Charakterystyka dziecka wstępującego do szkoły.
DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNA to osiągnięcie przez dziecko stopnia rozwoju intelektualnego, społeczno-emocjonalnego i fizycznego, niezbędnego do podjęcia obowiązku szkolnego. Stopień dojrzałości szkolnej u dzieci jest zróżnicowany i uzależniony od wielu czynników.
Czynniki mające wpływ na dojrzałość szkolną:
Okres przedszkolny
Sytuacja rodzinna dziecka
Stan zdrowia dziecka
Wpływ otoczenia
DOJRZAŁOŚĆ INTELEKTUALNA DZIECKA
Rozpoczynając naukę w szkole dziecko musi zmienić swój dotychczasowy, bezplanowy sposób uczenia się przechodząc do coraz większej systematyczności i celowości swojego postępowania. Dostosowuje się on w ten sposób do roli ucznia i oczekiwań nauczyciela, a w grupie rówieśników uczy się współdziałania w zabawie i pracy.
Dojrzałość intelektualna siedmiolatka przejawia się następująco:
Wzrasta szybkość i trwałość zapamiętywania, która jest zróżnicowana dla poszczególnych uczniów.
Wzrasta orientacja czasowo-przestrzenna.
Brak podzielności uwagi utrudniający wykonywanie kilku czynności.
Wzmożone doskonalenie się zmysłów w skutek różnorodnych zajęć szkolnych.
Słabo rozwinięta wola i skłonność do naśladowania innych.
Rozwój myślenia abstrakcyjnego, posługiwanie się symbolami, zdolność uogólniania.
Pojawienie się myślenia słowno-pojęciowego, przejawiające się w formułowaniu definicji pojęć. Np. na pytanie czym jest rower podaje informacje określające jego czynności.
Zwiększają się wiadomości dotyczące spraw codziennych: nazewnictwo przedmiotów z otoczenia, określenie daty, imienia, nazwiska, dnia tygodnia etc.
Siedmiolatka cechuje całościowe ujmowanie przedmiotów i zjawisk go otaczających (brak analizy).
Dziecko używa zdań złożonych. Rozwój mowy polega na przejściu z mowy sytuacyjnej w mowę konkretno-wyobrażeniową. Zasób słów wynosi od 5-20 tys.
Rozwój mowy podnosi poprawność procesów poznawczych, uwaga i pamięć stają się dowolne, a spostrzeganie dokładniejsze.
DOJRZAŁOŚĆ FIZYCZNA SIEDMIOLATKA
Tempo wzrostu organizmu siedmiolatka jest rytmiczne, lecz umiarkowane.
Cechy charakteryzujące fizyczność dziecka:
Smukła sylwetka.
Mięśnie są słabe i wiotkie przez co szybko się męczy.
Nie potrafi dźwigać zbyt ciężkich przedmiotów.
Duży jest wskaźnik zwinności.
Dostrzegalne jest zróżnicowanie rozwoju ruchowego u chłopców i dziewczynek.
Ćwiczenia, w których dziecko bierze udział doskonalą wrażenia błędnikowe, zmysł równowagi, wrażenia mięśniowe i stawowe.
Doskonalą się czynności z zakresu samoobsługi tzn.: mycie, czesanie, toaleta itp.. oraz zdolności manualne.
Podkreślmy fakt, iż siedmiolatek jest spragniony wrażeń i ruchu. Chętnie bierze udział w zabawach ruchowych, natomiast męczące jest dla niego siedzenie w ławce. Dużą rolę odgrywają więc ćwiczenia, podczas których zostaje zaspokojona potrzeba poruszania się.
DOJRZAŁOŚĆ SPOŁECZNO-EMOCJONALNA PIERWSZOKLASISTY
Jest to czynnik bardzo ważny dla osiągnięcia przez dziecko pełnej gotowości do nauki.
Siedmiolatek potrafi:
Nawiązać kontakt z obcą osobą.
Umiejętnie prowadzić rozmowy z rówieśnikami.
Zrozumieć zasady gier, zabaw i ich przestrzegać.
Chętnie wykonywać polecenia rodziców i nauczycieli.
Być pomocnym innym.
Odpowiednio się zachować i rozumie pojęcia takie jak dobro i zło.
