Agamben – Obóz jako biopolityczny paradygmat nowoczesności
Objaśnienie: jeśli w tekście są myśli, cytaty innych autorów to zawsze to dopisałam, jeśli nie ma żadnego autora, to tekst dotyczy myśli Agambena. Mimo wszystko polecam samemu zagłębić się w ten tekst, bo nie zawsze jestem w stanie dobrze wszystko wyjaśnić, a jak nie mogę w ogóle zrozumieć to podaje strony w tekście ;]
Upolitycznienie życia
1.1
Biopolityka (według Foucaulta) – (coraz dalej idące) wpisywanie naturalnego życia człowieka w mechanizmy i kalkulacje władzy
Foucault w „Woli Wiedzy”: „Przez tysiąclecia człowiek pozostawał tym, czym był dla Arystotelesa: wyposażonym w życie zwierzęciem, zdolnym ponad to do egzystencji politycznej; człowiek nowoczesny jest zwierzęciem w polityce, w której postawiona zostaje kwestia jego życia jako żyjącego bytu”
Foucault – analizował proces podporządkowywania się władzy od starożytności do nowożytności, ale w swej działalności nie zajął się polityką wielkich państw totalitarnych XX wieku ( czyli biopolityką par excellence)
Arendt – zajął się struktura państw totalitarnych po II WŚ, dostrzegł wyraźnie więź między totalitarną dominacją i szczególną kondycją życia jaką jest obóz; pisze: „Najwyższym celem wszystkich państw totalitarnych jest […] również absolutne panowanie nad człowiekiem. Obozy koncentracyjne są laboratoriami biorącymi udział w eksperymencie totalnej dominacji, ponieważ, biorąc pod uwagę, że ludzka natura jest taka jaka jest, ten cel można zrealizować jedynie w skrajnych warunkach ludzkiego piekła”
Polityka w naszych czasach stała się biopolityką, dlatego mogła się ustanowić na niespotykaną skalę polityka totalitarna.
Nagie życie – jest to punkt, w którym krzyżuje się polityka i życie; nie można poddać je łatwiej analizie, z nagim życiem oraz jego „awatarami” (życie biologiczne, seksualność itd.) „związany jest mrok, który nie można rozświetlić bez uświadomienia sobie ich politycznego charakteru”
1.2
Löwith - cechą państw totalitarnych jest „upolitycznienie życia”; zauważył on styczność demokracji i totalitaryzmu: demokracja przemysłowa obróciła się w swoje przeciwieństwo czyli całkowite upolitycznienie wszystkiego, również obszarów życia, które wydają się neutralne – tak narodziła się marksistowska Rosja, w faszystowskich Włoszech państwo korporacyjne oraz w narodowosocjalistycznych Niemczech państwo integralnie zorganizowane
„biologiczne życie wraz ze swymi potrzebami wszędzie stało się faktem politycznie decydującym”, przez to można zrozumieć szybkość ” z jaką demokracje parlamentarne mogły obrócić się w państwa totalitarne, a państwa totalitarne przeistoczyć się, prawie bez zrywania ciągłości, w demokracje parlamentarne”
Przekształcanie polityki w biopolitykę następowało małymi kroczkami , w podziemiu, aż w końcu wypłynęło na światło dzienne
„Jeśli w każdym nowoczesnym państwie istnieje linia wyznaczająca punkt , w którym decyzja dotycząca życia staje się decyzją dotyczącą śmierci […], to linia ta dziś nie prezentuje się jako ustalona granica dzieląca 2 wyraźnie odrębne strefy” jest to linia w ruchu, biegnąca coraz dalej w życie społeczne
W nowoczesnym państwie biopolityka może odwrócić się w tanatopolitykę ( polityka, w której decyduje się o śmierci)
