GOSPODARKA RYNKOWA

Dopóty dopóki człowiek produkuje z myślą iż dobro będzie zaspokajało jego własne potrzeby mamy do czynienia z gospodarką naturalną. Wówczas kiedy człowiek produkując wie , że wyprodukowane przez niego dobra będą zaspokajały dobra innych ludzi (będą przeznaczone do wymiany), wówczas mamy do czynienia z gosp. towarową.

TOWAR - jest to dobro ekonomiczne wymienione na inne dobro ekonomiczne .

Aby gospodarka naturalna mogła przekształcić się w gosp. towarową muszą być spełnione równocześnie dwa warunki:

1.Musi nastąpić pogłębienie społecznego podziału pracy a co za tym idzie specjalizacja i wzrost wydajności pracy i pojawienia się nadwyżki ,

2. Wyodrębnienie prywatnych podmiotów własności(wyobcowanie ekonomiczne), alienacja wytwórców

Wyróżniamy :prostą gosp. towarową i gosp. kapitalistyczną.

Prosta gosp. towarowa - charakteryzuje się prywatną własnością środków produkcji i własną pracą właściciela.

Gosp. kapitalistyczna - charakteryzuje się prywatną własnością środków produkcji , ale najemna siła robocza.

RYNEK - jest to proces, w którym kupujący i sprzedający określają co chcą sprzedać i kupić i na jakich warunkach. Charakteryzują go dwie strony:

1. popyt i podaż (zapotrzebowanie i zaoferowanie towarów)

2. kupujący i sprzedający

3. konsumenci i producenci

Rynek jest procesem samoregulującym dzięki działaniu konkurencji.

Konkurencja - jest to proces przy pomocy, którego uczestnicy rynku dążąc do realizacji swych interesów próbują przedstawić jak najkorzystniejsze oferty pod względem ceny, jakości lub innych charakterystyk mających wpływ na zawarcie transakcji. Np. promocja- reklama , serwis, usługi handlowe - dowóz i instalacja , sposoby zapłaty.

Przedsiębiorca - osoba zajmująca się wyszukiwaniem potencjalnie zyskownych możliwości , organizowaniem i nadzorowaniem procesu produkcyjnego.

Popyt - to założona ujemna (odwrotna) relacja między ceną dobra i usługi a ich ilością, która konsumenci są skłonni i w stanie nabyć w danym odcinku czasu przy założeniu , wszystkie inne elementy charakteryzujące sytuację rynkową pozostaną bez zmian. Popyt nie jest ilością lecz relacją między ceną dobra i usługi a ilością.

Jeżeli cena danego dobra rośnie, to ilość nabywanego dobra, ceteris paribus, spada.

Dla określenia konkretnej ilości dobra nabywanego po konkretnej cenie używamy określenia „wielkość popytu”. Popyt możemy przedstawić za pomocą tabel i wykresów.

Determinanty popytu - czynniki wpływające na popyt. Zależy od:

1.gusta, moda, upodobania i preferencje konsumentów

2.dochody konsumentów

3.liczba konsumentów

4.ceny innych dóbr

5.oczekiwania konsumentów co do przyszłych cen i dochodów

Zmiana któregokolwiek z powyższych czynników spowoduje wzrost lub spadek popytu.

Wzrost popytu - jest wzrostem ilości, którą konsumenci są skłonni i w stanie nabyć przy każdej danej cenie. Graficznie wyraża się on przesunięciem krzywej popytu w prawo na zewnątrz(D₁).

Spadek popytu - jest spadkiem ilości, którą konsumenci są skłonni i w stanie nabyć przy każdej danej cenie. Graficznie można to zobrazować jako przesunięcie krzywej popytu w lewo do wewnątrz.

Determinanty wzrostu popytu.

1.wzrost atrakcyjności danego dobra dla klienta

2.wzrost dochodów konsumenta

3.wzrost liczby konsumentów

4.dobra substytucyjne - dobra wzajemnie zastępujące się w użytkowaniu inaczej zaspokajające tę samą potrzebę. np.:(masło-margaryna, tłuszcz. roślinne - zwierzęce, gaz - elektryczność, zapałki - zapalniczka, itd.)

5.dobra komplementarne - dobra wzajemnie uzupełniające się, dwa dobra komplementarne to dobra, w których jednego bez drugiego nie można używać(samochód-benzyna, papierosy-zapałki, mieszkanie-meble, gramofon-płyta)

6.wzrost cen dóbr substytucyjnych

7.spadek cen dóbr komplementarnych

8.oczekiwany wzrost przyszłych dochodów powoduje wzrost popytu

9.oczekiwany wzrost cen

Determinanty spadku popytu są diametralnie przeciwne.

Elementy podaży

Podaż to założona relacja między ilością dobra, którą producenci są skłonni oferować w danym odcinku czasu, a ceną przy założeniu, że inne zjawiska na rynku nie ulegną zmianie.

Podobnie jak popyt podaż nie jest określoną wielkością - określa się ją mianem wielkości popytu.

Podaż jest bowiem relacją między ceną a ilością.

Podobnie jak popyt podaż może zostać przedstawiona w formie wykresu.

---