Rodzaje transportów przez błonę komórki

• Dyfuzja i dyfuzja ułatwiona

• Transport aktywny

• Osmoza

• Transport masywny

• Fagocytoza, pinocytoza, transcytoza

Mechanizmy regulujące gospodarkę wodno – elektrolitową organizmu

1. ADH

2. Układ RAA

3. ANF (ANP)

4. Ośrodek pragnienia

5. Urodilatyny (podobne jak ANF)

6. Dopamina, adenozyna,

7. Prostaglandyny PGI, PGE2

Regulacja wydzielania ADH

+ ↑ ciśnienia osmotycznego osocza i płynu M-R o 1–2%

( + osmodedektory podwzgórzowe )

↓ RR i objętości krwi o 5-10%

( + receptory objętościowe w przedsionkach i baroreceptory )

angiotensyna

prostaglandyny

nikotyna

pobudzenie OUN podczas reakcji stresowej

– ↓ ciśnienia osmotycznego

↑ objętości krwi

alkohol

Ośrodek pragnienia

Skupisko neuronów w podwzgórzu, które pobudzone

1. wywołują aktywność somatyczną organizmu polegającą

na poszukiwaniu i przyjmowaniu wody

2. pobudzony ośrodek pragnienia powoduje uwalnianie ADH

czynnikiem pobudzającym jest

- wzrost ciśnienia osmotycznego ECF oraz

- obecność angiotensyny II

Ośrodek pragnienia sprzężony jest z ośrodkami termoregulacji, sytości i głodu.

Pobudzony ośrodek termoregulacji, pobudza ośrodek

pragnienia i sytości, hamuje ośrodek głodu

Trzecia przestrzeń płynowa

W warunkach prawidłowych woda ustrojowa znajduje się

albo w komórkach ICF albo poza nimi ECF

Natomiast pod pojęciem trzeciej przestrzeni rozumiemy płyny należące ‘ de facto ‘ do płynu zewnątrzkomórkowego ale nie spełniające jego roli

Tworzą tą przestrzeń płyny przesiękowe, wysiękowe np. obrzęki, płyn w pęcherzach po oparzeniu, krwiaki, treść ropni itp.

Przez analogię można trzecią przestrzeń porównać do martwej przestrzeni anatomicznej w układzie oddechowym

Jest to pojęcie jednoznacznie patologiczne !

Izotonia

 Ciśnienie osmotyczne, osmolarność, osmolalność, ciśnienie onkotyczne.  

Osmolarność - stężenie czynnych osmotycznie cząstek nieprzenikających przez błony

komórkowe bez względu na to o jakie substancje czy mieszaniny chodzi.

Jednostką jest Osm/ l (Osmol na litr)

Osmolalność - wyrażana jest na kg wody Osm/kg wody

Ciśnienie osmotyczne w płynach ustrojowych jest jednakowe i wynosi 290 mmol/kg wody

( 280 – 300 ) i w ECF zależy głównie od ilości jonów Na

  Izotonia - osmolalność roztworu taka jak osocza

  Hypertonia - osmolalność wyższa niż osocza

  Hipotonia - osmolalność niższa niż osocza

Ciśnienie onkotyczne - ( koloidoosmotyczne )

ciśnienie osmotyczne wywierane przez białka osocza krwi ( albuminy )

Utrzymanie toniczności ECF zależy głównie od ilości wody.

Głównym czynnikiem regulującym ilość wody w organizmie jest

ADH ( wazopresyna )

oraz ośrodek pragnienia

Izowolemia

 Izowolemia – utrzymywanie stałej objętości ECF – zależy od

ilości substancji osmotycznie czynnych

Główną rolę pełnią jony Na również jony Cl, który podąża za sodem

Wiodącą rolę w utrzymaniu izowolemii pełni układ RAA  

Rola aldosteronu w reabsobcji Na od 1 – 400 mEq/doba

 Rodzaje obrzęków ze względu na

mechanizm powstania 2.

1. Obrzęk hydrostatyczny - wywołany zwiększonym ciśnieniem hydrostatycznym Pc

(zastój żylny w przebiegu niewydolności serca, wzmożonej retencji Na,

długotrwałej pozycji stojącej, niewydolności krążenia żylnego)

2. Obrzęk onkotyczny - wywołany hipoproteinemią

w efekcie obniża się ciśnienie onkotyczne Πc

(brak białek osoczowych, głównie albumin w przebiegu chorób nerek,

chorób nowotworowych – faza wyniszczenia, głodzenia)

3. Obrzęk zapalny – wywołany przez mediatory

procesu zapalnego

(obecność cytokin, prostaglandyn, leukotrienów, histaminy, serotoniny,

kininy – zwiększa się przepuszczalność śródbłonka - ↑ CFC)

4. Obrzęk chłonny – wywołany utrudnieniem

odpływu chłonki (limfy)

(stany zapalne naczyń chłonnych, obecność pasożytów np. nicienie)

Odwodnienie 1

Odwodnienie izotoniczne – jednoczesna utrata wody i Na

1. Przyczyna

- krwotok

- wymioty, biegunka

- przejście płynu do ’’ trzeciej przestrzeni ’’