1.3
Nagie życie – jako nowy podmiot polityki po raz pierwszy zarejestrowano w dokumencie z 1679 roku, gdzie zabrania się aresztowania i więzienia obywatela bez nakazu sądu i gwarantująca proces przed właściwym sądem, mowa jest w tym dokumencie o „ciele” – habeas corpus ad sucjiciendum (będziesz musiał mieć ciało do okazania w sądzie) – ciało jest potrzebne do obowiązywania prawa; można więc mówić o tym, że prawo pragnie posiadania ciała, a demokracja za to pragnienie odpowiada, to prawo zobowiązuje się także do dbania o to ciało; „Corpus jest bytem o dwóch obliczach, podmiotem zarówno podporządkowania suwerennej władzy, jak i osobistych swobód wolności” ciało zaczyna zajmować centralne miejsce w terminologii polityczno-prawniczej
Prawa człowieka i biopolityka
2.1
Arendt – napisała książkę o kwestii uchodźców pt. „Zmierzch państwa narodowego i koniec praw człowieka” – sformułowanie to wiąże losy prawa człowieka z dziejami państwa narodowego; pojęcie uchodźcy powinno być wcieleniem praw człowieka, a paradoksalnie wyznacza kryzys tego pojęcia
„ W systemie państwa narodowego tak zwane święte i niezbywalne prawa człowieka okazują się pozbawione wszelkiej realności w chwili, w której nie można ich ustanowić jako praw obywatela danego państwa”
współcześnie nagie życie w strukturze państwa wysuwa się na pierwszy plan i staje się fundamentem jego legitymatyzacji i suwerenności
Deklaracja praw człowieka i obywatela z 1789 roku – niejasność terminów prawa człowieka i prawa obywatela; fakt narodzin (a z tym związane nagie życie) jawi się jako źródło i podmiot prawa, a z drugiej strony nagie życie rozpływa się w figurze obywatela
2.2
„Faszyzm i nazizm są przede wszystkim redefinicją relacji człowiek- obywatel, choć może to się wydawać paradoksalne, stają się w pełni zrozumiałe dopiero, gdy usytuowane są na biopolityczny tle zainaugurowanym przez narodową suwerenność i deklaracje praw”
2.3
Uchodźca – zrywa ciągłość między człowiekiem i obywatelem, między narodzeniem i narodowością, wpędza w kryzys fikcję leżącą u początku nowoczesnej suwerenności; jest on człowiekiem, a nie jest obywatelem!
Od I WŚ następuje rozstrój między pojęciami: człowiek i obywatel – po Europie rozlewają się ludzie różnej narodowości, którzy są pozbawieni praw obywatela. Równocześnie wiele państw europejskich wprowadza prawo pozwalające na masowe denaturalizowanie i wynarodowianie własnych obywateli: Francja (1915), Belgia (1922), Włochy (1926), Austria (1933) i Niemcy (1935 – ustawy norymberskie o „obywatelstwie Rzeszy” i „ochronie niemieckiej krwi i honoru”).
W Niemczech doprowadziło to do skrajności – podziału obywateli na lepszych i gorszych, zasada o tym, że obywatelem trzeba być godnym, więc obywatelstwo może zostać zakwestionowane. Co ciekawe naziści konsekwentnie przestrzegali tego, że Żydzi dopiero po całkowitym pozbawieniu narodowości zostawali wysyłani do obozów.
Wynika więc to, że prawa człowieka mają tylko sens jako założenie konieczne dla praw obywatelskich.
2.4
Separacja tego co humanitarne od tego co polityczne jest końcową fazą rozłamu między prawami człowieka i prawami obywatela.
