EKONOMIA ŚRODOWISKA

dr inż. Mirosława Witkowska-Dąbrowska EGZAMIN TESTOWY

WYKŁAD 1 8.10.2014
Ekonomia a problemy środowiska

1. Środowisko – ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnia ziemi, kopaliny, woda, powietrze, krajobraz, klimat oraz pozostałe elementy różnorodności biologicznej, a także wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi elementami.

2. Funkcje środowiska

POZAGOSPODARCZE GOSPODARCZE
biologiczne: produkcyjne:
-powstanie życia -źródła zasobów naturalnych
-istnienie i rozwój życia -surowce mineralne
-surowce rolne i leśne
restytucyjno-ochronne: -woda
-odnawianie zasobów tlenu
-regulowanie stosunków wodnych absorpcyjne:
-przeciwdziałanie erozji -absorpcja emisji
-środowisko odbiornikiem odpadów

rekreacyjne:
-funkcja klimatyczna
-funkcja krajobrazowa
-odnowa sił człowieka
lokalizacyjne:
-ziemia -woda
-powietrze

1. Ekonomia środowiska – nowa dziedzina wiedzy tworzona przez współczesną generację ekonomistów; jej istotą jest uwzględnienie efektów zewnętrznych i dóbr publicznych

2. Efekt zewnętrzny – występuje, gdy decyzje gospodarcze podejmowane przez jeden lub więcej podmiotów wpływają na możliwości produkcyjne lub konsumpcyjne innych podmiotów

3. Dobra publiczne – oznaczają to, że nikt nie dysponuje prawnym tytułem własności wykluczającym z użytkowania pozostałych zainteresowanych (większość zasobów przyrody ma pewne cechy dóbr publicznych)

4. Zasoby naturalne środowiska geograficznego:
   WYCZERPYWALNE NIEWYCZERPALNE
   nieodtwarzalne: -promieniowanie słoneczne
   -bogactwa mineralne -energia fal i pływów wodnych
   -powierzchnia użytkowa (przestrzeń) -energia wiatru
   -energia geotermiczna
   odtwarzalne:
   -powietrze atmosferyczne
   -wody
   -gleby
   -świat roślin
   -świat zwierząt

WYKŁAD 2 29.10.2014

1. Ograniczoność zasobów w teorii ekonomii

- wielkość i jakość zasobów są funkcją wiedzy i postępu technicznego

- „zasoby nie są, lecz stają się”, ważny jest fakt nie tyle ich istnienia, ile zaspokojenia potrzeb

- przyspieszenie wzrostu gospodarczego może zwiększyć ograniczoność zasobów

1. Ekologiczne bariery naturalne

Bariery ekologiczne pierwotne (ilościowe):
- człowiek spotykał się z nimi na każdym etapie rozwoju gospodarczego
- przybierają postać bezwzględnych ograniczeń

Bariery ekologiczne wtórne (jakościowe):

- ujawniają się w sposób naturalny, w wyniku kontynuowania rozwoju przedsiębiorstwa z pominięciem wymogów ekologicznych

- najczęściej w dłuższym okresie

1. Rodzaje korzystania ze środowiska

1. Powszechne (przysługuje każdemu bez wyjątku i bez pozwoleń)

2. Zwykłe

3. Szczególne

Korzystanie

Powszechne wykraczające poza powszechne

Nie wymagający pozwolenia
(zwykłe)

niekiedy wymagające pozwolenia
(w tym szczególnie korzystanie z wód)

1. Własność nieruchomości gruntowych

1. Nieruchomości gruntowe nie są tworem dwuwymiarowym, płaskim, posiadającym tylko długość i szerokość.

2. Prawo do nieruchomości umożliwia korzystanie z podziemia oraz przestrzeni ponad jej powierzchnią.

3. Nieruchomości gruntowe są więc obiektami trójwymiarowymi. Ich granice, jako brył – KC określa następująco „w granicach określonych przez społeczno-gospodarcze przeznaczenie gruntów – własność gruntów rozciąga się na przestrzeń nad i pod ich powierzchnią.”

4. Nieruchomości gruntowe są to więc bryły ograniczone płaszczyznami pionowymi, przebiegającymi wg ich granic na powierzchni, sięgającymi tylko do pewnej ich głębokości i do pewnej wysokości. Granice te nie są ściśle sprecyzowane, są jednak z natury rzeczy ograniczone.

1. Własność środowiska i jego zasobów

Własność kopalin:
1) Własność górnicza – prawo własności SP
2) Własność nieruchomości gruntowej

Kopaliny objęte własnością górniczą
Złoża węglowodorów, węgla kamiennego, metanu występującego jako kopalina towarzysząca, węgla brunatnego, rud metali z wyjątkiem darniowych, rud żelaza, metali w stanie rodzimym, rud pierwiastków, promieniotwórczych, siarki rodzimej, soli kamiennej, soli potasowej, soli potasowo-magnezowej, gipsu i anhydrytu, kamieni szlachetnych, bez względu na miejsce ich występowania. Własnością górniczą są objęte także złoża wód leczniczych, wód termalnych i solanek.