W życiu emocjonalnym dziecka istotną rolę odgrywa zabawa, przynosi mu radość z poczucia własnego „ja”. W tym wieku dziecko charakteryzuje się ogromną ciekawością świata poprzez zadawanie mnóstwa pytań. Typowa jest też zmienność emocjonalna, uczucia bywają krótkie i zmienne.
Podsumowując: chcąc określić dojrzałość szkolna dziecka należy brać pod uwagę wszystkie trzy aspekty, ponieważ są one jednakowo ważne. Jeśli dziecko spełnia je, może podjąć pierwsze obowiązki szkolne.
CELE I ZADANIA OKRESU PRZYGOTOWAWCZEGO W KLASIE I
Nauczanie i wychowanie w klasie pierwszej ma do spełnienia zadania szczególne:
Asymilacja dziecka w szkole tj. włączenie do społeczności szkolnej.
Rozpoczęcie nauki o świecie i o samym sobie.
Nauczyciel ma za zadanie:
Zorganizować pierwsze zajęcia tak, aby wzbudzić w wychowanku pozytywne emocje w stosunku do szkoły.
Stworzyć atmosferę radości, bezpieczeństwa i swobody.
Wzbudzić w dziecku samoświadomość własnej osoby i własnych poczynań, a także ukierunkować go na myślenie ogólnospołeczne, a nie egocentryczne.
Przekształcić zabawę w pracę, która ma rozwijać aktywność i twórczość dziecka.
Wyrównanie poziomu intelektualnego pomiędzy uczniami i rozwijanie indywidualnych zdolności.
Zapoznanie uczniów z budynkiem szkolnym i osobami z życia szkoły.
Dbać o używanie przez dzieci poprawnej polszczyzny.
Zapoznać się z warunkami pozaszkolnego życia dziecka.
Wychowywać uwzględniając wszystkie aspekty tego pojęcia tzn. wychowanie moralne, patriotyczne, religijne, estetyczne, seksualne, zdrowotne itd..
W okresie przygotowawczym istotne są ćwiczenia słuchowe, wzrokowe przygotowujące do nauki czytania i pisania, oraz tworzenie okazji do wykazywania się w działalności plastycznej, technicznej, ruchowej i muzycznej. Te działania przyczyniają się do swobodnego wyrażania przez dzieci własnych myśli i poglądów. Konieczne jest rozpoczęcie ćwiczeń słownikowych, z zakresu orientacji przestrzennej i nauki rachunków.
CHARAKTERYSTYKA OKRESU PRZYGOTOWAWCZEGO W KLASIE I
Praca ogólno wychowawcza zróżnicowana w zależności od poziomu rozwoju dzieci.
Od okresu przedszkolnego różni się przede wszystkim treścią zajęć, które związane są przede wszystkim z nauką czytania i pisania, należy jednak pozostawić czas na zabawowo-kształcącą formę zajęć.
Korzystanie z obrazowej formy nauczania.
Organizowanie aktywności technicznej, wzbudzającej samodzielne myślenie i umiejętność działania w grupie.
Organizowanie aktywności plastycznej, poprzez którą dzieci rozwijają wyobraźnię, zdolności manualne i wyrażają swoje emocje( tematyka zajęć związana z przeczytaną lekturą, wyjściem do kina czy na spacer).
Rozwijanie wrażliwości muzycznej poprzez grę na instrumentach, śpiew i taniec.
Wychowanie zdrowotne (zwracanie uwagi na utrzymywanie prawidłowej postawy ciała) z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa np. na drodze czy podczas zajęć na świeżym powietrzu.
Organizowanie przerywników ruchowych w monotonii zajęć
Ogólnie rzecz biorąc okres przygotowawczy to: poznanie, rozumienie i przeżywanie. Najistotniejszym zadaniem tego okresu jest jednak przygotowanie uczniów do nauki: czytania, pisania i liczenia, do której zostały wprowadzone już w przedszkolu!!!! Dzieci, które uczęszczały do przedszkola szybciej i łatwiej odnajdą się w szkolnej rzeczywistości!
Literatura:
J. Stasica, Moja I klasa. Poradnik dla nauczycieli, wyd. Impuls, Kraków 2010.
B. Wilgocka-Okoń, Start szkolny dzieci a ich dojrzałość umysłowa i społeczna , „Życie Szkoły” 1981