„Uchodźca musi być pojmowany jako to, czym jest, czyli jako pojęcie graniczne wywołujące radykalny kryzys fundamentalnych kategorii państwa narodowego – począwszy od więzi narodziny-naród, po związek człowiek-obywatel – i tym sposobem pozwala oczyścić pole dla niedającej się już opóźnić odnowy kategorialnej mającej na uwadze politykę, w której nagie życie nie jest już odseparowane od ustroju państwowego i zeń wyłączone nawet za pomocą figury praw człowieka”
Życie, które nie zasługuje na życie
3.1
Karl Binding, Alfred Hoche – „Zezwolenie na likwidację życia niewartego życia” – Binding wyjaśnia, że samobójstwo nie jest przestępstwem, tylko wyraz suwerennej władzy żyjącego człowieka nad swym własnym życiem, a także mówi o konieczności zezwalania na „likwidację życia niewartego życia” (eutanazja)
3.2
Dla Binding „życie warte przeżycia” jest podstawowym pojęciem. Pojęcie „życie bezwartościowe” stosuje się do osób, które powinny być uznawane za nieuchronnie stracone – nieuleczalna choroba lub rany – i które pragną „uwolnienia”.
Życie nieuleczalnie chorych umysłowo jest pozbawione celu, lecz chorzy nie odczuwają go jako nie do zniesienia, Binding zgadza się na zabijanie tych ludzi, bo są oni odwróconym obrazem autentycznego człowieczeństwa.
3.3
Kategoria „życia bezwartościowego” odpowiada nagiemu życiu homo sacer.
3.4
Program „Euthanasie-Programm fur unhailberen Kranken” – wszedł w życie w 1940 roku, na jej mocy w miejscowościach: Wirtemberg, Hadamer, Harthein i innych, usuwano ze społeczeństwo chorych psychicznie, od przyjazdu do ośrodka do śmierci nie upływało 24 h, najpierw podawano im zastrzyk z morfiny ze skopolaminą, a następnie prowadzono do komory gazowej a gdzie indziej podawano silne dawki luminalu, weronalu i morfiny, w ten sposób pozbawiono życia ok. 60 tysięcy osób.
3.5
Hitler poprzez pozorny humanitarny program „ Euthanasie-Programm fur unhailberen Kranken” wprowadził program sprawowania suwerennej władzy decydowania o nagim życiu.
„W perspektywie nowoczesnej biopolityki eutanazja sytuuje się raczej na skrzyżowaniu suwerennej decyzji o życiu, które można zabić, i braniem na siebie zadania opieki nad biologicznym ciałem narodu, oraz wyznacza punkt, w którym biopolityka nieuchronnie przekształca się w tanatopolitykę.”
„narodowosocjalistyczna Rzesza wyznacza moment, w którym integracja medycyny i polityki – stanowiąca jedną z istotnych cech nowoczesnej biopolityki – zaczyna w pełni się realizować”
„Polityka, czyli kształtowanie życia narodu”
4.1
Według Reitera (był odpowiedzialny za polityką zdrowotną Rzeszy): wielkie nowatorstwo narodowego socjalizmu polega, na tym, że żyjące dziedzictwo (ludzie) zaczynają wychodzić na pierwszy plan w interesach i kalkulacjach Rzeszy i stają się bazą nowej polityki, dlatego też medycyna integruje się z funkcjami i organami państwa: „lekarz odpowiedzialny za ekonomię wartości ludzkich”
Eugenika – nauka o genetycznym dziedzictwie narodu
Rasizm – termin ten nie jest najodpowiedniejszym określeniem biopolityki Rzeszy, jest to raczej termin, który porusza się „w horyzoncie, w którym „opieka nad życiem” odziedziczona po osiemnastowiecznej nauce o policji absolutyzuje się, stapiając się z zagadnieniami z porządku eugenicznego”
W III Rzeszy „policja staje się polityką, a ochrona życia zbiega z walka przeciwko nieprzyjacielowi”
4.2
„Nowość nowoczesnej biopolityki polega na tym, że fakt biologiczny jest sam w sobie natychmiast polityczny i na odwrót”
„Życie, które poprzez deklaracje praw stało się fundamentem suwerenności, teraz staje się podmiotem-przedmiotem polityki państwowej”
Totalitaryzm XX wieku wyrasta z dynamicznej tożsamości życia i polityki, zadaniem polityki jest panowanie nad dziedzictwem biologicznym.