Złoża kopalin niewymienionych objęte są prawem własności nieruchomości gruntowej (np. żwiry, kamienie, torfy)

WYKŁAD 3 12.11.2014

Przestrzeń (geodezyjna)

Powierzchnia ziemi lub jej część

Struktura użytkowania przestrzeni geograficznej w Polsce 312,7 km²

Rodzaj użytku	W tys. ha	W %	Na 1 os w ha
Ogółem	31269	100	0,82
Grunty rolne	19207	61043	0,5
Grunty leśne	9264	29063	0,24
Grunty pod wodami	645	2,06	0,2
Użytki kopalniane	35	0,11	0,0
Tereny komunikacyjne	915	2,92	0,02
Tereny osiedlowe	213	0,68	0,01
Tereny przemysłowe	97	0,31	0,00
Nieużytki tereny różne	499 394	1,6 1,26	0,01 0,01

Przestrzeń geodezyjna - wynika z pomiarów wielkości kształtu kuli ziemskiej

Podział geodezyjny przestrzeni geodezyjnej Polski obejmuje:

• jednostki ewidencyjne

• obręby

• działki ewidencyjne

Jednostki powierzchniowe podziału kraju dla celów ewidencji (Rozp. MRRiB w sprawie ewidencji gruntów i budynków ):

• jednostka ewidencyjna -to obszar gruntów położonych w granicach administracyjnych gminy lub miasta, gdy w skład gminy wchodzi miejscowość o statusie miasta

• obręb ewidencyjny- przy projektowaniu obrębów uwzględnia się podział na rejony statystyczne i obwody spisowe. Granice obrębów na obszarach wiejskich powinny być zgodne z granicami wsi i sołectw, a w miastach dzielnic i w miarę możliwości osiedli i zespołów urbanistycznych

• działka ewidencyjna-ciągły obszar gruntu, położony w granicach jednego obrębu, jednorodny pod względem prawnym, wydzielony z otoczenia za pomocą linii granicznych.

Użytek - to ciągła część powierzchni ziemi użytkowana w sposób jednorodny

Użytki gruntowe:

• Użytki rolne:

1. Grunty orne- R

2. Sady- S i symbol użytku gruntowego np. S-Ps

3. Łąki trwałe- Ps

4. Pastwiska trwałe- Ps

5. Grunty rolne zabudowane - B i symbol gruntowego p. B-R

6. Grunty pod stawami- Wsr

7. Rowy- W

• Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione:

1. Grunt leśny- Ls

2. Grunt zadrzewiony i zakrzewiony- Lz i

symbol użytku gruntowego np. Lz-R

• Grunty zabudowane i zurbanizowane:

1. Tereny mieszkaniowe - B

2. Tereny przemysłowe- Ba

3. Inne tereny zabudowane -Bi

4. Zurbanizowane terenu niezabudowane - Bp

5. Treny rekreacyjno - wypoczynkowe - Bz

6. Użytki kopalne - K

7. Tereny komunikacyjne

- drogi- Dr

- tereny kolejowe - Tk

-Inne tereny komunikacyjne- Ti

• Grunty pod wodami:

1. Morskimi wewnętrznymi -Wm

2. Powierzchniowymi wodami płynącymi- Wp

3. Powierzchniowymi stojącymi - Ws

• Użytki ekologiczne - E i symbol użytku gruntowego np. E-Lz

• Nieużytki - N

• Tereny różne- Tr

Gruntami rolnymi w rozumieniu ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, są grunty:

• określone w ewidencji gruntów jako użytki rolne

• pod stawami rybnymi i innymi zbiornikami wodnymi, służącymi wyłącznie dla potrzeb rolnictwa

• pod wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych budynkami mieszkalnymi oraz innymi budynkami i urządzeniami służącymi wyłącznie produkcji rolniczej oraz przetwórstwu rolno- spożywczemu

• pod budynkami i urządzeniami służącymi bezpośrednio do produkcji za dział specjalny, stosownie do przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych i podatku dochodowym od osób prawnych

• parków wiejskich oraz pod zadrzewieniami i zakrzewieniami śródpolnymi, w tym również pod pasami przeciwwietrznymi urządzeniami przeciwerozyjnymi

• pracowniczych ogrodów działkowych i ogrodów botanicznych

• pod urządzeniami: melioracji wodnych, przeciwpowodziowych i przeciwpożarowych, zaopatrzenia rolnictwa w wodę, kanalizacji oraz utylizacji ścieków i odpadów dla potrzeb rolnictwa i mieszkańców wsi

• zrekultywowane dla potrzeb rolnictwa

• torfowisk i oczek wodnych

• pod drogami dojazdowymi do gruntów rolnych

gospodarstwo rolne wg ustawy o podatku rolnym

Obszar gruntów sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione na użytkach rolnych, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha fizyczny lub przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej w tym spółki nieposiadającej osobowości prawnej.

Gospodarstwo rolne wg KC

Grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

Gleba

Jest to powierzchniowa warstwa kuli ziemskiej, która wytworzyła się ze skał przekształconych pod wpływem organizmów żywych, klimatu, wody, rzeźby terenu, skał macierzystych, działalności człowieka.

