Ewidencja kosztów w układzie rodzajowym oraz według miejsc powstawania, księgowania związane z zamknięciem kont wynikowych na koniec roku, ustalenie wyniku metodą porównawczą i kalkulacyjną

Przykład nr 1

Księgowania w jednostce produkcyjnej prowadzącej ewidencję i rozliczanie kosztów na
kontach zespołu 4 i równocześnie na kontach zespołu 5

I. Założenia:

1. Jednostka produkcyjna w ciągu 2004 roku:  

1)  poniosła następujące koszty:
a) koszty według rodzajów:	69.500 zł,
- amortyzacja:        - zużycie materiałów i energii:        - usługi obce:        - podatki i opłaty:        - wynagrodzenia:        - ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia:        - pozostałe koszty rodzajowe:	10.000 zł, 15.000 zł, 20.000 zł, 5.000 zł, 8.000 zł, 4.500 zł, 7.000 zł,
b) poniesione koszty rodzajowe w kwocie 69.500 zł dotyczą:
- kosztów działalności podstawowej - produkcyjnej:      - kosztów sprzedaży:      - kosztów zarządu:	50.000 zł, 8.000 zł, 11.500 zł,
c) pozostałe koszty operacyjne:	28.000 zł,
d) koszty finansowe:	9.500 zł,
2) wyprodukowała 1.000 szt. wyrobów, których wartość według planowanego kosztu wytworzenia (60 zł/szt.) wynosi:	60.000 zł,
3) sprzedała 800 szt. wyrobów, których wartość według planowanego kosztu wytworzenia (60 zł/szt.) wynosi:	48.000 zł,
4) uzyskała przychody:
a) ze sprzedaży wyrobów (opodatkowane 22% VAT):     b) pozostałe przychody operacyjne:     c) przychody finansowe:	80.000 zł, 32.000 zł, 10.000 zł.

2. Salda kont zespołu 6:
 

Treść	Stan na początek okresu sprawozdawczego (w zł)		Stan na koniec okresu sprawozdawczego (w zł)
	Wn	Ma	Wn	Ma
Konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty"	3.000 (50 szt.)		15.000 (250 szt.)
Konto 62 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów"		500		2.503
Wartość bilansowa zapasów	2.500		12.497
Zmiana stanu produktów	zwiększenie 9.997

3. W jednostce ustala się koszt własny sprzedanych produktów, w związku z czym  koszty sprzedaży i zarządu wlicza się do kosztu sprzedanych produktów, przenosząc je z konta 52 i 55 na konto 70-1 "Koszt własny sprzedanych produktów".

4. Jeśli koszt własny sprzedanych towarów jest potrzebny dla potrzeb analizy, to można go ustalać pozaksięgowo, nie komplikując zapisów księgowych.