4.3
W 1933 roku w Niemczech uchwalono prawa o:
„zapobieganiu dziedzicznie choremu potomstwu” - głosi, że „ten kto obciążony jest chorobą dziedziczną, może być chirurgicznie wysterylizowany, jeśli wedle tego co twierdzi medycyna, zachodzi wysokie prawdopodobieństwo, że jego potomkowie będą obciążeni poważnymi wadami somatycznymi i psychicznymi”
„ochronie dziedzicznego zdrowia narodu niemieckiego” – głosi, że żadne małżeństwo nie może być zawarte jeśli jedno z małżonków cierpi na zakaźną chorobę, jest ubezwłasnowolnione, cierpi na chorobę umysłową lub ma dziedziczna chorobę
Związki Haideggera z nazizmem: ontologia jawiła mu się jako hermeneutyka faktycznego życia, więcej tym podobnych pierdu pierdu na str. 204-205 ;]
Levinas – „Kilka myśli o filozofii hitleryzmu” (1934): „hitlerowska filozofia opiera się na bezgranicznym i nieograniczonym przyjęciu sytuacji historycznej, fizycznej i materialnej, pojmowanej jako nierozerwalne zespolenie ducha i ciała, natury i kultury.”
Heidegger: błędem narodowego socjalizmu polegał na przekształceniu doświadczenia faktycznego życia w „wartość” biologiczną, inne jego szmery str.208-210
VP
5.1
VP –Versuchepersonen – ludzkie króliki doświadczalne
Rascher w 1941 roku pisał do Himmlera o dostarczenie VP w celu badania systemów ratowania pilotów na dużych wysokościach, w efekcie w Dachau zainstalowano komory ciśnień, w celu prowadzenia badań
W Dachau prowadzono także eksperymenty badające możliwość przetrwania w lodowatej wodzie oraz spożywania wody morskiej
Inne eksperymenty w III Rzeszy: przeszczepy, wszczepianie bakterii w celu prowadzenia badań nad szczepionkami, sterylizacje przy pomocy substancji chemicznych i napromieniowania
5.2
Wśród lekarzy przeprowadzających eksperymenty, było także wielu bardzo znanych np. Clauberg, Schafer, Beiglbock, za którymi stanęła międzynarodowa grupa naukowców, którzy starali się wywalczyć odrębne traktowanie względem reszty lekarzy-przestępców.
W XX wieku doświadczenia na więźniach i skazanych były prowadzone wielokrotnie, na dużą skalę, przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych.
Powszechne uznawane kryterium w badaniach na ludziach: konieczność wyraźnej i dobrowolnej zgody wyrażonej przez jednostkę , która ma zostać poddana eksperymentowi.
VP – „osoby pozbawione niemal wszystkich praw i oczekiwań, które zazwyczaj przypisuje się istotom ludzkim, a jednak biologicznie w dalszym ciągu żywe, przebywały w granicznej strefie między życiem a śmiercią, między tym co wewnętrzne, i tym, co zewnętrzne – w strefie, która była wyłącznie nagim życiem”.
Upolitycznić śmierć
6.1
1959 – francuscy neurofizjolodzy, Mollaret i Goulon do rodzajów śpiączek:
Klasyczna śpiączka – utrata funkcji życia relacyjnego (świadomość, poroszanie itd.) i zachowanie funkcji życia wegetatywnego
Śpiączka czuwająca – utrata funkcji relacyjnych nie była całkowita
Śpiączka głęboka –funkcje życiowe wegetatywne były mocno zaburzone
proponowali dodać nową pozycję – coma depasse (koma przekroczona), czyli śpiączkę, w której zanikowi wszystkich funkcji życia relacyjnego towarzyszy równie całkowity zanik funkcji życia wegetatywnego; ma być to efekt integralnie związany z nowymi technikami reanimacji; pozostawianie przy życiu pacjenta w coma depasse ustawało, gdy przerwano zabiegi reanimacyjne (podtrzymywanie bicia serca itd.)