Klasyfikacja Gleb wg ich potencjału Produkcyjnego

Klasa bonitacyjna określa jakość gleby, czyli jej zdolność produkcyjną. Klasyfikacja ta uwzględnia przede wszystkim głębokość warstwy próchniczej gleby oraz skład granulometryczny poszczególnych poziomów gleby do głębokości 1,5 m

• W gruntach ornych poszczególne klasy oznaczone są symbolami: I, II, IIIa, IIIb, IVa, IVb, V i VI

• Trwałych użytkach zielonych : I, II, III, IV, V, VI

klasa I - gleby orne najlepsze

klasa II - gleby orne bardzo dobre

klasa IIIa - gleby orne dobre

klasa IIIb - gleby orne średnio dobre

klasa IVa - gleby orne średnie

klasa IVb- średnie gorsze

klasa V- słabe

klasa VI- najsłabsze

klasa VIz- pod zalesienie

Udział klas jakości gleb w Polsce (%)

Klasyfikacja Glebowo- Rolnicza

Wskazuje ona , jakie rośliny mogą być uprawiane na gruntach zaliczonych do poszczególnych gleb kompleksów rolniczej przydatności gleb. Przy uwzględnieniu aspektów przyrodniczych i ekonomicznych wyróżniono 14 kompleksów rolniczej przydatności gleb, tj. obszarów o zbliżonych właściwościach rolniczych i podobnym użytkowaniu gruntów.

Klasyfikacja glebowo - rolnicza

a) kompleksy pszenne:

• bardzo dobry

• dobry

• wadliwy

b) kompleksy żytnie:

• bardzo dobry

• dobry

• słaby

• bardzo słaby

c) kompleksy zbożowo- pastewne:

• mocny

• słaby

d) na terenach górskich wydzielono następujące kompleksy dla gruntów ornych:

• górski pszenny

• górski zbożowy

• górski owsiano - pastewny

• górski owsiano-ziemniaczany

• gleb ornych przeznaczonych na użytki zielone ze względu na wysoki poziom wody gruntowej lub zróżnicowanie rzeźby terenu

e) dla trwałych użytków zielonych wyodrębniono 3 kompleksy:

• 1z -użytki zielone bardzo dobre i dobre

• 2z -użytki zielone średnie

• 3z -użytki zielone słabe i bardzo słabe

Klasyfikacja glebowo- uprawowa

Kompleksem glebowo-uprawowym jest grupa pól (łanów) położonych w sąsiedztwie albo oddzielonych od siebie, na których stosując podobną agrotechnikę, można pozyskać podobne plony tych samych roślin.

Klasyfikacja glebowo- uprawowa:

Tak więc do odmiennych kompleksów glebowo uprawowych należą:

a) grunty o odmiennych glebach, na których nie udają się te same rośliny

b) grunty o podobnych glebach, ale charakteryzujące się odmiennymi stosunkami wodnymi

c) grunty o podobnych glebach, lecz tylko częściowo lub okresowo użytkowane pod zasiewy (np. stawy rybne)

d) grunty o podobnych glebach, lecz położone w różnych odległościach od siedliska, na których są w związku z tym stosowane odmienne zabiegi uprawowe lub uprawiane inne rośliny.

WYKŁAD 4 26.11.2014
Przestrzeń leśna

W znaczeniu prawnym – lasem jest grunt:

1. O zwartej powierzchni co najmniej 0,1ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) – drzewami i krzewami oraz runem leśnym – lub przejściowo jej pozbawiony:

• przeznaczony do produkcji leśnej lub

• stanowiący rezerwat przyrody lub wchodzący w skład parku narodowego albo

• wpisany do rejestru zabytków,

1. Związany z gospodarką leśną, zajęty pod wykorzystanie dla potrzeb gospodarki leśnej: budynki, budowle, urządzenia melioracji wodnych, linie podziału przestrzennego lasu, drogi leśne, tereny pod liniami energetycznymi, szkółki leśne, miejsca składowania drewna, a także wykorzystany na parkingi leśne i urządzenia turystyczne.

FUNKCJE LASÓW:

1. Ochronne:

• Są to lasy szczególnie chronione, a mianowicie:

  1. chronią glebę przed zmywaniem, wyjałowieniem, powstrzymują usuwanie się ziemi, obrywania się skał lub lawin;

  2. chronią zasoby wód powierzchniowych i podziemnych, regulują stosunki hydrologiczne w zlewni oraz na obszarów wododziałów,

  3. ograniczają powstawanie lub rozprzestrzenianie się lotnych piasków,

  4. są trwale uszkodzone na skutek przemysłu,

  5. stanowią drzewostany nasienne lub ostoje zwierząt i schroniska roślin podlegających ochronie gatunkowej,

  6. mają szczególne znaczenie przyrodniczo-naukowe lub dla obronności i bezpieczeństwa państwa,

  7. są położone:
     - w granicach administracyjnych miast w odległości do 10km od granic administracyjnych miast liczących ponad 50 000 mieszkańców,
     -w strefach ochronnych wokół sanatoriów i uzdrowisk.

• O lesie ochronnym decyduje Minister ds. Środowiska w formie decyzji na wniosek Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych po opinii Rady Gminnej dla Lasów Skarbu Państwa.

• Dla pozostałych decyzję podejmuje Starosta po uzgodnieniu z właścicielem lasu.