II. Dekretacja:
 

1. Zaksięgowanie kosztów rodzajowych:	69.500 zł
- Wn konto 40 "Koszty według rodzajów",       - Ma konta zespołu 0, 1, 2, 3, 8.
2. Równolegle do poz. 1 zarachowanie kosztów rodzajowych na odpowiednie konta zespołu 5:
a) koszty działalności podstawowej - produkcyjnej:	50.000 zł
- Wn konto 50 "Koszty działalności podstawowej - produkcyjnej",
b) koszty sprzedaży:	8.000 zł
- Wn konto 52 "Koszty sprzedaży",
c) koszty zarządu:	11.500 zł
- Wn konto 55 "Koszty zarządu",
d) ogółem koszty rodzajowe:	69.500 zł
- Ma konto 49 "Rozliczenie kosztów".
3. Zaksięgowanie w ciągu roku:
a) pozostałych kosztów operacyjnych:	28.000 zł
- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",       - Ma konta zespołu 0, 1, 2, 3, 6,
b) pozostałych przychodów operacyjnych:	32.000 zł
- Wn konto zespołu 0, 1, 2, 3,       - Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne",
c) kosztów finansowych:	9.500 zł
- Wn konto 75-1 "Koszty finansowe",       - Ma konto zespołu 0, 1, 2, 3,
d) przychodów finansowych:	10.000 zł
- Wn konta zespołu 0, 1, 2,       - Ma konto 75-0 "Przychody finansowe".
4. Przeksięgowanie kosztu wytworzenia wyrobów gotowych:	50.000 zł
- Wn konto 58 "Rozliczenie kosztów działalności",       - Ma konto 50 "Koszty działalności podstawowej - produkcyjnej".
5. Przyjęcie wyrobów z produkcji do magazynu:	60.000 zł
- Wn konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty",       - Ma konto 58 "Rozliczenie kosztów działalności".
6. Ustalenie i przeksięgowanie odchyleń od cen ewidencyjnych produktów, przypadających na wyroby wyprodukowane i przyjęte z produkcji do magazynu - saldo kredytowe konta 58: (60.000 zł - 50.000 zł) =	10.000 zł
- Wn konto 58 "Rozliczenie kosztów działalności",       - Ma konto 62 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów".
7. Faktura VAT za sprzedane wyroby:
a) należność ogółem od odbiorcy:	97.600 zł
- Wn konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami",
b) podatek należny, według stawki 22%:	17.600 zł
- Ma konto 22 "Rozrachunki z urzędem skarbowym         z tytułu VAT należnego",
c) wartość netto sprzedanych wyrobów:	80.000 zł
- Ma konto 70-0 "Sprzedaż produktów".
8. Rozchód sprzedanych wyrobów w cenach ewidencyjnych:	48.000 zł
- Wn konto 70-1 "Koszt własny sprzedanych produktów",       - Ma konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty".
9. Ustalenie i przeksięgowanie odchyleń od cen ewidencyjnych w części przypadającej na produkty sprzedane, za pomocą Wop:
a) obliczenie wskaźnika odchyleń przeciętnych:        Wop = (O x 100) : (Rk + S)        Wop = (500 + 10.000 x 100) : (15.000 + 48.000)        Wop = 16,66%,
b) obliczenie odchyleń przypadających na sprzedane produkty        - według następującej formuły:         Os = (S x Wop) : 100        Os = (48.000 x 16,66%)        Os = 7.997 zł	7.997 zł
- Wn konto 62 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów",       - Ma konto 70-1 "Koszt własny sprzedanych produktów".
10. Przeksięgowanie na koszt sprzedaży wyrobów:
a) kosztów ogólnozakładowych:	11.500 zł
- Ma konto 55 "Koszty zarządu",
b) kosztów sprzedaży:	8.000 zł
- Ma konto 52 "Koszty sprzedaży",
c) razem koszty (pozycja 10a + 10b):	19.500 zł
- Wn konto 70-1 "Koszt własny sprzedanych produktów".

A. Zamknięcie roku w sytuacji gdy jednostka sporządza rachunek zysków i strat w wersji porównawczej

11. W końcu roku dokonano przeniesienia:

a) kosztów według rodzajów:	69.500 zł
- Wn konto 86 "Wynik finansowy",       - Ma konto 40 "Koszty według rodzajów",
b) kosztu własnego sprzedanych produktów:        (48.000 zł + 19.500 zł - 7.997 zł) =	59.503 zł
- Wn konto 49 "Rozliczenie kosztów",       - Ma konto 70-1 "Koszt własny sprzedanych produktów",
c) przychodów ze sprzedaży:	80.000 zł
- Wn konto 70-0 "Sprzedaż produktów",       - Ma konto 86 "Wynik finansowy",
d) pozostałych przychodów operacyjnych:	32.000 zł
- Wn konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne",       - Ma konto 86 "Wynik finansowy",
e) pozostałych kosztów operacyjnych:	28.000 zł
- Wn konto 86 "Wynik finansowy",       - Ma konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",
f) przychodów finansowych:	10.000 zł
- Wn konto 75-0 "Przychody finansowe",       - Ma konto 86 "Wynik finansowy",
g) kosztów finansowych:	9.500 zł
- Wn konto 86 "Wynik finansowy",       - Ma konto 75-1 "Koszty finansowe",
h) ustalenie i przeksięgowanie zmiany stanu produktów (saldo konta 49):        (69.500 zł - 59.503 zł) =	9.997 zł
- Wn konto 49 "Rozliczenie kosztów",       - Ma konto 86 "Wynik finansowy".

