Związki pomiędzy prawem a moralnością
Świat opiera się na normach prawnych ustanowionych przez dane państwa, przyjęte, zatwierdzone
i respektowane.
Moralność, co to jest?
Moralność jest to zbiór zasad-, norm, które określają co jest dobre a co złe.
Eutanazja jest obecnie zalegalizowana w Holandii, Belgii, Luksemburgu(w tym chorych dzieci), Albanii, Japonii i amerykańskich stanach Teksas i Oregon, a do niedawna także
w australijskim Terytorium Północnym (Sąd australijski orzekł, że ta kwestia należy do spraw wyłącznie federalnych i uchylił legalność eutanazji).
Szczególna forma dozwolonej eutanazji występuje w Szwajcarii, gdzie można przepisać lek nasenny
w śmiertelnej dawce, jednak chory musi go przyjąć samodzielnie.
W pozostałych krajach eutanazja jest niedozwolona i karana jak zwykłe zabójstwo lub w sposób łagodniejszy.
Eutanazja czynna w polskim kodeksie karnym określona jest jako występująca zawsze pod wpływem współczucia dla cierpiącej osoby i na jej żądanie. Jest ona zabroniona; traktuje się ją jak rodzaj zabójstwa karanego w łagodniejszy sposób. Osoba jej dokonująca jest obecnie zagrożona karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Wyjątkowo sąd może zastosować złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia. Przepis art. 150 kodeksu karnego,
który określa przestępstwo zabójstwa eutanatycznego nie wymaga natomiast wprost, aby osoba żądająca go była śmiertelne chora, jednak wymóg taki wprowadza orzecznictwo. Specyficznym typem przestępstwa związanego z szeroko pojętą eutanazją jest pomoc do samobójstwa (art. 151 kodeksu karnego), który obejmuje także tzw. eutanatyczną pomoc do samobójstwa, czyli ułatwienie osobie śmiertelnie chorej samobójstwa.
Zgodnie z uchwaloną w 1989 r. przez ONZ Konwencją o Prawach Dziecka dziecko oznacza każdą istotę ludzką w wieku poniżej osiemnastu lat (art. 1) oraz każde dziecko ma niezbywalne prawo do życia
(art. 6).
W roku 2004 Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu nie jednogłośnie orzekł,
że "nienarodzone dziecko nie jest uznawane za ‘osobę’ bezpośrednio chronioną art. 2 Konwencji [prawo do życia], a nawet jeśli nienarodzone ma ‘prawo’ do ‘życia’ to jest ono implicite ograniczane przez prawa i interesy matki”.
W krajach, w których aborcja legalna jest na życzenie, dopuszczalna jest wyłącznie we wczesnym okresie ciąży. Po pierwszym trymestrze poza szczególnymi wyjątkami traktowana jest na ogół
jako przestępstwo.
Aborcja w pierwszym trymestrze ciąży jest co do zasady legalna na życzenie lub bez większych ograniczeń bądź nie egzekwuje się przepisów karnych w: Rosji i przyłączonych do niej republikach radzieckich, takich jak: Białoruś, Kazachstan, Turkmenistan, Ukraina, Gruzja, Armenia, Azerbejdżan, Kirgistan, Uzbekistan i Tadżykistan, Szwecji, Japonii, we wchodzących w skład byłej Jugosławii: Serbii, Kosowie ,Czarnogórze, Macedonii, Bośni i Hercegowinie, Chorwacji i Słowenii , we wchodzących
w skład byłego Związku Radzieckiego: Litwie, Łotwie, Estonii i Mołdawii oraz w Bułgarii,
na Węgrzech, Słowacji, Czechach, Rumunii, Korei Północnej, Kubie, Wielkiej Brytanii, Finlandii, Singapurze, Indiach, Zambii, Fidżi, Niemczech, Danii, Grenlandii, Stanach Zjednoczonych, Portoryko, Korei Południowej, Tunezji, Cyprze, Francji, Austrii, Islandii, Nowej Zelandii, Włoszech, Norwegii, Chinach, Belize, Bangladeszu, Holandii, Turcji, Barbadosie, Tajwanie, Grecji, Kanadzie,
Republice Zielonego Przylądka, Wietnamie, Mongolii, Belgii, Bahrajnie, Albanii, Gujanie,
Republice Południowej Afryki, Kambodży, Nepalu, Szwajcarii, Portugalii, Hiszpanii, Urugwaju ,
a także w stolicy Meksyku, Gwinei Bissau, Saint Vincent i Grenadynach i w niektórych stanach Australii.