1. Gospodarcze:

• Główną funkcją tych lasów jest produkcja surowca drzewnego, choć z punktu widzenia ekonomiki leśnictwa tzw. Wartość społeczna takich lasów, liczona na podstawie uzupełniającej funkcji ochronnej i rekreacyjnej, wielokrotnie przewyższa wartość jego zasobów drzewnych.

1. Społeczne (REKREACYJNE):

• Część lasów jako wiodąca pełni funkcję rekreacyjną. Najczęściej są to lasy atrakcyjne do celów rekreacji ze względu na:

• Ich lokalizację w pobliżu brzegu morskiego, jeziora czy rzeki bądź zbiornika retencyjnego,

• Łatwy dostęp komunikacyjny drogami twardymi,

• Wysokie walory rekreacyjne drzewostanów – drzewostany mieszane z przewagą sosny w wieku powyżej 80 lat o zwarciu luźnym i umiarkowanym występowaniu podrostów i podszytów,

• Przydatny do rekreacji typ siedliska leśnego: Bśw, MBśw, LMśw, Lśw.

OPIS TAKSACYJNY LASU:

Jest pełną charakterystyką gruntu leśnego i rosnącego na gruncie drzewostanu. Zawiera on w szczególności:

• Przynależność administracyjną konturu lasu,

• Grupę lasów (gospodarcze, ochronne, kategorię ochronności),

• Powierzchnię wydzielenia w hektarach (z dokładnością do 1 ara),

• Opis siedliska,

• Opis drzewostanu,

• Zalecane wskazania gospodarcze na okres najbliższego 10-lecia.

SIEDLISKA ZASOBÓW LEŚNYCH:

Do podstawowych cech charakteryzujących siedlisko leśne zalicza się:

1. Typ siedliskowy lasu:

   • Bory – siedliska ubogie o kwaśnych glebach z tzw. runem obfitującym w charakterystyczne rośliny jak np. borówki. Na nizinach głównym gatunkiem lasotwórczym borów jest sosna. Wyróżnia się: las suchy, świeży, wilgotny, bagienny, górski, wysokogórski.

   • Bory mieszane – siedliska dość ubogie o glebach kwaśnych z runem borowym i gatunkami roślin o nieco większych wymaganiach środowiskowych. Obok sony występuje tu: świerk i jodła, a także drzewa liściaste, głównie dąb bezszypułkowy, buk, brzoza. Wyróżnia się: bór mieszany świeży, wilgotny, bagienny, górski, wyżynny.

   • Las mieszany – siedlisko średnio żyzne o glebach dość zasobnych i umiarkowanie kwaśnych. W drzewostanach występują: sosna, dąb bezszypułkowy, buk, świerk, jodła z domieszką modrzewia, grabu, brzozy. Na siedliskach bagiennych występuje również olsza. Wyróżnia się: las mieszany świeży, wilgotny, bagienny, górski, wyżynny.

   • Lasy zajmują siedliska żyzne i bardzo żyzne, o glebach słabo kwaśnych z roślinami o dużych wymaganiach środowiskowych. Drzewostany tworzą: dąb szypułkowy, buk, jodła, olsza, jesion, bardzo dużo gatunków domieszkowych. Wyróżnia się las świeży, wilgotny, łęgowy, ols jesionowy, wyżynny, górski.

   • Łęgi występują na zalewowych tarasach w dolinach rzek i strumieni na glebach madowych, tj, wytworzonych z osadów rzecznych. Dominuje w nich drzewostan olszowo-jesionowy.

2. Klasę bonitacji siedliska leśnego określa bonitacja drzewostanu:

   • Bonitacja drzewostanu – odzwierciedla produkcyjność siedliska i wyróżnia jest w klasach (dla sosny i modrzewia wyróżnia się klasy: Ia, I, II, III, IV, V, dla pozostałych gatunków od I do V),

   • Jest to wskaźnik produkcyjnej zdolności drzewostan ustalany na podstawie relacji wysokości i wieku drzew w drzewostanie.

3. Gospodarczy typ drzewostanu.

   • Drzewostan – zbiorowisko drzew rosnących na określonej powierzchni leśnej, różniące się od otoczenia warunkami siedliskowymi i budową tj. zespołem cech charakteryzujących drzewostan pod względem składu gatunkowego, wieku i struktury w płaszczyźnie pionowej i poziomej.

   • Do głównych cech opisujący h drzewostan zalicza się:

     • Wiek:

       • Określa się jako przeciętny oraz podaje jego rozpiętość.

klasa	wiek
I	1-20
II	21,40
III	41,60
IV	61,80
V	81-100
VI	101-120
VII	121-140

• Wiek rębności – wiek, w którym drzewostan danego gatunku powinien być przeznaczony do wyrębu. W drzewostanach mieszanych wiek rębności wyznacza gatunek dominujący.

• Skład gatunkowy,

• Bonitację,

• Wskaźnik (stopień) zadrzewienia,

• Miąższość,

• Jakość.

WYKŁAD 5 10.12.2014

Miąższość

(zapas) drzewostanów, objętość drewna w drzewostanie w części nadziemnej drzew wyrażona w m^3.
Może być ustalona poprzez pomiar pierśnic i wysokości wszystkich drzew z wykorzystaniem tablic bądź też mniej dokładnie, poprzez pomiar na powierzchniach próbnych.

