Konsekwencje prawne niedochowania określonej, wymaganej przez przepisy prawne formy czynności prawnej.
Wszystkie podmioty począwszy od formy pisemnej do elektronicznej są formami szczególnymi. Natomiast spośród nich wszystkie poza zwykłą formą pisemną są formami kwalifikowanymi.
Forma czynności prawnej może być zastrzeżona pod rygorem nieważności(ad solemnitatem). To oznacza, że niedochowanie wymaganej formy powoduje, iż taka czynność jest nieważna, zatem nie wywołuje ona skutków prawnych.
Forma czynności prawnej może być zastrzeżona dla wywołania określonych skutków prawnych(ad eventum). Oznacza to, że nie zachowanie tej formy nie powoduje nieważności czynności prawnej, czynność jest ważna jednak nie wywołuje ona wszystkich skutków prawnych, jakie by wystąpiły, gdyby taka forma została zachowana.
Forma czynności prawnej może być zastrzeżona dla celów dowodowych(ad probationem). Niezachowanie wymaganej formy podobnie jak przy ad eventum nie powoduje nieważności czynności prawnej a jedynie skutki niezachowania tej formy objawiają się w płaszczyźnie procesowej i polegają na utrudnieniach dowodowych. W sporze pomiędzy stronami nie jest dopuszczalny dowód ze świadków ani dowód z przesłuchania stron dla wykazania faktu dokonania określonej czynności prawnej.
Te środki dowodowe (przesłuchanie stron oraz zeznania świadków) będą dopuszczalne w następującym wypadku:
Jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę;
Jeżeli fakt dokonania czynności prawnej będzie uprawdopodobniony za pomocą pisma np. strony zawarły umowę kupna-sprzedaży określonej rzeczy, ale umowę zawarto ustnie(brak dokumentu zawarcia umowy), ale jest dokument, w którym nabywca przedmiotu zwraca się do sprzedawcy z prośbą o przedłużenie terminu zapłaty za tę rzecz;
Jeżeli żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą;
Tak zwane formy kwalifikowane(wszystkie szczególne poza pisemną) mogą być zastrzeżone albo pod rygorem nieważności albo dla wywołania określonych skutków prawnych. Jeżeli przepis prawny wymaga formy kwalifikowanej i nie wskazuje na skutek ad eventum to należy przyjąć, że forma kwalifikowana została zastrzeżona pod rygorem nieważności.
Natomiast zwykła forma pisemna może być zastrzeżona zarówno pod rygorem nieważności dla wywołania określonych skutków prawnych(ad eventum) jak również dla celów dowodowych(ad probationem). Jeżeli przepis, który zastrzega zwykłą formę pisemną nie wskazuje na skutek nieważności jak również nie ma w nim zastrzeżenia ad eventum to należy przyjąć, że zwykła forma pisemna została zastrzeżona jedynie dla celów dowodowych.
Forma dokonania czynności prawnej może być zastrzeżona w drodze umowy/porozumienia stron i jeżeli strony w umowie zastrzegły wymagania dokonania czynności prawnej w określonej formie szczególnej to czynność taka dochodzi do skutku tylko przez zachowanie tejże formy.
Jednocześnie należy pamiętać/przyjąć, że jeżeli strony zastrzegły formę pisemną i nie wskazały/określiły skutków dochowania tej formy to w razie wątpliwości przyjmuje się, że forma została zastrzeżona jedynie dla celów dowodowych.
Każda czynność prawna musi zawierać, co najmniej jedno oświadczenie woli. Oświadczenie musi być złożone w sposób niewadliwy, tylko wtedy czynność wywołuje określone skutki prawne. Kodeks cywilny przewiduje następujące wadliwe oświadczenia woli:
Stan wyłączający swobodne podejmowanie decyzji i wyrażenie woli
Pozorność
BÅ‚Ä…d
Odstęp
Groźba
Oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajduje się w stanie wyłączającym świadome podejmowanie decyzji i wyrażanie woli jest nieważne. Przy czym przyczynami wyłączającymi mogą być w szczególności choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy czy innego rodzaju zaburzenia czynności psychicznych nawet o charakterze przemijającym np. osoba pod wpływem alkoholu lub narkotyków.
Nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozorów. Jeżeli jednak oświadczenie złożone zostało dla pokrycia innej czynności prawnej to ważność tego oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.
Przez błąd należy rozumieć pewną niezgodność pomiędzy określonym rzeczywistym stanem rzeczy a wyobrażeniem podmiotu składającego się o tej rzeczywistości. Osoba, która składa oświadczenie woli pod wpływem błędu może uchylić się od skutków prawnych z tego oświadczenia woli. Na błąd, jako wadę oświadczenia woli można odwołać się tylko wtedy:
Gdy błąd dotyczy treści czynności prawnej
Gdy błąd jest istotny – to oznacza, że uzasadnia przypuszczenie, gdyby podmiot nie działałby pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie to nie złożyłby oświadczenia woli o takiej treści