(profesor - 430 - 439)
Oddziaływanie pomiędzy organizmami
Biocenoza - naturalny zespół populacji różnych gatunków powiązanych zależnościami ( biotopu) pokarmowymi i czynnikami ekologicznymi. Tworzą całość która pozostaje w przyrodzie w stanie homeostazy. Z biotopem - ekosystem.
Biotop - Obszar zamieszkany przez organizmy żywe
Nisza ekologiczna - osobniki należące do 1 gatunku w biocenozie zajmują konkretną niszę ekologiczna - pozycja danego gatunku jaką zajmuje on w biocenozie.
Formy współżycia
Symbioza - Związki pomiędzy gatunkami utrwalone na drodze ewolucji.:
- Korzystne - mutualizm
-Szkodliwe - Pasożytnicze
-Obojętny - Komensalizm
Forma współżycia która przynosi korzyści obu partnerom
-Mutualizm +/+
Związki nieantagonistyczne
-Mutualizm +/+
-Protokooperacja +/+
-Komensalizm +/0
Związki neutralne
-Neutralizm - 0/0
Związki antagonistyczne, eksploatacyjne
-Konkurencja -/-
-Pasożytnictwo
-Drapieżnictwo
-Roślinożerność
-Amensalizm 0/-
Mutualizm +/+
Forma współżycia 2 osobników różnych gatunków która przynosi korzyści każdemu z nich. Forma takiego współżycia musi być obligatoryjna.
Przykłady:
Glony i grzyby w porostach -> helotyzm
Drzewa i grzyby ( mikoryza)
Mrówki z ameryki Pd. I grzyby
Bakterie jelitowe i roślinożercy
Polipy korali madreporowych i zooksantelle
Jukka włóknista i motyle z rodzaju Pronuba
W przewodzie pokarmowym termitów - pierwotniaki
Orzęski w przewodzie pokarmowym kopytnych - (Entodinium)
Komensalizm +/0
Inaczej współbiesiadnictwo - jeden organizm odnosi korzyści i w żaden sposób nie szkodzi drugiemu. Typ symbiozy - współżycie dwu lub Wiejec organizmów różnych gatunków w której jeden z nich korzysta i odnosi korzyści
Przykłady:
Rekin i drobne rybki
Remora z dużymi rybami
Mrówki i rybiki
Epifity i drzewa
Różanka składająca ikrę w skrzelach małży
Chrząszcze i pająki żyjące w mrowiskach
Niektóre bakterie jelitowe człowieka
Protokooperacja +/+
Oba gatunki odnoszą korzyści ze współżycia, które nie jest jednak niezbędne dla każdego z tych gatunków.
Przykłady:
Ukwiał i rak pustelnik
Bakterie z układu pokarmowego
Mrówki i mszyce
Bąkojad i nosorożec
Związki antagonistyczne, eksploatacyjne:
Amensalizm 0/-
-Gdy czynności jednej populacji szkodzą drugiej - reakcja jednostronna
-Np. bobry i ich żeremia zmieniające warunki wodne w biocenozach leśnych.
Konkurencja ( współzawodnictwo) -/-
-Gdy osobniki różnych populacji ubiegają się o ten sam atrybut środowiskowy, czyli ich nisze ekologiczne częściowo się pokrywają
-Prowadzi do osłabienia obu populacji
-Może prowadzić do rozdzielenia nisz ekologicznych
-Jedna populacja może wyprzeć drugą populację ( szlachetny i amerykański rak w jeziorze, szlachetny wyparty)
Drapieżnictwo +/-
-Jedna z form oddziaływań antagonistycznych korzystna dla drapieżnika a niekorzystna dla ofiary, może mieć charakter międzygatunkowy lub wewnątrzgatunkowy ( kanibalizm)
Allelopatię +/-
-Gdy populacja wytwarza substancję szkodliwą dla konkurencyjnej populacji.