Jakość

wyrażona w klasach od 1 do 4, cecha charakteryzująca także wartości młodszych drzew jak zdrowotność, wzrost, rozwój, stopień uszkodzeń ( jakość hodowlana) oraz cenność sortymentów drewna drzewostanów starszych ( jakość techniczna).

Trwale zrównoważona gospodarka leśna

• Działalność zmierzająca do ukształtowania struktury lasów i ich wykorzystania w sposób i tempie zapewniającym trwałe zachowanie ich bogactwa biologicznego, wysokiej produkcyjności oraz potencjału regeneracyjnego, żywotności i zdolności do wypełniania, teraz i w przyszłości, wszystkich ważnych ochronnych, gospodarczych i socjalnych funkcji na poziomie lokalnym, narodowym i globalnym, bez szkody dla innych ekosystemów.

Plany urządzania lasów

Plan urządzania lasu

• Dla lasów stanowiących własność SP

Uproszczony plan urządzania lasu

• Dla lasów niestanowiących własności SP o pow. powyżej 10 ha

• Dla lasów ANR (Agencja Nieruchomości Rolnych) o pow. powyżej 10 ha

Inwentaryzacja

• Dla lasów o powierzchni do 10 ha

Plan urządzania lasu

Opracowywany dla określonego obiektu zawierający opis i ocenę stanu lasu oraz cele, zadania i sposoby prowadzenia gospodarki leśnej. Zawiera on opis lasów i gruntów przeznaczonych do zalesienia.

Podatek leśny (ustawa o podatku leśnym)

Opodatkowaniu podatkiem leśnym podlegają grunty leśne określone w ustawie o lasach, z wyjątkiem lasów zajętych na wykonywanie innej działalności gospodarczej niż leśna.

Dla lasów ochronnych podatek leśny obniża się o 50%.

Ochrona gruntów rolnych i leśnych

Wyłączanie gruntów rolnych i leśnych z produkcji rolnej i leśnej

Z wyjątkiem użytków rolnych położonych w granicach administracyjnych miast.

Podstawa prawna:

• Ustawa z 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych

• Ustawa z 27 kwietnia 2001r. prawo ochrony środowiska

Gruntami rolnymi w rozumieniu ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych są grunty:

• określone w ewidencji gruntów jako użytki rolne,

• pod stawami rybnymi i innymi zbiornikami wodnymi, służącymi wyłącznie dla potrzeb rolnictwa,

• pod wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych budynkami mieszkalnymi oraz innymi budynkami i urządzeniami służącymi wyłącznie produkcji rolniczej oraz przetwórstwu rolno-spożywczemu.

• pod budynkami i urządzeniami służącymi bezpośrednio o do produkcji rolniczej uznanej za dział specjalny, stosownie do przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych i podatku dochodowym od osób prywatnych.

• parków wiejskich oraz pod zadrzewieniami i zakrzewieniami śródpolnymi, w tym również pod pasami przeciwwietrznymi i urządzeniami przeciwerozyjnymi

• pracowniczych ogrodów działkowych i gruntów botanicznych

• pod urządzeniami melioracji wodnych, przeciwpowodziowych i przeciwpożarowych , zaopatrzenia rolnictwa w wodę , kanalizacji oraz utylizacji ścieków i odpadów dla potrzeb rolnictwa i mieszkańców wsi

• zrekultywowane dla potrzeb rolnictwa

• torfowisk i oczek wodnych

• pod drogami dojazdowymi do gruntów rolnych

W znaczeniu rawnym - lasem jest grunt:
- o zwartej powierzchni co najmniej 0,1 ha, pokryty roslinnoscia ......... ustawa

Ochrona gruntów rolnych polega na:

• Ograniczaniu przeznaczania ich na cele nierolnicze lub nieleśne;

• Zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz szkodom w produkcji rolniczej powstającym wskutek działalności nierolniczej i ruchów masowych ziemi;

• Rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów na cele rolnicze;

• Zachowaniu torfowisk i oczek wodnych jako naturalnych zbiorników wodnych;

• Ograniczeniu zmian naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi.

Ochrona gruntów leśnych polega na:

• Ograniczaniu przeznaczania ich na cele nieleśne lub nierolnicze,

• Zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów leśnych oraz szkodom w drzewostanach i produkcji leśnej powstającym wskutek działalności nieleśnej,

• przywracaniu wartości użytkowej gruntom, które utraciły charakter gruntów leśnych wskutek działalności nieleśnej

Ochrona gruntów położonych na obszarach ograniczonego użytkowania, istniejących wokół zakładów przemysłowych.

obowiązki zakładu powodującego ograniczone użytkowanie:

Sporządzenie na koszt własny planu gospodarowania na obszarach ograniczonego użytkowania

Zawartość planu:

• Rodzaje występujących zanieczyszczeń i ich stężenia.

• Wpływ zanieczyszczeń na istniejący sposób gospodarowania.

• Aktualne kierunki produkcji roślinnej i jej wielkość.

• Sposób przeciwdziałania zmniejszaniu wartości użytkowej gleb,

• Wykaz gospodarstw rolnych.

• Wysokość przewidywanych odszkodowań z tytułu obniżenia poziomu produkcji lub zmiany kierunku produkcji.

• Przewidywany obszar i koszty nabycia gruntów przez zakład przemysłowy.

