23.03.2012

Mikrobiologia- wykład V

1. Flora fizjologiczna:

Prawidłowa mikroflora organizmu-definicja

• odnosi się do całości populacji drobnoustrojów zasilających zewnętrzne i wewnętrzne powierzchnie zdrowego, normalnego organizmu ludzkiego lub zwierzęcego (bakterie, grzyby), wirusy? (hmn na slajdzie było ze znakiem zapytania, nie będę wnikała co to oznacza)

• stała mikroflora o składzie niezmiennym (zależnie od okolicy, płci, wieku)

• flora przejściowa( niechorobotwórcza; oportunistyczna-flora która w normalnych warunkach nie powoduje zakażenie, jednak w przypadku innej choroby metabolicznej lub uszkodzeniu tkanek może wywołać zakażenie)

• Szczególnie podatna na osiedlanie się mikroflory nietrwałej (ciągła ekspozycja i montakt ze środowiskiem zewnętrznym)

• flora stała podlega modyfikacją przez wydzieliny gruczołów, sąsiedztwo różnych śluzówek

• do czynników wpływających na eliminację drobnoustrojów przejściowych należą: niskie pH, kwasy tłuszczowe, liozozym- enzym wydzielany przez śluzówkę, który ma zabezpieczać przed G(+)

• skóra- prawidłowa flora:

• staphylococcus epidermidis

• staphylococcus aureus

• micrococous sp.

• niechorobotwórcza Neisseria

• paciorkowce: α-hemolizujące i niehemolizujące

• propionobacterium sp.

• peptococous sp.

• inne: candida sp, actinetobacter sp

• jama ustna i nosowo-gardłowa (prawidłowa mikroflora zależy od wieku, diety, obecności sztucznych wypełnień)

• błona śluzowa tchawicy i gardła mają podobny skład

• śluzówka oskrzeli jest prawie jałowa

• oskrzeliki i pęcherzyki płucne są jałowe

• w jamie nosowo-gardłowej:

• maczugowce

• niechorobotwórcze Neisseria

• paciorkowce: zieleniejące i niehemolizujące

• gronkowiec skóry

• Beztlenowce

• Bacteroides

• Ziarniaki beztlenowe

• Fusobacterium sp.

• przewód pokarmowy i odbytnica:

• Różne Enterobacteriaceae z wyjątkiem Salmonella, Shigella, yersinia, Vibrio, Campylobacter

• Pałki G-Nie fermentujące glukozy

• enterokoki

• gronkowiec skórny i złocisty

• paciorkowce: zieleniejące i niehemolizujące

• maczugowce

• drożdżaki

• beztlenowce

• narządy płciowe:

• maczugowce

• lactobacillus sp.

• paciorkowce: zieleniejące i niehemolizujące

• neisseria

• enterokoki

• enterobacteriaceae

• inne pałki G-

• gronkowiec złocisty

• candida

• beztlenowce

• jamy ciała- brak bakterii

• drogi moczowe:

• w cewce moczowej mogą występować pojedyncze bakterie,

• od zwieracza szyi pęcherza w górę drogi moczowe są jałowe

• wyznacznikiem czy ilość bakterii w moczu jest prawidłowa czy nie jest posiew moczu poniżej 10^-5 bakterii w moczu

• miano coli- ilośc drobnoustrojów w jednostce objętości badanej wody- pomaga uznać czy woda jest przydatna do spożycia czy nie

• płyn mózgowo-rdzeniowy- jałowy

• krew- jałowa

1. Rola flory stałej:

• odgrywa ważną rolę w utrzymaniu zdrowia i prawidłowej czynności organizmu

• zapobiega osiedlaniu drobnoustrojów chorobotwórczych i rozwojowi zakażeń po przez mechanizm „interferencji bakteryjnej”

• mikroorganizmy flory bakteryjnej mogą w pewnych warunkach same stać się przyczyną choroby (mikroorganizmy oportunistyczne)

• zajęcie miejsc wiązania

• wydzielanie mucyny

• wydzielają substancje uszkadzające (np. krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe)

• pobudzają układ odpornościowy

• źródło witamin

• symulują do odnowy nabłonka

1. Zakażenia oportunistyczne w przebiegu:

• niedoborów immunologicznych

• leczenia antybiotykami

• urazów przenikających np. rany kłute jamy brzusznej

• translokacji bakterii (niedokrwienie jelit, opóźnienie pasażu jelit, wcześniactwo, niewydolność wielonarządowa)

