Rozdział 5- Teoria zachowania gospodarstwa domowego.

5.1. Gospodarstwo domowe jako podmiot gospodarczy

GOSPODARSTWA DOMOWE- wyodrębnione, ekonomicznie samodzielne mikropodmioty. Obok przedsiębiorstw są głównymi podmiotami gospodarczymi w gospodarce rynkowej.

- W teorii ekonomii i praktyce gospodarczej za podmiot gospodarczy uznawane jest gospodarstwo domowe, a nie indywidualny konsument!

FUNKCJE GOSPODARSTWA DOMOWEGO:

1. ekonomiczne- wynikają z powiązań gospodarstw domowych z przedsiębiorstwami i państwem. Dzielimy je na funkcje:

• konsumpcyjne- gospodarstwa domowe są odbiorcami dóbr i usług dostarczanych przez przedsiębiorstwa i instytucje.

• produkcyjne- gospodarstwa domowe są dostarczycielami czynników wytwórczych dla przedsiębiorstw i instytucji.

1. Społeczne:

• reprodukcyjna- rodzimy siłę roboczą xD

• wychowawcza- wpajamy zachowania pewnej kultury w życiu gospodarczym.

- Część gospodarstw domowych dostarcza gospodarce kapitału drogą bezpośrednią (zakup papierów wartościowych, własne firmy) lub pośrednią (lokowanie oszczędności w bankach). Otrzymują dzięki temu dochody w postaci zysków, dywidend lub procentów.

5.2. Popyt gospodarstwa domowego

POPYT RYNKOWY- suma popytów indywidualnych gospodarstw domowych.

- W miarę wzrostu dochodu skłonność do konsumpcji maleje, a rośnie skłonność do oszczędzania.

$sklonnosc\ do\ konsumpcji = \frac{wydatki\ na\ konsumpcje}{dochod\ ogolem}$ ; $sklonnosc\ do\ oszczedzania = \ \frac{dochod\ zaoszczedzony}{dochod\ ogolem}$

RACHUNEK EKONOMICZNY- kalkulowanie jak najkorzystniejszego stosunku nakładów do uzyskiwanych efektów.

UŻYTECZNOŚĆ KRAŃCOWA- zadowolenie jakie uzyskuje konsument z konsumpcji kolejnej jednostki tego samego dobra lub usługi.

UŻYTECZNOŚĆ CAŁKOWITA- suma użyteczności krańcowych (suma zadowolenia z konsumpcji lub posiadania wszystkich jednostek danego dobra).

I PRAWO GOSSENA (prawo malejącej użyteczności krańcowej)- w miarę konsumpcji kolejnych jednostek danego dobra użyteczność krańcowa się zmniejsza.

II PRAWO GOSSENA- przyrost użyteczności jaki następuje na skutek wydania ostatniej jednostki pieniężnej na dobro A jest taki sam, jak w sytuacji gdyby ostatnia jednostka pieniężna została wydana na dobro B.

$\frac{U_{k}(A)}{U_{k}(B)} = \frac{P(A)}{P(A)}$ U_k- użyteczność krańcowa; P- cena

5.3. Wybór pomiędzy dobrami

SYSTEMATYZOWANIE PREFERENCJI- proces szeregowania koszyków:

• koszyki są dla konsumenta tak samo ważne- są obojętne

• pierwszy koszyk jest słabo preferowany w porównaniu z 2 (daje takie samo lub mniejsze zadowolenie)

• pierwszy koszyk jest ściśle preferowany w porównaniu z 2 (lepiej zaspokaja potrzeby)

SZEREG OBOJĘTNOŚCI- zestawienie ilościowych kombinacji konsumpcji dwóch dóbr.

KRZYWA OBOJĘTNOŚCI- przedstawia wszystkie kombinacje ilościowe dwóch dóbr, które dla konsumenta są obojętne.

MAPA OBOJĘTNOŚCI- zbiór krzywych obojętności obrazujących preferencje konsumenta.
- w miarę wzrostu dochodów (przy innych warunkach nie zmienionych) gospodarstwo domowe może przechodzić na coraz wyższe krzywe obojętności, reprezentujące większe ilości konsumowanych dóbr, czyli wyższy poziom użyteczności.

5.4. Krańcowa stopa substytucji

KRAŃCOWA STOPA SUBSTYTUCJI- określa stosunek przyrostu konsumpcji jednego dobra do ubytku innego dobra w sytuacji, kiedy konsument pozostaje na tej samej krzywej obojętności.

$KSS = \ \frac{- B}{A}$ (z ilu jednostek dobra Y musze zrezygnować aby pozyskać więcej dobra X; np. $\frac{2}{1}$ rezygnuje z 2 jednostek Y na rzecz kolejnej 1 jednostki X).

5.5. Ograniczenia wyboru gospodarstwa domowego

LINIA BUDŻETOWA KONSUMENTA (ścieżka cen)- pokazuje kombinacje dóbr (A i B), które mogą być zrealizowane przez gospodarstwo domowe przy danym dochodzie pieniężnym i danych cenach. Każdy punkt znajdujący się na tej linii wyczerpuje cały dochód gospodarstwa domowego.
- każda kombinacja konsumpcji dobra A i B (przy danym dochodzie i danych cenach obydwu dóbr) znajdująca się powyżej linii budżetu jest nieosiągalna, natomiast poniżej osiągalna.

- nachylenie linii budżetu $a = \ \frac{\text{pA}}{\text{pB}}$

/Aby ją narysować musimy podzielić dochód przez cenę dobra A-daje to ilość tego dobra jaką możemy zakupić rezygnując całkowicie z dobra B i zaznaczyć na osi, tak samo z dobrem B, a następnie połączyć te punkty/

OPTIMUM KONSUMENTA (punkt równowagi gospodarstwa domowego)- punkt styczności ścieżki cen z możliwie najwyżej położoną krzywą obojętności. W tym punkcie relacje są zgodne z II Prawem Gossena.

5.6. Wpływ zmian dochodów oraz cen dóbr i usług na linię budżetu

1. zmiana dochodu, przy niezmienionych cenach
   - dochód rośnie (równolegle w prawo)- łączna suma nabywanych dóbr wzrośnie
   - dochód spada (równolegle w lewo)- łączna suma nabywanych dóbr spadnie

- ścieżka konsumpcji dochodowej- pokazuje reakcje konsumenta na zmiany dochodu przy założeniu stałości cen nabywanych dóbr. /powstaje z połączenia punktów równowagi konsumenta/

1. zmiana cen dobra X (a) i dobra Y (b)

- cenowa ścieżka konsumpcji- pokazuje reakcje konsumenta na zmiany ceny jednego dobra przy stałej cenie dobra drugiego i przy stałym dochodzie. /łączymy ze sobą punkty równowagi/