PODSTAWOWE MODELE FINANSOWANIA OPIEKI ZDROWOTNEJ.
System zdrowotny (ochrony zdrowia) jest wyodrębnioną całością, złożoną z wielu różnorodnych elementów, między którymi zachodzą różnorodne relacje i który realizuje cel związany ze zdrowiem. System zdrowotny wyróżnia rzeczywistość ochrony zdrowia określonego kraju w stosunku do innych krajów. Systemy różnią się sposobem ich finansowania – wyróżniamy następujące systemy;
System finansowania opieki zdrowotnej z funduszy pacjenta – pacjent płaci pieniądze świadczeniodawcy, świadczeniodawca świadczy usługi pacjentowi np.: w USA
System refinansowania opłat – pacjent płaci pieniądze ubezpieczycielowi i świadczeniodawcy, świadczeniodawca świadczy usługi pacjentowi. Lekarz wystawia pacjentowi rachunek, na podstawie którego może otrzymać refundację kosztów leczenia.
Finansowanie opieki zdrowotnej z powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego - pacjent płaci składkę ubezpieczycielowi, ubezpieczyciel płaci świadczeniodawcy, a on z kolei wyświadcza usługi pacjentowi
Finansowanie opieki zdrowotnej z budżetu państwa – pacjent płaci podatki, które odprowadzane są do budżetu państwa, z budżetu pieniądze trafiają do świadczeniodawcy, a on następnie wyświadcza usługi pacjentowi. W systemie tym nie występuje ubezpieczenie zdrowotne.
Generalnie wyróżniamy 2 systemy finansowania krajowego systemu zdrowotnego :
Ubezpieczeniowy – oparty na ubezpieczeniu zdrowotnym obywateli
Podatkowy – oparty na podatkach ogólnych
Podstawowe modele finansowania opieki zdrowotnej:
Model Bismarcka – najstarszy; oparty jest na ubezpieczeniach, których celem jest ochrona ludzi przed nieprzewidywalnym zdarzeniem (chorobą) i wynikającą z niego utratą bezpieczeństwa materialnego rodziny. Cechy modelu:
- ubezpieczenie finansowane przez obowiązkowe składki płacone przez pracodawcę i pracownika
- ubezpieczyciel pokrywa koszty leczenia, a leczony koszty ubezpieczenia – opiera się na wzajemnych kosztach
- istnienie licznych autonomicznych kas chorych
- prowadzenie ambulatoryjnej opieki zdrowotnej – głownie przez lekarzy prowadzących własną praktykę lekarską, z których większość posiada kontrakty z kasami chorych
- istnienie porozumienia między kasami chorych, a izbami lekarskimi – w zakresie wysokości honorariów, kategori świadczeń, zakresu odpowiedzialności
- tworzenie wspólnot ubezpieczeniowych, które łączy ze sobą wspólny czynnik, np.: wykonywanie tego samego zawodu
- zarządzanie funduszami przez zarządy niezależne od administracji pańtwowej
- model solidaryzmu – redystrybucja środków od grup lepiej sytuowanych do słabszych
Klasyczny model niemiecki opierał się następujących zasadach:
- pełna autonomia kas chorych
- obciążenie składką na fundusz ubezpieczeniowy pracodawcy i pracownika
- pokrywanie kosztów opieki zdrowotnej przez kasy chorych i świadczeniodawców
- negocjowanie cen usług medycznych
-kontraktowanie świadczeń przez kasę chorych
Występuje w : Niemczech, Austrii, Szwajcarii, Francji, Holandii, Belgi
- w ujęciu klasycznym ubezpieczenie jest obowiązkowe tylko dla osób o niższych dochodach, osoby o wyższych dochodach mogą uczestniczyć dowolnie w funduszach albo przystąpić do prywatnych programów ubezpieczeniowych
Model Beveridge’a – model angielskiej państwowej służby zdrowia – państwo odpowiedzialne za powszechny dostęp do usług medycznych. Cechy modelu:
- brak ubezpieczeń
- świadczenia finansowane z budżetu państwa (podatków)
- państwowa organizacja udzielania świadczeń (publiczne zakłady opieki zdrowotnej)
- nadzór i kontrola administracji państwowej (rządowej i samorządowej) nad systemem ochrony zdrowia
- wszyscy obywatele i mieszkańcy kraju mają równy i bezpłatny dostęp do świadczeń – bez względu na status społeczny
- niewielki udział pacjentów w finansowaniu opieki zdrowotnej
- lekarze wynagradzani są za pomocą stałych pensji lub kapitacji (określona ilość pieniędzy za każdego pacjenta)
- niewielki udział sektora prywatnego; duży stopień centralizacji
- występuje w : Wielkiej Brytanii, Irlandii, Szwecji, Norwegii, Danii, Finlandii, Portugalii, Hiszpanii, Grecji, we Włoszech
Model Siemaszki - scentralizowany model organizacji i finansowania ochrony zdrowia; wprowadzony przez kraje postkomunistyczne w okresie powojennym. Cechy modelu:
- finansowanie ochrony zdrowia z budżetu państwa, oparte na zasadzie centralnego planowania
- państwowa organizacja udzielania świadczeń (państwowe jednostki służby zdrowia, pracownicy urzędnikami państwowymi
- brak sektora prywatnego w ochronie zdrowia
- sektor zdrowia traktowany jako nieprodukcyjny, nie przynoszący dochodów dział gospodarki narodowej – obowiązywały słabe priorytety ekonomiczne; był niedofinansowany
- wolny wstęp do systemu dla wszystkich pracujących i ich rodzin
- opieką zdrowotną objęci wszyscy obywatele i obcokrajowcy przebywający na terenie kraju
- pomoc zdrowotna bezpłatna, w całości finansowana z budżetu państwa
- obowiązywał w: krajach postkomunistycznych, ZSRR, krajach III świata
Model rezydualny – cechy:
- brak naczelnej idei
- państwo nie bierze odpowiedzialności za zapewnienie dostępu do świadczeń medycznych
- dominacja sektora prywatnego
- indywidualna odpowiedzialność za stan zdrowia
- system finansowany jest głównie z dobrowolnych składek opłacanych indywidualnie
- sektor zdrowia traktowany jako pole działalności ekonomicznej
- rynek kontrolowany jest przez organizacje profesjonalne (np.: organizacje lekarzy)
- stosowany w USA i Kanadzie
Bibliografia:
Notatki z zajęć
„Modele finansowania systemu zdrowotnego” – opracowanie dr Małgorzata Paszkowska- Katedra Prawa, Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie; Finansowy Kwartalnik Internetowy.