Z ustawy o finansach publicznych obowiązują art. 9, 11, 15, 18, 21, 23, 24, 26, 29, 30, 31, 34, 37, 38, 48, 51, 72, 73, 74, 86, 103, 104, 105, 109, 110, 111, 112, 114

1. Algorytmy obliczania subwencji i wszystko co się z tym wiąże,

Subwencja ogólna dla gmin składa się z części wyrównawczej oraz z części równoważącej.

1. wskaźniki dochodu gmin

• roczny wskaźnik dochodów podatkowych na 1 mieszkańca gminy

G = kwota dochodów podatkowych gminy uzyskana w roku poprzedzającym rok bazowy/Mg (liczba mieszkańców gminy)

• roczny wskaźnik dochodów na 1 mieszkańca dla wszystkich gmin

Gg = suma dochodów podatkowych wszystkich gmin uzyskana w roku poprzedzającym rok bazowy/liczba mieszkańców kraju

2. podział gmin ze względu na poziom wskaźnika G:

I	G <= 40%Gg
II	40% Gg< G < 75% Gg
III	75% Gg < G < 92% Gg

3. subwencja wyrównawcza

Sw = Kp + Ku

• kwota podstawowa - dla gmin, których G < 92% Gg

I	Kp = Mg * [99% (40%Gg - G) + 41,97%Gg]
II	Kp = Mg * [83% [75%Gg - G) + 12,92%Gg]
III	Kp = Mg * 76% (92%Gg - G)

• kwota uzupełniająca - dla gmin, gdzie gęstość zaludnienia (Zg) < średnia gęstość zaludnienia w kraju (Zk) i dochód podatkowy na 1 mieszkańca (G) < 150% średniego dochodu podatkowego na 1 mieszkańca kraju (Gg)

Ku = 0,17 * Gg * Mg * [(Zk-Zg)/Zk]

4. subwencja równoważąca = wpłaty gmin bogatszych [czyli takich, których G> 150% Gg] + Ku subwencji wyrównawczej

• wysokość wpłat - podział gmin:

I	150% Gg < G < 200% Gg
II	200% Gg < G < 300% Gg
III	G > = 300% Gg

• kwota wpłat (Kw) wg kategorii gmin:

I	Kw = Mg * 20% (G - 150% Gg)
II	Kw = Mg * [20% Gg + 25% (G - 200% Gg)]
III	Kw = Mg * [35% Gg + 30% (G - 300% Gg)]

W przypadku powiatów subwencja ogólna składa się z części wyrównawczej i z części równoważącej.

1. wskaźniki dochodu powiatów

• P - wskaźnik dochodów podatkowych na 1 mieszkańca powiatu

• Pp - wskaźnik dochodów podatkowych na 1 mieszkańca dla wszystkich powiatów

• subwencja wyrównawcza

Sw = Kp + Ku

• kwota podstawowa

Kp = Mp * 90% * R

Mp - liczba mieszkańców powiatu

R = (Pp - P)/Mp

• kwota uzupełniająca - dla powiatów, w których wskaźnik bezrobocia (B = bezrobocie w powiecie/bezrobocie w kraju) > 1,1

B =< 1,25	Ku = Mp * [(B - 1,10) * (10% Pp)]
1,25 < B = < 1,4	Ku = Mp * [(B - 1,25) * (25% Pp + 1,5% Pp)]
B > 1,4	Ku = Mp * [(b - 1,4) * (40% Pp + 5,25% Pp)]

2. subwencja równoważąca - wpłaty powiatów o P > 110% Pp

• wysokość wpłat:

1,2 Pp > P > 1,1 Pp	Kr = Mp * 80% (P - 110% Pp)
1,2 Pp < P < 1,25 Pp	Kr = Mp * [8% Pp + 95%(P - 120% Pp)]
P > 1,25 Pp	Kr = Mp * [ 12,57% Pp + 98% (P - 125%Pp)]

Subwencja ogólna dla województw składa się z części wyrównawczej i części regionalnej.