B. Zamknięcie roku w sytuacji gdy jednostka sporządza rachunek zysków i strat w wersji kalkulacyjnej

11. W końcu roku dokonano przeniesienia:

a) kosztów według rodzajów:	69.500 zł
- Wnkonto 49 "Rozliczenie kosztów",       - Ma konto 40 "Koszty według rodzajów",
b) przeksięgowanie kosztu własnego sprzedanych produktów:        (48.000 zł + 8.000 zł + 11.500 zł - 7.997 zł) =	59.503 zł
- Wn konto 86 "Wynik finansowy",       - Ma konto 70-1 "Koszt własny sprzedanych produktów",
c) przychodów ze sprzedaży:	80.000 zł
- Wn konto 70-0 "Sprzedaż produktów",       - Ma konto 86 "Wynik finansowy",
d) pozostałych przychodów operacyjnych:	32.000 zł
- Wn konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne",       - Ma konto 86 "Wynik finansowy",
e) pozostałych kosztów operacyjnych:	28.000 zł
- Wn konto 86 "Wynik finansowy",       - Ma konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",
f) przychodów finansowych:	10.000 zł
- Wn konto 75-0 "Przychody finansowe",       - Makonto 86 "Wynik finansowy",
g) kosztów finansowych:	9.500 zł
- Wnkonto 86 "Wynik finansowy",       - Ma konto 75-1 "Koszty finansowe".

III. Księgowania:

A. Zapisy w księgach jednostki sporządzającej  rachunek zysków i strat w wersji porównawczej:

B. Zapisy w księgach jednostki sporządzającej  rachunek zysków i strat w wersji kalkulacyjnej

Przykład nr 2 Księgowania w jednostce usługowej prowadzącej ewidencję wyłącznie na kontach zespołu 4

1. Jednostka usługowa w ciągu 2004 roku:
 

1) poniosła następujące koszty:
a) koszty rodzajowe
- amortyzacja:       - zużycie materiałów i energii:       - usługi obce:       - podatki i opłaty:       - wynagrodzenia:       - ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia:       - pozostałe koszty rodzajowe:       - razem:	1.000 zł, 1.500 zł, 2.000 zł, 500 zł, 800 zł, 450 zł, 100 zł, 6.350 zł,
b) koszty finansowe:	500 zł,
2) uzyskała przychody:
a) ze sprzedaży usług:	7.000 zł,
b) przychody finansowe:	600 zł.

II. Dekretacja:
 

1. Zaksięgowanie kosztów rodzajowych:	6.350 zł
- Wn konto 40 "Koszty według rodzajów",       - Ma konta zespołu 0, 1, 2, 3, 8.
2. Zaksięgowanie w ciągu roku:
a) kosztów finansowych:	500 zł
- Wn konto 75-1 "Koszty finansowe",       - Ma konto zespołu 0, 1, 2, 3,
b) przychodów finansowych:	600 zł
- Wn konta zespołu 0, 1, 2,       - Ma konto 75-0 "Przychody finansowe".
3. Faktura VAT za sprzedane usługi:
a) należność ogółem od odbiorcy:	8.540 zł
- Wn konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami",
b) podatek należny, według stawki 22%:	1.540 zł
- Ma konto 22 "Rozrachunki z urzędem skarbowym         z tytułu VAT należnego",
c) wartość netto sprzedanych wyrobów:	7.000 zł
- Ma konto 70-0 "Sprzedaż usług".
4. W końcu roku dokonano przeniesienia:
a) kosztów według rodzajów:	6.350 zł
- Wn konto 86 "Wynik finansowy",       - Ma konto 40 "Koszty według rodzajów",
b) przychodów ze sprzedaży:	7.000 zł
- Wn konto 70-0 "Sprzedaż usług",       - Ma konto 86 "Wynik finansowy",
c) przychodów finansowych:	600 zł
- Wn konto 75-0 "Przychody finansowe",       - Ma konto 86 "Wynik finansowy",
d) kosztów finansowych:	500 zł
- Wn konto 86 "Wynik finansowy",       - Ma konto 75-1 "Koszty finansowe".

