26.znaczenie narracyjnosci jako sposobu ujmowania rzeczywistości

Na początku za literaturę uznawano przede wszystkim poezję. W XX wieku poezję przyćmiła powieść, która zdobyła olbrzymią popularność.

-Teoria literatury i badania nad kulturą podkreślają wszechobecność narracji w kulturze. Wydarzenia stają się dla nas zrozumiałe poprzez opowieść o nich - fabułę. Skłonność do opowiadania i słuchania jest domeną każdego człowieka.

-Teoria narracji stanowi ważną gałąź teorii literatury, wykorzystuje ona pojęcia fabuły, różnych typów narratora i technik narracji. Można ja uznać za próbę określenia kompetencji narracyjnej każdego człowieka (czyli tego co intuicyjnie wie o narracji) oraz umiejętności streszczania.

- Podstawowe warunki jakie musi spełnić opowieść: według Arystotelesa; fabuła, która musi mieć początek, środek i zakończenie oraz rytm ich uporządkowania. Culler dodaje, że głównym warunkiem fabuły jest „przemiana”, tj. jakaś sytuacja początkowa, która ulega zmianie. Jednak samo następstwo zdarzeń nie tworzy opowieści- musi być zakończenie odnoszące się bezpośrednio do początku.

- Teoria narracji zakłada istnienie fabuły niezależnie od jakiegokolwiek języka lub środka przekazu (film niemy i komis mogą mieć taką samą fabułę), w przeciwieństwie do poezji, która dużo traci na przekładzie.

- Fabułę można pojmować dwojako:

a) jako sposób kształtowania zdarzeń tak, by złożyły się one na jakąś oryginalną historię

b) przedstawianie tej samej historii na różne sposoby - dyskursy (np. z perspektywy rożnych postaci lub wszechwiedzącego narratora)

-Fabuła albo historia jest materiałem, który się przedstawia, uporządkowanym z określonego punktu widzenia przez dyskurs (rozmaite wersje tej samej historii)

- Czytelnik ma do czynienia z dyskursem w postaci tekstu, zaś zdarzenia składają się na fabułę.

- W teorii narracji najważniejsze jest rozróżnienie między fabułą a przedstawianiem, między historią a dyskursem.

- Jest wiele czynników zmiennych, które wpływają na kształt narracji, bada je narratologia: (Tj. jak opisujemy dzieło literackie, jakie bierzemy pod uwagę czynniki, inaczej mówiąc jak można opisać dzieło pod względem narracji)

• Kto mówi? Konwencja nakazuje by w każdej narracji był narrator. Może on występować w pierwszej osobie (należy do świata przedstawionego jako uczestnik historii lub obserwator) i w trzeciej osobie (nie należy do świata przedstawionego)

• Kto mówi do kogo? Narrator zwraca się do słuchacza, czasem określonego (zwłaszcza w przypadku „narracjobiorcy” - tj. wtedy, gdy narrator zwraca się do innych postaci utworu). Słuchaczem może też być ktoś nie określony, nie znający realiów życia współczesnego autorowi.

• Kto kiedy mówi? Najczęściej narracja opisuje historię, która już się wydarzyła, narrator obserwuje następstwo zdarzeń z perspektywy czasowej. Zdarza się, że opisuje się zdarzenia na bieżąco, lub wyprzedzając ich „wydarzenie się”.

• Kto mówi jakim językiem? Narrator posługuje się jakimś głosem (np. dziecka lub osoby dorosłej). M Bachtin uważa, np. że powieść jest dziełem polifonicznym (wielogłosowym)

• Jaki jest autorytet mówiącego? Czytelnik akceptuje stwierdzenia narratora, dopóki nie dostarczy się mu powodu, by sadzić, że było inaczej.

• Kto patrzy? Pytanie to implikuje dwa kolejne: kto mówi? i czyj punkt widzenia przedstawia? Osoba „ogniskująca” może być tożsama z narratorem, ale nie musi. Decydują o tym czynniki takie jak:

a) Czas Narracja może ogniskować zdarzenia z różnych perspektyw czasowych, np. kryminał relacjonują wyłącznie to, co osoba ogniskująca (przedstawiająca) wiedziała w danym momencie śledztwa.

b) Odległość i szybkość Opowieść można zogniskować wobec wydarzeń bliższych lub dalszych czasowo, przedstawiać ją szybko (mniej szczegółów) lub wolniej (rozbudowane opisy)

c) Ograniczenie poznania Narracja może przebiegać z perspektywy wszechwiedzącego narratora, „lub przybysza z kosmosu”. Każdy z nich inaczej przedstawia to co widzi

- Culler daje do zrozumienia, że wybór konkretnego typu narracji jest znaczący w ten sposób, że przekazuje pewne sensy, np. zastosowanie narracji wszechwiedzącej postaci daje nam znak, że świat można pojąć, zrozumieć, ogarnąć.

Funkcje opowieści:

-sprawia przyjemność odbiorcy(Arystoteles)

-funkcja dydaktyczna, uczymy się świata, życia

-narzędzie społecznej krytyki

To co na czerwono nie jest zbyt istotne dla zagadnienia, można jednak sobie to przeczytać by lepiej zrozumieć pozostałą część tego opracowania. Ogólnie chodzi tu o to, że możemy opisać dzieło pod względem narracji, na którą składają się liczne czynniki. Warto też poczytać sobie z wikipedii o typach narracji.