• Ewentualne obowiązki związane z prowadzeniem produkcji zwierzęcej w tym rybackiej.

• Ewentualne nakłady niezbędne do zmiany kierunków produkcji.

Obowiązki zakładu powodującego ograniczone użytkowanie:

Odszkodowanie

- Obniżenie poziomu produkcji

Wykup

- Obniżenie poziomu produkcji przez 3 lata o 1/3

- Konieczność wyłączenia z produkcji

Zwrot nakładów i rekompensata szkód

- Zmiana kierunku produkcji

Obowiązki Starosty

- Badania poziomu skażenia gleb i roślin co 3 lata,

Gdy płody rolne nie nadają się do spożycia lub przetworzenia grunty wyłącza się z produkcji a kosztami badań i pozostałymi obciąża zakład przemysłowy.

Obowiązki Wójta

- Wójt w porozumieniu z wojewódzkim inspektorem sanitarnym, może nakazać właścicielowi gruntów zniszczenia określonych upraw, pomieszczeń zwierząt lub dokonania ich uboju.

Obowiązki właściciela gruntu objętego planem

- Stosowanie się do zasad planu,

- Zniszczenia określonych upraw, pomieszczeń zwierząt lub dokonania ich uboju taka konieczność zaistnieje

- Gdy sie nie zastosuje nie przysługuje mu odszkodowanie

Organy właściwe w sprawach ochrony gruntów:

• Starosta

• Dyrektor Regionalnej Dyrekcji LP

• Dyrektor Parku Narodowego.

Wydawanie zgody na zmianę przeznaczenia gruntów:

Grunty rolne kl. I-III

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Grunty leśne stanowiące własność skarbu państwa

Minister Środowiska

pozostałe grunty leśne

Marszałek województwa po uzyskaniu opinii izby rolniczej

Decyzje o wyłączeniu gruntu z produkcji wydaje:

Starosta

- UR pochodzenia organicznego od I do VI ( dla klas IV-VI) wniosek jest wiążący a decyzja ma charakter deklaratoryjny)

- UR pochodzenia mineralnego od I do III

- Grunty wymienione w art. 2 ust 1 Pkt 2-10

Dyrektor RDLP

- Grunty leśne

Dyrektor parku narodowego

- grunty rolne i leśne położone w parku narodowym

Nie wymaga się decyzji

przy przekształceniach gruntów rolnych na cele leśne

Zmiana zagospodarowania terenu w przypadku braku planu miejscowego wymaga ustalenia warunków zabudowy w drodze decyzji (wójt, burmistrz, prezydent, a na terenach zamkniętych wojewoda)

teren zamknięty - rozumie się przez to tereny o charakterze zastrzeżonym ze względu na obecności bezpieczeństwo państwa, określone przez właściwych ministrów i kierowników urzędów centralnych

Wykład 6 7.01.2015

5 koniecznych warunków:

1. co najmniej 1 działka sąsiednia, dostępna z tej samej drogi publicznej jest zabudowania w sposób pozwalający, na określenie wymagań dotyczących nowej zabudowy w zakresie kontynuacji funkcji, parametrów, cech i wskaźników kształtowania zabudowy oraz zagospodarowania terenu, w tym gabarytów i formy architektonicznej obiektów budowlanych, linii zabudowy oraz intensywności wykorzystania terenu.

2. Teren ma dostęp do drogi publicznej

3. istniejące lub projektowane uzbrojenie terenu jest wystarczające dla zamierzonego celu.

4. teren nie wymaga zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne albo jest objęty zgodą uzyskaną przy sporządzaniu np. które utraciły moc

5. decyzja jest zgodna z przepisami odrębnymi

Organy wydające decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach w przypadku zamiany lasu na użytek rolny:

Regionalny Dyrektor ochrony środowiska-> las niestanowiący własności SP

Dyrektor regionalnej dyrekcji LP-> las stanowiący własność SP.

Temat: Gospodarka wodna

Zasoby wodne - definiowane są jako ogół wód powierzchniowych i podziemnych na danym terenie.

Pojęcie zasobów wodnych definiowane jest również jako grunty wraz z pokrywającymi je wodami tworzące określone twory hydrologiczne: morza, jeziora, rzeki, stawy (KC).

Podział wód

Do płynących zalicza się wody:

• w ciekach naturalnych, kanałach oraz źródłach, z których cieki biorą początek

• znajdujące się w jeziorach oraz innych naturalnych zbiornikach wodnych o ciągłym bądź okresowym naturalnym dopływie wód powierzchniowych

• znajdujące się w sztucznych zbiornikach wodnych usytuowanych na wodach płynących

Do stojących zalicza się wody:

• znajdujące się w jeziorach oraz innych naturalnych bezpośrednio, w sposób naturalny, z powierzchniowymi wodami płynącymi

Własność wód

Linię brzegową dla cieków i zbiorników naturalnych stanowi:

• krawędź brzegu lub

• linia stałego porostu traw albo

• linia, którą ustala się wg średniego stanu wody ustalanego przez państwową służbę hydrologiczno-meteorologiczną z okresu co najmniej ostatnich 10 lat.