1. wskaźniki dochodu województwa

W - wskaźnik dochodów podatkowych na 1 mieszkańca województwa

Ww - wskaźnik dochodów podatkowych na 1 mieszkańca wszystkich województw

2. subwencja wyrównawcza

Sw = Kp + Ku

• kwota podstawowa

Kp = Mw * 72% (Ww - W)

• kwota uzupełniająca - dla województwa, w którym liczba mieszkańców (Mw) < 3 mln. Osób

Ku = przeliczeniowa liczba mieszkańców * 9% Ww

Liczba mieszkańców	Przeliczeniowa liczba mieszkańców
Mw < 2 mln	2 mln Mw + 50% Mw powyżej 1 mln
2 mln < Mw < 2,5 mln	2,5 mln Mw + 50% Mw powyżej 2 mln
2,5 mln < Mw < 3 lmn	2,75 mln Mw + 50% Mw powyżej 2,5 mln

3. subwencja regionalna - wpłaty województw, których wskaźnik W > 110%Ww

• kwota wpłaty:

1,1 Ww < W < 1,7 Ww	Kw = Mw * 80% (W - 110% Ww)
W > 1,7 Ww	Kw = Mw * [48% Ww + 95%(W - 170%Ww)]

2. Udziały dochodów gminy w podatkach PIT i CIT,

1. Wpływy z podatku od dochodów od osób fizycznych (PIT) w wysokości 39,34% (25,6 mld zł w 2007 roku)

2. Wpływy z podatku od dochodów od osób prawnych (CIT) w wysokości 6,71% (7,6 mld zł w 2007 roku)

3. Dochody budżetu państwa (deficyt i dochody - wartości % i w zł)

Dochody budżetu państwa stanowią (zgodnie z ustawą o finansach publicznych):

1. daniny publiczne, do których zalicza się podatki oraz inne świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych wynika z odrębnych ustaw;

2. pozostałe dochody uzyskiwane przez jednostki sektora finansów publicznych, do których zalicza się:

1. opłaty

2. dochody z mienia, w szczególności z najmu oraz z dzierżawy i innych umów o podobnym charakterze oraz dywidendy od wniesionego kapitału

3. dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw, niestanowiące przychodów w rozumieniu ust. 1 pkt 3 lit. a i b, oraz dochody ze świadczenia usług

4. spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej

5. inne dochody uzyskane na podstawie odrębnych przepisów, o ile są pobierane przez organy finansowane z dochodów publicznych lub przez podległe albo nadzorowane przez te organy jednostki, o których mowa w art. 5 pkt 1 i 2.

Głównym źródłem dochodów budżetu państwa są podatki, zysk NBP, zysk przedsiębiorstw państwowych oraz z jednoosobowych spółek skarbu państwa. Dochody budżetu państwa dzielą się na dochody podatkowe (90% udziału w strukturze dochodów budżetu państwa w okresie 1995-2004) oraz niepodatkowe (10%).

Wydatki budżetu państwa dzielą się na 3 grupy (wg ustawy o finansach publicznych):

• wydatki bieżące - związane z funkcjonowaniem sfery budżetowej, są to innymi słowy koszty funkcjonowania państwa, związane z finansowaniem sektora publicznego oraz ze świadczeniami usług publicznych i społecznych; zalicza się do nich dotacje i subwencje dla jednostek samorządu terytorialnego oraz dla jednostek prowadzących działalność gospodarczą - zarówno publicznych, jak i prywatnych.

• wydatki związane z obsługą długu skarbu państwa - obejmują wydatki związane z oprocentowaniem i dyskontem skarbowych papierów wartościowych, z oprocentowaniem zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz wydatki związane z udzielonymi przez skarb państwa poręczeniami i gwarancjami.

• wydatki majątkowe - dotyczą inwestycji realizowanych w państwowych jednostkach budżetowych; związane są z dotacjami celowymi na finansowanie kosztów realizacji inwestycji w jednostkach samorządu terytorialnego lub w przedsiębiorstwach państwowych.

Wyszczególnienie - 2008 rok	Dochody	Wydatki	Deficyt
Ogółem (w tys. złotych)	281 892 096	308 982 737	-27 090 641

4. Dofinansowanie do ubezpieczeń rolniczych

Fundusz Emerytalno - Rentowy - publiczny fundusz celowy: 95% jego wydatków dofinansowywane jest z budżetu państwa, czyli ok. 16 mld zł rocznie.