6.2
Przypadek coma depasse wykracza daleko poza techniczne aspekty reanimacji, stawką było tu tylko zdefiniowanie śmierci. Jak dotąd za śmierć uważano stan, gdy zanika puls i oddech. Coma depasse obaliła te kryteria.
Coma depasse stanowi doskonałe warunki do pobierania organów do przeszczepów, więc konieczne stało się ustalenie granicy śmierci, aby lekarzy nie posądzano o zabójstwo.
Raport komisji Uniwersytetu Harvarda ustalił kryteria stwierdzania zgonu i pojęcie śmierci mózgowej, które zdobywało coraz więcej zwolenników, aż znalazło się legislacji wielu państw. Pacjenta można uznać za zmarłego w chwili, kiedy testy lekarskie wykazują śmierć całego mózgu, mimo że dzięki technikom reanimacji dalej oddycha.
6.3
Zatrzymanie akcji serca następuje w ciągu kilki dni po śmierci mózgowej
6.4
„życie i śmierć nie są rzeczywistymi pojęciami naukowymi, ale pojęciami politycznymi, które jako takie nabierają dokładnego znaczenia tylko na mocy decyzji”
Pacjent w śpiączce może być określony jako „istota pośrednia między człowiekiem i zwierzęciem”
Obóz jako nomos nowoczesności
7.1
Agamben zamiast wyprowadzać definicję obozu ze zdarzeń, które tam zaszły, zastanawia się czym jest obóz, jaka musi być struktura prawno-polityczna, by podobne wypadki mogły się rozegrać? Perspektywa ta pozwala spojrzeć na „obóz nie jako fakt historyczny, ale jako swego rodzaju matrycę, nomos politycznej przestrzeni, w której obecnie żyjemy”
Pierwszy obóz – dyskusja historyków – campos de concentraciones na Kubie, założony przez Hiszpanów w 1896 roku czy concetrations camps, w których Anglicy w XX wieku zgromadzili Burów. W obu wypadkach chodzi o rozciągnięcie stanu wyjątkowego związanego z wojną w koloniach na ludność cywilną.
Obozy rodzą się nie ze zwyczajnego prawa, ale ze stanu wyjątkowego i stanu wojennego. Wyraźnie jest to widoczne w przypadku nazistowskich Lagern. Podstawą prawną internowania nie było zwykle obowiązujące prawo, ale Schutzhaft (areszt ochronny), czyli prawna instytucja pochodzenia pruskiego, którą nazistowscy prawnicy uznawali za policyjny środek prewencji. Pozwalał on na „objęcie dozorem” jednostek niezależnie od tego, czy popełniły one przestępstwo czy nie. Celem było zapobieżenie zagrożeniu dla bezpieczeństwa Państwa.
Schutzhaft – początki w 1851 roku, prawna podstawa to stan wyjątkowy, podczas którego zawieszone zostają artykuły konstytucji o wolności osobistej
Pierwsze obozy koncentracyjne w Niemczech nie były dziełem nazistów, ale rządów socjaldemokratycznych, które w 1923 roku po deklamowaniu stanu wyjątkowego internowały tysiące czynnych komunistów i żydowskich uciekinierów ze wschodu
Gdy naziści doszli do władzy ogłosili 1933 roku dokument, który na czas nieokreślony zawieszał artykuły konstytucji o wolności osobistej, wolności słowa i zgromadzeń, nietykalności mieszkania, tajemnicy korespondencji i rozmów telefonicznych. Dokument ten był równoważny z ogłoszeniem stanu wyjątkowego, ale nie w żadnym miejscu nei zajmował takiego sformułowania. Obowiązywał on do końca III Rzeszy
„Tym sposobem stan wyjątkowy przestaje się odnosić do zewnętrznej i tymczasowej sytuacji zaistniałego niebezpieczeństwa i zmierza ku stopieniu się z normą.”
7.2
Instytucja Schutzhaft została oddzielona od stanu wyjątkowego i pozwolono jej funkcjonować w sytuacji normalnej.