Do krajów o zaostrzonych warunkach dopuszczalności przerywania ciąży lub jej całkowitym zakazie w Europie należą Malta, San Marino, Watykan, Monako, Andora, Liechtenstein, Irlandia i Polska
oraz większość państw latynoamerykańskich (np. Chile, Salwador i Nikaragua), położonych w Afryce (np. Czad, Somalia i Angola), na Bliskim Wschodzie (np. Egipt, Syria i Iran) i w Azji
Południowo-Wschodniej (np. Mjanma, Indonezja i Filipiny).
Restrykcyjne przepisy aborcyjne mają też niektóre terytoria autonomiczne bądź zależne,
np. Wyspy Owcze, Irlandia Północna, Gibraltar. Zakaz aborcji lub ochrona płodu są zapisane
w konstytucjach Gwatemali, Salwadoru, Irlandii oraz kilku stanów Meksyku.
Konstytucja Słowacji zawiera zapis przewidujący ochronę płodu, nie jest on jednak realizowany w praktyce. W Hiszpanii ustawa regulująca tę kwestię ma status ustawy organicznej–aby ją zmienić potrzeba specjalnej procedury. W kilku innych państwach (Niemcy, Hiszpania, Węgry, Polska) ustawy legalizujące aborcję zostały uznane za niekonstytucyjne w oparciu o normy prawne przewidujące ochronę życia ludzkiego.
W krajach, w których aborcja jest nielegalna lub mocno ograniczona, zdarza się, że kobiety jeżdżą na zabieg za granicę, np. z Irlandii do Wielkiej Brytanii, z Polski do Niemiec, Szwecji i Wielkiej Brytanii,
z Ameryki Łacińskiej i Karaibów do Stanów Zjednoczonych czy jeszcze do niedawna z Portugalii
do Hiszpanii i Francji.
Prawosławie podziela pogląd, że życie ludzkie zaczyna się od chwili poczęcia i w związku z tym potępia aborcję (w tym także aborcję wywołaną stosowaniem lekarstw i innych substancji chemicznych) jako zabójstwo.
Mormoni zdecydowanie potępiają aborcję, jednak dopuszczają okoliczności, które usprawiedliwiają ją (choć nie automatycznie, lecz po starannym rozważeniu): ciąża jako wynik kazirodztwa lub gwałtu, poważne zagrożenie dla życia matki.
Chociaż islam podkreśla ważność życia danego przez Boga (Koran 12:85), to nie potępia aborcji tak jednoznacznie, jak większość wyznań chrześcijańskich. Wynika to z przekonania, iż życie (ar. ruh)
nie zaczyna się od momentu zapłodnienia. Prawo islamskie (Szariat), m.in. na podstawie hadisów
i opisu rozwoju embriologicznego zawartego w Koranie stwierdza, iż początkowo zarodek istnieje jako zapłodnione jajo, następnie jako "skrzep krwi"; większość interpretacji przyjmuje,
że Bóg obdarza embrion duszą dopiero po upływie 120 dni od zapłodnienia.
Aborcja jest więc zakazana dopiero od 4 miesiąca ciąży. Do tego czasu islam zezwala na dokonanie aborcji w takich przypadkach, jak: zgwałcenie, kazirodztwo, prawdopodobieństwo ojcostwa osoby upośledzonej umysłowo, różnego rodzaju wady i uszkodzenia embrionu
(np. zarażenie różyczką). Szariat zawsze zezwala na aborcję, jeśli zagrożone jest życie kobiety. Zakazana jest aborcja z powodów takich, jak trudne warunki materialne lub wybieranie płci dziecka.
Ortodoksyjni interpretatorzy Koranu, dopuszczają aborcję z inicjatywy kobiety, bez zgody męża
i także z tzw. "słusznych powodów" np. ciąża w czasie karmienia piersią dziecka. Ten pogląd podziela większość szyitów. Tylko ismailici całkowicie zakazują aborcji.
Religijne prawo żydowskie halacha traktuje aborcję bardziej rygorystycznie niż islam, ale nie zakazuje jej całkowicie jak większość wyznań chrześcijańskich; ogólnie przyjmuje, że aborcja jest dozwolona tylko, jeśli ciąża stanowi zagrożenie dla życia kobiety (w tym przypadku embrion traktowany jest
jako potencjalny "morderca" swojej matki, przed którym ona ma prawo bronić się).
