24. Proza rozrachunków inteligenckich - problematyka i innowacje

• termin zaproponowany przez Kazimierza Wykę

• odnosi się do następujących pozycji

• K. Brandys „Drewniany koń” (1946 rok)

• S. Dygat „Jezioro bodeńskie” (1946 rok)

• P. Hertz „Sedan” (1946 rok)

• S. Kisielewski „Sprzysiężenie” (1947 rok)

• temat stanowi rozliczenie się z polską międzywojenną oraz z jej klęską

• utwory skierowana na inteligencki system wartości

• główny bohater przyznaje się do swoich inteligenckich korzeni

• wyrasta z „wysadzonych z siodła” (szlachta, która pod zaborami utraciła majątki)

• na etos składa się tradycja szlachecka

• kolejną cześć stanowi odpowiedzialność za społeczeństwo

• na model patriotyczny wpłynęła tradycja romantyczna

• klęska wrześniowa doprowadziła do refleksji nad wartościami

• rozliczenie dokonywane z perspektywy indywidualnej

• skrajny indywidualizm

• hamletyzowanie

• nadmiar wiedzy nie pozwala dobrze zdiagnozować sytuacji

• mierność wyboru wartości

• główny temat stanowiły rozterki wewnętrzne

• wyrażane w charakterystycznej narracji (subiektywna i psychologiczna)

• ma funkcję terapeutyczną (trzeba się uwolnić od koszmaru klęski)

• inteligent tylko analizuje, nie potrafi działać

• często traktowane jako podsumowanie Dwudziestolecia międzywojennego

• najciekawszy przykład to „Jezioro Bodeńskie”

• główny bohater jest nieznany; jest osadzony w obozie internowania w Konstancji nad Jeziorem Bodeńskim

• problem wiąże się z poczuciem narodowym

• konstruuje siebie na wizerunek Polaka

• narracja pierwszoosobowa

• bohater uwikłany jest we wzorce (nie potrafi wyjść poza nie)

• ocenia swoją sytuację pod kątem literatury socrealistycznej

---