Źródła wiedzy o stanie zdrowia ludności:
Dane demograficzne – liczba ludności, struktura wiekowa i zawodowa, dane o migracji ludności
Dane o ruchu naturalnym – przyrost naturalny, zgony ogółem, liczba rozwodów
Dane z obowiązkowych zgłoszeń – choroby zakaźne, choroby zawodowe
Dane statyczne – liczba zachorowań, liczba zgonów, liczba hospitalizacji, liczba chorób nowotworowych, psychicznych, uzależnień
Dane z dokumentacji szpitalnej
Wyniki badań i opracować naukowych
Mierniki zdrowia:
Pozytywne:
-długi okres życia
-dobry stan odżywiania
-dobry stan zmysłów
-niskie wskaźniki spożycia alkoholu
-niski wskaźnik wypadków
-prewencja swoista
Negatywne:
-kalectwo
-stres
-umieralność noworodków
-wskaźniki umieralności
-wskaźniki zapadalności na choroby
Mierniki narażenia:
Osobnicze
Populacyjne
Pomiary biomarkerów:
-dotyczące ekspozycji na czynniki szkodliwe
-dotyczące skutków biologicznych czynników szkodliwych
Wskaźniki zdrowotne wspólnoty europejskiej:
Wskaźniki demograficzne i społeczne
-populacja
-czynniki społeczno-ekonomiczne
Stan zdrowia
-śmiertelność
-zachorowalność, choroby rzadkie
Uwarunkowania zdrowia
-czynniki osobnicze i biologiczne
-Zachowania zdrowotne
-Warunki życia i pracy
System opieki zdrowotnej
Polityka i praktyka promocji zdrowia
Zintegrowane siedliska
-miejsce pracy
-szkoła
-szpital
Wskaźniki długości życia w dobrym zdrowiu
Styl życia wg Milion:
To wzory zachowań spośród alternatywnych możliwości jakie dostępne są ludziom, w zależności od ich sytuacji społeczno-ekonomicznej i łatwością z jaką są w stanie przedłożyć …
Styl życia wg Sicińskiego:
To zakres normy codziennych zachowań, swoistych dla określonej zbiorowości i społecznej lub określonej jednostki.
Jest oznaką i świadectwem przynależności do danej grupy społecznej, stwarza przez to poczucie więzi społecznej, poczucie bezpieczeństwa.
Wyodrębnia daną grupę z szerszej zbiorowości, przyczynia się do trwałości i ciągłości grupy w miarę upływu czasu.
Zakreśla możliwości ekspresji osobowości jednostki w sposób społecznie akceptowany.
STYL ŻYCIA – to sposób życia oparty na wzajemnym związku pomiędzy warunkami życia w szerokim sensie, a indywidualnymi wzorami zachować zdeterminowanymi przez:
Czynniki społeczno-kulturowe i cechy osobnicze
Decyzje podejmowane na rzecz zdrowia
Sposób bytowania (dochód, standard życia, poziom konsumpcji, rodzaj i prestiż pracy zawodowej, stopień realizacji potrzeb i rekreacji, towarzyskość, kultura życia codziennego)
POSTAWA – stosunek człowieka do określonego obiektu lub grupy obiektów (istot, rzeczy, pojęć) zwanych przedmiotem postawy.
Postawa jest strukturą zawierającą trzy elementy:
Poznawczy – posiadana wiedza o przedmiocie postawy – np. czynnikach ryzyka wystąpienia określonej choroby
Emocjonalny – emocje jakie budzi ta choroba
Behawioralny – gotowość do reagowania w określony sposób, np. zasady profilaktyki zdrowotnej
Podział zachowań:
Zdrowotne
W chorobie
Związane z rolą chorego
5 grup zachowań wg. Harrisa i Gutena
Praktyki zdrowotne, np. ćwiczenia fizyczne, kontrolowanie wagi ciała
Praktyki zabezpieczające, np. posiadanie apteczki pierwszej pomocy
Profilaktyczne badania lekarskie
Unikanie zagrożeń środowiskowych, np. zanieczyszczone środowiska
Unikanie szkodliwych substancji, np. palenia tytoniu
Determinanty zachowań zdrowotnych:
Społeczne i demograficzne (definiowanie zdrowia w poszczególnych grupach społecznych, wiek, wykształcenie: ma szczególne znaczenie w profilaktyce cukrzycy i otyłości, socjalizacja, instytucje, polityka, ekonomia)
Sytuacyjne (rodzina, znajomi mogą wpłynąć na zachowanie zdrowotne, np. nawyki takie jak papierosy)
Psychologiczne(emocjonalne, poznawcze, przekonania danej osoby)
Indywidualne (postawy, wierzenia, motywacja)
Biologiczne (genetyka, hormony, wiek, płeć)
Zachowania zdrowotne:
Predysponujące (przekonania, wiedza, wartości, przeświadczenia)
Wzmacniające (nasze obyczaje, rodzina, pracownicy opieki zdrowotnej)
Umożliwiające (serwis i dostępność opieki zdrowotnej, przepisy prawne)
Wyznaczniki zachowań w chorobie:
Wiedza chorego na temat zdrowia i możliwości skutecznego działania, na temat opanowania choroby
Wiek chorego wyznaczający zdolność chorego do opanowania choroby
Płeć
Status społeczno-ekonomiczny
Uwarunkowania kulturowe
Osobowość i czynniki emocjonalne
Zachowania w chorobie:
Obserwacja stanu zdrowia
Obserwacja pojawienia się objawów
Percepcja objawów
Ocena stopnia zagrożenia
Dysfunkcja, zakłócenie w pełnieniu ról
Szukanie pomocy
Samoleczenie