1. Pojęcie międzynarodowej integracji ekonomicznej (mie)

- Międzynarodowa integracja gospodarcza –Jest to proces scalania gospodarek narodowych w jeden, nowy jakościowo organizm . Integracja nie jest celem samym w sobie. Wynika ze świadomego dążenia państw do poprawy dobrobytu gospodarczego i społecznego, a także osiągnięcia celów pozaekonomicznych.

Integracja według różnych kryteriów:

1. Zasięg

   • krajowa – dotyczy struktury jednego państwa, jego poszczególnych gałęzi, regionów

   • międzynarodowa – obejmuje dwa lub więcej państw sąsiadujących

2. Horyzont czasu

   • Jako proces tworzenia jednolitej struktury gospodarczej

   • Jako docelowy stan – zjawisko, które ma swój kres, polegające na wytworzeniu nowej, jednolitej struktury gospodarczej w obrębie grupy krajów, w której warunki działania podmiotów byłyby jak w pojedynczej gospodarcze

3. Metody integracji

   • Funkcjonalna - proces integracji dokonuje się przez mechanizm rynkowy, państwo jedynie usuwa bariery w międzynarodowym obrocie

   • Instytucjonalna – integracja jest możliwa pod warunkiem uzgodnionego działania państw, państwa koordynują i unifikują polityki ekonomiczne

4. Korzyści czerpane przez kraje członkowskie

   • Integracja równych korzyści – mechanizm funkcjonowania ugrupowania integracyjnego powinien być podporządkowany kryterium równości korzyści.

   • Nierównych korzyści – możliwość osiągnięcia korzyści niemożliwych w przypadku braku integracji

1. Warunki integracji ekonomicznej

1. Zbliżony poziom rozwoju gospodarczego

2. Umożliwia łatwiejszy rozwój handlu i pogłębienie wewnątrzgałęziowej specjalizacji produkcji ( jednoczesny import i eksport produktów z jednej gałęzi). Jej wysoki stopień pozwala łatwiej dostosować się do wyzwań konkurencji po zniesieniu ceł.

3. Rozwinięta infrastruktura gospodarcza

4. Możliwość szybkiej i taniej dostawy towarów na rynek odbiorcy ( drogi, telekomunikacja).

5. Zbliżona polityka gospodarcza

   • ukierunkowana pro integracyjna

   • zgodność ustrojowa

   • ograniczenie suwerenności

1. Etapy międzynarodowej integracji ekonomicznej- odzwierciedlają różny poziom zintegrowania gospodarek uczestniczących państw

1)Strefa wolnego handlu

• zniesienie barier we wzajemnej wymianie handlowej (symetrycznie lub asymetrycznie)

• odrębne zewnętrzne taryfy celne – w stosunku do krajów trzecich każdy sam ustala

• koordynacja polityki handlowej w obrębie strefy

• brak swobody w przepływie czynników produkcji i autonomiczna polityka ekonomiczna

2)Unia celna

• rozszerzenie strefy wolnego handlu

• wspólna zewnętrzna taryfa celna

• z reguły jednolita polityka handlowa wobec państw trzecich

• może wywołać efekt przesunięcia i kreacji handlu

3)Wspólny rynek

• swobodny przepływ towarów, usług, kapitału i siły roboczej

• zawiera elementy unii celnej i gospodarczej choć w dalszym ciągu jest prowadzona

• autonomiczna polityka ekonomiczna

4)Unia walutowa

• wszystkie wcześniej wymienione formy + unifikacja polityki walutowej i pieniężnej czyli: ograniczenie wahań kursów walutowych, jednolita waluta, wspólne rezerwy walutowe

5)Unia gospodarcza

• szerszy zakres koordynacji narodowych polityk ekonomicznych w porównaniu z Unią Walutową

6)Unia polityczna

• uzupełnia unię ekonomiczną o wspólna politykę zagraniczną i obronną

• jest to ostatni krok w kierunku pełnej integracji gospodarczej

1. Modele międzynarodowej integracji ekonomicznej- Modele integracji międzynarodowej – opisuje właściwości dotyczące podziału kompetencji między organami ponadnarodowymi i rządowymi.