Fundusz Emerytalno - Rentowy przeznaczany jest na finansowanie:

• emerytur rolniczych oraz rolniczych rent inwalidzkich i rodzinnych,

• dodatków do wyżej wymienionych emerytur i rent (np. dodatek pielęgnacyjny, dodatek dla sieroty zupełnej),

• świadczeń wypłacanych kombatantom (renty kombatanckie, dodatki kombatanckie, ryczałty energetyczne),

• zasiłków pogrzebowych,

• składek na ubezpieczenie zdrowotne.

5. Zadania własne jednostek samorządu terytorialnego,

Zadania własne gminy:

• Ład przestrzenny, gospodarka terenowa i ochrona środowiska

• Drogi gminne, ulice, mosty, place oraz organizacja ruchu drogowego

• Wodociągi oraz zaopatrzenie w wodę, kanalizacją, usuwanie śmieci komunalnych, utylizację odpadów komunalnych, zaopatrzenie w energię elektryczną i cieplną

• Lokalny transport zbiorowy

• Ochrona zdrowia

• Pomoc społeczna w tym ośrodki i zakłady opiekuńcze

• Komunalne budownictwo mieszkaniowe

• Oświata, w tym przedszkola i szkoły podstawowe

• Kultura, w tym biblioteki komunalne i inne placówki upowszechniania kultury

• Kultura fizyczna, w tym tereny rekreacyjne i urządzenia sportowe

• Targowiska

• Itd.

Zadania własne powiatu mają charakter ponadgminny:

• Edukacja publiczna

• Promocja i ochrona zdrowia

• Pomoc społeczna

• Polityka prorodzinna

• Wspieranie osób niepełnosprawnych

• Transport zbiorowy i drogi publiczne

• Kultura i ochrona zabytków

• Kultura fizyczna i turystyka

• Geodezja, kartografia i kataster

• Gospodarka nieruchomościami

• Administracja architektoniczno-budowlana

• Gospodarka wodna

• Ochrona środowiska i przyrody

• Rolnictwo, leśnictwo, rybactwo śródlądowe

• Porządek publiczny i bezpieczeństwo obywateli

• Ochrona przeciwpożarowa

• Przeciwdziałanie bezrobociu

• Ochrona konsumenta

• Utrzymanie obiektów i urządzeń użyteczności publicznej

• Obronność

• Promocja powiatu

• Współpraca z organizacjami pozarządowymi

Zadania własne województwa mają charakter regionalny:

• Pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej mieszkańców, a także pielęgnowanie i rozwijanie tożsamości lokalnej

• Pobudzanie aktywności gospodarczej

• Zwiększanie konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa

• Zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń

• Kształtowanie i zachowanie ładu przestrzennego

• Edukacja publiczna, w tym szkolnictwo wyższe

• Promocja i ochrona zdrowia

• Kultura oraz ochrona zabytków

• Pomoc społeczna

• Polityka prorodzinna

• Modernizacja terenów wiejskich

• Zagospodarowanie przestrzenne

• Ochrona środowiska

• Gospodarka wodna

• Transport zbiorowy i drogi publiczne

• Kultura fizyczna i turystyka

• Ochrona praw konsumenta

• Obrona

• Bezpieczeństwo publiczne

• Przeciwdziałanie bezrobociu i aktywizacja regionalnego rynku pracy

6. Liczba gmin, pow. i woj. w Polsce,

2478 - liczba gmin

314 - liczba powiatów

65 - miasta na prawach powiatu

16 - liczba województw

7. Podatki lokalne i centralne (definicja podatku i opłaty, różnice między nimi)

System podatkowy - ogół podatków funkcjonujących w danym państwie w określonym czasie; służy realizacji celów gospodarczych i społecznych.

Geneza podatku:

• wytworzenie nadwyżki finansowej przez producentów i ich rodziny

• powstanie państwa, rozwój jego funkcji i klas społecznych, wzrost wydatków publicznych

• wydzielenie majątku państwowego z majątku królewskiego

Definicja: podatek - świadczenie pieniężne, powszechne, przymusowe, bezzwrotne, nieodpłatne, nakładane jednostronnie przez związek publicznoprawny (państwo, organizację samorządową) w celu sfinansowania potrzeb publicznych i społecznych.

