchowa. Kompleksowość rehabilitacji.
Rehabilitacja w okresie terminalnym