Pojęcie działalności gospodarczej w prawie Unii Europejskiej

Na prawo dot. Prowadzenia działalności gospodarczej Unii Europejskiej składa się prawo pierwotne oraz prawo wtórne.

Prawo pierwotne

= Traktaty założycielskie:

- Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (TWE) po zmianach wprowadzonych Traktatem z Lizbony (2007/C 306/01) obecnie Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE)

Prawo wtórne

= Zgodnie z art.. 288 TFUE Rozporządzenia, Dyrektywy, Decyzje, zalecenia i opinie, np. dyrektywa 73/148 w sprawie prawa wjazdu i pobytu osób prowadzących działalność gospodarczą i osób świadczących usługi.

Celem traktatów założycielskich było zapewnienie integracji gospodarczej Państw Członkowskich UE i w tym celu utworzono wspólny rynek.

Zgodnie z art. 26 rynek wewnętrzny obejmuje obszar bez granic wewnętrznych, na którym zostaje zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału.

Urzeczywistnianiu idei wspólnego rynku służą swobody: przepływu towarów, swobody przepływu osób, swobody przedsiębiorczości, swobody świadczenia usług oraz swobody przepływu kapitału i płatności , mają one na celu likwidację wszelkich barier w handlu wewnątrzwspólnotowym, w tym celne, fiskalne (zróżnicowanie stawek VAT), techniczne (zróżnicowanie standardów prawnych dotyczących towarów ze względu na np. wymagania ochrony środowiska).

SWOBODA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI: Prawo przedsiębiorczości, rozdz. II TFUE, art. 49-54

Gwarantuje swobodę wyboru miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium WE przez osoby fizyczne i przedsiębiorstwa.

Art. 49 TFUE

Zakaz ograniczeń swobody przedsiębiorczości obywateli jednego państwa Członkowskiego na terytorium innego Państwa członkowskiego .

Zakaz ten obejmuje również ograniczenia w tworzeniu agencji, oddziałów lub filii przez obywateli danego Państwa Członkowskiego, ustanowionych na terytorium innego Państwa Członkowskiego.

Swoboda przedsiębiorczości obejmuje:

- podejmowanie i wykonywanie działalności prowadzonej na własny rachunek, jak również zakładanie i zarządzanie przedsiębiorstwami, a zwłaszcza spółkami na warunkach określonych przez ustawodawstwo Państwa przyjmującego dla własnych obywateli.

Wyjątki od zasady przedsiębiorczości:

- wykonywanie władzy publicznej

- względy porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego

Co ważne, jak podkreślił ETS w sprawie 2/74 Reyners, powyższe ograniczenia nie powinny wykraczać poza cel, dla którego zostały ustanowione.

Traktat nie definiuje samego pojęcia przedsiębiorczości ani działalności gospodarczej, miarodajne w tym zakresie wydaje się orzecznictwo ETS:

C-213/89 Factortame , przedsiębiorczość oznacza samodzielne i rzeczywiste wykonywanie działalności gospodarczej przy pomocy trwałego urządzenia (fixed establishment) w innym państwie członkowskim na czas nieokreślony. W powyższym orzeczeniu warto zwrócić uwagę na 3 zasadnicze elementy pojęcia swobody przedsiębiorczości: samodzielność działalności gospodarczej, transgraniczny charakter i stałość.

Pojęcie samodzielnej działalności gospodarczej jest przez Trybunał interpretowane szeroko:

C-55/94 Gebhard = Swoboda przedsiębiorczości obejmuje prowadzenie działalności każdego rodzaju, ustanawianie i prowadzenie przedsiębiorstw oraz tworzenie agencji, filii przedsiębiorstw lub spółek córek na terytorium innego państwa członkowskiego.

Istotny jest ZAMIAR prowadzenia działalności.

W ramach swobody przedsiębiorczości można zatem wyróżnić pierwotne (samodzielne) i wtórne (agencje, oddziały) prowadzenie działalności gospodarczej.

SWOBODA ŚWIADCZENIA USŁUG: Rozdz. 3 TFUE, Usługi, art. 56-62

Art. 56 Zakaz ograniczeń w swobodnym świadczeniu usług wewnątrz UE, w odniesieniu do obywateli Państw Członkowskich mających swe przedsiębiorstwo w Państwie Członkowskim innym niż państwo odbiorcy świadczenia.

Usługi= świadczenia wykonywane zwykle za wynagrodzeniem w zakresie, w jakim nie są objęte postanowieniami o swobodnym przepływie towarów, kapitału i osób.

Usługi obejmują w szczególności działalność:

1. o charakterze przemysłowym

2. o charakterze handlowym

3. rzemieślniczą

4. wolnych zawodów

Z zastrzeżeniem postanowień dot. Prawa przedsiębiorczości, świadczący usługę może, w celu spełnienia świadczenia, wykonywać przejściowo działalność w państwie świadczenia na tych samych warunkach, jakie państwo to nakłada na własnych obywateli.

Z powyższego przepisu wynika zatem, że usługa jest świadczenie z reguły odpłatne, które dokonywane jest transgranicznie i ma charakter czasowy.

ODPŁATNOŚĆ= 16/93 Tolsma, z powodu braku odpłatności nie jest usługą granie na ulicy w zamian za datki przechodniów, odpłatność ponadto oznacza ekwiwalentność, bowiem nie jest konieczne aby odbiorca usługi musiał za nią płacić, w sprawie Schindler ETS uznał za usługę transmisję programu telewizyjnego utrzymującego się z reklam.

Kryterium odróżniającym swobodę przedsiębiorczości od swobody przepływu usług jest fakt, iż ta pierwsza ma miejsce, gdy dany podmiot prowadzi działalność gospodarczą w jednym z państw członkowskich, a usługi mają charakter przejściowy i oparty na elemencie przekraczania granicy.

W stosunku do zasady swobody przedsiębiorczości swoboda świadczenia usług ma charakter subsydiarny.

---