1. Czynniki zjadliwości bakterii:

• cechy charakterystyczne bakterii umożliwiają im wywoływanie chorób

• bakterie mogą dysponować jednym lub kilkoma czynnikami

• czynniki mogą być jednakowe dla całego gatunku, bądź tylko dla danego szczepu (koniugacje, transdukcja)

• znajomość czynników zjadliwości umożliwia poznanie mechanizmu przebiegu choroby co pomaga w profilaktyce i leczeniu (immunoprofilaktyka i immunoterapia) np. wiemy ze nie można podać dużej dawki bo wspomaga ona rozwój bakterii

• czynniki zjadliwości:

1. otoczka

2. adhezyny

3. inwazyjność

4. egzoenzymy

5. toksyny

Ad. 1 (otoczki)

• unikanie fagocytozy

• stanowi ja płaszcz gęstego polimeru, najczęściej polisacharydu

• wytwarzanie otoczek jest zdeterminowane genetycznie (transdukcja)

• skład: zwykle polisacharyd

w jaki sposób barwieniem preparatów wykryć otoczkę? Częste pytanie –barwieniem pozytywno-negatywnym!

Ad. 2 (adhezyny)

• struktury powierzchniowe uniemożliwiające przyleganie do powierzchni śluzówki

• fimbrie

• boczne łańcuchy polilipoposacharydowe

Ad. 3 (inwazyjność)

• różne mechanizmy i narządy wchodzące w zakres fizjologii komórki bakteryjnej umożliwiające penetrację tkanek podśluzówkowych

Ad. 4 (egzoenzymy)

• enzymy wydzielnicze:

• rozkładające kolagen i włóknik

• rozkładające materiał komórkowy

• enzymy modyfikujące i inaktywujące antybiotyki

Ad. 5 (toksyny)

• egzotoksyny- wydzielane do środowiska gł produkty przemiany bakterii

• białka (bakterie G(+) i G(-)

• cząsteczką antygenową jest białko

• integralna cz ściany komórkowej

• labilne termicznie

• wytwarzane i uwalniane z komórki

• mogą być gatunki swoiste lub charakterystyczne (kodowane chromosomalnie) dla szczepów (plazmidy, fagi lizogenne)

• dwie domeny strukturalne: wiążąca i aktywna

• dzielą się na:

• enterotoksyny (ciepłochwiejne, ciepłostałe, cholery)

• neurotoksyny (toksyna botulinowa, teteanospazmina)

• cytotoksyny (toksyna błonicza)

• identyfikacja:

• test prątki jelitowej

• testy na hodowlach komórkowych- najczęstsze i najtańsze

• testy serologiczne immunoenzymatyczne

• techniki molekularne

• główne egzotoksyny bakterii:

• gronkowiec złocisty: egzotoksyny pirogenne

• Paciorkowiec ropny –egzotoksyny pirogenne

• pałeczka krztuśca: toksyna krztuścowa

• maczugowiec błonicy: toksyna błonicza

• e. coli: enterotoksyny, toksyny typu czerwonkowego (werotoksyny)

• shingella: toksyna czerwonkowa

• vibrio cholerae: choleragen

• pseudomonas: egzotoksyna A

• Pseudomonas- egzotoksyna A

• clos. botulinum: toksyna jadu kiełbasianego

• C. tetani –tetanospazmina

• C. perfringens-toksyna alfa

• endotoksyny- składniki ściany komórkowej

• część składowa bakterii, uwalniana po śmierci komórki (G(-))

• lipopolisacharyd

• toksyczna cząstka- lipid A

• cząstka antygenowa –lipopolisacharyd

• stabilna termicznie

• brak swoistości gatunkowej

• odpowiedzialna za rozwój posocznicy i wstrząsu septycznego

• LPS aktywuje makrofagi- uwolnienie licznych mediatorów (TNF, II-1, II-6)

1. Choroby przenoszone przez żywność
   
   
   

Cel:

1. Identyfikacja dróg rozprzestrzeniania się infekcji

2. Znajomość głównych patogenów przenoszonych przez wodę i żywność

3. Znajomość laboratoryjnych testów identyfikacyjnych

• nadzór nad produkcja i obrotem żywności w Polsce ma: Państwowa Inspekcja Sanitarna, Wetenaryjna Inspekcja Sanitarna, Państwowa Inspekcja Handlowa, Centralny inspektorat Standaryzacji, Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin

• resortowe jednostki badawczo-rozwojowe: IŻŻ, Państwowy Zakład Higieny (obie podlegają pod resort zdrowia)