III. Księgowania:

Przykład nr 3 Księgowania w jednostce produkcyjnej prowadzącej ewidencję wyłącznie na kontach zespołu 5

I. Założenia:

1. Jednostka produkcyjna w ciągu 2004 roku:
 

1) poniosła następujące koszty:
a) dotyczące produkcji podstawowej:	20.000 zł,
b) zarządu:	5.000 zł,
c) pozostałe koszty operacyjne:	300 zł,
2) uzyskała przychody:
a) ze sprzedaży produktów:	22.000 zł,
b) pozostałe przychody operacyjne:	500 zł.
2. W jednostce ustala się koszt własny sprzedanych produktów, w związku z czym  koszty zarządu wlicza się do kosztu sprzedanych produktów, przenosząc je z konta 55 na konto 70-1 "Koszt własny sprzedanych produktów".
3. Produkty gotowe są objęte ewidencją w toku składowania - po rzeczywistym koszcie wytworzenia.
4. Saldo konta 60 "Produkty gotowe i półprodukty" wyniosło:
- stan na początek okresu sprawozdawczego:        - stan na koniec okresu sprawozdawczego:	200 zł, 0 zł.

II. Dekretacja:

1. Zaksięgowanie poniesionych kosztów dotyczących produkcji podstawowej:	20.000 zł
- Wn konto 50 "Koszty działalności podstawowej - produkcyjnej",       - Ma konta zespołów 0, 1, 2, 3, 8.
2. Księgowanie kosztów zarządu:	5.000 zł
- Wn konto 55 "Koszty zarządu",       - Ma konta zespołów 0, 1, 2, 3, 8.
3. Księgowanie w ciągu roku:
a) pozostałych kosztów operacyjnych:	300 zł
- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",       - Ma konta zespołów 0, 1, 2, 3, 6,
b) pozostałych przychodów operacyjnych:	500 zł
- Wn konta zespołów 0, 1, 2, 3,       - Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne".
4. Przyjęcie wyrobów z produkcji do magazynu:	20.000 zł
- Wn konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty",       - Ma konto 50 "Koszty działalności podstawowej - produkcyjnej".
5. Faktura VAT za sprzedane wyroby:
a) należność ogółem od odbiorcy:	26.840 zł
- Wn konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami",
b) podatek należny, według stawki 22%:	4.840 zł
- Ma konto 22 "Rozrachunki z urzędem skarbowym         z tytułu VAT należnego",
c) wartość netto sprzedanych wyrobów:	22.000 zł
- Ma konto 70-0 "Sprzedaż produktów".
6. Przeksięgowanie kosztu sprzedanych wyrobów:	20.200 zł
- Wn konto 70-1 "Koszt własny sprzedanych produktów",       - Ma konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty".
7. Rozliczenie kosztów zarządu:	5.000 zł
- Wn konto 70-1 "Koszt własny sprzedanych produktów",       - Ma konto 55 "Koszty zarządu".
8. W końcu roku dokonano przeniesienia:
a) kosztu  sprzedanych wyrobów:	25.200 zł
- Wn konto 86 "Wynik finansowy",       - Ma konto 70-1 "Koszt własny sprzedanych produktów",
b) przychodów ze sprzedaży:	22.000 zł
- Wn konto 70-0 "Sprzedaż produktów",       - Ma konto 86 "Wynik finansowy",
c) pozostałych przychodów operacyjnych:	500 zł
- Wn konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne",       - Ma konto 86 "Wynik finansowy",
d) pozostałych kosztów operacyjnych:	300 zł
- Wnkonto 86 "Wynik finansowy",       - Ma konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne".

III. Księgowania:

Zamknięty krąg kosztów i zmiana stanu produktów

Jak wiadomo koszt wytworzenia produktów rozlicza się na:

• produkty sprzedane oraz

• na zapasy produktów objętych ewidencją podczas składowania ich w magazynach.