Warto podkreślić, że tylko podatek jako świadczenie finansowe charakteryzuje się wszystkimi wymienionymi w jego definicji cechami - inne świadczenia, tj. opłaty, składki ubezpieczeniowe, ich nie mają. A zatem cechami podatku są:

• pieniężny charakter

• powszechność (podatki nakładane są w formie ustaw; przepisy podatkowe odnoszą się do ogółu podatników, jeżeli znajdą się oni w warunkach lub dokonają czynności objętych obowiązkiem zapłaty podatku)

• przymusowość (przepisy podatkowe określają obowiązek zapłaty podatku)

• bezzwrotność (podatek zapłacony nie podlega zwrotowi)

• nieodpłatność (podatnikowi z tytułu zapłacenia podatku nie przysługuje żadne kontrświadczenie ze strony związku publiczno-prawnego- państwa czy organizacji samorządowej)

• jednostronność

Opłata - świadczenie przymusowe, pieniężne, powszechne, bezzwrotne, odpłatne, nakładane jednostronnie przez związek publiczno-prawny. Wnoszącemu ją przysługują konkretne kontrświadczenia ze strony związku publiczno-prawnego (np. opłata targowa, eksploatacyjna, za licencję na sprzedaż alkoholu itp.)

Podatki lokalne i centralne

Wyodrębniając tego rodzaju podatki, stosujemy kryterium władztwa podatkowego oraz miejsca przeznaczenia wpływów z podatków. Jeżeli wpływy z podatków zasilają budżety gmin, to noszą one nazwę podatków lokalnych. Jeśli wpływy z podatków zasilają budżet państwa, to nazywane są podatkami centralnymi. Podział podatków na lokalne i centralne ma swoje umocowanie w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

Podatki lokalne:

• podatek rolny od gruntów

• podatek od nieruchomości

• podatek od środków transportowych

• podatek od czynności cywilnoprawnych

• podatek leśny

• podatek rozliczany w formie karty podatkowej

• podatek od spadków i darowizn

• podatek od posiadania psa

Podatki centralne:

• podatek od dochodów od osób fizycznych

• podatek od dochodów od osób prawnych

• VAT

• akcyza

• podatek od gier

8. Podatki: rolny, leśny, PIT, od spadków i darowizn,

Podatek rolny od gruntów

1. Został wprowadzony ustawą z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym

2. Podatnikami tego podatku są:

• osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, która jest właścicielem lub samoistnym posiadaczem gospodarstwa rolnego

• posiadacze gruntów wchodzących w skład gospodarstw rolnych stanowiących własność Skarbu Państwa lub gminy

• nadleśnictwa i jednostki organizacyjne Skarbu Państwa, faktycznie władające gruntami pozostającymi w zarządzie Lasów Państwowych oraz wchodzącymi w skład Zasobu Agencji Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa

• dzierżawcy gruntów wchodzących w skład gospodarstw rolnych, które zostały wydzierżawione na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników

• spółdzielnie produkcyjne

Posiadaczem samoistnym jest osoba, która włada nieruchomością (gospodarstwem rolnym) na podstawie umowy przeniesienia własności gospodarstwa zawartej bez zachowania formy aktu notarialnego.

Gospodarstwo rolne (dla celów podatku rolnego) - obszar użytków rolnych, gruntów pod stawami, gruntów rolnych zadrzewionych, zakrzewionych, gruntów zajętych pod inwentarskie budynki gospodarcze o powierzchni łącznej powyżej 1 ha fizycznego bądź 1 ha przeliczeniowego.