• drogi transmisji:

• osoba-osoba: kontakt bezpośredni

• osoba-osoba pośrednio poprzez wymianę i przedmioty codziennego użytku

• droga fekalno-oralna: „brudne ręce”

• niedostatecznie przygotowana zakażona żywność

• zakażenia przez wodę kranową lub inne

• odchody gryzoni lub much

• transmisja przez pospolite nośniki:

• bakterie, grzyby, pierwotniaki- mogą się rozmnażać w nośnikach

• priony, wirusy- nie mogą się rozmnażać w nośnikach

• objawy:

• mdłości

• wymioty

• biegunka

• czerwonka (biegunka z krwią i śluzem)

• gorączka

• apatia

• skurcze jelit

• czas inkubacji do wystąpienia objawów:

• mierzony w:

• godzinach: salmonella

• dniach: shigelle

• tygodniach: hepatitis A

• miesiącach: wścieklizna

• latach: priony, trąd

• po 3-4 h objawy zatrucia gronkowcami

Patogen	rezerwuar	źródło
hepatitis A	człowiek	żywność i woda
Campylobacter	żywność, zwierzęta	mięso
E. coli 0157:H7	żywność, zwierzęta	mięso
Salmonella	człowiek, żywność, zwierzęta	jaja i inne produkty
Shigelle	człowiek	fekalia
Cryptosporidium	bydło	woda

• największy udział wśród patogenów żywnościowych mają wirusy oraz E. coli i salmonella

• przypadki śmiertelne zakażeń pokarmowych:

• salmonella 31%

• listeria 28%

• Dlaczego nowe patogeny pokarmowe?

• czynniki osobnicze:

• wzrost liczby podatnych osób

• zmiany nawyków żywieniowych

• doskonalenie metod wykrywania

• bioterroryzm

• czynniki środowiskowe:

• zmiany w produkcji żywności

• przesycenie gruntów nawozami

• globalne źródła żywności

• centralizacja produkcji

• czynniki mikrobiologiczne:

• wirusy Norwalk- odporny, łatwo przekazywany, niskie dawki zakaźne

• e. coli- tolerują bardziej kwaśne środowisko

• listeria i versinie- zamrażanie, wysokie stężenie cukru

• oporność na antybiotyki

• choroby zakaźne:

• zaliczamy:

  • dur brzuszny

  • błonica

  • płonica

  • czerwonka

  • bruceloza

  • gruźlica

  • pojedyncze komórki mogą wywołać chorobę, a zakażenie żywności nie zmienia cech organoleptycznych

  • choroby odzwierzęce:

• choroby spowodowane wirusami, bakteriami, robakami, pierwotniakami

• zakażenie przez spożycie mięsa lub kontakt z chorym zwierzęciem

• pasożyty:

• włosień kręty

• tasiemiec uzbrojony

• tasiemiec nieuzbrojony

• motylica wątrobowa

1. Toksykoinfekcje pokarmowe:

• biegunka- wydalanie ponad 200g stolca na dobę, a częstość wydalania wzrasta

• może mieć charakter wydzielniczy- wywołana przez egzotoksyny lub zakazenia wirusowe błony śluzowej jelit

• krwawe- stolec zawiera krew i ropę i śluz zazwyczaj przebiega z innymi objawami podmiotowymi np. gorączka, ogóle rozbicie, spowodowana zwykle przez cytotoksyny lub inwazję pasożytniczą

• zapalenia żołądka i jelit- ostre lub przewlekłe zakażenia przez pokarm z biegunkami i objawami podrażnienia górnego odcinka przewodu pokarmowego (bakterie i wirusy)

• zapalenia jelita cienkiego i okrężnicy- jak wyżej ale bez objawów ze strony żołądka

• zatrucie pokarmowe- rodzaj ostrego zapalenia żołądka i jelit po spożyciu pojedynczego posiłku zawierającego czynnik etiologiczny lub jego produkty np. toksyny w stężeniu pozwalającym wywołanie objawów (bakterie i ich toksyny)

• gorączka która może wskazywać na typowe zakażenie przewodu pokarmowego

• ostre zapalenie żołądka i jelit- najczęstsza postać chorób zakaźnych

• udział czynników zależy od:

• wieku

• pory roku

• warunków socjoekonomicznych

• innych uwarunkowań zdrowotnych

• epidemiologia:

• droga fekalno-oralna: kontakty między ludźmi, skażone mięso, jego przetwory, produktów drobiarskich owoców morza, skażony pokarm podczas przyrządzania lub po gotowaniu