Koszt wytworzenia obejmuje również koszty rozliczane w czasie, będące przedmiotem aktywowania. A zatem koszty proste poniesione w okresie sprawozdawczym są korygowane o wielkość kosztów przypadających na przyszłe okresy sprawozdawcze oraz zmianę stanu produktów pozostających na dzień bilansowy jako zapasy wyrobów gotowych lub produktów w toku produkcji. Na dzień bilansowy na zmianę stanu produktów ma wpływ również różnica między stanem (zapasem) produktów ustalonym według kosztów wytworzenia i kosztami będącymi przedmiotem aktywowania na początek okresu sprawozdawczego a stanem na koniec tego okresu. W praktyce uwidacznia się to w różnicy między sumą sald kont zespołu 6 na początek roku obrotowego, a stanem wynikającym z zapisów na tych kontach na koniec tego roku (stany kont zespołu 6 wynikające z rozliczenia kosztów działalności operacyjnej). Saldo to wynikające z zapisów na kontach zespołu 6 powinno być na koniec okresu sprawozdawczego - na dzień bilansowy równe wielkości salda na koncie 49 "Rozliczenie kosztów", które to saldo może być:

1) kredytowe, które wyraża zwiększenie stanu produktów - jeżeli salda tych kont na początek roku są mniejsze od sald na koniec roku,

2) debetowe, które wyraża zmniejszenie stanu produktów - jeżeli salda tych kont na początek roku są większe od sald na koniec roku.

A zatem, wyliczona w wyniku porównania stanów (sald) kont zespołu 6 różnica musi w każdym przypadku być równa saldu wynikającemu z zapisów księgowych na koncie 49 "Rozliczenie kosztów". Zapisy bowiem na tym koncie oraz dotyczące produktów operacje na kontach zespołu 5, 6 i 7, obejmujące koszty wytworzenia, a także koszty rozliczane w czasie tworzą tzw. krąg zamknięty kosztów.

Księgowanie zatem operacji powodujących wyjście kosztów z tego kręgu (np. niedobór produktów) lub wejście do tego kręgu (np. nadwyżka produktów ujawniona w wyniku inwentaryzacji) powodują zmiany stanu produktów - ich zmniejszenie lub zwiększenie. Przykładowe zmiany stanu produktów, spowodowane ujawnieniem - podczas inwentaryzacji w drodze spisu z natury - niedoboru lub nadwyżki produktów ilustruje schemat nr 1.

Schemat Nr 1

Zmiany stanu produktów spowodowane ich niedoborem lub nadwyżką

W celu sprawdzenia zgodności zapisów w zamkniętym kręgu kosztów sprawdza się prawidłowość salda wynikającego z zapisów na koncie 49 "Rozliczenie kosztów" na dzień bilansowy. W tym celu przyjmuje się stany kont zespołu 6 (wynikające z rozliczenia kosztów działalności operacyjnej), ustalane na dzień bilansowy - B.Z. i porównuje je ze stanami tych kont z bilansu otwarcia - B.O. Różnica wynikająca z porównania tych stanów wyraża saldo (debetowe lub kredytowe) konta 49 "Rozliczenie kosztów". Przyjmując przykładowe dane liczbowe wynikające z zapisów na kontach zespołu 6, na początek i na koniec roku obrotowego, sprawdzamy saldo konta 49 "Rozliczenie kosztów": 

1) stany (salda) z bilansu otwarcia (B.O.):
a) konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty" (saldo debetowe):	(+) 17.000 zł,
b) konto 62 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów"        (saldo kredytowe):	(-) 3.400 zł,
c) konto 64 "Rozliczenia międzyokresowe kosztów" (saldo debetowe):	(+)   2.400 zł,
d) razem (17.000 - 3.400 + 2.400):	(=) 16.000 zł;
2) stany (saldo) do bilansu zamknięcia (B.Z.):
a) konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty" (saldo debetowe):	(+) 20.000 zł,
b) konto 62 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów"        (saldo kredytowe):	(-) 6.000 zł,
c) razem: (20.000 - 6.000)	(=) 14.000 zł.

Stan końcowy (B.Z.) - w tym przypadku 14.000 zł - jest mniejszy od stanu początkowego (B.O.), tj. od kwoty 16.000 zł. Oznacza to zmniejszenie stanu produktów o 2.000 zł (16.000 - 14.000) i saldo debetowe w tej wysokości konta 49 "Rozliczenie kosztów". Wyliczone w ten sposób saldo sprawdza się z saldem wynikającym z zapisów na koncie 49.

Po stwierdzeniu zgodności tak ustalonej zmiany stanu produktów, tzn. gdy saldo konta 49 jest zgodne z kwotą obliczoną jako różnica między stanem produktów wynikającym z zapisów na kontach zespołu 6 na koniec roku a stanem na początek roku, przeksięgowuje się je na wynik finansowy. Ewidencję zmian stanu produktów - w uproszczeniu - na przykładzie liczbowym ilustruje przykład nr 1. 

Przykład 4 Ewidencja zmian stanu produktów 1. Różne koszty proste poniesione w zakładzie wytwarzającym produkty:  10.000 zł       - Wn konto 40 "Koszty według rodzajów",       - Ma różne konta zespołów: 0, 1, 2, 3 i 8. 2. Koszty produkcji przypadające na bieżący okres sprawozdawczy (zapisy równoległe do poz. 1 lub po zakończeniu każdego miesiąca):  10.000 zł       - Wn konto 50 "Koszty działalności podstawowej - produkcyjnej",       - Ma konto 49 "Rozliczenie kosztów". 3. Przyjęcie wyrobów gotowych z produkcji do magazynu (dla uproszczenia pominięto konto 58 "Rozliczenie kosztów działalności" oraz aktywowanie kosztów przypadających na przyszłe okresy):  10.000 zł       - Wn konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty",       - Ma konto 50 "Koszty działalności podstawowej - produkcyjnej", 4. Rozchód sprzedanych wyrobów gotowych:  6.000 zł       - Wn konto 70-1 "Koszt sprzedanych produktów",       - Ma konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty". 5. Przesunięcie wyrobów gotowych z własnej produkcji do placówki handlowej - celem odprzedaży jako towarów (za pośrednictwem kont: 79-0 i 79-1) dla uproszczenia pominięto odchylenia od cen ewidencyjnych produktów i towarów:  3.000 zł    a) uznanie magazynu wyrobów gotowych:       - Wn konto 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych",       - Ma konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty";    b) obciążenie placówki handlowej (równolegle do poz. 5a):       - Wn konto 33 "Towary",       - Ma konto 79-0 "Obroty wewnętrzne". 6. Przeksięgowanie kosztu sprzedanych produktów na koniec okresu sprawozdawczego (na dzień bilansowy):  6.000 zł       - Wn konto 49 "Rozliczenie kosztów",       - Ma konto 70-1 "Koszt sprzedanych produktów". 7. Przeksięgowanie kosztu obrotów wewnętrznych na dzień bilansowy:  3.000 zł       - Wn konto 49 "Rozliczenie kosztów",       - Ma konto 79-1 "Koszt obrotów wewnętrznych". 8. Ustalenie i przeksięgowanie salda konta 49 "Rozliczenie kosztów" na dzień bilansowy, które w tym przypadku występuje po stronie Ma, jako zwiększenie stanu produktów, i wynosi:  1.000 zł       - Wn konto 49 "Rozliczenie kosztów",       - Ma konto 86 "Wynik finansowy". 9. Przeksięgowanie kosztów według rodzajów na dzień bilansowy:  10.000 zł       - Wn konto 86 "Wynik finansowy",       - Ma konto 40 "Koszty według rodzajów". 10. Przeksięgowanie obrotów wewnętrznych na dzień bilansowy:  3.000 zł       - Wn konto 79-0 "Obroty wewnętrzne",       - Ma konto 86 "Wynik finansowy".

II. Księgowanie poszczególnych operacji z przykładu nr 1 na schemacie nr 2

Schemat Nr 2

III. Objaśnienia dodatkowe do schematu nr 2

1. Saldo debetowe konta 60 "Produkty gotowe i półprodukty" w kwocie 1.000 zł = (10.000 zł - 9.000 zł) równa się saldu konta 49 "Rozliczenie kosztów" pod poz. 8. Saldo to - 1.000 zł i obroty wewnętrzne 3.000 zł według kosztów wytworzenia korygują koszty z poz. 9 (10.000 zł) do poziomu kosztów związanych z przychodami (10.000 zł - 1.000 zł - 3.000 zł) = 6.000 zł. W tym przypadku kwoty 1.000 zł i 3.000 zł (razem 4.000 zł) - na schemacie pozycje  8 i 10 - zostaną wykazane w rachunku zysków i strat sporządzonym według wariantu porównawczego jako: 

- zmiana stanu produktów (zwiększenie - wartość dodatnia):	1.000 zł,
- koszty wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki jako saldo konta obroty wewnętrzne:	3.000 zł.

