ZASADY TRÓJPODZIAŁU WŁADZY W POLSCE.

Ustrój RP opiera się na podziale i równowadze:

-władza ustawodawcza

-władza wykonawcza

-władza sądownicza

Każda władza ma własne kompetencje i organy, by wzajemnie na siebie nie naciskać

WŁADZA USTAWODAWCZA: SEJM I SENAT

Sejm: składa się z 460 posłów

Senat: składa się ze 100 senatorów

Wybory do Sejmu i Senatu

• raz na 4 lata wybiera się Sejm i Senat

• wybory zarządza prezydent RP, nie później niż 90 dni przed upływem kadencji Sejmu i Senatu

• do Sejmu może być wybrana osoba powyżej 21 roku życia

• do Senatu- powyżej 35 lat

• osoba nie może jednocześnie kandydować do Sejmu i Senatu

Organy w ramach Sejmu i Senatu

• Marszałek Sejmu i Marszałek Senatu-przewodniczy obradom( reprezentuje izbę na zewnątrz)

• Prezydium Sejmu i Prezydium Senatu-tworzą: Marszałek izby i Wicemarszałek( Prezydia ustalają plany prac izb, organizują współpracę między komisjami w każdej z izb)

• Konwent Seniorów w Sejmie i Senacie( organ o charakterze opiniodawczym)

• Komisje Sejmowe i Komisje Senatu( rozpatrują i przygotowują sprawy będące podmiotem prac izb, przygotowują projekty aktów prawnych i uzgadniają zmiany)

Funkcje Sejmu i Senatu

• Funkcja ustawodawcza- uchwalanie ustaw

• funkcja kontrolna nad działalnością Rady Ministrów( m.in. rozpatrywanie sprawozdań RM z wykonania ustawy budżetowej)

• Sejm współdziała z Prezydentem, uczestniczy w powoływaniu RM udzielając jej wotum zaufania

• decyduje o wojnie i pokoju( Sejm może podjąć uchwałę o stanie wojny jedynie w razie: -zbrojnej napaści na terytorium RP, -gdy z umów międzynarodowych wynika zobowiązanie do wspólnej agresji do agresora)

Zgromadzenie narodowe

• połączenie obu izb: Sejmu i Senatu pod przewodnictwem Marszałka Sejmu

Zgromadzenie powoływane jest gdy:

• ma miejsce przysięga nowo wybranego Prezydenta RP

• uznanie trwałej niezdolności Prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia

• postawienie Prezydenta w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu

WŁADZA WYKONAWCZA – PREZYDENT RP I RADA MINISTRÓW

Kompetencje Prezydenta

• reprezentuje państwo na zewnątrz

• ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe

• najwyższy zwierzchnik sił zbrojnych

• nadaje obywatelstwo polskie

• nadaje ordery i odznaczenia

• stosuje prawo łaski

• wydaje rozporządzenia i zarządzenia (akty urzędowe)

Prerogatywy Prezydenta( wyłączne uprawnienia Prezydenta)

• zarządzanie wyborów do Sejmu i Senatu

• skracanie kadencji Sejmu

• inicjatywa ustawodawcza

• zarządzanie referendum ogólnokrajowego

• podpisanie/odmowa podpisania ustawy

Większość aktów urzędowych Prezydenta wymaga dla swojej ważności podpisu Prezesa RM. Instytucja kontrasygnaty nie obejmuje określonych w Konstytucji aktów urzędowych zwanych

Rada Ministrów-składa się z Prezesa RM i ministrów

• prowadzi politykę wewnętrzną i zewnętrzną RP

• kieruje administracją rządową

• zapewnia wykonywanie ustaw

• wydaje rozporządzenia

• uchwala projekt budżetu państwa

• zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji

WŁADZA SĄDOWNICZA

Sądy:

• Sąd Najwyższy

• Sądy powszechne

• Sądy administracyjne

• Sądy wojskowe

Trybunały:

• Trybunał Konstytucyjny

• Trybunał Stanu

Struktura sądownicza w Polsce:

Wymiar sprawiedliwości- działalność państwa polegająca na wiążących rozstrzygnięciach sporów o prawo, w których co najmniej jedną ze stron jest osoba fizyczna lub prawna; wyrok jest wiążący( musi być wykonany)

Sąd Najwyższy

• sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych i sądów wojskowych w zakresie orzekania. Wykonuje swoje funkcje w dwóch podstawowych formach:

  • Rozpatruje kasacje oraz inne środki odwoławcze od orzeczeń sądowych

  • Podejmuje uchwały rozstrzygające zagadnienia prawne

• nie sprawuje nadzoru tylko nad sądami administracyjnymi

Skład Sądu Najwyższego:

• Pierwszy Prezes SN- powoływany przez Prezydenta RP na sześciu letnią kadencje spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenia Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego

• Prezesi SN

• Sędziowie SN –powoływani przez Prezydenta na wniosek krajowej Rady Sądownictwa

Struktura Sądu Najwyższego

• Sąd Najwyższy dzieli się na 4 izby

• Izba Cywilna

• Izba Karna

• Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych

• Izba Wojskowa

Sądy Powszechne

Dzielą się na:

• Sądy rejonowe

• Sądy okręgowe

• Sądy apelacyjne

Sądy rejonowe

• sądy pierwszej instancji rozpoznają wszystkie sprawy z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona została właściwość sądów okręgowych

Sądy okręgowe

• sądy drugiej instancji rozpoznające apelacje od sądów pierwszej instancji (od sądów rejonowych)

• czasami działają jako sądy pierwszej instancji (np. w sprawach w których wartość przedmiotu sporu przewyższa 75 tys.)

Sądy apelacyjne

• sądy drugiej instancji rozpoznające apelacje od sądów okręgowych( gdy sąd okręgowy jest pierwszej instancji)

Wydziały Sądu

W sądach wyróżniamy 4 wydziały:

• Wydział Cywilny

• Wydział Karny

• Wydział Gospodarczy

• Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Sędziowie

• Sędziowie powoływani są przez Prezydenta RP na czas nieoznaczony i są nieusuwalni

• Sędziemu przysługuje immunitet-nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności bez zgody sądu

Sądy administracyjne

• Naczelny Sąd Administracyjny – rozpoznaje środki odwoławcze( skargi kasacyjne) od rozstrzygnięć sądów wojewódzkich oraz zagadnienia prawne

• Wojewódzkie Sądy Administracyjne – rozpoznają sprawy należące do właściwości sądów administracyjnych pierwszej instancji

Sądy Wojskowe

• Sądy garnizonowe(pierwszej instancji)

• Wojskowe sądy okręgowe( drugiej instancji)

Są to sądy karne, właściwe w sprawach o przestępstwo popełnione przez żołnierzy pozostających w zasadniczej służbie wojskowej.

Trybunał Konstytucyjny:

-kompetencje

• Bada zgodność z Konstytucją aktów prawnych i umów międzynarodowych

• Rozpoznawanie skarg konstytucyjnych

• Rozpoznawanie pytań prawnych skierowanych przez sąd

Skład Trybunału Konstytucyjnego

• 15 sędziów

• sędziego TK wybiera Sejm na 9 lat

• sędziowie TK są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji

Badanie zgodności z Konstytucją aktów prawnych

Postępowanie przed TK kończy się wydaniem wyroku w którym TK stwierdza:

• zgodność przepisu z Konstytucją

• niezgodność przepisu z Konstytucją

• wyrok interpretacyjny- TK stwierdza, że przepis jest zgodny z Konstytucją pod warunkiem, że będzie rozumiany w określony sposób

Po stwierdzeniu prze Trybunał Konstytucyjny niekonstytucyjności danego przepisu prawnego:

• przepis taki po upływie określonego czasu (przez TK) przestaje obowiązywać

• najczęściej ustawodawca zmienia taki przepis w taki sposób, aby był on zgodny z Konstytucją

Skarga konstytucyjna

Skarga przysługuje w sytuacji gdy skarżący (obywatel) uznaje że:

• jego prawa (zagwarantowane w Konstytucji) zostały naruszone przepisem, na podstawie którego sąd lub organ administracji orzekł ostatecznie

• skarga konstytucyjna może być wniesiona do TK po wyczerpaniu drogi prawnej w ciągu 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku lub decyzji ostatecznej

Stwierdzenie niekonstytucyjności przepisu

• nie wywiera bezpośrednich skutków na sytuacje prawną skarżącego

• stwierdzenie niekonstytucyjności przepisu stanowi dopiero podstawę do wznowienia postępowania w indywidualnej sprawie i wydania nowego rozstrzygnięcia