1)Model integracji międzynarodowej – równych partnerów

• powstaje na bazie mechanizmu wolnej konkurencji

• instytucje narodowe zachowują suwerenność

• decyzje podejmowane przez ugrupowanie nie maja charakteru wiążącego

2)Model integracji ponadnarodowej

• państwa ograniczają suwerenność na rzecz organów ponadnarodowych

• ujednolicone cele polityki ekonomicznej

• na gospodarkę oddziałuje się przez użycie narzędzi makroekonomicznych

1. Efekt handlowe integracji gospodarczej ( handlowej)

1. Statyczne ( krótkookresowe ) – efekt przesunięcia i kreacji handlu

• Efekt kreacji handlu – wytworzenie nowych strumieni handlu miedzy krajami członkowskimi

1. Efekt produkcyjny – zmiany w rozmieszczeniu produkcji (zastępowanie droższej produkcji krajowej tańszymi dostawami z zagranicy)

2. Efekt konsumpcyjny – zmiana koszyka zakupów (dostęp do tańszych towarów więc rosną możliwości konsumpcyjne)

• Efekt przesunięcia – zastąpienie importu z państw trzecich towarami z ugrupowania. Przewaga cenowa producentów z ugrupowania wynika z różnicy wysokości obciążenia celnego.

Siła obu efektów jest tym większy im:

• Wyższy jest poziom stawek celnych w imporcie, które są liberalizowane

• Wyższa cenowa elastyczność popytu na towar objety liberalizacją

• Większe różnice w kosztach produkcji między krajami

• Większa elastyczność cenowa podaży towarów kraju w którym koszty jego produkcji są najniższe

1. Dynamiczne (długookresowe ) – wynikają z dostosowań jakie w dłuższym czasie pojawiają się w następstwie utworzenia unii celnej i są reakcją rządów i firm na zmienione warunki rynkowe:

• Wzmocnienie konkurencyjności i efektywności

• Korzyści skali działania

• Rozwój handlu wewnątrzgałęziowego

1. Charakterystyka głównych traktatów europejskich

Traktat lizboński 2007/09

• UE została nadana osobowość prawna, zlikwidowany został system filarowy

• Poszerzone kompetencje w zakresie WPZiB

  • Utworzono stanowisko przewodniczącego RE (prezydent) – reprezentuje UE na świecie ( Belgia – Herman van Rompuy)

  • Wysoki przedstawiciel UE ds. polityki zagranicznej odpowiedzialny za unijną służbę dyplomatyczną

• Zmiana sposobu podejmowania decyzji w Radzie

  • Do 2014r zasady nicejskie, a po zasada podwójnej większości – 55% państw+65% obywateli).

  • Od 2014 do 2017r. kazde państwo może żądać ponownego głosowania w systemie nicejskim.

• Zmiana zasad przewodnictwa w Radzie – trwa 18 m-cy i ma być sprawowana przez trzy kraje

• Karta Praw Podstawowych

• Zmiana składu KE – od 2014r. liczba komisarzy zredukowana do 2/3 chyba że RE jednomyślnie postanowi inaczej

• Wzmocnienie roli PE – nowe kompetencje

• Obywatele maja prawo pośredniej inicjatywy w sprawie uchwalenia nowego prawa UE – 1mln obywateli ze znacznej liczby państw UE może prosić KE o przedstawienie projektu w jakiejś sprawie

1. Rada Europejska

1. Rada Europejska ( 1974)

• wywodzi się z tzw. konferencji na szczycie (z udziałem głów państw lub rządów)

• dopiero TUE włączył ją do systemu instytucji unijnych

• spotkania 4 razy w roku + posiedzenia nieoficjalne

• oświadczenia końcowe są wyrazem kompromisu, nie wiążą z prawnego punktu widzenia. Mają charakter decyzji politycznych.