2. Dla uproszczenia w przykładzie nr 1 i na schemacie nr 2 pominięto rozliczenia międzyokresowe kosztów działalności operacyjnej, wynikające z zapisów na koncie 64, które w razie wystąpienia należy uwzględnić w ustalaniu zmian stanu produktów (wyjścia z zamkniętego kręgu kosztów i wejścia do tego kręgu).

WYNIK FINANSOWY

ZADANIE 1

W spółce „Elmo” salda wybranych kont na 1 grudnia kształtowały się następująco:

40 - koszty według rodzajów - 3200zł

771 - straty nadzwyczajne - 30 zł

490 - rozliczenie kosztów rodzajowych - 3200zł

500 - koszty działalności podstawowej - produkcyjnej - 1960zł

555 - koszty ogólnego zarządu - 200zł

521 - koszty wydziałowe - 340zł

551 - koszty sprzedaży - 25zł

640 - rozliczenia między-okresowe kosztów (koszty zakupu) - 240zł

310 - materiały - 150 zł

770 - zyski nadzwyczajne - 20 zł

Operacje gospodarcze które wystąpiły w grudniu:

Lp.	Data	Nr dowodu	Treść operacji	Kwota (zł)
1.	15.12	Fa 85	Wystawiono fakturę za sprzedane usługi wartość usługi podatek VAT razem	4 500 315 4 815
2.	16.12	PK 24	Komisja inwentaryzacyjna ujawniła niedobór materiałów	20
3.	17.12	PK 25	W wyniku postępowania wyjaśniającego ustalono przyczyny niedoboru kradzież materiałów wina magazyniera, który nie wyraził zgody na pokrycie niedoboru, sprawę skierowano do sądu wina magazyniera, który wyraził zgodę na pokrycie niedoboru	20 7 3
4.	20.12	WB 93	Zgodnie z wyciągiem bankowym przekazano kary umowne opłacono koszty postępowania spornego wpłynęły dywidendy od podziału zysku jednostek, w który zainwestowano własny kapitał	80 2 300
5.	22.12	PK 26	Odpisy aktualizujące z tyt. Przewidywanej straty na operacjach finansowych	50
6.	28.12	PK 27	Rozliczono koszty zakupu obciążające: działalność podstawową administrację	100 40
7.	28.12	WB 94	Zaliczkowy przelew podatku dochodowego od osób prawnych	200
8.	31.12	PK 28	Na koniec roku przeksięgowano koszty wydziałowe koszt wytworzenia usług koszty ogólnego zarządu koszty sprzedaży

Należy:

1. Otworzyć konta i nanieść salda początkowe

2. zaksięgować operacje gospodarcze

3. ustalić wynik finansowy przyjmując wariant porównawczy rachunku zysków i strat

4. ustalić wynik finansowy według zasady kalkulacyjnego rachunku zysków i strat

5. zamknąć konta

Część II

Na podstawie danych z pierwszej części zadania otworzyć konta na 1 stycznia następnego roku oraz zaksięgować operacje związane z rozliczeniem wyniku finansowego. Sprawozdanie finansowe zostało zatwierdzone i podjęto decyzję o podziale zysku. Operacje gospodarcze do zaksięgowania (PK):

1. Przeniesiono wynik finansowy ...............;

2. Wyrównanie odpisów na podatek dochodowy od osób prawnych - 300zł;

3. Utworzono kapitał zapasowy z zysku - 800zł;

4. zwiększono kapitał rezerwowy - 150zł;

5. Odpisano część zysku na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych - 250zł;

6. Przeznaczono część zysku na wypłatę dywidend - 200zł.

ROZWIĄZANIE

40 - koszty według rodzajów
(X) 3 200	3 200 (9a)

771 - straty nadzwyczajne
(X) 30 (3a) 10	40 (9)
40	40

490 - rozliczenie kosztów rodzajowych
(9b) 2 665 (9c) 535	3 200 (X)
3 200	3 200

500 - koszty działalności podstawowej - produkcyjnej
(X) 1 960 (6a) 100 (8a) 340	2 400 (8b)
2 400	2 400