Linię brzegową w drodze decyzji:

• organ administracji morskiej (dla morskich wód wewnętrznych)

• marszałek województwa (dla wód granicznych, śródlądowych dróg wodnych)

• starosta (dla pozostałych wód)

Sposoby korzystania z wód:

• szczególne

• zwykłe

• powszechne.

Instrumenty ekonomiczne i administracyjne w zarządzaniu zasobami wodnymi:

• planowanie w gospodarowaniu wodami

• pozwolenia wodnoprawne

• opłaty i należności w gospodarce wodnej

• kataster wodny

• kontrola gospodarowania wodami

Pozwolenie wydaje sie w drodze decyzji na:

Czas określony:

Pozwolenia wydaje

• Marszałek województwa (przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko)

• Starosta (pozostałe)

Pozwolenie wodnoprawne jest wymagane na:

• szczególne korzystanie z wód

• regulujące wód oraz zmianę ukształtowania terenu na gruntach przylegających do wód, mająca wpływ na warunki przepływu wody

• wykonanie urządzeń wodnych

• rolnicze wykorzystanie ścieków w zakresie nieobjętym zwykłym korzystaniem z wód

• długotrwałe obniżenie poziomu zwierciadła wody podziemnej

• piętrzenie wody podziemnej

• gromadzenie ścieków oraz odpadów w obrębie obszarów górniczych utworzonych dla wód leczniczych

• odwodnienie obiektów lub wykopów budowlanych oraz zakładów górniczych

• wprowadzenie do wód powierzchniowych substancji hamujących rozwój glonów

• wprowadzanie do urządzeń kanalizacyjnych, będących własnością innych podmiotów, ścieków przemysłowych zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego

Szczególnym korzystaniem z wód jest korzystanie wykraczające poza korzystanie powszechne lub zwykle w szczególności:

• pobór oraz odprowadzanie wód powierzchniowych lub podziemnych

• wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi

• przerzuty wody oraz sztuczne zasilanie wód podziemnych

• piętrzenie oraz retencjonowanie śródlądowych wód powierzchniowych

• korzystanie z wód do celów energetycznych

• korzystanie z wód do celów żeglugi lub spławu

• wydobywanie z wód kamieni, żwiru, piasku oraz innych innych materiałów, a także wycinanie roślin z wód lub brzegów

• rybackie korzystanie ze śródlądowych wód powierzchniowych

nie stanowi zwykłego korzystania z wód:

• nawadnianie gruntów lub upraw woda podziemna za pomocą deszczowni

• pobór wody powierzchniowej lub podziemnej w ilości większej niż 5m³ na dobę

• korzystanie z wód na potrzeby działalności gospodarczej

• rolnicze wykorzystanie ścieków lub wprowadzanie do wód lub do ziemi oczyszczonych ścieków jeżeli ich łączna ilość jest większa niż 5 m³ na dobę

"woda nie jest produktem handlowym takim jak każdy inny, a raczej dziedziczonym dobrem, które musi być chronione, bronione i traktowane jako takie”

Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE z dnia 23.10.2000r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej jest wynikiem wieloletnich prac wspólnot europejskich zmierzających do lepszej ochrony wód poprzez wprowadzenie wspólnej europejskiej polityki wodnej opartej na przejrzystych efektywnych i spójnych ramach legislacyjnych. Zobowiązuje państwa członkowskie do racjonalnego wykorzystywania i ochrony zasobów wodnych w myśl zasady zrównoważonego rozwoju.

WYKŁAD 7 14.01.2015

Prawo geologiczne i górnicze z dnia 9 czerwca 2011 r. (Dz.U. 163, poz. 981.)

Gospodarka kopalinami

- Minister Środowiska

- Marszałkowie województw

- Starostowie

- Prezes Wyższego Urzędu Górniczego

- Dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych

- Dyrektor specjalistycznego urzędu górniczego

Złoże kopaliny:

- Jest to takie naturalne nagromadzenie minerałów i skał oraz innych substancji których wydobywanie może przynieść korzyść gospodarczą

Rodzaje kopalin:

- Złoża węglowodorów, węgla kamiennego, metanu występującego jako kopalina towarzysząca, węgla brunatnego, rud metali z wyjątkiem darniowych, rud żelaza, metali w stanie rodzimym, rud pierwiastków promieniotwórczych, siarki rodzimej, soli kamiennej, soli potasowej, soli potasowo-magnezowej, gipsu i anhydrytu, kamieni szlachetnych, bez względu na miejsce ich występowania, są objęte własnością górniczą.

- Własnością górniczą są objęte złoża wód (po 2011) leczniczych, wód termalnych i solanek.

Złoża kopalin niewymienionych w ust. 1 i 2 są objęte prawem własności nieruchomości gruntowej.

Prawo własności górniczej przysługuje Skarbowi Państwa.

Pozostałe które nie są objęte:

• Piaski

• Torfy

• Kamienie

• Żwir

Co wymaga koncesji:

• Poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin objętych własnością górniczą

• Wydobywanie kopalin ze złóż

• Bezzbiornikowe magazynowanie substancji oraz odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych

• Podziemne składowanie odpadów

• Poszukiwania lub rozpoznawania kompleksu podziemnego składowania dwutlenku węgla

• Podziemnego składowania dwutlenku węgla

Koncesje wydaje się na czas określony, nie krótszy niż 3 lata i nie dłuższy niż 50 lat

Koncesji na podziemne składowanie dwutlenku węgla udziela się na okres uwzględniający obowiązek prowadzenia po zamknięciu podziemnego składowiska dwutlenku węgla monitoringu kompleksu podziemnego składowania dwutlenku węgla przez okres nie krótszy niż 20 lat.

