Temu celowi sztuka partyjska służy: jej dzieła mają być ucieleśnieniem, nie zaś tylko przedstawieniem. Rzeźbiarza nie interesuje rzeczywistość świata, któ­ry go otacza; tworzy on inną rzeczywistość, w któ­rej bogowie i ludzie — to samodzielne byty, a nie ich wyobrażenia. Jakkolwiek kształt tej ostatniej sztuki starożytnych ludów, zamieszkujących kraj pomiędzy Eufratem i Tygrysem, wywodzi się z greckich wzorów, jej treść istotna tkwi głęboko w odwiecznych tradycjach Mezopotamii.

Zestawienie chronologiczne*

okres		kultura — miasto — władca	sztuka
	O o r-> T	kultura Dżarmo (ok. 6500--ok. 5800)
s «: ?i C '.£ D.	U ^ l^? B. O	kultura Kassiina(ok. 5800--ok. 5100)	początki ceramiki malowanej ; ceramika Samarra (od ok. 5300)
a| a^	^O ^ o	kultura Tell Halaf (ok. 5100-ok. 4300)	figurki terakotowe, ceramika malowana, tolosy w Arpaczija
S o i-s >>	li •- Ai	kultura Eridu (ok. 5300--ok. 4300)
	•2 ? — o o o o.pi >n	kultura Hadżi Muhammad (ok. 4900-ok. 4300)
5) •X i!|c		kultura al-Ubajd (ok. 4500--ok. 3500)	pierwsze świątynie w Eridu i Uruk
M rt o £ p- g ^c'-= ^r S ° >1 o	_	kultura Uruk — sumeryjska (ok. 3500-ok. 2900)	„biała świątynia", „świątynia wapienna", mozaiki, pieczecie cylindryczne, „Dama z Uruk". Począski pisma

W Zestawieniu uwzględniono imiona najważniejszych władców (przy niektórych podano daty panowania) oraz najbardziej istotne zabytki i dzieła sztuki, o któ­rych jest mowa w książce. Daty do ok. 2100 r. p.n.e. są jedynie orientacyjne; od ok. 2100 do ok. 1500 r. p.n.e. oparte są na Izw. chronologii średniej, po­wszechnie dziś stosowanej (margines błędu między chronologią „długa" a „krótką" wynosi ok. 100 lat). Datowanie po 1500 r. p.n.c. można praktycznie wziąć za pewne. Polityczne znaczenie Mezopotamii kończy się upadkiem Babilonu w 539r. p.n.e. Dalsze dzieje Międzyrzecza - to panowanie Persów (528-331), Seleucydów (312-ok. 130) i Fartów (ok. 130 p.n.e.-ok. 230 n.e.).

okres akadyjski (kultura sumeryjsko-akadyjska)

okres starosumeryjski (wczesnodynastyczny)

O i"

ok. 2340-2200 p.n.e.

ok. 2900-ok. 2400 p.n.e.

er

Szarkalisż

Naramsin 2223)

Manisztus -ok. 2260J

;/> N "o"

m p 1 D. O O>

d era i Ł 1 g 3 0 q-

Lagasz — m. i Urnansze Eannatum Entemena Urukagina l

1 f r M ' l?

•5'

Esznunna

Chafadża

C ^; -1 ; ?!i i l-la- £.3 i p p 3 g.

M l

C -t O ' O S'

miasto —

p

i

o ro

'o'

to

3 'o*

W

f ?^^:'

g|

&.» "?.

2 1

o

S"

to

OO

— .

-t

p

^"

1

K)

K>

bi "^ ®

:^3

p

O

to -J

0 ^r

*.

t-/>

S s^s

P

"8 c/J

o

TT

1

"

r

^-^

^1-5

N

3 Ł 2 1 ~

(/i

8^-

§'

y~

<"

3 S"

3-cJ- •<«

Ł-

t/5-

p: o <

o

•-^ rT ft'

c/:

E"

" S-^4

-p

^p

•S-

3 fP

^T^1 o •"^ er

^.

=;• -' cl.

CTQ

C/J p

'c^'^1'

3

g

3

p *3

3"g_^.

B

p cc ^No' ^

P 3

B o 3

&4

p'

p"

p"

"CJ p'

|^|

o*

^.