- niewydolność nerek, nadnerczy, stosowanie środków

moczopędnych

2. Skutki

- obniżenie RR

- silne pragnienie

- przy dużej dynamice może rozwinąć się

wstrząs hipowolemiczny

Odwodnienie hipotoniczne – większa utrata sodu niż wody

1. Przyczyna

- utrata płynów zawierających elektrolity głównie NaCl

- niedostateczna podaż Na przy uzupełnianiu wody

(przy biegunkach, wymiotach, pracy w hipertermii)

- choroby nerek przebiegające ze zmniejszoną resorbcja

zwrotną Na w kanalikach

2. Skutki

- względny wzrost wydalania wody przez nerki

- hipowolemia, ↓RR, ↓ pojemności minutowej serca,

- wzrost objętości ICF powoduje obrzęk mózgowia

(bóle głowy, zamroczenie, śpiączka)

- wstrząs hipowolemiczny

Odwodnienie hipertoniczne – większa utrata wody niż sodu

(z braku wody - pierwotne)

1. Przyczyna

- ograniczenie poboru wody i/lub nadmierna jej utrata

- ↑ stężenia sodu w ECF (hypernatremia)

- ↑ Ciśnienia osmotycznego

- kompensacyjnie ↑ ADH – hamowana utrata wody

2. Skutki

- ↓ ECF jak i ICF

- narastające uczucie pragnienia

- skąpomocz, suchość w jamie ustnej, drgawki, skurcze

mięśni, śpiączka

Przewodnienie izotoniczne – powiększenie

przestrzeni pozakomórkowej,

1. Przyczyna

- wzrost ilości Na

- nadmiar ECF bez zmiany jego osmolalności

2. Skutek

- w praktyce najczęściej są to uogólnione obrzęki w

przebiegu niewydolności serca, zespołu nerczycowego,

marskości wątroby

Przewodnienie hipotoniczne – zatrucie wodne,

hiponatremia z rozcieńczenia

1. Przyczyna – nadmierna podaż wody np.

- picie dużych ilości piwa,

- płukanie żołądka czystą wodą

- topienie się w wodzie słodkiej

- nadmierne wydzielanie ADH

2. Skutek

- wzrost ICF

- wzrost ECF

- może wystąpić hemoliza krwi

Przewodnienie hypertoniczne – wywołane większą podażą lub wzmożonym (większym niż wody) zatrzymywaniem Na w organizmie

1. Przyczyna

- picie słonej wody przez rozbitków,

- choroby nerek

- infuzja płynu hypertonicznego

2. Skutek

- odwodnienie komórkowe ↓ ICF

- hypernatremia

- zwiększenie objętości ECF

Izohydria

Stężenie jonów H⁺ w osoczu 7,4 x 10^-7 +/- 0,05

  pH roztworu wyraża logarytm dziesiętny odwrotności stężenia jonów H⁺

  Człowiek może funkcjonować przy wartościach

pH 7,0 – 7,7

  Źródła jonów H⁺ :

  1.   CO₂ z procesów metabolicznych 12500 mEq

  2. Białka ok. 150 mEq

  3. Pracujące mięśnie szkieletowe

  4. Ketokwasy

  5. Sole zakwaszające

  6. Choroby nerek i płuc

 

Kwasica 1

1. Kwasica oddechowa

2. Kwasica metaboliczna

3. 1. Kwasica oddechowa – nadmiar jonów H⁺ wywołany

4. nadmiarem CO2 – upośledzenie wydalania (hypercapnia)

5. - utrudnienie wentylacji płuc np. zapalenie oskrzeli

6. - utrudnienie dyfuzji gazów oddechowych – zapalenie, obrzęk płuc

7. - oddychanie powietrzem o zwiększonej zawartości CO2

8. 2. Kwasica metaboliczna – niedobór jonów HCO3 ^- wywołany przez:

9.   1. niewydolność nerek - H⁺ akumulowany

10.         2. zwiększone pobieranie H⁺

11.         3. niecałkowity rozpad tłuszczów (cukrzyca, głodzenie)

12.         4. zbyt duże spożycie białek (HCl, H2SO4)

13.         5. utrata wodorowęglanów (np. biegunka)

14.         6. beztlenowy rozpad węglowodanów (mleczan)

1. Zasadowica oddechowa – nadmierne wydalanie CO2 (hipokapnia)

- oddychanie powietrzem ubogim w tlen (warunki wysokogórskie)

- pobudzenie ośrodka oddechowego (hyperwentylacja)

- wysoka temperatura otoczenia, gorączka, leki np. salicylany,

- hormony: progesteron, hormony tarczycy

2. Zasadowica metaboliczna - wzrost stężenia jonów HCO3 ^–

 - infuzja wodorowęglanów

    - utrata H⁺ (wymioty, niedobór potasu)

  - nasilona przemiana anionów organicznych

(mleczan, cytrynian)

- odwodnienie

  BUFORY

1. Bufor wodorowęglanowy (węglan/wodorowęglan)

2. Hemoglobinowy (hemoglobina/oksyhemoglobina)

3. Fosforanowy (fosforan jednosodowy/dwusodowy)

4. Białczanowy (białka dysocjujące z oddaniem jonów

wodoru lub hydroksylowych)

Podstawowe elementy układu termoregulacji

1. Termodetektory (podwzgórzowe) i termoreceptory (obwodowe) ciepła i zimna

2. Ośrodek termoregulacji

3. Efektory termoregulacji fizycznej:

- układ krążenia i gruczoły potowe

Efektory termoregulacji chemicznej:

- mięśnie szkieletowe, tkanka tłuszczowa, wątroba