15. Równowaga sił w stosunkach międzynarodowych.

• Wg Teorie stosunków międzynarodowych, J.Czaputowicz

Może być rozumiana jako równowaga systemu międzynarodowego, albo jako polityka zagraniczna państwa, która ma na celu osiągnięcie tego stanu. Dotyczy relacji między państwami albo miedzy sojuszami, które są tworzone w celu zwiększenia potencjału wojskowego i zrównoważenia siły przeciwnika.

Wg Bierzanka polega ona na tym, że żadne z państw/sojuszy nie góruje w zdecydowany sposób nad innymi.
Wg Vattela jest to układ, w którym żadne mocarstwo nie może zapanować nad innymi ani narzucać im swoich praw.
Oppenheim twierdzi, że dzięki równowadze może istnieć prawo narodów (ma odpowiednie warunki do prawidłowego funkcjonowania prawa mn).

Państwa dążą do równowagi, bo chcą zachować niezależność i nie chcą dopuścić do hegemonii innego państwa. Łączą się w sojusze, by zrównoważyć przewagę zwycięskiej koalicji. Funkcją równowagi nie jest więc utrzymanie pokoju ale samego systemu suwerennych państw. Jest samoistnym mechanizmem wynikającym z wpływu wydarzeń na politykę (nie polityka na wydarzenia, bo nikt nie dąży do równowagi).

Stosowana np. w Vw.p.n.e. – wojna peloponeska, zalecana przez Machiavellego, wojna trzydziestoletnia, a także w XX wieku przez Wlk. Bryt. i USA by nie dopuścić do wyłonienia się hegemona w Europie.

Aspekt zewnętrzny: dotyczy zawierania sojuszy
Aspekt wewnętrzny: dotyczy rozbudowy własnego potencjału militarnego

Warunkiem prawidłowego równoważenia jest stabilność systemu i możliwość zmierzenia potencjału militarnego, inaczej różnice zdań co do stanu faktycznego mogą doprowadzić do wojny; różnice wynikające z potencjału technologicznego w sferze wojskowej.

Siła przeważająca (Power preponderance): równowaga stwarza niebezpieczeństwo uwierzenia w zwycięstwo przez jedną ze stron. Natomiast przewaga jednej strony gwarantuje stabilność, bo wojna jest niepotrzebna dla silniejszego i zbyt ryzykowna dla słabszego.

• Wg Mały słownik stosunków międzynarodowych, pod red. Michałowskiej

Termin ten ma wiele znaczeń, ale najczęściej rozumiany jest jako układ sił w sm, charakteryzujący się brakiem przewagi (gł. militarnej) jednego państwa lub grupy państw nad innymi.

Uważana za korzystny układ sił, bo chroniła przed atakiem z zewnątrz i dominacją innych. Co więcej można było kierować się własnymi interesami, a nie wskazówkami hegemona, sprzyjał przetrwaniu. Traktowana jako warunek bezpieczeństwa.

Powstaje w wyniki zbiorowej działalności państw, które posiadają odmienne interesy, a za pomocą zwiększania sił zbrojnych czy sojuszy przywracają równowagę.

Równowaga sił narodziła się w Europie nowożytnej w końcu XV wieku. Do II w.ś. była systemem dość elastycznym, po II w.ś system bipolarny (oparty na potencjale jądrowym) -> stabilizowała sytuację i zapobiegała bezpośrednim starciom, ale nie dawała poczucia bezpieczeństwa.

Niedoskonała metoda zapewniania bezpieczeństwa. W wielu przypadkach gwarantowała pokój i stabilność, ale w innych służyła do uzasadniania wojen, wyścigu zbrojeń czy rozbiorów. Dlatego też od I w.ś. państwa poszukują innych środków i mechanizmów zapewniania bezpieczeństwa.