„Obóz jest przestrzenią, która otwiera się, gdy stan wyjątkowy zaczyna stawać się reguł”
Obóz w Niemczech stał się stałym elementem rzeczywistości, bo istniał zanim zaczęto masowo przetrzymywać tam ludzi.
7.3
Obóz – przestrzeń wyjątku, terytorium wyłączone z normalnego porządku prawnego; jest strukturą, w której stan wyjątkowy funkcjonuje normalnie; jest hybrydą prawdy i faktu, w której oba pojęcia stały się nieodróżnialne
Arendt – w obozach w pełni wychodzi na jaw zasada rządząca totalitarnym państwem, której nie chce uznać zdrowy rozsądek, jest to zasada „wszystko jest możliwe”, tylko dlatego, że obozy stanowią przestrzeń wyjątku, w której nie tylko prawo jest zawieszone całkowicie, ale i bezgranicznie mieszają się ze sobą prawo i fakt – wszystko jest możliwe!
„skoro mieszkańcy obozu byli ograbieni z jakiegokolwiek statusu politycznego i całkowicie sprowadzeni do nagiego życia, to obóz jest najbardziej absolutna przestrzenią biopolityczny, jaka kiedykolwiek zaistniała, przestrzenią, w której władza nie ma przed sobą niczego, z wyjątkiem czystego, niezapośredniczonego życia. Z tej racji obóz jest paradygmatem przestrzeni biopolitycznej w punkcie, w którym polityka staje się biopolityką, a homo sacer wirtualnie stapia się z obywatelem.”
W obozie żaden czyn popełniony w stosunku do ludzi nie wyglądał na przestępstwo, a więc wszystko było możliwe.
7.5
„Obóz jest przestrzenią owej absolutnej niemożności zdecydowania między prawem i faktem, normą i zastosowaniem, wyjątkiem i regułą – niemożnością, która jednakże bezustannie o nich decyduje”
„oddzielenie ciała żydowskiego natychmiast wytwarza ciało niemieckie, tak jak stosowanie normy tworzy ją samą”
7.6
„istotą obozu jest materializowanie stanu wyjątkowego i wynikające z tego tworzenie przestrzeni, w której nagie życie i norma znajdują się na progu nieodróżnialności, to musimy przyznać, że mamy przed sobą obóz za każdym razem, gdy powstaje tego rodzaju struktura, niezależnie od natury przestępstwa, które są w jej ramach popełniane, i niezależnie od jakiejkolwiek jej nazwy i specyficznej topografii”
Przykłady obozów:
Stadion w Bari , na którym w 1991 roku włoska policja prowizorycznie zgromadziła nielegalnych albańskich imigrantów przed odesłaniem ich do kraju
Paryski Velodrom d’Hiver, w którym władze Vichy zebrały Żydów, zanim wydały ich Niemcom
Zones d’attentes na francuskich lotniskach, w której przetrzymywani są obcokrajowcy ubiegający o status uchodźcy
„We wszystkich tych wypadkach pozornie nieszkodliwe miejsce wyznacza w rzeczywistości przestrzeń, w której normalny porządek jest faktycznie zawieszony i w którym to,czy wydarzające okropności, czy nie, nie zależą od prawa, ale wyłącznie od ucywilizowania i zmysłu etycznego policji, która prowizorycznie działa tam jako suwerenna władza”
7.7
„jeśli struktura państwa jest zdefiniowana za pomocą trzech elementów, terytorium, ustroju, narodzenia, to pęknięcie dawnego nomos nie dokonuje się w tych dwóch aspektach, które według Schmitta, stanowiły jego istotę (lokalizacja i porządek), lecz w punkcie, które wyznacza wpisanie weń nagiego życia (narodzenie staje się narodem)”
„powiększający się rozziew między narodzeniem (nagim życiem) i państwem narodowym jest nowym faktem polityki naszych czasów, a to, co nazywamy obozem, stanowi formę naszego odrzucenia”
Obecnie system polityczny „nie porządkuje już form życia i norm prawnych w określonej przestrzeni, ale zawiera w swym łonie de lokalizującą lokalizację, która go przekracza i w której każda forma życia i każda norma mogą zostać wirtualnie uchwycone”
Obóz jest de lokalizującą się lokalizacją, z którą spotykamy się na lotniskach, niektórych peryferiach miast,
Przestrzenie tego rodzaju są 4 elementem, który dołącza do dawnej trójcy Państwo-naród-terytorium, jednocześnie ją rozbijając.
