18.03.2014r. wykład prawa cywilne

Problematyka treści czynności prawnej

Czynność prawna wyznacza treść stosunku cywilno- prawnego. O ile jednak na treść czynności prawnej wpływa treść oświadczenia woli (która jest koniecznym elementem każdej czynności prawnej), o tyle treść stosunku prawnego wyznaczona jest nie tylko treścią czynności prawnej, ale również na tę treść stosunku cywilno- prawnego wpływają (kształtują tę treść) inne elementy takie jak:

• Ustawy

• Zasady współżycia społecznego

• Ustalone zwyczaje

Wyznacza to art. 56 KC „czynność prawna wywołuje skutki prawne w niej wyrażone, ale również te, które wynikają z ustawy, zasad współżycia społecznego oraz z ustalonych zwyczajów”.

W zakresie kształtowania treści czynności prawnej obowiązuje zasada swobody, tzn. że podmiot który składa oświadczenie woli może w sposób swobodny tę treść kształtować. Wspomniana zasada swobody kształtowania treści czynności prawnej w sposób najpełniejszy odnosi się do umów zobowiązujących. W odniesieniu do umów zobowiązujących ustawodawca przewiduje określone typy czynności prawnych- umów, jednak ten katalog umów wynikający z ustaw nie wyłącza możliwości zawarcia umowy i takiego ukształtowania jej treści, że umowa ta nie będzie miała swojego odpowiednika w żadnym z ustawowych typów umów.
Taka możliwość ukształtowania treści umowy nietypowej wynika z obowiązującej na gruncie stosunków zobowiązaniowych (obligacyjnych) ZASADY SWOBODY UMÓW. Tę zasadę wyraża art. 353¹ KC, który mówi, że „strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny wg swego uznania byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku prawnego, ustawie, ani zasadom współżycia społecznego”.

W odniesieniu do określonych typów umów ta zasada swobody kontraktowania jest wyłączona, albowiem ustawodawca przewiduje możliwość zawierania jedynie takich umów jakie są przez niego (czyli ustawodawcę) dopuszczone. To ograniczenie swobody wynika z tzw. zasady numerus clausus, czyli wskazania zamkniętej listy umów, które mogą być zawierane. Zasada ta dotyczy umów, które tworzą podmioty prawa, w szczególności spółki osobowe, bądź kapitałowe.
Ta zasada numerus clausus dotyczy również takich umów, które kreują prawa podmiotowe bezwzględne (erga omnes). (mój obowiązek-do powstrzymania się od takich działań ,które powstrzymywało by to prawa podmiotu np.w obszarze praw rzeczowych)
Ograniczenie tej zasady kształtowania określonych typów umów występuje również na tle umów małżeńskich oraz na tle spadków (można zawierać tylko takie umowy, jakie są przewidziane przez ustawodawcę).

Ta zasada kształtowania swobody treści czynności prawnej odnosi się do umów, natomiast nie odnosi się do jednostronnych czynności prawnych. W ich zakresie możemy dokonywać tylko takich czynności, które są ustawowo dopuszczone.

W treści art. 353¹ zostały wskazane ograniczenia, wśród nich wymienia się:

• Właściwość

• Ustawę

• Zasady współżycia społecznego

Te kryteria zostały powtórzone w treści art. 58 KC, który mówi, że czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest NIEWAŻNA. Chyba, że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten że na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Artykuł ten zawiera konsekwencje granic, zawartych w art. 353^1.

• Sprzeczność z ustawą będzie miała miejsce wtedy, gdy ktoś zawiera umowę, a np. nie ma umocowania do jej zawarcia, nie dochowuje odpowiedniej formy zawarcia umowy. Jednak oba te przypadki naruszenia ustawy nie są objęte treścią art. 58. Konsekwencji tych naruszeń szukać będziemy w innych przepisach, szukamy odpowiedniej podstawy prawnej, która będzie zawierała odpowiednie konsekwencje naruszenia tych sprzeczności.
  W tym przypadku sprzeczność z ustawą dotyczyć musi treści czynności prawnej, np. gdyby ktoś zawarł umowę dotyczącą szczątków ludzkich, byłoby to nieważne, ponieważ jest do rzecz wyłączona z obrotu.

• Z obejściem ustawy będziemy mieli do czynienia wtedy, gdy określony przepis prawny wprowadza pewien zakaz, a my zawieramy umowę, której bezpośrednio ustawa nie zakazuje, ale przez zawarcie tej umowy osiągamy skutek taki, jaki byśmy osiągnęli przez zawarcie umowy zakazanej przez ustawę, np. w ustawie może być zakaz nabywania nieruchomości przez cudzoziemców, a my zawieramy w której cudzoziemiec nie nabywa tej nieruchomości, ale zawieramy umowę dzierżawy na 50 lat.

• Czynnikiem wyznaczającym granice swobody zawierania umów są zasady współżycia społecznego. Norma prawna nie zakazuje zawarcia umowy o określonej treści, ale treść ta jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, np. zawieram umowę na czas nieokreślony (która może być rozwiązana przez wypowiedzenie [jednostronna czynność prawna]) na czas 20 lat, a ponieważ nie ma przepisów zakazujących, to jest to niezgodne z zasadami

Art. 58 mówi o tym, że czynność prawna nie jest nieważna, jeżeli z innego przepisu wynika, że taka czynność nie jest nieważna- inny przepis przewiduje inny skutek, niż skutek nieważności, np. przepisy z kodeksu spółek handlowych, w szczególności art. 21, który mówi, że jeżeli umowa spółki nie zawiera wszystkich koniecznych elementów jej treści, to taka umowa NIE JEST BEZWZGLĘDNIE NIEWAŻNA, ale jeżeli spółka została zarejestrowana, to ta wadliwość może być powodem rozwiązania spółki.
Bezwzględna nieważność oznacza, że taka czynność nie wywołuje żadnych skutków prawnych, które były zamierzone przez strony.

Z treści czynności prawnej możemy wyróżnić pewne elementy:

• Elementy przedmiotowo istotne (essentialia negotii)- elementy, które pozwalają zakwalifikować daną czynność prawną do określonego typu czynności prawnych, np. w przypadku mowy sprzedaży przedmiotowo istotnymi elementami będzie:
  ze strony sprzedającego zobowiązanie do przekazania własności i wydanie rzeczy, ze strony kupującego będzie zobowiązanie do zapłaty ceny.

• Istnieją także elementy nieistotne (naturalia negotii)- takie elementy, które nie muszą się pojawić w treści czynności prawnej, gdyż konsekwencje prawne wynikające z nich powstaną z mocy ustawy, np.. jeżeli zawieramy umowę sprzedaży, to nie musimy w jej treści zawierać postanowienia z tytułu rękojmi, bo to, że sprzedawca będzie ponosił taką odpowiedzialność wynika z przepisów kodeksu cywilnego.

• Elementy dodatkowe (accidentalia negotii) muszą być zawarte w treści czynności prawnej, aby powstały skutki prawne wynikające z tych dodatkowych elementów np. postanowienie w treści czynności prawnej dotyczące warunku oraz terminu. Warunek jest to takie zastrzeżenie w treści czynności prawnej, które uzależnia powstanie albo ustanie skutków czynności prawnej od zdarzenia przyszłego i niepewnego;(także zadatek i kara).Mogą to być zdarzenia całkowicie niezależne od woli ludzkiej, np. powódź, pożar. Ale mogą to być także zdarzenia, których wystąpienie zależy od woli samej strony, czy stron zawierających stosunek prawny.
  Natomiast warunkiem nie może być zdarzenie, którego wystąpienie zależy wyłącznie od woli danego podmiotu w tym sensie, że do niego należy decyzja czy takie zdarzenie w ogóle wystąpi. Warunek może być zastrzeżony w zasadzie w każdej czynności prawnej, chyba, że sprzeciwia się temu ustawa albo właściwość czynności prawnej, nXp. art. 157 KC: „Własność nieruchomości nie może być przeniesiona pod warunkiem ani z zastrzeżeniem terminu”.
  Możemy mówić o warunku:

• Zawieszającym- zastrzeżenie, które uzależnia powstanie skutków czynności prawnej od zdarzenia przyszłego i niepewnego, np. zastrzeżenie w treści umowy darowizny zawartej między rodzicami a dzieckiem: „daruję Ci auto pod warunkiem, że uzyskasz prawo jazdy”.

• Rozwiązującym- zastrzeżenie, wg którego skutek czynności prawnej ustaje w przypadku, gdy wystąpi zdarzenie przyszłe i niepewne

Elementy przedmiotowo istotne-Kwalifikują umowę do pewnego typu umów. Umowy nazwane kodeksu cywilnego - umowa: najmu ,dzierżawy, sprzedaży unormowane przez normo dawcę .Umowa nie nazwana strony same regulują prawa czy obowiązki.

01.04.2014 wykład prawo cywilne

Termin-zastrzeżenie terminu wiąże powstanie albo ustanie skutków czynności prawnych z wystąpieniem pewnego zdarzenia przyszłego, ale pewnego. Termin początkowy wiąże powstanie skutków od zdarzenia przyszłego i pewnego. Natomiast z terminem końcowym wiąże się ustanie skutków czynności prawnych. Ten termin może być określony jako: data lub jako okres, może być określony również przez wskazanie zdarzenia przyszłego co do którego wiemy że na pewno wystąpi chociaż data tego darzenia w momencie dokonywania czynności prawnej nie jest wiadoma Np.wyznaczam termin jako pierwszy dzień w roku 2014 w którym temperatura powietrza osiągnie 20*C.W przypadku gdy termin jest oznaczony przez ustawę przez orzeczenie sądu przez decyzję Oranu państwowego lub czynność prawną i z tych źródeł z których on jest oznaczony nie wynika jak ten termin liczyć to należy stosować kodeksowe zasady liczenia terminu które są następujące

1)termin oznaczony w dniach kończy się z upływem ostatniego dnia przy czym nie wlicza się dnia w którym nastąpiło zdarzenie będące początkiem terminu.Np.jeżeli zawrzemy umowę najmu 1 kwietnia na 3 dni to termin upłynie z końcem dnia 4 kwietnia,czyli o północy 4 kwietnia

2) Termin oznaczony w tygodniach miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia który naszą odpowiada początkowemu dniowi terminu a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było (np.w lutym -30 luty)to kończy się w ostatnim dniu tego miesiąca jednakże przy obliczaniu wieku osoby fizycznej termin upływa z początkiem ostatniego dnia.(np. dana osoba uzyskuje pełnoletniość w dacie urodzin;umowę najmu na okres tygodnia w wtorek to upłynie w przyszły wtorek jeżeli 1 kwietnia to upłynie 1 maja o północy, ale inaczej jest przy liczeniu wieku z początkiem tego dnia 24 luty odpowiednia liczba lat wtedy na początku tego dnia uzyskuje wiek).

3)Jeżeli termin został oznaczony na początek, środek lub koniec miesiąca to należy przez to rozumieć pierwszy,15 oraz ostatni dzień miesiąca. A termin pół miesięczny jest równy piętnastu dniom (nawet jeśli luty ma 28 dni).

4)Termin oznaczony w miesiącach lub latach a nie jest wymagana ciągłość terminu to miesiąc liczy się jako 30 dni a rok jako 365 dni.

5)jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy to ten termin upływa dnia następnego.(np.niedziela)

Sposoby zawierania umów: umowa jak wiemy jest stosunkiem cywilnoprawnym który dochodzi do skutku przez zgodne oświadczenia woli stron( dwóch lub więcej np.umowa spółki cywilnej)najważniejsze jest to że strony muszą osiągnąć porozumienie konsens aby można uznać że umowa między nimi została zawarta.W zakresie stosunków umownych obowiązuje zasada swobody umów która wyraża się w tym że stronom przysługuje prawo decydowania o tym czy zawrzeć umowę;z kim zawrzeć umowę; swoboda przy kształtowaniu treści umowy te elementy wyznaczają zasadę swobody umów! Ograniczeniami tej swobody są ustawy, zasady współżycia społ, natura stosunku społ,w odniesieni do niektórych typów umów ustawodawca taką swobodę wyłącza ale jako obowiązująca występuje swoboda a ograniczenia są wyjątkami od tej zasady. Ograniczenia mogą polegać na tym żę ustawodawca nakłada obowiązek zawarcia umowy i dotyczy on np. tych podmiotów, przedsiębiorców którzy świadczą usługi przesyłowe zaopatrują w wodę, gaz itd. 2) obowiązek zawarcia umowy może wynikać także z wcześniej zawartej umowy między stronami tzw. Umowy przedwstępnej czyli umowy w której strony zobowiązują się do zawarcia w przyszłości umowy przyrzeczonej (ostatecznej).(kupno sprzedaży przedmiotu np.laptopa) jeżeli strona która ma obowiązek złożyć oświadczenie woli czy zawrzeć umowę uchyla się nie wykonuje obowiązku nie składa oświadczenia woli to jej oświadczenie woli może być zastąpione przez prawomocne orzeczenie Sądu.(np.jeżeli wstrzymuje się od umowy jedna ze stron druga może wystąpić do Sądu o zawarcie ważnej umowy)