3. Od podatku zwalnia się:

• Szkoły wyższe

• Szkoły, placówki, zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli (publiczne i niepubliczne)

• Placówki naukowe PAN

• Prowadzących zakłady pracy chronionej

• Jednostki badawczo-rozwojowe

• Polski Związek Działkowców

4. Nie podlegają opodatkowaniu podatkiem rolnym grunty:

• pod jeziorami i wodami płynącymi, na których mieszczą się zbiorniki wody służące do zaopatrzenia ludności w wodę oraz grunty pod wałami przeciwpowodziowymi

• stanowiące nieużytki

• wpisane do rejestru zabytków

• zajęte na prowadzenie innej działalności gospodarczej niż działalność rolnicza

• stanowiące działki przyzagrodowe członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, którzy osiągnęli wiek emerytalny lub są inwalidami I lub II grupy

• wyłączone na cele rolnicze

5. Przedmiotem opodatkowania jest wartość użytkowa ziemi wykorzystywanej na cele rolnicze, którą określają współczynniki przeliczeniowe.

6. Od podatku zwolnione są:

• Użytki rolne klas V i VI (od 1990 r.)

• Grunty położone w pasie drogi granicznej. Pasem tym jest obszar o szerokości 15m, licząc w głąb kraju od linii granicy państwowej lub od brzegu wód granicznych albo brzegu morskiego

• Grunty orne, łąki i pastwiska objęte melioracją na okres 1 roku

• Itd.

7. W konstrukcji podatku rolnego występuje wiele ulg:

• Ulga inwestycyjna

• Ulga żołnierska

• Ulga górska

• Ulga z powodu klęsk żywiołowych

Podatek leśny

1. Został zmieniony ustawą z 30 października 2002 r. o podatku leśnym

Las - w rozumieniu ustawy - grunty leśne sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako lasy

1. Podatnikami tego podatku są:

• Osoby fizyczne

• Osoby prawne

• Jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej będące:

• Właścicielami lasów

• Posiadaczami samoistnymi

• Użytkownikami wieczystymi lasów

• Posiadaczami lasów stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego

1. Podstawą opodatkowania podatkiem leśnym jest powierzchnia lasu wyrażona w hektarach fizycznych.

2. Zwolnione od podatku leśnego są:

• Lasy z drzewostanem w wieku do 40 lat

• Lasy wpisane indywidualnie do rejestru zabytków

• Lasy ekologiczne

1. Podmiotami zwolnionymi od podatku leśnego są:

• Szkoły wyższe, wyższe szkoły zawodowe oraz wyższe szkoły wojskowe

• Szkoły, placówki, zakłady kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli (publiczne i niepubliczne)

• Placówki naukowe PAN

• Zakłady pracy chronionej lub zakłady aktywności zawodowej w zakresie lasów

• Jednostki badawczo-rozwojowe

Rada gminy w drodze uchwały może wprowadzić inne zwolnienia przedmiotowe niż te wymienione wyżej.

Podatek od nieruchomości

1. Podatnikami są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące:

• Właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych

• Posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych

• Użytkownikami wieczystymi gruntów

• Posiadaczami nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie wynika z umowy zawartej z właścicielem, Agencją Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa lub z innego tytułu prawnego, z wyjątkiem posiadania przez osoby fizyczne lokali mieszkalnych niestanowiących odrębnych nieruchomości, lub posiadanie jest bez tytułu prawnego

• Od podatku od nieruchomości zwalnia się:

• Grunty i budynki będące ze władaniu muzeów rejestrowych

• Szkoły wyższe, wyższe szkoły zawodowe oraz wyższe szkoły wojskowe

• Szkoły, placówki kształcenia i placówki doskonalenia nauczycieli - publiczne i niepubliczne - oraz organy prowadzące te placówki, szkoły i zakłady z tytułu zarządu, użytkowania lub użytkowania wieczystego nieruchomości szkolnych.

• Placówki naukowe PAN

• Zakłady pracy chronionej lub zakłady aktywności zawodowej

• Jednostki badawczo-rozwojowe

• Polski Związek Działkowców

Rada gminy w drodze uchwały może wprowadzić inne zwolnienia przedmiotowe niż wyżej wymienione.

