Ewolucjonizm-pierw.system teoret. na gruncie antropologii. Ewolucjoniści uważali, że prawa ewolucji opow.. prawom ewolucji kultury.
- człow.wykazuje te same cechy psych,niezależnie od rasy, epoki hist. czy środ.
-doświadczenie ludzi post. Tymi samymi drogami (zasady rozumu ludz.-Adolfa Bastiana)
-wszyscy jesteśmy tacy sami i mamy takie same możliwości rozwoju, Alena innym etapie histor.
-kultury rozwijają się tak samo (kultury pierwotne-świad.kultury europejskie)
Tezy ewolucjonizmu:
Motorem rozwoju ludzkości jest neutralna wynalazcz. Człowieka
Podstawowe znaczenie przywiązania dla analizy przeżytków kultur.(np. maszyna do szycia-służy teraz jako stolik)
Teza o jedności psych człowieka –idee elementarne :miłość, wolność i idee wtórne)
Kultura rozwija się poprzez nastę. Po sobie stadia, które same dla wszystkich społ.(teza o genetycz. Rozw. Kultury)
Każda kultura istnieje dzięki swojemu rozw. I przebiega ona zawsze od formy niższej do formy wyższej (teoria o progresywnym rozwoju)
Każda kultura rozwija się równolegle do innych
Przedstawiciele ewolucjonizmu w antrop:
Johann Bachofen (1815-1887), Hanry Morgan (1818-1881), Adolf Bastian (1826-1905), James John Frazer, John Lubbock, E.Taylor (pierwszy prekursor antro.)
Adolf Bastian-„Człowiek w historii” teza o jedności psych.człow.-dzięki tej jedności istnieją idee elementarne (wspól. Dla wszystkich ludzi) i idee wtórne (ludowe)-odróż.kultury. Zróżnicowanie kulturowe-zróżnicowanie idei ludow.
J.Bachofen-„Prawo macierzyste”-pierw. Stadium rozw. Rodziny i systemy pokryw. Jako system społ. Stadia rozwoju rodz-(heteryzm-cała grupa jedna cała rodzina, matriarchat-pochdz. I majątek dziedziczone w rękach kobiet, patriarchat-władza i dziedziczenie w linii męskiej)
Morgan-badał plemię Irokezów, „systemy powinowactwa i pokryw. W rodz. Ludzkiej”.Przeprowadził badania ankietowe „Społecz. Pierwotne.Schemat rozwoju rodziny”. Rozwój wg Morgana odbywa się drogą powol. Gromadzenia doświadczeń. Dokonuje się dzięki odkryciomi wynalazł. Zapewn. Zaspokojenie potrzeb ludzkich.
3 czynniki rozwoju:
I-umiejętność mówienia
II-posług.się narzędziami
III-powst. I rozwój inst.społ
Postulował śledzenie dwóch linii rozw. Wynalazków i instytucji. Wyróżnił 3 stadia rozwoju ludzkości:DZIKOŚĆ, BARBARZYŃSTWO,CYWILIZACJA każdy dzieli się na 3 podokresy starszy,średni,wyższy.
Lubbock-„Początek cywili;stan pierwotny czło.i obyczaje dzikich wspól.”ewolucjon.ma charakter progresywny. Uważał,że matriarchat nie istnieje.Stadia rozwoju religii:ateizm,fetyszyzm, totemizm,szamanizm,antropomorfizm, stadium bez nazwy-kiedy bóstwo staje się twórcą natury, religia staje się moralnością (religia i moralność)
Tylor-„Badania nad wczesną hist.gatunku ludzko. I rozw. Cywilizacji” „Kultura pierw. Badania nad rozwojem mitologii filozo,Religi,sztuki,zwyczajów (obyczajów)” „Cywili.pierwotna”Poświęcił swoje stadia animizmowi. Animizm wiara dusze i duchy.3stadia rozwoju religii:animizm,politeizm(wielobóstwo),monoteizm(jedynobóstwo-judaizm,islam).
Stworzył teorię przeżytkukulturow.
Frezer-studio magii religii
Swiatem rządzą czarownice, czyli nadprzyrodzone moce (schemat magii)
Światem rządzi sam Bóg, a jednos. Jest mu podporząd.(schemat magii)
Schemat światopoglądu naukowego-człow.wie na co go stać
Dyfuzjonizm-opozyc.wobec ewolucjon. To hist.kierunek w antropo, cel-pytan.o przyszłość i drogi rozwoju kultur ludzkich.Pierwsza faza-postewolucjonizm.Przedstawiciele:Ferdynand Ratzel, Lew Frobenis, Fritz Grobner, Wilhem Schmidt, Graften Elliot schmit,William James Perry, Ralph Linton.
Zanegowali tezę-mechanizm rozwoju człow. Jest wynalazczo.O rozwoju decyduje: DYFUZJA-rozprzestrz.się elementów kult.przenikanie elementów z jednej kultury do drugiej.
Teza F.Ratzela-podob. Między kult. Muszą być wynikiem dawnych kontaktów i migracji,czyli dowodzą istnieniu kultury pierwotnej, która się rozprzestrzenia.
Zjawiska powiązane ze względu na funkcje stanowią o kręgu kulturow.
Kompleksy kulturowe-obejmują wszelkie potrzeby związane z kult.(gosp,ekol,społ,obycz,relig)i jeżeli w jakikolwiek z tych dziedzin dojdzie do kontaktu z inna kulturą następuje dyfuzja również na pozostałe elementy.