Przykład : np. grzyby wytwarzające do podłoża antybiotyki hamujące rozwój bakterii
Rośliny wytwarzające substancje szkodliwe dla zwierząt
-Eksudacja - Wydzielanie przez korzenie rożnych allelozwiązków ( alkaloidy, glikozydy, fenole i wiele innych)
Orzech włoski, Pszenica, kukurydza
-Allelopatia może być dodatnia lub ujemna
Związki:
-Koliny - Oddziaływanie roślin wyższych na rośliny wyższe
-Fitonocydy - oddziaływanie roślin wyższych na mikroorganizmy
-Marazminy oddziaływanie mikroorganizmów na rośliny wyższe
-Antybiotyki oddziaływanie mikroorganizmów na mikroorganizmy
Allelopatię dodatnie
-Fiołek polny, wyka na żyto
-Ziemniak, marchew, ogórek, kapusta na fasolę
-Rośliny aromatyczne, ziemniak, seler, koper, szałwia, burak na rośliny kapustne
Allelopatie ujemne
-Ziemniak, zioła aromatyczne na ogórka
-Mak polny na jęczmień i żyto
Pasożytnictwo +/-
3 cechy:
-Niekorzystnie wpływa na organizm - Toksyczne, mechaniczne i objada
Drapieżnictwo to jednorazowy akt zniszczenia swojego żywiciela
Trypanosoma ( Świdrowce)
-Pasożytują u
Bezkręgowców ( w jelicie)
Kręgowców ( krew - Między krwinkami w osoczu krwi, komórki)
Roślin
Występuje polimorfizm( typy morfologiczne)
Trypanosoma ( kinetosom nici znajduje się na jednym biegunie i wychodzi z tyłu
Crithidia
Leptomonas
Leishmania
Śpiączka afrykańska - sleeping sickness
-Wywoływana przez Trypanosoma brucei gambiense - West Africa
- -||- Rhodoesiense - East Africa
-Przenosi mucha Tse-tse (glos sina)
Trypanosoma Gambiense
-Zywiciel pośredni - mucha
-Ostateczny - człowiek
-Sposób zarażenia - ukłucie, pasożyt wnika wraz ze śliną muchy
-Objawy : Nawracające co kilka miesięcy napady 1-4 dniowej gorączki, drgawki twarzy rąk nadmierna pobudliwość śpiączka
Cykl rozwojowy T. gambiense
Trypanosoma cruzi
- Wywołuje Choroba Chagasa
- Przenoszony przez pluskwiaki
-Pasożytują w narządach wewnętrznych ( wyjątek )
Trypanosoma brucei brucei
-Nagana u bydła
-Glossina pallidipes
-Przenoszony przez Tse-tse
Trypanosoma congolense
-Nagana
-Bydło
Trypanosoma vivat
-||-
Trypanosoma evansi
-Sura
-Wielbłądy, konie, jelenie, sarny
T. equiperdum
-Wywołuje zarazę stadniczą Kon
-Dourine
-Osły, konie
-Przenoszona płciowo
Leiszmanioza
-Wiciowce Leishmania spp.
-Przenoszona poprzez muchówki ( moskity) różnych rodzajów
-Moskity - Są to ciepłolubne i drobne od 1.2 do 4 mm - owady. Żeńskie osobniki żywią się krwią
Leiszmanioza - Choruje około 12 mln osób. Około 2 mln nowych zachorowań ( większość Skórna), również trzewna
Leiszmanioza trzewna ( kala - azar, czarna febra, gorączka dum-dum) - wywoływana przez różne gatunki wiciowców. Jedna z najgroźniejszych chorób człowieka. Najwięcej śmiertelnych epidemii ma miejsce w Indiach i Brazylii
Skórna ( biały trąd) - Bliski wschód oraz Brazylia i Peru
Skórno-śluzówkowa - Boliwia, Peru, Bliski wschód
Objawy:
Trzewna
-Obfite pocenie się
-Nudności
-Obrzęki
-Uczucie rozbicia
-Szary odcień skóry
-Duże powiększenie śledziony
Skórna
-Owrzodzenia skóry ( twarz, ramiona)
-Trudno gojące się rany
Skórno śluzówkowa
Uszkodzenie kości chrzęstek
Cryptobia sp. - wywołuje chorobę u ryb
Rzęsitki- różnice z wiciowcami
-Aksostyl z mikrotubul - mikrotubularny szkielet, rozpoczyna się przy kinetosomach.
-Pelta mikrotubul - otacza łukowo zespół kinetosomów
-Włókienko podpierające błonę falującą - costa
-Dobrze rozwinięty aparat parabazalny
Trichomonas vaginalis
-Wywołuje u ludzi chorobę weneryczną
-zarażenie przez kontakt płciowy z osobą zakażoną lub korzystanie ze wspólnych przyborów toaletowych
Korzenióżki - ( Rhizopoda)
-Amoeba proteusz - wolnożyjące
-Entamoeba coli ( pełzak okrężnicy) - Komensal przewodu pokarmowego człowieka
Entamoeba histolytica ( pełzak czerwonki) - pasożytniczy
-Wywołuje amebiazę (( choroba brudnych rąk) Zarażenie następuje poprzez Cystę - forma inwazyjna - cysta - 5-20um - musi zostać zjedzona. W jelicie pęka i uwalnia 4-jądrowe ameby. Następuje podział tych jąder i powstaje 8 małych jednojądrowych ameb i rozmnażają się one przez podział i żywią osmotycznie. - Tzn. Formy minuta - 12-18 um - nie są chorobotwórcze, tworzą cysty, które z kałem wydostają się na zewnątrz i w środowisku wilgotnym żyją 2-5 tygodni.
-Jeżeli spada odporność wewnętrzna człowieka - wtedy przechodzą w formę magna ( zjadliwe)
-Wnikają w ścianę jelita i niszczą otaczające tkanki - wywołują objawy choroby
Objawy:
Owrzodzenia, uszkodzenie naczyń krwionośnych - przechodzą na odżywianie się erytrocytami, biegunka krwista
- Nie wytwarza cyst
Pełzak czerwonki
-Zywiciel pośredni - brak
-Zywiciel ostateczny - człowiek
-Sposób zarażenia - pokarm lub brudne ręce
-Objawy to zapalenie jelit połączone z ich owrzodzeniem
-Może skonczyć się śmiercią( nie leczona)
Orzęski
-Ichthyophthirius multifilis - Kulorzęsek