Lud – z jednej strony jest całościowym ciałem politycznym, a z drugiej jest fragmentaryczną wielością ciał biednych i wykluczonych; lud jest pojęciem spolaryzowanym , wskazującym an dwukierunkowy ruch i złożoną relację między dwoma ekstremami; od samego początku pojęcie niesie ze sobą podstawowe biopolityczne pęknięcie; można więc w nowy sposób odczytać niektóre karty historii XX wieku
„obsesja rozwoju jest w naszych czasach tak skuteczna, ponieważ pokrywa się z biopolityczny projektem stworzenia ludu bez pęknięcia”
Nowoczesna biopolityka opiera się na zasadzie” „gdzie istnieje nagie życie, tam musi istnieć Lud”
„obecnie demokratyczno-kapitalistyczny projekt wyeliminowania klas biednych poprzez rozwój ekonomiczny, nie tylko powiela w swym obrębie ruch wykluczony, ale też przekształca w nagie życie całą ludność trzeciego świata”
PRÓG (czyli podsumowanie całej książki)
Trzy tezy:
Pierwotną relacją polityczną jest wyrzucenie
Podstawowym osiągnięciem suwerennej władzy jest wytworzenie nagiego życia jako pierwotnego elementu politycznego i jako progu artykułującego opozycję natura-kultura, dzoe-bios
Obóz, a nie państwo, jest dziś biopolityczny paradygmatem Zachodu
Pierwsza teza – kwestionuje wszystkie teorie mówiące o umowie jako źródle władzy państwowej
Druga teza – zachodnia polityka już od samego początku jest biopolityką, oraz skazuje na niepowodzenie wszelkie próby zakorzenienia politycznych swobód w prawach obywatela
Trzecia teza – rzuca ponury cień na modele, za pomocą których nauki o człowieku, socjologia, urbanistyka, architektura starają się dziś przemyśleć i zorganizować przestrzeń publiczną miast na świecie, nie zdając sobie sprawy, że w ich sercu tkwi nagie życie, które określało biopolitykę totalitarnych państw XX wieku.
Życie homo sacer: życie banity, człowieka Freidlos; homo sacer został wykluczony ze wspólnoty religijnej i życia politycznego; można go zabić i nie popełnić zabójstwa, jego cała egzystencja jest zredukowana do nagiego życia, odarta ze wszystkich praw, które można ocalić jedynie wieczną ucieczką lub znajdując ratunek w obcym kraju, muszą oni ciagle znajdować sposób, aby zwodzić i oszukiwać władzę, dlatego żadne życie nie jest bardziej polityczne niż ich.
Fuhrer w III Rzeszy reprezentuje równość i jedność narodu niemieckiego, jego władza jest nieograniczona bo utożsamiana z samym życiem narodu niemieckiego, dzięki temu każde słowo staje się natychmiast prawem
Ciało polityczne i ciało fizyczne władcy – kurczą się w jedno
Primo Levi stworzył figurę, którą w obozowym żargonie nazwano „muzułmaninem” – jest to istota, u której upokorzenie, trwoga i strach odjęły wszelką świadomość i osobowość, doprowadzając ją do absolutnej apatii; osoba taka nie jest już części świata ludzi, nawet świata mieszkańców obozu
Foucault: „Nie jesteśmy tylko zwierzętami, w których polityce stawką jest ich własne życie jako żyjących istot, ale jesteśmy też, odwrotnie, obywatelami, w których ciele postawiona zostaje kwestia ich własnej polityki”