*Obecnie w praktyce bardzo często występują umowy określane jako adhezyjne czyli umowy zawierane przez przystąpienie, szybko zawierane stypizowane umowy; standardowe ,które mają charakter masowy w związku z tym w przypadku takich umów kontrahenci nie negocjują treści zawieranych umów a warunki są określane przez jedną ze stron ta strona silniejsza ekonomicznie w tym stosunku prawnym.(odległa wieś mieszkaniec nie dysponuje środkiem transportu musi skorzystać z autobusu bo w przeciwnym razie musiałby wybrać się pieszo).

Sposoby zawierania umów Ustawodawca wyróżnia:

*Umowa zawarta w trybie ofertowym

*W trybie negocjacyjnym

*W trybie aukcyjnym

*W trybie przetargowym

Oferta jest to stanowcza propozycja zawarcia umowy która powinna zawierać istotne postanowienia tej umowy ,czyli konieczne elementy treści tej umowy takie bez których umowa nie dochodzi do skutku.(nie jest ofertą- mogłabym sprzedać laptopa ale nie wiem za ile -propozycja musi być stanowcza!). Ponieważ oferta ma te elem.które są konieczne do zawarcia umowy więc do zawarcia umowy możne dojść po wypowiedzeniu słów: zgadzam się przyjmuję. Jeżeli tych elementów nie ma taka propozycja nie jest ofertą. Strona która składa ofertę określona jest jako oferent a adresat oferty to oblat. Zawsze oferta musi być stanowczą propozycją, ale oferta może być złożona indywidualnie oznaczonemu adresatowi albo też do nieoznaczonego kręgu adresatów-AD INCERTAS PERSONAS. Najważniejszym skutkiem złożenia oferty jest to że oferent gdy złoży ofertę jest związany swoją ofertą tzn. że musi liczyć się z tym że oblat przyjmie ofertę i zostanie zawarta umowa. Jak długo oferent jest związany swoją ofertą? To zależy od tego czy jest ona złożona indywidualnie oznaczonemu adresatowi czy nieoznaczonemu adresatowi. Przede wszystkim okres którym oferent jest związany ofertą może być określony w treści oferty i w takim przypadku oferent musi pozostać w gotowości zawarcia oferty jeśli oblat przyjmie ofertę. Natomiast jeżeli ten termin związania ofertą nie został w ofercie oznaczony to zgodnie z KC należy przyjąć dwie zasady które wyznaczają okres związania z ofertą

1) jeżeli oferta została złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się np. w trakcie rozmowy telefonicznej to przestaje ona wiązać gdy nie zostanie przyjęta niezwłocznie

2) Natomiast oferta złożona przez inny sposób, a nie przez bezpośredni kontakt, przestaje wiązać z upływem czasu z którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia. Oferta złożona w postaci elektronicznej wiąże składającego jeżeli druga strona niezwłocznie potwierdzi jej otrzymanie. Jeżeli oświadczenie woli o przyjęciu oferty nadeszło z opóźnieniem ale z jego treści lub okoliczności wynika że zostało wysłane w czasie właściwym to umowa dochodzi do skutku chyba że składający ofertę niezwłocznie zawiadomi drugą stronę, że na skutek opóźnienia poczytuję umową za nie zawartą(przyczyny niezależne od drugiej strony np. opóźnienie poczty niezależnie od tego konsekwencje ponosi druga strona). Oferta nie może być odwołana chyba że dotyczy to stosunków pomiędzy przedsiębiorcami można odwołać ofertę przed zawarciem umowy w przypadku gdy oświadczenie o odwołaniu oferty zostało złożone drugiej str. przed wysłaniem przez nią oświadczenia o przyjęciu oferty. Natomiast w stosunkach indywidualnemu adresatowi oferta nie może być odwołana a przestaje wiązać w przypadkach powyżej wskazanych. Ad incertas personas może być w każdej chwili cofnięta lub zmieniona chyba że oferent wyznaczył termin związania ofertą.

15.04.2014r.

Odpowiedź o przyjęciu oferty nie zawsze musi być przez oblata wysłana czy złożona oferentowi.