555 - koszty ogólnego zarządu
(X) 200 (6b) 40	240 (8c)
240	240

521 - koszty wydziałowe
(X) 340	340 (8a)

551 - koszty sprzedaży
(X) 25	25 (8d)

640 - rozliczenia międzyokresowe kosztów (koszty zakupu)
(X) 240	140 (6a,b) 100 (Sk)
240	240

310 - materiały
(X) 150	20 (2) 130 (Sk)
150	150

771 - zyski nadzwyczajne
(9d) 20	20 (X)

200 - rozrachunki z odbiorcami
(1) 4 815	4 815 (Sk)

700 - sprzedaż produktów
(9a 4 500	4 500 (1)

220 - rozrachunki z tytułu VAT
(Sk) 315	315 (1)

242 - rozliczenie niedoborów i nadwyżek
(2) 20	10 (3a) 7 (3b) 3 (3c)
20	20

244 - należności dochodzone na drodze sądowej
(3b) 7	7 (Sk)

231 - Inne rozrachunki z pracownikami
(3c) 3	3 (Sk)

130 - rachunki bankowe
(4c) 300	80 (4a) 2 (4b) 200 (7)
300	282 18 (SkDt)
300	300

761 - pozostałe koszty operacyjne
(4a) 80 (4b) 2	82 (9f)
82

760 - pozostałe przychody operacyjne
(9g) 300	300 (4c)

290 - odpisy aktualizujące rozrachunki
(Sk) 50	50 (5)

751 - koszty finansowe
(5) 50	50 (9h)

870 - podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego
(7) 200	200 (9i)

701 - koszt sprzedanych produktów
(8b) 2 400 (8c) 240 (8d) 25	2 665 (9b)
2 665	2 665

Ustalanie wyniku finansowego metodą porównawczą rachunku zysków i strat

860 - wynik finansowy
(9a) 3 200 (9f) 82 (9h) 50 (9i) 200 (9j) 40	535 (9c) 20 (9d) 4 500 (9e) 300 (9g)
3 572 (Sk) 1 783	5 355

Ustalanie wyniku finansowego metodą kalkulacyjną rachunku zysków i strat

(przeniesiono obroty tych kont, które wymagają specyficznych księgowań w wariancie kalkulacyjnym)

40 - koszty według rodzajów
(X) 3 200	3 200 (9a)

490 - rozliczenie kosztów rodzajowych
(9a) 3 200	3 200 (X)

500 - koszty działalności podstawowej produkcyjnej
(X) 2 400	2 400 (8b)

555 - koszty ogólnego zarządu
(X) 240	240 (8c)

551 - Koszty sprzedaży
(X) 25	25 (8d)

701 - koszt sprzedanych produktów
(8b) 2 400	2 400 (9b)

860 - wynik finansowy
(8c) 240 (8d) 25 (9b) 2 400 (9f) 82 (9h) 50 (9i) 200 (9j) 40	20 (9d) 4 500 (9e) 300 (9g)
3 037 (Sk) 1 783	4 820

640 - rozliczenia międzyokresowe kosztów (koszty zakupu)
(Sp) 100

310 - materiały
(Sp) 130

200 - rozrachunki z odbiorcami
(Sp) 4 815

220 - rozrachunki z tytułu VAT
	315 (Sp)

244 - należności dochodzone na drodze sądowej
(Sp) 7

231 - inne rozrachunki z pracownikami
(Sp) 3

130 - rachunki bankowe
(Sp) 18

290 - odpisy aktualizujące rozrachunki
	50 (Sp)

245 - inne rozrachunki
	200 (6)

820 - rozliczenie wyniku finansowego
(3) 800 (4) 150 (5) 250 (6) 200	1 783 (1)

221 - rozrachunki z tytułu innych podatków
	300 (2)

870 - podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego
(2) 300

850 - fundusze specjalne
	250 (5)

860 - wynik finansowy
(1) 1 783	1 783 Sp

811 - kapitał (fundusz) zapasowy
	800 (3)

812 - kapitał (fundusz) rezerwowy
	150 (4)

11

---