;/

P

i<D ^"

n 5

0*

!• "i

^\* $•

f-

C/5

C/\ ,_]

£i

" 3

p" 3

c

^ O

P± _^ (/•

H^

M

p Ł

c;

O- P

f-i

3

^ 3

^ J^r* £T.

*<

C

3

c

^?-£

^<

O 3

O.^1* ""

ł:

3

i

C N

P

ffQ g-

? *•

3

p f

,, stary pałac" w Assur, brązowa głowa z Niniwy

kamienne posążki wotywne

panowanie Amorytów ok. 2000-1595 p.n.e.

renesans sumcryjski ok. 2200-ok. 2000 p.n.e.

okres starobabiloński

okres Isin-Larsa

okres staroasyryjsk

O

ok. 1900-1595

ok. 2000-

ok. 2000-ok. 1750

"1 ro

./-.ł- 1 snn

C/1

i

III dynastia U r

panowanie Gutów

południe

północ j południe

północ

ok. 2100-ok. 2000

ok. 2200-ok. 2! 00

W

'S,

1

C

g! c r

er

p

t« V)

*-t

t

Ł3

J 3

3 J.?

,~\ -

h-:.

J —— s

y — •, —

to ' — '

to c/) i (o "t*. 10 ty; i

i _ i

T

_, _ % Jl. | /_- ^^_^ ;

j

Li 3^a

m

^

00 ^

X-"^1

oo-

O N 10 C

O g O N

g-cj

N

R- f

0 ^r

^S

3.

§•31

VŁ> t

S

^10 §

!__

— ' vi

-iS q-

•2? Ł C^ojT

10 3

C

3

to S

t, j 5"

S'

/-^* ""^

~J ?'

3

(-'— on

m 3

S'

f — \ "^' ' — ^ł-

o s

to '

. — • (/Q

«3

ćT

^3 X*

3"

-J N

o •„.

o-

o

-P ^

iSS

N p"

B"

^.O c/;

f 3'

1

iS 3* 3

' — ' f

Ni

J^

^T*

^*

c

"'

o :.

—

o :

ŚWS'

5'

D.

^" o. CL

t=

to S

o

10 o O ^C

"o X-

i— i N

sf

'o^v

•^0 t-> C — CL

1

V oo

r

Ć/l N

oo 1 0

2*

f i -

6 ~B

^-^ 3

10

1O O

P

3

ET

T'

^ •

t^J

uo

(J

f^

1

iii

1

N "3 <"

si

£

C P

tj o

^0 0

r^

S, 3£-

sl

p Ł

i !«'

"

2-0

*

£

*-< co *-<!

sj S

-tf

*-<

^s-?

0*1 |

CK

«Q

£.g.fr

* '5.'

§i

5 po*

" w. ^

C/) M

C

"O O

.P H.H ^ N 3< _-, C p 2,

II

C/), O

^

'<

p" Tr_ ,— t CA, P ^

6

3 p"

er

CA

3 H)

5. <T>

ro'

<xi

£. 1

O ^ ^T^1

p

OQ

N

3 2.

ŁO

H' •£ ^

3

L^

C

J

c"

3 er

;r cc

C

j

3 ^< 0)

c

>r

Ę c

G N

o

»l

<

^ ^ p"

o.

p

§•!.

N

W w

p ^M "-i C^

o

d ,_

S

P

N

to r? P S

0

S

o. c •a

C

sklepione groby królewskie

kamienne rzeźby wotywne

okres	władca	sztuka
okres nowoasyryjski ok. 1000-610 p.n.e.	m.in.rAszurdan II (934--912) Adadnirari II (911--891) Tukulti-Ninurta II (890-884)		i lamassu
		pałac w Kałach, reliefy, Assurnasirapli II (883- wrota świątyni w Im--859) gur-Enlil
		posąg Salmanasara III, „ . T • oałac-zbrojowniawKa-ualmanasar 111 (858- jach> tron z reliefernj ' „czarny obelisk", wrota świątyni w Imgur-Enlil
			pałac i malowidła Szam-szi-ilu w Kar-Salma-nasar	kamienne wizerunk
		Tiglatpilesar III (744--727)	pałac i reliefy w Kałach
		Salmanasar V (726--722)
		Sargon 11(721-705)	założenie urbanistyczne Diir-Szarrukin, cytade­la, pałac, reliefy i ma­lowidła
		Sanhcrib (704-681) . XT- • • ,- f Asarhaddon (680-669) ^pa}ac ^w ^Nmlwłe- ^re!lefy
		Assurbanipal (668- świątynia Isztar, pałac -627) i reliefy w Niniwie
	'£ ó lii* J™ Cj U""t H ^3 o	Nabopolasar (625-605)
		Nabuchodonozor II (604--562)	droga Isztar. świątynia Mardu-ka, ziggurat Etcmenanki (Wie­ża Babel) i pałac w Babilonie
		Nabonid (556-539)	nowy ziggurat w Ur

