Wpływ promieniowania jądrowego na komórki żywe

Wpływ promieniowania jądrowego na komórki żywe.

  Promieniowanie jądrowe to emisja pochodzących z jąder atomowych. Zachodzi ono podczas przemiany promieniotwórczej lub w wyniku przejścia stanu wzbudzonego jądra
do stanu o niższej energii. Rodzaj wysyłanego promieniowania oraz jego energia zależy
od rodzaju przemiany jądrowej.

W zależności od emitowanej cząstki wyróżnia się promieniowanie:

- α (alfa) - gdzie emitowany jest strumień jąder helu, jest ono mało przenikliwe, można je zatrzymać np. kratką papieru,

- β (beta) - gdzie emitowany zostaje strumień elektronów lub pozytonów, jest ono dobrze absorbowane przez materię, ale można je zatrzymać np. płytka miedziana.

- γ (gamma) - wysokoenergetyczne promieniowanie, najbardziej niebezpieczne, jego zakres pokrywa się z zakresem promieniowania rentgenowskiego, zatrzymać to promieniowanie może jedynie ochronna strefa zbudowana z metali ciężkich, np. ołowiu.

Promieniowanie jądrowe może wywoływać wiele skutków, przy czym zależą one głownie od:

-porcji promieniowania,

-natężenia promieniowania,

-czasu ekspozycji materiału żywego na promieniowanie,

-stadium rozwojowego organizmów żywych - najbardziej wrażliwe są płody,

-rodzaju tkanki narażonej na promieniowanie.

Promieniowanie jądrowe jest promieniowaniem jonizującym, rozbija ono cząsteczki
np. wody na wolne rodniki, które agresywnie reagują z cząsteczkami prawidłowymi
w organizmie (dotyczy to substancji budulcowych, funkcyjnych jak również i szlaków metabolicznych i innych przemian biochemicznych). Powoduje to zakłócenia
w funkcjonowaniu komórek. Niektóre zakłócenia mogą zostać skorygowane dzięki autoregulacyjnym właściwościom organizmu, inne zmiany są nieodwracalne i prowadzą
do obumarcia komórek.

Tkanki mają różną wrażliwość na promieniowanie jonizujące. Najczulsze są organy krwiotwórcze i tkanki rozrodcze, najmniej czułe są mózg i mięśnie.

Następstwa promieniowania jądrowego w organizmach żywych mogą mieć charakter:

-somatyczny - a typowym przykładem może być choroba popromienna, cechująca się: ogólnym osłabieniem, mdłościami, zmianami we krwi, obniżoną odpornością, wypadaniem włosów, krwawymi wybroczynami w tkankach. W zależności od dawki promieniowania, długości ekspozycji, choroba popromienna może zakończyć się śmiercią, w łagodniejszych przypadkach przejść w fazę przewlekłą stopniowo wyniszczając organizm. Przy bardzo słabych objawach choroby popromiennej w efektach odległych może nastąpić przedwczesne starzenie się, nowotwory, zaćma, białaczka, niedokrwistość.

-genetyczny - polegające na zmianie struktury chromosomów, czego następstwem są mutacje, w efekcie których wśród napromieniowanych organizmów mogą pojawiać się mutanty, czyli osobniki różniące się szeregiem cech od organizmów macierzystych. Organizmy do pewnego stopnia są w stanie same naprawić niepożądane zmiany.

Zmiany w materiale genetycznym polegają na: pęknięciu łańcucha DNA, utracie lub uszkodzeniu zasad azotowych, translokacjach w obrębie chromosomów, również translacja
i transkrypcja mogą zostać zaburzone na wskutek otrzymania wysokiej porcji promieniowania, co prowadzi do utworzenia błędnych typów białek. Mutacje w obrębie DNA w okresie płodowym powodują nieprawidłowe wytworzenie organów, kończyn,
w najgorszych przypadkach płód staje się letalny.

Przykładem tragicznych skutków ekspozycji promieniowania jądrowego na organizmy żywe jest awaria elektrowni atomowej w Czarnobylu , mająca miejsce 26.04.1986r, gdzie
na wskutek napromieniowania parędziesiąt ludzi umarło, kilkaset zachorowało, gdzie rodziły się dzieci z wodogłowiem, 6 palcami u nóg bądź bez kończyn. Zmutowane również rodziły się zwierzęta, a teren skażony miał zasięg 30 km wokół Czarnobyla.

Oczywiście istnieją przypadki, ze promieniowanie nie ma wpływu na komórki żywe.

Do niektórych typów promieniowania organizmy przystosowały się w toku ewolucji, t.j. promieniowanie pochodzące z przestrzeni kosmicznej i od naturalnych pierwiastków radioaktywnych znajdujących się w skorupie ziemskiej. Organizmy żywe ulegają napromieniowaniu wewnętrznemu z pierwiastków radioaktywnych, które dostają się do komórek wraz z pokarmem, wodą i powietrzem.

Wysokie dawki promieniowania mają charakter toksyczny dla organizmów. Male ilości promieniowania jonizującego dają pozytywne wyniki, np. zmniejszają ilość nowotworów, zwiększają tempo wzrostu, wpływają na płodność i zdolność reprodukcji.

Z promieniowaniem jest wiec tak jak z truciznami: jedynie dawka świadczy o toksyczności lub jego zdolnościach uzdrawiających.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Wpływ promieniowania jądrowego na komórki żywe, fizyka
Wpływ promieniowania jonizującego na materiał biologiczny
wpływ promieniowania UV na organizm
Wpływ prądu elektrycznego na organizmy żywe
Wpływ promieniowania elektromagnetycznego na organizm człowieka
Wpływ promieniownia UV na skórę
WPŁYW PROMIENI UV NA ORGANIZM LUDZKI, technik usług kosmetycznych, kosmetologia
wpływ czynników środowiska na organizmy żywe kolokwium
WPŁYW PROMIENIOWANIA KOSMICZNEGO NA KLIMAT, Stanowisko naukowców i polityków
Wpływ promieniowania jonizującego na struktury biologiczne organizmu
Wpływ promieniowania jonizującego na struktury biologiczne organizmu, Studia, Ochrona zdrowia public
Pomiar dawki promieniowania jądrowego, FIZYKA2, POMIAR DAWKI PROMIENIOWANIA JĄDROWEGO NA WYBRANYCH S
Wpływ promieniowania jonizującego na materiał biologiczny
wpływ promieniowania UV na organizm
Wpływ promieniowania elektromagnetycznego na organizm człowieka
Wpływ prądu elektrycznego na organizmy żywe
Wpływ metali ciężkich na organizmy żywe
Wpływ promieniotwórczości na organizmy żywe

więcej podobnych podstron