Gleboznawstwo – wykład II Skład gleby

Gleba jako układ trójfazowy – w objętości gleby

1. CZĘŚĆ STAŁA
   *część mineralna:
   - minerały pierwotne
   - minerały wtórne
   * część organiczna:
   - obumarłe części roślin i zwierząt
   - próchnica glebowa

2. FAZA CIEKŁA – roztwory glebowe

3. POWIETRZE GLEBOWE

SKŁAD MINERALNY GLEBY – MINERAŁY PIERWOTNE

• KWARC (SiO₂)

• SKALENIE
  - skalenie alkaliczne ( glinokrzemiany Na - K)
  ortoklaz; mikroklin
  - plagioklazy (glinokrzemiany Na – Ca )
  albit; adezyn; labrador; bytowit; anoryt

• SKALENIOWCE ( jak wyżej, lecz mniejsza zawartość krzemionki)

• ŁYSZCZYKI (miki) uwodnione glinokrzemiany potasowe o urozmaiconym składzie

• PIROKSENY głównie krzemiany Mg, Fe, Ca
  -eustatyt; hipersen; diopsyt

• AMFIBOLE część jak wyżej lecz uwodnione

• OLIWINY ortokrzemiany z przewagą Mg nad Fe
  - serpentyn…

SKŁAD MINERALNY GLEBY –MINERAŁY WTÓRNE

Minerały ilaste

Budowa: * warstwa tetraedryczna ( czworościenna)
* warstwa oktaedryczna ( ośmiościenna)
warstwy łączą się w pakiety !!! 1) pakiet dwuwarstwowy (1:1); 2) pakiet trójwarstwowy (2:1); 3) pakiet typu (2:1:1)

NAJWAŻNIEJSZE MINERAŁY ILASTE W GLEBIE:

• KAOLINIT - budowa pakietu 1:1; struktura stabilna; pojemność sorpcyjna
  około 8-12 cmol(+) kg^-1

• ILLIT - budowa pakietu 2:1; struktura stabilna; pojemność sorpcyjna około
  20-40 cmol(+) kg^-1

• MONTMORYLLONIT ( SMEKTYT) - budowa pakietu 2:1; struktura labilna! ;
  pojemność sorpcyjna około 70-120 cmol(+) kg^-1

• WERMYKULIT - budowa pakietu 2:1; struktura labilna!; pojemność sorpcyjna
  około 100-150 cmol(+) kg^-1

WŁAŚCIWOŚCI MINERAŁÓW ILASTYCH:
* Sorbowanie ( sorpcja fizyczna i wymienna):
- zatrzymywanie kationów
- zatrzymywanie wody
*Wpływ na właściwości fizyczne gleby:
- pęcznienie i kurczenie
- plastyczność
- spoistość ( struktura gleby)

SUBSTANCJE ORGANICZNE GLEBY:
Do substancji organicznej gleby umownie nie zalicza się organizmów żywych.
Podział substancji organicznych gleby:
*substancje nie humusowe (nie-próchnica)
( węglowodany; lignina; białka; tłuszczowce; garbniki; woski; smoły)
*próchnica glebowa ( humus)
( kwasy fulowe, kwasy huminowe; huminy)

PRZEMIANY MARTWEJ MATERII ORGANICZNEJ :

ILOŚĆ PRÓCHNICY ZMIENIA SIĘ W CZASIE !!!

Budowa :

Podział próchnicy ( wg rozpuszczalności !!!):
* kwasy fulowe
*kwasy huminowe
* huminy

Właściwości próchnicy:
* sorbowanie jonów ( pow 300 cmol (+) kg^-1! )
*sorbowanie wody
*łączenie się z częścią mineralną
* kompleksowanie jonów
* barwa…

Rola próchnicy w środowisku:
* zatrzymywanie wody i składników odżywczych
* detoksykacja
* wpływ na właściwości wodno powietrzne
* wpływ na właściwości termiczne

POWIETRZE GLEBOWE MA WIĘKSZĄ WILGOTNOŚĆ OD POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO