Chemicznymi

Wyniki oceny narażenia są podstawą szacowania ryzyka zawodowego związanego z obecnością szkodliwych substancji chemicznych w środowisku pracy.
Wyróżniamy trzy poziomy ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na szkodliwe substancje chemiczne:

• ryzyko małe (M) jeżeli wyznaczone wskaźniki narażenia przy ocenie zgodności warunków pracy z wartościami NDS oraz dodatkowo NDSCh lub NDSP są mniejsze niż 0,5 tych wartości

• ryzyko średnie (S) jeżeli wyznaczone wskaźniki narażenia są równe lub większe od 0,5 wartości dopuszczalnych NDS, NDSCh lub NDSP, ale nie przekraczają tych wartości

• ryzyko duże (D) jeżeli wskaźniki narażenia są większe od wartości dopuszczalnych NDS, NDSCh lub NDSP.

Przyjęta zasada oceny ryzyka zawodowego nie dotyczy substancji o działaniu rakotwórczymi mutagennym. W przypadku występowania tych substancji w środowisku pracy ryzyko dla wszystkich pracowników jest zawsze duże, jeżeli wartości wyznaczonych wskaźników narażenia są większe lub równe 0,1 NDS. Gdy wskaźniki narażenia są mniejsze od 0,1 NDS to ryzyko można ocenić jako ryzyko średnie.

Ze względu na odrębne przepisy regulujące prace młodocianych oraz kobiet, ocena ryzyka dla tych grup pracowników również odbiega w niektórych przypadkach od przyjętej zasady. Dotyczy to prac wykonywanych przez młodocianych oraz kobiety w ciąży i w okresie karmienia zatrudnionych w warunkach narażenia na substancje chemiczne wymienione w wykazach prac wzbronionych tym grupom pracowników. Ryzyko zawodowe w tych przypadkach należy oszacować jako duże.

W odniesieniu do czynników chemicznych nie mających ustalonych wartości normatywnych w przepisach krajowych, pracodawca może ustalać własne kryteria dopuszczalności ryzyka zawodowego z uwzględnieniem opinii ekspertów z dziedziny BHP, własnych doświadczeń oraz doświadczeń i opinii pracowników. Niestety, jest bardzo skomplikowane i trudne do realizacji zadanie. Dlatego dobrą propozycją jest zapoznanie się z zasadami uproszczonej, jakościowej oceny ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na czynniki chemiczne [Pośniak M.: Ocena ryzyka zawodowego - narażenie na czynniki chemiczne. Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Technika. 2005, nr 7-8, 27-31]. Przy dokonywaniu tej oceny są uwzględniane trzy zmienne:

• podstawowe zagrożenie daną substancją chemiczną (wyznaczone na podstawie zwrotów R),

• łatwe przedostawanie się substancji do środowiska (lotność/skłonność do tworzenia pyłów),

• ilość substancji użyta w ocenianej operacji.

W zależności od tych zmiennych wyznacza się przewidywany poziom ryzyka zawodowego, stosując określone zasady.

Innym prostszym rozwiązaniem, które można wykorzystać do zidentyfikowania zagrożeń i oceny ryzyka zawodowego, są listy kontrolne.

Działania korygujące

Uzyskane wyniki oceny ryzyka zawodowego stanowią postawę do planowania przez pracodawcę działań korygujących i zapobiegawczych na stanowisku pracy.

W przypadku stwierdzenia ryzyka dużego pracodawcy muszą podejmować natychmiastowe działania, których zadaniem jest doprowadzenie do zmniejszenia stężeń szkodliwych substancji chemicznych w powietrzu na stanowiskach pracy do stężeń bezpiecznych tj. poniżej najwyższych dopuszczalnych wartości. Do czasu zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu średniego przez zastosowanie odpowiednich środków technicznych czy organizacyjnych, pracownicy powinni stosować właściwie dobrane środki ochrony indywidualnej.

W przypadku, gdy ryzyko na badanym stanowisku pracy jest średnie, również należy podjąć odpowiednie działania w celu zredukowania ryzyka do małego, po uwzględnieniu kosztów ewentualnych modernizacji.

---