sztuka

władca

świątynia Innin w Uruk, l
ceglane reliefy j

m.in.: Karaindasz (ok. 1430)

świątynia Ninga), ziggu­rat, pałac i malowidła w Dur-Kurigalzu, terako­towa rzeźba

Kurigalzu (ok. 1400)

MdiszipakII(lIS8--1174)

kudurru Meliszipaka II

pałac i malowidła w Nuzi, świą­tynia Sina i Szamasza w Assur, relief frontalny ze świątyni As-sura w Assur

m.in.: Assurnirari I (ok. 1500)

Assurubailit(1365-1330)

Adaduirari 1(1307-1275)

rozbudowa pałacu w Assur

.- o

'§^d

II

Sa!man::sar I (1274-

-1245)

H ?

•to o

pałac i świątynia Assuraw Kar

Tukulti-Ninurta, świątynia Isz-

j tar w Assur, ołtarz Nabu

lukulti-Ninurta I (1244-1208)

Ticlatpilesar I (1115--1077)

Assurnasirapli I (1050--1032!

„biały obelisk''

283

282

Bibliografia

Dzieła ogólne

Mezopotamia, Warszawa 1971

Pallis S. A., The Antiquity ot liaq, Kopenhaga 1956

Saggs H.W.F., Wielkość i upadek Babilonii, Warszawa 1973

Historia odkryć Parrot A., Archeologie mesopotamienne. Les elapes, Paryż 1946

Dzieje M e z o p o t a m i i

Fischer Weltyeschichle, t. I, Frankfurt n. Menem 1965 Garelli P., Le Proche-Orient asioliąue, Paryż 1969 Schmokel H., Geschichte des alten Yorderasien, Lejda 1957 The Cambridge Aucienl History, wyd. 3, Cambridge (sukce­sywnie od 1970 r.)

P i s n; o i literatura

Dhorme E., La Lilteratiire babylonienne et asayrienne, Paryż

1937

Friedrich J., Zapomniane pisma i języki, Warszawa 1958 Garelli P., L'Assyriologie, Paryż 1964 Jensen H., Die Schrilt, Berlin 1958

Kramer S. N., Historia zaczyna się w Sumerze, Warszawa 1961 Lambert W. G., Babylonian Wisdom Literaturę, Oxford 1960 Meissner B., Die habylonisch-assyrische Literatur, Poczdam

1928 Pritchard J. P. Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old

Testament, Princeton 1955

Religia

Bottero J., la Religion babylonienne, Paryż 1952

Edzard D. O., Worterbuch der Mythologie, I, Stuttgart 1965

Dhorme, E., Les Religions de Bubylonie et d'A:Ssy/ie, Paryż 1952

Sztuka

Andrae W., Das wiedererstandene Assur, Lipsk 1938

Frankfort H., The Art and Architecture oi the Ancient Orient, Harmondsworth 1954

Goff B. L., Symbols o! Prehistorie Mesopotamia, Londyn 1963

Mellaart J., Earliest Civilisations ol the Near East, Londyn 1965

Moortgat A., Die altvorderasiatische Malerei, Berlin 1959

Moortgat A., Die Kunst des alten Mesopotamiens, Kolonia 1967

Parrot A., Assur, Paryż 1961

Parrot A., Sumer, Paryż 1960

Strommenger E., Fiinl Jahrtausende Mesopotamiens, Mona­chium 1962

Zervos Ch., L'Art de la Mesopotamie, Paryż 1935

.1

\

284

Ilustracje na wkładkach

Spis ilustracji

25

58

86

95

96

98

102

106

108

109

138

154

100

171

174

212

226

242

243

245

252

Rysunki zamieszczone w tekście

Mapka starożytnej Mezopotamii ...... 24

1. Rozwój pisma klinowego ........

2. Dom w Arpaczija. V tysiąclecie p. n. e. Rekonstrukcja planu i wyglądu ... . . . . . . . .

3. Przedsumeryjska świątynia w Eridu. V tysiąclecie p.n.e. Plan ...........

4. Młodsza świątynia w Eridu. Koniec IV tysiąclecia p.n.e. Plan ...........

5. „Świątynia wapienna" i pałac (?) w Unik. Koniec IV tysiąclecia p.n.e, Plan ........

6. „Biała świątynia" w Uruk. Koniec IV tysiąclecia p.n.e. Plan ...........

7. Depozyt fundacyjny świątyni w Mari. Płytka z brązu. Koniec III tysiąclecia p.n.e. Przerys. ....

8. Świątynia Inanny w Nippur. Pocz. III tysiąclecia

p.n.e Rekonstrukcje! ......

9.

Plan

Pałac królewski w Kisz. Ok. 2700 r. p.n.e.

1C. Twierdza w Tell Brak. Ok. 2250 r. p.n.e. Plan . .

11. Ziggurat w Ur. Ok. 2100 r. p.n.e. Rekonstrukcja .

12. Świątynia Szusina i pałac v; Fsznunnie. Ok. 2030 r. p.n.e. Plan ............

13. Kompleks świątyń w Neribtum Pocz. II tysiąclecia p.n.e. Pian . . . . . . . . . . . .

14. Pałac królewski w Mari. Stan z 1. pół. XVIII w. p.n.e. Plan ............

15. Świątynia Isztar w Assur 2. pół. XIII w. p.n.e. Plan .

16. Fragment inskrypcji standardowej Assurnasirapli II. 1. poi. IX w. p.n.e. Przerys .......

17. Dur-Szarrukin. Koniec VIII w. p.n.e. Pian miasta .

18. Cytadela w Dur-Szarrukin. Koniec VIII r. p.n.e. Plan

19. Pałac Sargona II w Dur-Szarrukin. Koniec VIII w. p.n.e. Plan ...........

20. Pałac Sanheriba w Niniwie. Pocz. VII w. p.n.e. Plan

286

Talerz z Samarra z ornamentem figuralnym: motyw ko­biet i skorpionów. VI tysiąclecie p.n.e. Ceramika. Przerys Talerze z Samarra z ornamentami geometrycznymi: dwie redakcje ₍,krzyża maltańskiego". VI tysiąclecie p.n.e. Ce­ramika. Przerys

3.

Fragment wazy z Hassuna z dekoracją w postaci pla­stycznego wizerunku twarzy. VI tysiąclecie p.n.e. Cera­mika. Bagdad, lraq Museum

4. Waza z Tell Halaf z ornamentem geometrycznym i figu­ralnym: motyw byka i bukranionu. V tysiąclecie p.n.e. Ceramika. Berlin, Staatliche Museen

5.

Talerz z Arpaczija z wielobarwnym ornamentem geo­metrycznym. 1. poi. V tysiąclecia p.n.e. Ceramika. Bagdad, Iraq Museum

6. „Dama z Uruk". Koniec IV tysiąclecia p.n.e. Alabaster.

Bagdad, Iraq Museum

7. Figurka kobieca z Tell Halaf. V/IV tysiąclecie p.n.e. Tera­kota. Berlin, Staatliche Museen

8. Naczynie z Suzy. V/IV tysiąclecie p.n.e. Ceramika. Paryż,

Luwr

9. Fragment naczynia z wyobrażeniem trzcinowego domu. 2. pół. IV tysiąclecia p.n.e. Alabaster. Londyn, British

Museum

10.

Współczesny dom trzcinowy w południowej Mezopotamii.