• od 01.01.10r istnieje w UE stanowisko stałego przewodniczącego RE (Prezydent UE), który reprezentuje UE na świecie. Wybierany jest przez przedstawicieli wszystkich krajów na 2,5 letnią kadencję (Herman van Rompuy)

Funkcje RE:

• Płaszczyzna wymiany poglądów na najwyższym szczeblu politycznym

• Określa długoterminową strategie rozwoju UE

• Uczestniczy w procesie decyzyjnym – rozstrzyga kwestie przekazane jej przez Radę UE

• Koordynuje i wyznacza główne cele działania UE na forum międzynarodowym

1. Rada Unii Europejskiej

• organizacja międzyrządowa stojąca na straży interesów państw członkowskich

• skład: przedstawiciele wszystkich państw (ministrowie) są związani z instrukcjami swojego rządu i za swoje działania są przed nim odpowiedzialni

• działa w różnych konfiguracjach np. Rolnictwo i Rybołówstwo, Sprawy gospodarcze i finansowe (ECOFIN)

Prezydencja Rady UE

• okres, w którym dane państwo przewodniczy posiedzeniom Rady UE i reprezentuje ją na arenie międzynarodowej

• każde trio składa się z państwa dużego i dwóch mniejszych oraz ze starych i nowych państw unii

• Polska rozpoczęła prezydencję 01.07.11r. W skład naszego trio wchodzą Dania i Cypr

• do najważniejszych elementów programu wspólnego przewodnictwa należą: nowy budżet UE, sytuacja w Afryce Płn., partnerstwo wschodnie oraz walka z bezrobociem i ubóstwem

1. Komisja Europejska

• członkowie są niezależni, kierują się wspólnym interesem UE

• każde państwo – jeden członek

• Rada UE wyznacza przewodniczącego Komisji, nominację zatwierdza PE

• Rada UE w porozumieniu z Przewodniczącym zatwierdza listę członków Komisji, którą zatwierdza PE

• w skład wchodzi wysoki przedstawiciel UE do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, przewodniczący

Struktura administracyjna KE

• podstawowe jednostki administracyjne to Dyrekcje Generalne, nadzór nad nimi sprawują poszczególni Komisarze

• posiedzenia Komisji raz w tygodniu

• decyzje Komisji są decyzjami wspólnymi. Każdy członek dysponuje jednym głosem, a decyzje podejmowane są bezwzględną większością głosów

1. Parlament Europejski

• organ opiniodawczo – doradczy i kontrolny

• jego rola ustawodawcza jest ograniczona

• jedyna instytucja do której odbywają się bezpośrednie wybory (pierwsze w 1979r.)

• kadencja trwa 5 lat, obecna rozpoczęła się w 2009r.

• członkowie są niezależni w wykonywaniu swojego mandatu

• liczba mandatów jest proporcjonalna do liczby mieszkańców państwa członkowskiego , Polska ma 50 posłów

• euro deputowani zasiadają w PE wg przynależności do partii nie wg państw

Struktura

• Wspólnie tworzą prezydium PE, które kieruje wewnętrznym funkcjonowaniem parlamentu, odpowiada za preliminarz pracy parlamentu, organizację administracyjną i finansową oraz sekretariat i jego sekcje.

• Pracuje w trybie sesyjnym – zazwyczaj 1 na miesiąc, trwa około tygodnia.

• Posłowie pracują w tzw. komisjach parlamentarnych. Obradują w Brukseli raz lub dwa razy w miesiącu.

