ANALIZA RACHUNKU PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

Rachunek przepływów pieniężnych uwzględnia mechanizmy związane ze zmianą zasobów środków pieniężnych pozostających do dyspozycji przedsiębiorstwa.

Pozwala ocenić :

• jakimi środkami pieniężnymi dysponowało przedsiębiorstwo w okresie sprawozdawczym,

• z jakich źródeł środki te pochodziły,

• w jaki sposób zagospodarowano środki pieniężne,

• zdolność do generowania gotówki głównych obszarów działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej,

Działalność operacyjna – to podstawowa działalność , do której przedsiębiorstwo zostało powołane (produkcja, świadczenie usług, sprzedaż).

Działalność inwestycyjna – to nabywanie lub zbywanie aktywów trwałych i krótkoterminowych aktywów finansowych oraz związane z nimi dodatkowe pieniężne korzyści (dotyczy to aktywów finansowych).

Działalność finansowa – rozumiana jako pozyskiwanie lub utratę źródeł finansowania przedsiębiorstwa (zewnętrzne) oraz związane z nimi pieniężne wydatki dotyczące spłaty kapitału i jego obsługi. Uwzględnia się tu wydatki dotyczące leasingu finansowego (tzn. przedmiot leasingu może w przyszłości stać się własnością leasingobiorcy, który ma prawo jego amortyzacji).

Co decyduje o różnicy między wynikiem finansowym przedsiębiorstwa, a środkami pieniężnymi? WAŻNE

1. różnica między memoriałowym, a kasowym ujęciem strumieni finansowych przedsiębiorstwa,

wynik finansowy środki pieniężne

przychody koszty wpływy wydatki

ujęcie memoriałowe ujęcie kasowe

należności zobowiązania strumienie finansowe

1. różnica wynikająca z wpływu amortyzacji na stan środków pieniężnych – amortyzacja będąc kosztem i wpływając na wynik finansowy, nie jest wydatkiem, co wynika z jej finansowej funkcji czyli gromadzenia środków pieniężnych z przeznaczeniem na inwestycje odtworzeniowe.

2. zmiana zapotrzebowania na wzrost aktywów obrotowych w przedsiębiorstwie, w tym głównie zapasów,

3. wpływ rezerw na przyszłe zobowiązania, co oddziałuje na stan środków pieniężnych,

4. różnica wiążąca się z wpływem na stan środków pieniężnych wydatków związanych z obsługą właścicieli (dywidendy).

Rachunek przepływów pieniężnych może być sporządzany 2 metodami (dotyczą one wyłącznie działalności operacyjnej) :

1. bezpośrednia,

2. pośrednia.

W rachunku przepływów pieniężnych wykazuje się, ostateczne saldo rachunku przepływów pieniężnych (przepływy pieniężne netto) :

• jeżeli saldo będzie dodatnie to oznacza to wzrost stanu środków pieniężnych w bilansie w okresie t1, co oznacza że działalność podstawowa generowała wpływy i była w stanie pokrywać niedobory pozostałych,

• jeżeli saldo będzie ujemne, oznacza to iż wydatki były większe niż wpływy, pokrycie wydatków następuje w skutek naruszenia dodatkowych środków pieniężnych.

DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA

metoda bezpośrednia

• wpływy dotyczą przychodów ze sprzedaży produktów, towarów czy usług (wzrost środków pieniężnych),

• wydatki podstawowe dotyczące działalności operacyjnej firmy (zmniejszanie środków pieniężnych), np.:

- dostawy i usługi,

- wynagrodzenia netto,

- ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz inne świadczenia na rzecz pracowników,

- podatki i opłaty charakterze publiczno-prawnym,

-inne wydatki operacyjne,

metoda pośrednia

• zysk (strata) netto,

• (+) amortyzacja, nie będąca wydatkiem,

• pozostałe koszty :

- zmiana stanu rezerw,

- zmiana stanu zapasów,

- zmiana stanu należności,

- zmiana stanu zobowiązań (poza pożyczkami krótkoterminowymi i kredytami).

Saldo przepływów pieniężnych neto :

1. wzrost stanu rezerw to korekta +

spadek stanu rezerw to korekta –

1. wzrost stanu zapasów to korekta –

spadek stanu zapasów to korekta +

1. wzrost stanu należności to korekta –

spadek stanu należności to korekta +

1. wzrost stanu zobowiązań to korekta +

spadek stanu zobowiązań to korekta – .

DZIAŁALNOŚĆ INWESTYCYJNA

wpływy :

• ze sprzedaży rzeczowych aktywów trwałych,

• ze sprzedaży wartości niematerialnych i prawnych,

• ze sprzedaży nieruchomości,

• z aktywów finansowych :

- zbycie aktywów,

- dywidendy i udziały w zyskach,

- odsetki otrzymane,

- spłata udzielonych pożyczek,

- inne,

wydatki :

• nabycie aktywów trwałych rzeczowych,

• nabycie wartości niematerialnych i prawnych,

• nabycie aktywów finansowych,

• udzielanie pożyczek,

• wydatki na zaliczki inwestycyjne,

• inne.

DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA

wpływy :

• kredyty i pożyczki (zaciągnięte),

• emisja dłużnych papierów wartościowych,

• emisja akcji,

• dopłaty do kapitału,

• inne,

wydatki :

• nabycie udział/akcji własnych,

• dywidendy i inne wypłaty na rzecz właścicieli,

• spłata kredytów i pożyczek,

• wykup dłużnych papierów wartościowych,

• płatności z tytułu umów leasingu finansowego,

• odsetki,

• inne.

Ostateczny wynik działalności operacyjnej (tzw. nadwyżka operacyjna) pozwala ocenić czy ten obszar działalności generował dostateczną ilość środków pieniężnych na pokrycie wydatków operacyjnych, samofinansowanie potrzeb inwestycyjnych i ewentualną realizację wydatków finansowych związanych z obsługą kapitału i jego spłatą (raty kredytu).

Istotne jest zwrócenie uwagi na udział amortyzacji w przepływach pieniężnych z działalności operacyjnej, pozwalających ocenić :

• w jakim stopniu amortyzacja decyduje o ostatecznym saldzie przepływów,

• szanse i możliwości samofinansowania wydatków inwestycyjnych w obszarze odtworzeniowych.

W przedsiębiorstwie mogą występować 3 sytuacje :

1. Przedsiębiorstwo osiąga dodatnie przepływy z działalności operacyjnej, pozwalające na finansowanie rozwoju w ramach założonego zakresu samofinansowania i przyjętej struktury kapitału.

2. Przedsiębiorstwo osiąga przepływy pieniężne z działalności operacyjnej, pozwalające na realizowanie zobowiązań wobec właścicieli i aktualnych wierzycieli, bez naruszania zdolności rozwojowych w przyszłości, ale z ograniczeniem samofinansowania bieżących wydatków inwestycyjnych.

3. Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej nie gwarantują realizacji bieżących zobowiązań (a nawet mogą być ujemne), co narusza równowagę finansową, zdolność rozwojową w przyszłości oraz wskazuje nieprawidłowości wykorzystania amortyzacji związanych z dekapitalizacją majątku trwałego.

Ocenę operacyjnych przepływów pieniężnych można przeprowadzać z uwzględnieniem takich obszarów decyzyjnych jak :

• pozycja przedsiębiorstwa na rynku,

• zakres aktywności międzynarodowej,

• polityka cen, możliwości wykorzystania konkurencji cenowej i dostosowania zmian cen sprzedaży do cen czynników produkcji,

• polityka kredytowa wobec odbiorców, decydująca o zakresie i warunkach udzielania kredytu kupieckiego,

• gospodarka zapasami, wpływająca a wykorzystanie wygospodarowanych przepływów na ich finansowanie,

• terminy realizacji zobowiązań bieżących i związanym w tym zakresie kredytem handlowym,

• zakres tworzonych rezerw.

Zwrócić w tym miejscu należy uwagę na wykorzystanie przepływów pieniężnych dla gotówkowego (kasowego) progu rentowności, określanego jako punkt krytyczny gotówki. Jest to sytuacja, gdy wartość wpływów ze sprzedaży pokrywa wydatki z tym związane, a nadwyżka operacyjna jest równa zero. Stanowi to również moment określany jako próg płynności finansowej.

Przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej uwzględniają gotówkowe konsekwencje decyzji przedsiębiorstwa w zakresie długoterminowych alokacji kapitału w sferze inwestycji rzeczowych i finansowych oraz lokat na rynku pieniężnym.

Ocena struktury wpływów inwestycyjnych może dotyczyć sytuacji :

• wpływy pieniężne są konsekwencją efektywnej alokacji kapitału na rynkach finansowych (np. otrzymane odsetki czy dywidendy),

• wpływy pieniężne wynikają z pozbywania się zbędnych aktywów trwałych świadczących przykładowo przeprowadzanej restrukturyzacji przedsiębiorstwa, poprawie ich produkcyjności lub zmianie struktury płynności aktywów finansowych.

Mogą powstać różnie oceniane przypadki :

• sprzedaż aktywów finansowych wynika z występowania w danym okresie terminu ich wykupu (np. obligacje),

• sprzedaż aktywów finansowych wiąże się z możliwością wykorzystania korzystnych notowań rynkowych, pozwalających na wzrost stopy zwrotu w stosunku do pierwotnych oczekiwań,

• sprzedaż aktywów finansowych wynika z pesymistycznych ocen rynkowych i spodziewanych spadków cen rynkowych,

• wpływy pieniężne związane ze sprzedażą aktywów trwałych w celu realizacji zobowiązań przedsiębiorstwa, co może wskazywać na trudności płatnicze, a nawet na sytuację krytyczną.

W działalności finansowej wpływy pieniężne są konsekwencją pozyskiwania długu i krótkoterminowego kapitału, zarówno pożyczkowego jak i wpłat właścicieli (np. dopłaty).