Fot. T. Barucki

11. Świątynia w Chafadży. Pocz. III tysiąclecia p.n.e. Rekon­strukcja

12. Fragment mozaikowego wystroju dziedzińca pałacu (?) w Uruk. Koniec IV tysiąclecia p.n.e.

13. Posążek adoranta z Esznunny. 1. poi. III tysiąclecia p.n.e. Wapień. Bagdad, Iraq Museum

14. Posążki pary królewskiej (?) z Esznunny. 1. pół. III ty­siąclecia p.n.e. Gips. Bagdad, Iraq Museum

15. Kobieca głowa z Tell Agrab. Poi. III tysiąclecia p.n.e. Wa­pień. Bagdad, Iraq Museum

16. Męska głowa z Chafadży. Poi. III tysiąclecia p.n.e. Gips. Chicago, Oriental Institute

17. Posążek Ebih-ila, intendenta pałacu w Mari. Pół. III ty­siąclecia p.n.e. Alabaster. Paryż, Luwr

287

18. Posążek siedzącej adorantki z Mari. Poi. III tysiąclecia p.n.e. Gips. Paryż, Luwr

19. Posążek Urnansze, wielkiej śpiewaczki z Mari. Pół. III ty­siąclecia p.n.e. Gips. Damaszek, Muzeum Narodowe

20. Posążek pary małżeńskiej (?) z Mari. Pół. III tysiąclecia p.n.e. Gips. Alcppo, Muzeum

21. Płytka wotywna króla Urnansze z Lagasz. Pół. III tysiącle­cia p.n.e. Wapień. Paryż, Luwr

22. Płytka wotywna z Chafadży. Pół. III tysiąclecia p.n.e. Wa­pień. Bagdad, Iraq Museum

23. Wojsko Eannatuma z Lagasz. Fragment „Steli sępów". Ok. 2500 r. p.n.e. Wapień. Paryż, Luwr

24. Sępy na pobojowisku. Fragment „Steli sępów". Ok. 2500 r. p.n.e. Wapień. Paryż, Luwr

25. Figurka barana z grobów królewskich I dynastii Ur. 1. po!. III tysiąclecia p.n.e. Złoto, lapis-lazuli, srebro, macica per­łowa, kolorowe kamienie. Londyn, British Museum

26. Głowa byka. Fragment obudowy harfy z grobów królew­skich I dynastii Ur. 1. pół. III tysiąclecia p.n.e. Drewno, złoto, lapis-lazuli, macica perłowa. Rekonstrukcja. Bagdad, Iraq Museum

27. Mozaika na obudowie harly z grobów królewskich I dy­nastii Ur. 1. pół. III tysiąclecia p.n.e. Rekonstrukcja. Fila­delfia, University Museum

28. Fragment steli Sargona, znaleziony w Suzie. Ok. 2300 r. p.n.e. Dioryt. Paryż, Luwr

29. Fragment steli z okresu akadyjskiego, znaleziony w Suzie. Ok. 2300 r. p.n.e. Dioryt. Paryż, Luwr

30. „Sztandar z Ur" — scena wojenna. 1. pół. III tysiąclecia p.n.e. Mozaika z macicy perłowej, kornaliny, lapis-lazuii (na asfaltowym podkładzie). Londyn, British Museum

31. „Sztandar z Ur" — scena uczty. 1. pół. III tysiąclecia p.n.e. Mozaika z macicy perłowej, kornaliny, lapłs-lazuli (na asfaltowym podkładzie). Londyn, British Museum