Wydawanie koncesji

przez Ministra środowiska:

1. Na poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin objętych prawem własności górniczej

2. Poszukiwanie lub rozpoznawanie kompleksu podziemnego składowania dwutlenku węgla

3. Wydobywanie złóż kopalin w granicach obszarów morskich RP

4. Podziemnego bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze

5. Podziemne składowanie odpadów

6. Podziemne składowanie dwutlenku węgla

Wydawanie koncesji

przez starostę:

Wydobywanie kopalin objętych prawem własności gruntowej, jeżeli jednocześnie spełnione są odpowiednio następujące wymagania:

• Obszar zamierzonej działalności nie przekroczy powierzchni 2 ha

• Wydobycie kopaliny w roku kalendarzowym nie przekroczy 20 000 m³

• Działalność będzie prowadzona bez użycia materiałów wybuchowych metodą odkrywkową

Przez marszałka województwa:

Na poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin z wyjątkiem tych na które wydaje:

• Starosta

• Minister ds. środowiska

Opłaty

Wynagrodzenia za użytkowanie górnicze- określone w umowie:

- dochód skarbu Państwa

- płacona jednorazowo lub w ratach

Opłata eksploatacyjna za wydobywanie kopalin:

- iloczyn stawki i ilości wydobywanej kopaliny

- płacona kwartalnie

(60% dla gminy 40% państwo)

Fundusz likwidacji zakładu górniczego:

1. Wydobywanie kopaliny systemem podziemnym lub otworowym, bezzbiornikowe magazynowanie substancji lub składowanie odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych

• Nie mniej niż 3% odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych zakładu górniczego

• Fundusz tworzony przez przedsiębiorcę (wielkość przekazanych środków ustalona w planie finansowym)

• Pieniądze przekazywane w terminie jednego miesiąca po zakończeniu roku obrotowego

1. Wydobywane kopaliny systemem odkrywkowym

• Nie mniej niż 10% wysokości należnej opłaty eksploatacyjnej

• Fundusz tworzony przez przedsiębiorcę

Temat: Instrumenty administracyjne i ekonomiczne w ochronie środowiska

Organy ochrony środowiska:

• Wójt, burmistrz lub prezydent miasta

• Starosta

• Sejmik województwa

• Marszałek województwa

• Wojewoda

• Minister właściwy do spraw środowiska

• Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska organy administracji niezespolonej działają

• Regionalny dyrektor ochrony środowiska niezależnie od wojewody i marszałka

Instytucje kontrolne w ochronie środowiska

• Organy Inspekcji Ochrony środowiska:

1. Główny inspektor Ochrony Środowiska

2. Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska

• Najwyższa Izba Kontroli

Centralne organy ochrony środowiska nadzorowane przez Ministra Środowiska:

• Główny inspektor ochrony środowiska

• Generalny dyrektor ochrony środowiska

• Prezes krajowego zarządu gospodarki wodnej

• Prezes państwowej agencji atomistyki

• Prezes wyższego urzędu górniczego

Jednostki nadzorowane przez Ministra Środowiska:

• Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej

• Biuro nasiennictwa leśnego w Warszawie

• PGL LP

Organ ochrony środowiska może udzielić pozwolenia wynikające z Prawa ochrony środowiska

• Zintegrowanego;

• Na wprowadzenie gazów lub pyłów do powietrza;

• Wodnoprawnego na pobór wód i na wprowadzenie ścieków do wód lub do ziemi;

• Na wytwarzanie odpadów.

	Preferencje podatkowe
	Preferencyjne kredyty
Instrumenty ekonomiczne o charakterze zasilania
	Dotacje
	Ekokonwersja

Instrumenty ekonomiczne o charakterze sankcyjnym
Opłaty
opłaty za korzystanie ze środowiska

Opłaty za korzystanie ze środowiska płacone co pół roku (podstawa prawna – Prawo Ochrony Środowiska):

- wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza,

- wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi

- pobór wody

- składowanie odpadów

Cechy kosztów zewnętrznych
Anty-dobro prywatne
- ofiara sama ponosi koszty targowania się ze sprawcą - cała korzyść z rekompensaty przypada pojedynczej ofierze

Podatek Pigou:

- Artur Pigou w 1920 roku zasugerował technikę stosowania podatków w celu korygowania społecznie niepożądanych efektów zewnętrznych.

- Prowadzi one do Optimum Pareto, w którym nie można zwiększyć dochodu jednostki A bez zmniejszenia dochodu jednostki B. W przypadku kosztów zewnętrznych osiągnięcie Minimum Pareto wymaga pozytywnej ceny za wytworzenie kosztu zewnętrznego dla zanieczyszczających i zerowej za konsumpcję efektu zewnętrznego. Nie może być to cena rynkowa, która z natury jest symetryczna.

- Osiągnięcie efektywności ekonomicznej wymaga nie normalnych cen a instrumentów fiskalnych.

- krańcowe korzyści społeczne = krańcowe koszty społeczne