W grupie wydatków finansowych niezbędna jest ocena :

• źródeł i możliwości pokrycia wydatków przedsiębiorstwa związanych ze zwrotem pożyczonego kapitału,

• źródeł i możliwości realizacji wydatków związanych z obsługą kapitału pożyczkowego tj. płatności odsetkowe, wskazując tu na trafność wyborów przedsiębiorstwa, związanych z efektywną alokacją pożyczonego kapitału, w tym zachowania warunków dodatniego efektu dźwigni finansowej,

• poziomu wypłat gotówkowych dla właścicieli i ich pokrycia przepływania pieniężnymi z działalności operacyjnej.

• ten kierunek wydatków wskazuje również na stopień zaangażowania właścicieli rozwojem przedsiębiorstwa, poprzez preferowanie wewnętrznych źródeł finansowania.

Etapy analizy przepływów pieniężnych :

• wstępna analiza przepływów pieniężnych,

• pozioma analiza przepływów pieniężnych,

• pionowa analiza przepływów pieniężnych (ocena czynników kształtujących przepływy) w poszczególnych obszarach działalności,

• wskaźnikowa analiza przepływów – wskaźniki struktury przepływów, wskaźniki wystarczalności gotówkowej, wskaźniki wydajności.

Analiza taka pozwala ocenić :

1. Co było głównym źródłem środków pieniężnych w przedsiębiorstwie i w jakim stopniu było to związane z działalności operacyjną oraz w jakim stopniu działalność ta pozwoliła na wewnętrzne pokrycie wydatków działalności inwestycyjnej i finansowej.

2. Które z analizowanych przepływów pieniężnych poza działalnością operacyjną stanowiły najistotniejsze źródło wpływów i wydatków.

3. Czy przyrost zadłużenia długoterminowego miał na celu pokrycie wydatków inwestycyjnych i czy wpłynęło to na wzrost ryzyka finansowego i bezpieczeństwo kapitało dawców.

4. Relację pomiędzy środkami pieniężnymi z działalności operacyjnej, a wynikiem finansowym.

POZIOMA ANALIZA opiera się na powiązaniu ostatecznych sald przepływów pieniężnych w poszczególnych obszarach działalności i oceny na tej podstawie, etapu rozwoju przedsiębiorstwa lub ewentualnych symptomów kryzysu finansowego.

1 2 3 4 5 6 7 8

saldo działalności operacyjnej + + + + - - - -

saldo działalności inwestycyjnej + - - + + + - -

saldo działalności finansowej + + - - - + + -

1 – saldo przepływów gwałtownie wzrasta, co może oznaczać jego restrukturyzacje,

3 – przepływy pieniężne z działalności operacyjnej pozwalają na finansowanie wszelkich wydatków działalności inwestycyjnej i finansowej, co oznacza jego bardzo dobrą sytuację,

5 – ujemne przepływy pieniężne , powodują zwiększenie sprzedaży majątku przedsiębiorstwa w celu sfinansowania wydatków działalności operacyjnej i finansowej,

7 – ujemna struktura dwóch pierwszych obszarów działalności może świadczyć o tym, że jest to przedsiębiorstwo nowoczesne, inwestujące, wchodzące na rynek,

Wskaźniki :

1. struktury

• wskaźnik udziału zysku netto w nadwyżce operacyjnej = zysk netto / przepływy pieniężne netto z dział. operac.

- określa jakość zysku netto i jego udział w kreowaniu przepływów,

- im wyższy tym lepiej,

• wskaźnik udziału amortyzacji w nadwyżce operacyjnej= amortyzacja / przepływy pieniężne netto z dział. operac.

- określa w jakim stopniu amortyzacja decyduje o kształtowaniu wolnych środków pieniężnych,

- > 1 wskazuje na nieprawidłowości systemu, gdzie amortyzacja pokrywa wydatki operacyjne, czyli jest wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem,

1. wystarczalności gotówkowej – pozwalają ocenić w jakim stopniu wygospodarowane środki pieniężne z działalności operacyjnej wystarczają na pokrycie innych wydatków, w szczególności inwestycyjnych i finansowych,

• wskaźnik og wystarczalności = przepływy pien. netto / (wydatki inwestycyjne + odsetki + spłata kap + dywidendy),

- np. = 60% oznacza taką część wydatków pokrytą przepływami pieniężnymi,

1. efektywności gotówkowej – pozwalają ocenić efektywność działania przedsiębiorstwa, przyjmując jako jego nadwyżkę, efekt wygospodarowany z działalności,

• wskaźnik efektywności gotówkowej kapitału = przepływy pieniężne netto / kapitał całkowity,

• wskaźnik rentowności gotówkowej kapitału własnego = przepływy pien. netto z dział. operac. / kapitał własny,

- określają ile wolnych środków z działalności operacyjnej wygenerowało 1 zł zaangażowanego kapitału własnego.