32. Fragment steli z Lagasz. Ok. 2300 r. p.n.e. Wapień, Paryż, Luwr

33. Stela Naramsina. Ok. 2250 r. p.n.e. Różowy piaskowiec. Paryż, Luwr

34. Odcisk pieczęci z ilustracją legendy o Etanie. Okres aka-dyjski. Berlin, Staatliche Museen

35. Fragment posągu Manisztusu. Ok. 2270 r. p.n.e. Dioryt. Paryż, Luwr

36. Głowa z Niniwy. Okres akadyjski. Brąz. Bagdad, Ir-ją Museum

37. Posag Urningirsu. Ok. 2120 r. p.n.e. Alabaster. Paryż, Luwr

38. Ziggurat w Ur. Ok. 2100 r. p.n.e.

39. Wejście i fragment wnętrza grobowca królewskiego III dy­nastii w Ur. Ok. 2100—ok. 2000 r. p.n.e. Fot. T. Barucki

40. Posąg Gudei. Ok. 2140 r. p.n.e. Doleryt. Paryż, Luwr

41. Głowa młodego Gudei. Ok. 2150 r. p.n.e. Dioryt. Boston, Museum of Fine Arts

42. Posąg siedzącego Gudei. Ok. 2140 r. p.n.e. Dioryt. Paryi, Luwr

43. Posąg Gudei jako architekta trzymającego na kolanach plan świątyni. Ok. 2140 r. p.n.e. Dioryt. Paryż, Luwr

44. Posąg księcia Isztupilum, władcy Mari. Koniec III tysiąc­lecia p.n.e. Dioryt. Aleppo, Mu/cum

45. Stela Gudei (fragment). Ok. 2140 r. p.n.e. Wapień, Berlin,

Staatliche Museen 40, Stela Urnammu. Ok. 2100 r. p.n.e. Wapień. Częściowa

rekonstrukcja. Filadelfia, University Museum

47. Składanie ofiar. Fragment malowidła ściennego z pałacu w Mari. Koniec III tysiąclecia p.n.e. Kopia

48. Pochód ofiarny. Fragment malowidła ściennego z pałacu w Mari. Ok. 1800 r. p.n.e. Paryż, Luwr

49. Inwestytura Zimri-Lima. Fragment malowidła ściennego z pałacu w Mari. Ok. 1770 r. p.n.e. Paryż, Luwr

50. Głowa władcy z czasów Hammurabiego. 1. pół. XVIII w. p.n.e. Dioryt. Paryż, Luwr

51. Posążek klęczącego adoranta. 1. pół. XVIII w. p.n.e. Brąz pozłacany. Paryż, Luwr

52. Stela Hammurabiego (fragment). 1. pół. XVIII w. p.n.e. Dioryt. Paryż, Luwr

53. Bogini z wazą. Kamienny posąg z pałacu w Mari. XVIII w. p.n.e. Aleppo, Muzeum

54. Kuduiru króla Meliszipaka II. 1. pół. XII w. p.n.e. Dioryt. Paryż, Luwr

55. Ruiny zigquratu w Akarkuf (Dur-Kurigalzu). Ok. 1400 r. p.n.e.

56. Ceglany fryz z fasady świątyni Karaindasza w Unik, poświęconej bogini Innin. Ok. 1400 r. p.n.e. Berlin, Staat­liche Museen

289

288

57. Fragment malowidła ściennego z pałacu w Dur-Kurigalzu. Ok. 1400 r. p.n.e. Kopia

58. Fragment malowidła ściennego z pałacu w Nuzi. XV w. p.n.e. Kopia

59. Męska głowa z Dur-Kurigalzu. Ok. 1400 r. p.n.e. Terakota.

Bagdad, Iraq Museum CO. Tukulti-Ninurta I modlący się przed symbolem boga Nabu.

P-elief z Assur. 2. pół. XIII w. p.n.e. Wapień. Berlin, Staat-

liche Museen

61. Relief ze świątyni Assura w Assur. XV w. p.n.e. Wapień. Berlin, Staatliche Museen

62. Lamassu z pajacu w Dur-Szarrukin. Koniec VIII w. p.n.e. Wapień. Paryż, Luwr

63. Scena kultowa. Relief z pałacu Assurnasirapli II w Kałach. 1. pół. IX w. p.n.e. Alabaster. Londyn, British Museum

64. Zdobywanie miasta. Relief z pałacu Assurnasirapli II w Kałach. 1. pół. IX w. p.n.e. Alabaster. Londyn, British Museum

65. Oblężenie twierdzy. Rel:ef z pałacu Assurnasirapli II w Kałach. 1. pół. IX w. p.n.e. Alabasrer. Londyn, British Museum

66. Polowanie na lwy. Relief z pałacu Afsurnasirapli II w Kałach. 1. pół. IX w. p.n.e. Alabaster. Londyn, British Museum

67. Scena bitwy. Relief ,z pałacu Assurnasirapli II w Kałach. 1. pół. IX w. p.n.e. Alabaster. Londyn, British Museum

68. Posąg Salmanasara III. 2. pół. IX w. p.n.e. Bazalt. Stambuł, Muzeum Archeologiczne

69. Jeździec asyryjski. Fragment malowidła ściennego z pała­cu w Kar-Salmanasar. 1. pół. VIII w. p.n.e. Kopia

70. Scena dworska. Fragment malowidła ściennego z pałacu w Kar-Salmanasar. 1. pół. VIII w. p.n.e. Kopia

71. Król przed posągiem Assura. Malowidło ścienne z sali tronowej pałacu Sargona II w Dur-Szarrukin. Koniec VIII w. p.n.e. Rekonstrukcja

