Nowe idee w filozofii średniowiecznej

(XIVw., powstałe w opozycji do via antiqua)

Dwa kierunki (via moderna):

krytycyzm (W. Ockham); mistycyzm (Mistrz Eckhart)

OCKHAM: ogromna część wiedzy nie ma mocnych podstaw, podstawą wiedzy nie jest dyskursywny rozum, lecz intuicja, ogólne pojęcia są wytworem myśli i mowy.

W toczącym się słynnym sporze średniowiecznym o przedmioty ogólne, powszechniki czyli uniwersalia zajął stanowisko nominalizmu umiarkowanego (inne stanowiska to: realizm pojęciowy skrajny lub umiarkowany). Pojęcia ogólne znajdują się w umyśle i są to naturalia, zaś „rodzaje” i „gatunki” są wytworami mowy. Uniwersalia nie są fikcjami umysłu, lecz psychicznym i językowym odbiciem bytu jednostkowego.

Wszelki byt jest jednostkowy. (indywidualizm)

Drugi obok indywidualizmu składnik jego filozofii to woluntaryzm (wszechmoc woli Bożej, dobrem jest to, co podoba się Bogu).

Reguła metodologiczna wypływająca z ekonomii myślenia(zw. ”brzytwą Ockhama) postuluje : wyjaśniać najprościej i nie mnożyć bytów ponad miarę.

ECKHART: mistyk i uczony, kaznodzieja, mistyk spekulatywny, „neoplatoński”, zajmujący się 2 przedmiotami czyli Bogiem i duszą.

Bezosobowe „bóstwo” stanowiło podstawę, istotę Boga. Osoby boskie były emanacją bóstwa. Wszelki byt z Boga wywodzi się, jest boski.

Dusza jest realna, bo jej „dno” jest boskie, może więc oglądać Boga bezpośrednio, upodabniać się do niego.

Stworzenie nie jest realne, świat materialny jest nicością.

---