• droga pokarmowa

• patogeneza biegunki bakteryjnej:

• spowodowana obecnością i namnażaniem drobnoustrojów w przewodzie pokarmowym lub mobilizacja mechanizmów obronnych w celu likwidacji czynnika zakażenia

• adhezja(fimbrie i adhezyny niefimbrialne)- jeżeli adhezja jest skuteczna to może dochodzić do namnażania się drobnoustrojów

• namnażanie się

• uszkodzenie struktury i funkcjonowania erytrocytów

• uwalnianie toksyn

• dokonywanie inwazji błony śluzowej

• patogeneza biegunki bakteryjnej Gastroenterocolitis

• toksyny bakterii nieinwazyjnych

• paciorkowiec cholery

• enterotoksygenne EC

• Enterohemolityczna

• clostridium perfringens i clostridium difficile

• pałeczka czerwonki

• Vibrio parahaemolyticus

• Staph. aureus

• toksyny bakteryjne:

• enterotoksyny np. Toksyna cholery- wzmożone wydalanie płynu wywołujące zaburzenia biochemiczne i nie powodujące uszkodzenia histologicznych składników jelita

• cytotoksyny- wykorzystują działanie enterotoksyczne oraz ogólne cytotoksyczne np. Toksyna Shiga , werotoksyna EC

• zapalenie i martwica błon śluzowych jelit

• masywne uszkodzenie śródbłonka

• niedokrwistość hemolityczna

• ostra niewydolność nerek

• wykrzepianie wewnątrznaczyniowe

• Encefalopatia mocznicowa

• drobnoustroje inwazyjne:

• salmonella entenidis

• shigella

Penetrują nabłonek jelitowy z indukowaniem ostrych reakcji (naciek leukocytarny, uszkodzenie struktury śluzówki i naczyń- obfity wysięk ze śluzem i krwią w stolcu)

• rozpoznanie- precyzyjna identyfikacja patogenu jest bardzo istotna w przypadku podejrzeń epidemii zakaźnej biegunki lub gdy stan chorego jest ciężki, a choroba wiąże się z objawami ogólnoustrojowymi. Wówczas bardzo ważne aby przeprowadzić wywiad oraz diagnostykę laboratoryjną- rodzaj biegunki czas inkubacji i objawy towarzyszące.

Diagnostyka labolatoryjna

Po posianiu trzeba podać objętość drobnoustrojów- posiew ilościowy.

• diagnostyka laboratoryjna:

• próbka stolcu- materiał diagnostyczny zapalenia żołądka i jelit przebiegających z wodnistą biegunką

• biopsja jelit- jeżeli podejrzeawa się biegunkę inwazyjną może dostarcza cwiecej informacji

• posiewy krwii

• leczenie:

• większość przypadków nieinwazyjnych nie wymaga swoistego intensywnego lecznea

• wyrównanie zaburzeń wodno-elektrolitowych

• wdrożenie leczenia empirycznego po pobraniu materiałów mikrobiologicznych

• hospitalizacja z agresywnym leczeniem w przypadku podejrzenia sepsy lub zespołu hemolityczno-mocznicowego

• korekta leczenia po uzyskaniu identyfikacji i lekowrażliwości

1. Zatrucia pokarmowe- cechy:

• podobne objawy u kilku członków rodziny lub grupy

• ostry początek ze ścisłym związkiem ze spożyciem posiłku zazwyczaj kilka godzin po nim

• najczęściej powoduje gronkowiec złocisty, laseczka jadu kiełbasianego

rozpoznanie:

okres wylęgania <12 h-przemawia za apożyciem toksyn

1. Biegunka wirusowa:

• przyczyna: wirus epidemiologicznego zapalenia śluzówki żołądka i jelit(norwalk) i jego pokrewne oraz rotawirusów

• Objawy- samoistne ustępujące

Etiologia:

Entamoeba histolytica:

Występuje na cyłym świecie

Wywołuje czerwonkę pełzakową

Często powikłaną ropniami wątroby płuc mózgu

Przenoszona drogą fakalno

Lamblia intestinalis

Występuje na całum świecie

Powod przewlekłe biegunki z różnym stopniem nasilenia

Powikładniem jest zespół złego w chłaniania

Przenoszona drogą oralno-fakalną

Rozpoznamnie : typowe trofozoity

Cryptosporidium

Powszechna zoonoza

Łagodna biegunka u zdrowych oraz ciężkie w przypadku upośledzonej odporności