1)Wyjątkiem od tej zasady, że należy tę odpowiedź przesłać, jest sytuacja gdy wskazuje na to panujący w danych stosunkach zwyczaj.

2)i jeśli z treści oferty wynika że nie jest to wymagane-(dojście do oferenta oświadczenie o przyjęciu oferty).Tak będzie w szczególności wtedy, gdy składający ofertę żąda niezwłocznego wykonania umowy. Nie składa oświadczenia o przyjęciu oferty tylko dochodzi do jej wykonania, wówczas umowa zostaje zawarta(dochodzi do skutku)gdy druga strona we właściwym czasie przystąpi do wykonania umowy. Oferent nie ma kompetencji ,by w sposób jednostronny narzucać drugiej stronie tego, jak należy interpretować zachowanie się tej strony ,w szczególności nie może jej narzucać, iż milczenie adresata oferty będzie traktowane jako zgoda na zawarcie umowy(przyjęcie oferty).Inaczej będzie w stosunkach między przedsiębiorcami jeżeli przedsiębiorca otrzyma od osoby z którą pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych ofertę zwarcia umowy w ramach swej działalności to brak z jego strony niezwłocznej odpowiedzi poczytuje się za przyjęcie oferty.(tutaj mamy góry narzucone, to jak ma się zachować. Nie oferent jak wyżej, tylko zrobił to ustawodawca).

(Np. firma budowlana i druga osoba prowadzi hurtownie ma materiały budowlane i przesyła proponowane materiały i ceny, wówczas firma budowlana milczy wówczas poczytuje się że przyjął ofertę-stałe stosunki.)

Negocjacje jako sposób zawarcia umowy(tryb negocjacyjny) polegają na tym że strony w celu zawarcia umowy wymieniają się informacjami, które dotyczą okoliczności mających wpływ na ich decyzje co do zawarcia samej umowy. Proces negocjacji zatem jest procesem płynnym procesem który ma na celu w prawdzie zawarcie umowy ale to zawarcie następuje w drodze wzajemnego przekonywania się uzgadniania ucierania wzajemnych stanowisk. Najważniejsze jest to że w toku prowadzonych negocjacji strony nie są związane swoimi oświadczeniami ciągle w trakcie prowadzonych negocjacji mają swobodę podjęcia decyzji czy zawrzeć umowę czy też nie? Natomiast powinny przekazywać te informacje w sposób zgodny z prawdą czyli powinny informować o rzeczywistym stanie przedmiotu negocjacji ,bowiem w przeciwnym razie, jeżeli będą prowadziły te negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów to mogę się narazić na odpowiedzialność za szkodę ,która druga strona poniosła.(np. naruszenie dobrych obyczajów polegające na tym że nie dojdzie do zawarcia umowy, sprzedawca chce sprzedać a później odwołuje się od sprzedaży ponieważ np. chciał sprawdzić jaką cenę może uzyskać; osoba zainteresowana wypłaca pieniądze a sprzedawca sprzedał komu innemu -może to być trudne do udowodnienia).Jeżeli strony prowadzą negocjacje aby umowa mogła być zawarta to muszą w toku negocjacji określić konieczne elementy treści tej umowy. Kodeks cywilny przyjmuje że w przypadku gdy strony prowadzą negocjacje w celu zawarcia umowy, to umowa dochodzi do skutku jeżeli strony osiągną porozumienie co do wszystkich postanowień, które były przedmiotem negocjacji. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, żeby strony uznały, iż umowa

W przypadku zawarcia umowy w trybie aukcyjnym lub przetargowym mamy do czynienia z takim postępowaniem który ma na celu wybór najkorzystniejszej oferty w przypadku przetargu czy też aukcji to należy przeprowadzić postępowanie aukcyjne lub przetargowe czyli organizator aukcji/przetargu musi określić czas oraz miejsce tego postępowania, przedmiot przetargu/aukcji oraz warunków jego prowadzenia.

Aukcja polega na tym, że osoby zainteresowane zawarciem umowy, czyli licytanci są obecni w miejscu prowadzenia aukcji, albo też komunikują się z organizatorem aukcji za pomocą środka bezpośredniego porozumiewania się i składają oferty. Ich ofert przestaje wiązać wówczas gdy inny oferent czyli licytant złoży korzystniejszą ofertę (nastąpiło tzw. postąpienie).