• Komisje mają różny zakres działań np. budżetowa, praw człowieka, spraw zagranicznych

• W komisjach przygotowywane SA prace parlamentu

• Analizują akty prawne, stanowiska i opinie kierowane do PE przez KE I Radę, opracowują projekty uchwał i sprawozdania

• PE ma trzy siedziby: Bruksela (komisje), Luksemburg ( Sekretarz Generalny), Strasburg ( posiedzenia)

1. Trybunał Sprawiedliwości

• instytucja sądownicza

• 27 sędziów + 8 rzeczników generalnych (przedstawiają obiektywna i umotywowana opinię dotyczącą rozstrzygnięcia danej sprawy)

• sędziowie mianowani są przez rządy państw członkowskich na 6 lat

• do 1989r. była to jedyna instytucja sądownicza i jedyna instancja wspólnot, w 1989r. utworzona Sąd I Instancji, który przejął część obowiązków i uprawnień Trybunału Sprawiedliwości

• w sprawach rozstrzyganych przez Sąd I Instancji Trybunał Sprawiedliwości działa jako Są Apelacyjny. W odniesieniu do pozostałych spraw jest jedyna instancją

• stronami przed Trybunałem mogą być państwa członkowskie, każda instytucja wspólnot, osoby fizyczne i prawne pod pewnymi warunkami

• orzeka w trakcie tzw. sesji plenarnych. Obrady są tajne. Decyzje są podejmowane większością głosów a orzeczenia są ostateczne

1. Trybunał Obrachunkowy

• istnieje od 1977r. ale dopiero traktat z Maastricht nadał mu status instytucji unijnej

• skład: 27 członków wybieranych na 6 lat

• decyzje podejmowane są większością głosów

• sam również podlega kontroli

Kompetencje:

• Kontrola przychodów i rozchodów UE pod katem zgodności z prawem

• Kontrola wydatków i dochodów wszystkich instytucji UE

• Kontrola finansowa współpracy UE z państwami trzecimi

• Wspomaga PE i Rade UE w kontroli wykonania budżetu

1. Podstawowe kategorie aktów prawnych

• rozporządzenie – ma zasięg ogólny (dotyczy państw członkowskich i jednostek)

  • obowiązuje w całości we wszystkich państwach członkowskich

  • jest stosowane bezpośrednio (nie wymaga wdrożenia do prawa krajowego)

  • zwykle w tych dziedzinach w których następuje pełne ujednolicenie prawa, np.; Wspólna Polityka Rolna

• dyrektywa – wiąże wyłącznie państwa, tylko te do których jest skierowana

  • wiąże jeśli chodzi o realizację celu, a wybór środków jest dowolny

  • przepisy dyrektywy nie są bezpośrednio stosowane

  • łagodniej ingerują w lokalne systemy prawne

  • są instrumentem harmonizacji a nie ujednolicenia prawa

  • stosowane w takich dziedzinach jak rynek wewnętrzny, polityka socjalna, ochrona środowiska

• decyzje – obowiązują w całości, tych do których są skierowane (państwa członkowskie i jednostki)

  • nie mają charakteru prawotwórczego

  • dotyczą konkretnych przypadków

  • stosowane zwykle w prawie konkurencji polityki handlowej w ramach UGiW

• polecenia i opinie – umożliwiają instytucjom Wspólnot wyrażanie stanowiska w konkretnych kwestiach

  • nie są wiążące

  • kierowane do państw członkowskich i jednostek

  • zalecenia są przyjmowane przez UE, Radę i EBC

1. Wspólnotowy rynek wewnętrzny – charakterystyka 4 swobód

Pojęciem wspólnotowy rynek wewnętrzny posługiwał się już traktat rzymski, ale go nie definiował. Po wejściu w Zycie jednolitego aktu europejskiego (1987r.) pojawiło się określenie rynek wewnętrzny, które później zostało również przyjęte przez traktat z Maastricht.

Funkcjonuje również pojęcie jednolity rynek, które używane jest zamiennie z pojęciem rynek wewnętrzny.