Hinduizm uważa aborcję za zbrodnię (jeden z 6 rodzajów morderstwa) i za jeden z najcięższych grzechów. Aborcja stanowi przeszkodę na drodze do połączenia się duszy z Brahmanem. Hinduizm głosi, że zarodek ludzki jest świadomą istotą, godną ochrony, ponieważ dusza inkarnuje się w chwili poczęcia. Opisane jest jak bóg Kryszna skazał Aśwattamę na nieśmiertelność (czyli na wieczną niemożliwość wyzwolenia się z cyklu życia i cierpienia) za usiłowanie zabicia embriona.
Aborcja jest obecna w kulturze światowej. W dwudziestoleciu międzywojennym, w Polsce temat poruszali m.in. Zofia Nałkowska w Granicy oraz Tadeusz Boy-Żeleński w Piekle kobiet.
Wyznawców islamu obowiązuje nałożony przez Proroka Mahometa kategoryczny zakaz spożywania alkoholu. Według źródeł historycznych, wyparta używka zastąpiona została przez tytoń i marihuanę.
Według wierzeń hinduskich, Bóg Śiwa miał przynieść marihuanę z Himalajów dla ludzkiego wyzwolenia i rozrywki. W dziele Bhagawadgita, Kryszna stwierdza: "Jestem zielem leczniczym" (9.16). Palenie jest także powszechnym rytuałem w świątyniach poświęconych Hanumanowi.
W Holandii i niektórych kantonach Szwajcarii marihuana jest legalna. W Polsce i prawie na całym świecie można posiadać nasiona (nie zawierają one substancji psychoaktywnych), ale uprawa
jest zabroniona.
Stany Zjednoczone są krajem, który rozpoczął walkę z narkotykami zgodnie z ustawą federalną
z 1970 r. uprawa, handel oraz posiadanie marihuany jest karane więzieniem, ale nie we wszystkich stanach.
W Kalifornii podczas wyborów do Kongresu w 2010 r. przeprowadzono referendum o legalizacji marihuany – stosunkiem 43% do 56% projekt został odrzucony. Posiadanie od 28 g marihuany pozostaje nielegalne i jest karane grzywną w wysokości 100 $.
Moralność w pewnym sensie określają religie, które człowiek wyznaje.
Zasady moralne przyjmują najczęściej formę zdań rozkazujących lub zakazujących, rzadziej oznajmujących. Przykładem zasady moralnej jest np. zakaz "nie zabijaj". Naruszenie tych zasad powoduje zwykle wewnętrzny konflikt psychiczny, zwany poczuciem winy.
Zasady etyczne w odróżnieniu od moralnych są ogólnymi, filozoficznymi twierdzeniami, wynikającymi z danego światopoglądu – przyjętego systemu pojęciowego (w niektórych wypadkach również religijnego). Na ich bazie można tworzyć konkretne nakazy i zakazy moralne. Często zdarza się tak, że różne zasady etyczne prowadzą do tych samych zasad moralnych.
Na przykład z czterech zasad etycznych:
Życie ludzkie jest święte, gdyż jest ono darem Boga. (chrześcijaństwo, islam)
Odbieranie życia ludzkiego jest zadawaniem największego cierpienia. (buddyzm)
Życie ludzkie jest podstawową wartością, gdyż wszyscy jesteśmy równoprawnymi członkami ludzkiej wspólnoty. (humanizm)
Życie ludzkie jest własnością jednostki oraz podstawą jej wolności, a odbieranie go jest pozbawianiem wolności w sposób ostateczny (liberalizm, indywidualizm, anarchizm).
Problematyka eutanazji, aborcji i legalizacji narkotyków oraz obecnie w Polsce problemu in vitro jest kontrowersyjne w oczach społeczeństwa, jak również jest powodem różnych ocen moralnych.
Spór dotyczy aspektu moralnego jak i konstrukcji prawnych przepisów dotyczących rozporządzenia
i ustawy.
Jedni ludzie pracują, aby przestrzegać swoje przekonania i normy, zasady wpojone przez pokolenia ma. W danej rodzinie, w danym środowisku, czy w danej grupie społecznej.
Inni widzą w tym tylko czysto pojętą medycynę i traktują człowieka bardzo przedmiotowo, biorąc
pod uwagę, że człowiek jest osobą myślącą i czującą.
Wielu ludzi pomimo tego, że są w ciężkim, krytycznym stanie, nie dają żadnych oznak życia, a okazuje się po czasie, że te osoby czują i myślą, więc wszystko to zależy od poglądów danego człowieka.