3. Opodatkowaniu podlegają:

• Grunty

• Budynki lub ich części

• Budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej

4. Opodatkowaniu nie podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych lub lasy, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej. Ponadto:

• Pod warunkiem wzajemności - nieruchomości będące własnością państw obcych lub organizacji międzynarodowych, przeznaczone na siedziby przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych i innych misji

• Grunty pod wodami płynącymi i kanałami żeglownymi, z wyjątkiem pasów oraz gruntów zajętych na zbiorniki wodne retencyjne lub elektrowni wodnych

• Nieruchomości lub ich części zajęte na potrzeby organów jednostek samorządu terytorialnego, w tym urzędów gmin, starostw powiatowych i urzędów marszałkowskich

• Budowle dróg publicznych wraz z pasami drogowymi oraz zajęte pod nie grunty

5. Zwolnieniu od podatku od nieruchomości podlegają:

• Budowle kolejowe służące do ruchu pojazdów kolejowych, organizacji i sterowania tym ruchem, umożliwiające dokonywanie przewozów osób lub rzeczy, wykorzystywane na potrzeby publicznego transportu kolejowego, a także zajęte pod nie grunty

• Budynki i budowle infrastruktury portowej i zajęte pod nie grunty

• Budynki i budowle oraz zajęte pod nie grunty na obszarze lotnisk użytku publicznego

• Budynki gospodarcze lub ich części: służące działalności leśnej lub rybackiej, położone na gruntach gospodarstw rolnych, służące wyłącznie działalności rolniczej oraz zajęte na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolniczej

• Nieruchomości lub ich części zajęte na potrzeby prowadzenia przez stowarzyszenia statutowej działalności wśród dzieci i młodzieży w zakresie oświaty, wychowywania, nauki i techniki, kultury fizycznej i sportu

• Grunty i budynki wpisane indywidualnie do rejestru zabytków

• Budynki i budowle w parkach narodowych oraz rezerwatach przyrody

• Budowle wałów ochronnych, grunty pod wałami ochronnymi

• Grunty stanowiące nieużytki, użytki ekologiczne, grunty zadrzewione i zakrzewione, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej

• Itd.

6. Podstawę opodatkowania stanowi

• Dla gruntów - ich powierzchnia

• Dla budynków lub ich części - powierzchnia użytkowa

• Dla budowli lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - ich wartość bieżąca na początku roku podatkowego

Podatek od nieruchomości w aktualnej postaci jest podatkiem niesprawiedliwym. Nie respektuje zasad gospodarki rynkowej i zasad podatkowych. Należy go zastąpić podatkiem katastralnym, w którym podstawą wymiaru jest wartość rynkowa nieruchomości lub wartość czynszowa. Podatek ten powinien zastąpić także istniejący dotychczas podatek rolny, który ma wiele wad strukturalnych.

Podatek od spadków i darowizn

1. Uregulowany ustawą z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, szczegółowe regulacje związane z funkcjonowaniem tego podatku są zwarte w rozporządzeniu Ministra Finansów i Ministra Sprawiedliwości z 28 grudnia 1999 r. oraz rozporządzeniu Ministra Finansów z 18 lutego 2000r.

2. Podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy lub praw majątkowych tytułem:

• Spadku

• Darowizny

• Zasiedzenia

• Nieodpłatnego zniesienia współwłasności

• Zachowku (prawo do zachowku mają zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy)

• Nabycia praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji władcy na wypadek jego śmierci

• Podatkowi nie podlega:

• Nabycie własności rzeczy ruchomych i praw majątkowych, jeżeli nabywca, spadkodawca lub darczyńca w chwili nabycia rzeczy i praw nie byli obywatelami polskimi lub nie mieli miejsca stałego pobytu w Polsce

• Nabycie w drodze spadku lub darowizny praw autorskich, praw pokrewnych do projektów wynalazczych, znaków towarowych i wzorów zdobniejszych

• Nabycie środków z pracowniczego programu emerytalnego na podstawie rozrządzenia dokonanego przez uczestnika na wypadek jego śmierci lub w drodze spadku

• Nabycie w drodze spadku środków zgromadzonych na rachunku zmarłego członka OFE

4. Zwalnia się od podatku:

• Nabycie własności i prawa użytkowania wieczystego gospodarstwa rolnego lub jego części oraz innych praw do takiego gospodarowania lub jego części, jak również działki przyzagrodowej, z wyjątkiem: budynków mieszkalnych, budynków zajętych na cele specjalistycznego chowu i wylęgu drobiu lub specjalistycznej hodowli zwierząt, urządzeń do prowadzenia upraw specjalnych, jak: szklarnie, inspekty, pieczarkarnie, chłodnie, przechowalnie.

• Nabycie w drodze spadku budynków mieszkalnych nadanych na podstawie przepisów o osadnictwie rolnym

• Nabycie praw do wkładów w rolniczej spółdzielni produkcyjnej

• Nabycie własności budynków gospodarczych służących bezpośrednio produkcji rolniczej prowadzonej na użytkach rolnych o pow. do 1ha, a nabywcą jest osoba prowadząca gospodarstwo rolne zaliczona do I grupy podatkowej

• Nabycie w drodze darowizny pieniędzy i innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nieprzekraczającej 9637 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 19 274 zł w okresie 5 lat od pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te zostały przeznaczone na cele mieszkaniowe (budowę domu jednorodzinnego, nabycie lokalu mieszkalnego lub wkład budowlany bądź mieszkaniowy)

• Itd.

5. Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów - czyli tzw. wartość czysta

Podatek od dochodów od osób fizycznych

1. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT), ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne

2. Podatnikami podatku PIT są osoby fizyczne, wspólnicy spółek niemających osobowości prawnej, czyli spółek cywilnych oraz spółek osobowych prawa handlowego: jawnych, partnerskich i komandytowych.

3. Przedmiotem podatku od osób fizycznych jest osiąganie dochodu. Dochodem ze źródła przychodów jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym.

4. W podatku dochodowym od osób fizycznych obowiązują dwie podstawowe zasady dotyczące przedmiotu opodatkowania:

• Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów zwolnionych od podatku

• Jeśli podatnik uzyskuje dochodu z więcej niż jednego źródła, to przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest suma dochodów ze wszystkich źródeł przychodów

• Podatkiem dochodowym od osób fizycznych nie są opodatkowane:

• Przychody wyłączone z opodatkowania (z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej; z gospodarki leśnej; podlegające przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn; itd.)

• Dochody zwolnione z tego podatku (odsetki od papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz obligacji emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego; odszkodowania wypłacone na podstawie wyroków sądowych i posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego z tytułu: ustanowienia służebności gruntowej, szkód powstałych w uprawach rolnych i drzewostanie; dotacje, subwencje, dopłaty związane z działalnością rolniczą; świadczenia rodzinne i inwalidów wojennych i wojskowych; nagrody i wygrane w grach liczbowych do kwoty 2280 zł; odprawy pośmiertne, zasiłki pogrzebowe; kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń społecznych; itd.)

6. Podstawą obliczenia podatku jest suma dochodów ze wszystkich źródeł przychodów pomniejszona o przewidziane w ustawie odliczenia (koszty uzyskania przychodów).

9. Publiczne fundusze celowe,

Fundusze celowe - są stworzone do finansowania takich zadań należących do organów publicznych (państwowych lub samorządowych), które mogłyby być finansowane z budżetu, lecz z pewnych względów uznano, iż dla ich realizacji należy stworzyć odrębne budżety. Fundusze celowe charakteryzuje celowe przeznaczenie gromadzonych w nich dochodów. Są tworzone na podstawie odrębnych ustaw (ustawa powołuje konkretny fundusz). Przychody funduszy pochodzą z dochodów publicznych. Fundusze celowe dzielą się na państwowe lub samorządowe (odpowiednio: gminne, powiatowe lub wojewódzkie). Jako ważna cechę można także podać nieokreślony czas ich funkcjonowania, który jest jednak zazwyczaj dłuższy jak rok.