Dyfuzjonizm jest koncepcją kultur-hist, jest mniej związany z punktem widzenia socjol. I zakłada, że należy badać społ. Poprzez analizę zbiorów muzealnych.
FUNKCJONALIZM-lata 20 XXw.dzięki badaniom B. Malinowskiego, A.Raddiffe-Browna (dał początek Nowicz. Antopol.)
Malinowski(1884-1942)-„Agromaci Zach, Pacyfiku”1922r,”Życie seksualnedzikich w …”1929r.,”Ogrody koralowe i ich magia” 1935r.
Alfred Raddiffe-Brown (1881-1955)-„Wyspiarze z antropo. Społ”
Opierając się na poglądach E.Durkheima, że fakty społ. Mogą być rozumiane jedunie w odniesieniu (relacji) do innych fakt. Społ. W ramach systemu społ.( funk.tego jest utrzymanie systemu)
Malinowski wywnioskował,że fakt kult.powinien być ujmowany i interp.we właściwym kontekście-społ.kul.(czyli relacji z innymi fakt.kultur)
Funkcja-zaspokojenie potrzeb poprzez działania w których ludzie współ.używając artefaktów (dobra mater.wytworz.poprzez człow.)i konsumpcją wytworz. Dobra.-Malinowski
Funkcja –skupia uwadę na analizie strukt.społ.i instytucji ludzkich na wzajemnym powiązaniu elementów kultury przede wszystkim w aspekcie współ.nie negując potrzeby rekonstrukcji przeszłości. INSTYTUCJA:1.zorganizowany system działań ludzkich,2.ludzie realizują te działania
Zmiana kulturowa-zastąpienie jednychinstyt. Innymi oraz zmiana układu powiązań między nimi. Pojęcie instyt.było głównie źródłem postrzeg. Opisu i interpretacji rzeczywist.kulturowej. dla funkcjonalistów.
Kultura odgrywa dominującą rolę w życiu człow.,odróżnia go od zwierząt(swoje potrzeby zaspok.poprzez nią.
Koncepcje wg Malinowskiego:kultura jest całością, kult. Jest zintegrowanym systemem, zależności między element.kultury mają charakter.funkcjo.,kultura jest aparatem instrumentalnym.
Kultury kontaktują się między sobą, w konsekw. Następ.tworzenie nowych instytucji kulturoww. Zmiana starych, ulepszenie lub całkowite odrzucenie.
Następujące zmiany pod wpły.kontaktu:1)pierw.cywiliz. na którą oddziałuje inna kultura.2)cywili.europejska tworząca komp..indystrialny.3)zmienne procesy-kontakt kulturowy w 3 aspektach.
Koncepcje Malinowsski i Raddiffe-różniły się ale można mówić o wspólnych celach:
1 Założ. O rostr zyg. znaczeniu badań empirycznych
2 Założ. O holistycznym charakterze zjaw.społ.i kultur.Kultura i społeczne. Stanowią niepodz. Całość. Każde zjawisko kulturowe musi być rozpatryw. W ramach tej całości.
A.Raddiffe-twierdzi, że przedmiotem Antopol.powinna być strukt. Społ.
Malinowski-instytucje społ.
STRUKTURALIZM-Claude Leri-Straus:”Elementarne struk.pokrewieństwa”,”Smutek tropików”,”Antropologia strukturalna”, „Totenizm dzisiaj”
Strukturalizm zakłada,że rzeczywist.jest uporządkow. I zorganizowana, inaczej „ustrktu.”i tylko poprzez badanie struktur można odkryć sens i funkc.elem.rzeczywistości.
A.Raddiffe-twierdzi,że pokryw. Zasadza się na „zastępowaniu” od wspól.przodka-Leri Strauss
M.Foucault-…………………………………………………………………….
Dyskurs-wytwarza wiedzy poprzez język, dyskurs nadaje znaczenie obiektom mater,i praktyk.społ.(które ist. Poza językiem,ale język nadaje im znaczen i „wciąga w pole widzenia”
Pierre Boudien-porządek oparty na habitusie, struktura ma charakter dynamiczny.
Habitus………………………………………………………………..
Antropologi amerykańska-pods.kat.badawczą stała się kultura, a przede wszystkim postawy znaczenia ,wartości.
Nowoczesna antropologia amerykańska-Franz Boas.Badania prowadzi wśród Indian na poł. Wybrzeżu USA i na Syberii. Uważał, że podst. Dla Antopol. Powinny być badania empiryczne ( w terenie).Twierdził, że kultura powinna być badana w szerszym kontekście zjaw.przyr.(geograf), ekonom,Polit. Wyznaczył 3 kierunki badań:1)relacja czło-natura,2)czło-człow,3)świadomość człowieka(świad.psych. aspekt kultury-indywidual.relacje jednostek na zdarzenia kultury,ich indywi. Interpret.-prawa psychiczne jak twórcy i uczestnicy kutury są spostrzegani.
Franz Boass-relatywizm kulturowy-każde z kultur rozwija się na własny swój sposób, a nie według jednol.praw. Każdą kulturę należy badać w relacji do niej samej(nie ma kultury stanow.wzór odniesienia. Przedstawiciele: R.Lowie,E.Sapir,B.Leewhorf,A.Louis Krobeber, R.Benedikt, A.Kardiner, R.Linton,M.Mead, C.Kluckhohn