72. Okucie wrót Salmanasara III ze świątyni w Imgur-Enlil (Balawat). Fragment. 2. pół. IX v.-, p.n.e. Brąz. Londyn, Bri­tish Museum

73. Wysiedlanie podbiiej ludności. Relief z pałacu Tiglatpile-sara III w Kałach. 2. pół. VIII w. p.n.e. Alabaster. Lon­dyn, British Museum

74. Wyprawa na bagna. Fragment reliefu z pałacu Sanheriba w Niniwe. Pocz. VII w. p.n.e. Przerys

75. Wojna arabska. Fragment reliefu z pałacu Assurbanipala w Niniwie. Poi. VII w. p.n.e. Alabaster. Londyn, British Museum

76. Gilgamesz z poskromionym lwem. Relief z pałacu Sargo­na II w Dur-Szarrukin. Koniec VIII w. p.n.e. Alabaster. Paryż, Luwr

77. Sługa prowadzący konia. Fragment reliefu z pałacu San­heriba w Niniwie. Pocz. VII w. p.n.e. Alabaster, Londyn, British Museum

78. Transport cedrów. Fragment reliefu z pałacu Sargona II w Dur-Szarrukin. Koniec VIII w. p.n.e. Alabaster. Paryż, Luwr

79. Uczta Assurbanipala. Fragment reliefu z pałacu Assurba­nipala w Niniwie. Pół. VII w. p.n.e. Alabaster. Londyn, British Museum

60. Poskromienie lwa i libacja. Fragment reliefu z pałacu Assurbanipala w Niniwie. Pół. VII w. p.n.e. Alabaster. Londyn, British Museum

81. Polowanie na lwy. Fragment reliefu z pałacu Assurbani­pala w Niniwie. Poi. VII w. p.n.e. Alabaster. Londyn, Bri­tish Museum

82. „Polowanie" na lwa wypuszczonego z klatki. Fragment reliefu z pałacu Assurbanipala w Niniwie. Pół. VII w. p.n.e. Alabaster. Londyn, British Museum

83. Śmiertelnie ranny lew. Fragment reliofu z pałacu Assur­banipala w Niniwie. Pół. VII w. p.n.e. Alabaster. Londyn, British Museum

84. Bitwa z Elamitami. Fragment reliefu z pałacu Assurbani­pala w Niniwie. Poi. VII w. p.n.e. Alabaster. Londyn, Bri­tish Museum

85. Brama Isztar w Babilonie. 1. po!. VI w. p.n.e. Rekonstruk­cja. Berlin, Staatliche Museen

86. Bóg Nergal z Cerberem. Relief z Halry. II w. n.e. Wapień, Bagdad, Iraq Museum

290

Spis treści

OD AUTORKI ............. 5

I. KRAJ MIĘDZY DWIEMA RZEKAMI ........ 9

Archeologia ............ 10

Od neolitu do upadku Babilonu ...... 19

Pismo i myśl ........... 56

Bogowie Międzyrzecza ......... 68

II. SZTUKA ARCHAICZNA .......... 79

Przed potopem ........... 80

Sumerowie budują świajynie ....... 91

Rzeźba Sumeru ........... 110

lii. SZTUKA ZJEDNOCZONEJ MEZOPOTAMII ...... 133

Władcy czterech stron świata ....... 134

Renesans sumeryjski ......... 151

Czasy Hammurabiego ......... 169

Ludzie z gór ........... 183

IV. SZTUKA MONARCHII ŚWIATOWYCH ....... 199

Asyria wchodzi w świat ......... 200

Pod władza Assura .......... 217

Przed uczta Baitazara ......... 262

Co byto potem? ........... 271

ZESTAWIENIE CHRONOLOGICZNE ....... 279

BIBLIOGRAFIA. ........... 284

SPIS ILUSTRACJI ........... 286

---