Traktat o UE (z Maastricht) w następujący sposób definiuje rynek wewnętrzny:

- obszar bez granic wewnętrznych, na którym zgodnie z postanowieniami traktatu zostaje zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału

Za datę powstania rynku wewnętrznego przyjmuje się 01.01.1993r

Swobodny przepływ towarów

towar wyprodukowany przez państwa członkowskie może być sprzedany w każdym innym państwie członkowskim. Wprowadzenie tej swobody wymagało zniesienia nastepujących barier:

• celnych – w połownie 1968r.

• ilościowych – np. kontyngenty, zakazy importu i eksportu

• technicznych – związane z istnieniem różnych norm, standardów i przepisów

• fizycznych – związane z kontrola towarów na wewnętrznych granicach UE

• fiskalnych – różne zasady poboru i wysokości podatków pośrednich w państwach członkowskich

Swobodny przepływ osób

• każdy obywatel Unii ma prawo do podróżowania, osiedlania się, podejmowania pracy i nauki oraz korzystania z praw socjalnych w dowolnym kraju członkowskim

• jednocześnie podkreśla się zakaz dyskryminacji pracowników dotyczący warunków zatrudnienia i zwolnienia, warunków pracy i wysokości wynagrodzeń oraz zabezpieczeń socjalnych

Swobodny przepływ usług

• umożliwia świadczenie usług (np., finansowych, transportowych), zakładanie spółek, prowadzenie przedsiębiorstw, uprawianie wolnych zawodów we wszystkich krajach członkowskich bez ograniczeń

• świadczenie usług jest często związane z prowadzeniem działalności gospodarczej

Swobodny przepływ kapitałów

• oznacza nieograniczoną możliwość inwestowania, zakupu akcji firm za granicą, lokowanie pieniędzy na giełdach

• obejmuje transakcje finansowe nie związane z przepływem towarów, usług i osób

• w przypadku zatrudnienia obcokrajowców wprowadza ułatwienia w przekazywaniu wynagrodzeń do kraju ich zamieszkania

1. Wspólna polityka handlowa

Ważnym krokiem na drodze do stanowienia WPH było utworzenie 01.01.1968r. unii celnej.

Unia celna rozciąga się na cała wymianę towarową i obejmuje:

• zakaz stosowania ceł i opłat podobnych

• zakaz ograniczeń ilościowych z wyjątkami (ochrona zdrowia, bezpieczeństwo)

• zakaz dyskryminacyjnego opodatkowania towarów

• Wspólną Taryfę Celną w stosunkach z krajami trzecimi, która jest głównym instrumentem WPH wobec krajów trzecich

Cła i inne bariery handlowe w handlu między krajami członkowskimi zostały zniesione do połowy 1968r. Nadal jednak wzajemną wymianę państw WE utrudniały odmienne wymogi techniczne, sanitarne, podatkowe itp.

Dopiero od 01.01.1993r. udało się wyeliminować kontrole towarów na granicach wewnętrznych oraz wprowadzono całkowicie swobodny przepływ towarów między krajami członkowskimi ( w ramach programu budowy rynku wewnętrznego)

1. Wspólna polityka ochrony konkurencji

Ma dać gwarancje, że bariery zniesione w handlu wewnętrznym w ramach wspólnego rynku nie zostaną zastąpione innymi działaniami ze strony firm lub rządów, prowadzącymi do zniekształcenia konkurencji.

Zasady wspólnotowe maja na celu zapewnienie swobodnej konkurencji na wspólnotowym rynku wewnętrznym w handlu między państwami członkowskimi (nie dotyczą natomiast poszczególnych rynków narodowych).

Odrębne zasady obowiązują w rolnictwie oraz w sektorze węgla i stali; spod działania reguł konkurencji wyłączona jest również produkcja amunicji i innych materiałów wojskowych.

Kompetencje w tej dziedzinie należą do:

• Rada UE – tworzy prawo umożliwiające realizację traktatowych zasad polityki konkurencji

• KE – wdraża w życie i egzekwuje wspólnotowe przepisy w tej dziedzinie

• Trybunał Sprawiedliwości – interpretuje prawo dotyczące polityki konkurencji, weryfikuje decyzje KE