POJĘCIE I WARIANTY RACHUNKU KOSZTÓW
Koszty właściwej ( statutowej ) działalności operacyjnej są przedmiotem rachunku kosztów . Stanowi on istotną część rachunkowości i obejmuje swym zakresem czynności związane z pomiarem kosztów , ewidencją kosztów , rozliczaniem kosztów na miejsca ich powstawania , na rodzaje produktów , ze sporządzaniem kalkulacji kosztów oraz opracowania sprawozdania w zakresie kosztów .
Rozróżnia się następujące warianty rachunku kosztów :
uproszczony wariant rachunku kosztów :
wyłącznie na kosztach rodzajowych zespołu 4 ZPK ,
wyłącznie na kosztach według MPK zespołu 5 ZPK .
( w przekroju typów działalności )
rozwinięty wariant rachunku kosztów :
kalkulacyjny wariant rachunku zysków i strat ,
porównawczy wariant rachunku zysków i strat .
W małych podmiotach gospodarczych występują nie wszystkie wyżej wymienione czynności rachunku kosztów . Podmioty te ograniczają się do ujęcia kosztów tylko według rodzajów dotyczących właściwej działalności operacyjnej .Bez względu na przyjęty w Zakładowym Planie Kont wariant rachunku kosztów ; w pierwszej kolejności księguje się koszty na kontach kosztów w układzie rodzajowym - Zespołu 4 WWK lub w układzie kalkulacyjnym ( funkcjonalnym) - Zespołu 5 WWK. Jeżeli nie stosuje się innych faz rozliczania kosztów , to koszty rodzajowe ( lub według MPK ) przenosi się na konto 860 „Wynik finansowy” .
W razie zastosowania wariantu rozwiniętego rachunku kosztów w układzie kalkulacyjnym ( stosowanym w podmiocie wytwarzającym różnorodne produkty ) wyróżniamy następujące etapy ewidencjonowania i rozliczania kosztów :
ewidencja wstępna kosztów według rodzajów w Zespole 4 ,
rozliczanie kosztów według rodzajów za pomocą konta 490 „Rozliczenie kosztów rodzajowych „ na miejsca ich powstawania ( na podstawie arkusza rozliczeniowego ) , z uwzględnieniem rozliczeń międzyokresowych kosztów ; czyli do Zespołu 5 ,
przeniesienie z rozliczeń międzyokresowych kosztów tej części kosztów przypadającej na bieżący okres sprawozdawczy ,
rozliczanie innych kosztów pośrednich , ustalenie rzeczywistych kosztów produkcji zakończonej i produkcji w toku oraz kosztów ogólnego zarządu
przeniesienie kosztów rodzajowych na stronę Wn konta 490 ,
przeksięgowanie obrotów kont zespoły 5 na konta zespołu 7 a następnie na konto 860 „Wynik finansowy” .
W porównawczym rachunku zysków i strat poniesionymi kosztami danego roku obrotowego ( kosztami uzyskania przychodu ) są koszty według rodzajów , skorygowane o zmianę stanu zapasów produktów i rozliczeń międzyokresowych kosztów .
Etapy ewidencjonowania i rozliczania kosztów są następujące :
a/ pierwotna ewidencja kosztów w Zespole 4 układu rodzajowego ,
b/ rozliczanie kosztów rodzajowych na podstawie arkuszy
kalkulacyjnych na konta Zespołu 5 , za pośrednictwem konta 490 ,
c/ przeksięgowanie w końcu okresu kosztów działalności operacyjnej ( układu rodzajowego ) , na konto 860 „Wynik finansowy” ,
d/ przeksięgowanie kosztów własnych sprzedanych produktów na stronę Wn konta 490 w celu ustalenia zmiany stany produktów ,
e/ przeniesienie salda konta 490 „Rozliczenie kosztów rodzajowych” na konto 860 „Wynik finansowy” „
1/ saldo debetowe oznaczające zmniejszenie stanu produktów tzn. koszty własny sprzedaży jest większy od poniesionych kosztów okresu
2/ saldo kredytowe oznaczające zwiększenie stanu produktów tzn. koszty własne sprzedanych produktów są większe od kosztów okresu
Ewidencja kosztów w układzie funkcjonalnym - w podmiotach wykonujących różnorodną działalność niezbędna jest znajomość kosztów z Zespołu 5 „ Koszty według typów działalności i ich rozliczenie” :
1/ koszty podstawowej działalności produkcyjnej - konto 501 ,
2/ koszty podstawowej działalności usługowej - konto 502 ,
3/ koszty podstawowej działalności handlowej - konto 503 ,
4/ koszty wydziałowe podstawowej działalności - konto 506 ,
5/ koszty sprzedaży ( handlowe ) - konto 509 ,
6/ koszty działalności pomocniczej oraz bytowej i socjalnej - konto 530 ,
7/ koszty ogólnego zarządu ( ogólno administracyjne ) - konto 550 ,
8/ „Rozliczenie kosztów działalności „ - konto 580 .