Państwowymi funduszami celowymi są fundusze realizujące zadania wyodrębnione z budżetu państwa, natomiast samorządowymi (gminnymi, powiatowymi, wojewódzkimi) funduszami celowymi są fundusze realizujące zadania z budżetu, odpowiednio, gminy, powiatu lub województwa. Ustawa budżetowa na rok 2003 wymienia 13 państwowych funduszy celowych:

1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych

2. Fundusz Emerytalno - Rentowy

3. Fundusz Prewencji i Rehabilitacji

4. Fundusz Administracyjny

5. Fundusz Pracy

6. Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

7. Państwowy Fundusz Kombatantów

8. Fundusz Alimentacyjny

9. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON)

10. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

11. Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych

12. Fundusz Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym

13. Fundusz Promocji Twórczości

Od 1 stycznia 1999 roku obowiązuje zakaz tworzenia nowych państwowych funduszy celowych. W roku 1991 przychody państwowych funduszy celowych wynosiły 15,1 mld zł, a w roku 2000 aż 110,1 mld zł.[3]

Z kolei samorządowymi (na wszystkich szczeblach) funduszami celowymi są:

1. Fundusze Ochrony Gruntów Rolnych

2. Fundusze Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym

3. Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Ponadto gminy i miasta na prawach powiatu tworzą Fundusze Socjalne Wsi.

Fundusze celowe spełniają różne funkcje. Są to przede wszystkim funkcje o charakterze socjalnym (fundusz alimentacyjny, emerytalno-rentowy, kombatantów) oraz gwarancyjnym (np. fundusz ubezpieczeniowy, gwarantowanych świadczeń pracowniczych).

10. Co oznacza realizacja zadań przez gminy na zasadzie domniemanej kompetencji?

Zasada domniemania zadań - art. 163 Konstytucji:

„Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych.”

Oznacza to domniemanie realizacji zadań publicznych na rzecz samorządu terytorialnego w systemie organów władz publicznych.

Domniemanie zadań na rzecz samorządu terytorialnego w systemie organów władz publicznych oznacza, że zadania organów innych władz publicznych winny być wyczerpująco określone w konstytucji lub ustawodawstwie zwykłym, a te zadania publiczne, ustawowo określone, które nie były wyraźnie zastrzeżone na rzecz innych organów, pozostają we właściwości samorządu terytorialnego. Zasada ta jest gwarancją utrzymania i znaczenia samorządu terytorialnego w systemie władzy publicznej. Zadania samorządu, jeśli miałyby być ograniczane, to mogłoby to następować tylko poprzez ustawowe przekazanie określonych zadań innym organom władzy publicznej, praktycznie administracji rządowej, bowiem ta jest głównym - poza samorządem - podmiotem wykonującym zadania publiczne. Zasada domniemania zadań na rzecz samorządu terytorialnego obejmuje zadania publiczne, tj. takie, które służą zaspokajaniu zbiorowych potrzeb wspólnot lokalnych. Są one podejmowane na rzecz dobra wspólnego. Mimo, że wyżej wymieniony przepis konstytucji stanowi, iż domniemuje się na rzecz ST jedynie zadania, to trzeba przyjąć, że w ślad za tym idzie domniemanie kompetencji, niezbędnych do realizacji zadań pozostających we właściwości samorządu.

11. Co to jest budżet, rodzaje, kto ma inicjatywę, proces tworzenia budżetu, forma ogłoszenia, funkcje budżetu, zasady budżetowe (jakaś tam złota i inne)

Budżet państwa - plan finansowy organów władzy publicznej zawierający dochody i wydatki oraz przychody i rozchody, przyjmowany przez Sejm w formie uchwały na rok budżetowy/kalendarzowy.

Funkcjonowanie budżetu państwa jest zdeterminowane przepisami pranymi, które są zawarte w:

• Konstytucji RP

• Ustawie o finansach publicznych

• Ustawach budżetowych

• Ustawach podatkowych

• Ustawach okołobudżetowych

Funkcje budżetu:

• Alokacyjna - budżet państwa jest narzędziem podziału (rozdzielania) części zasobów w gospodarce. Po przyjęciu zasobów z sektora prywatnego za pomocą budżetu rozdzielane są one do sektora publicznego, który wykorzystując te zasoby, świadczy dobra publiczne i dobra społeczne. Są one dostępne dla ogółu społeczeństwa przy odpłatności niemającej cen rynkowych

• Redystrybucyjna - budżet jest narzędziem podziału dochodu narodowego. Jest to tzw. redystrybucyjna funkcja budżetu realizowana w ujęciu makroekonomicznym. Istota jej polega na tym, że budżet gromadząc dochody, przekazuje je następnie do tych podmiotów, które nie osiągają dochodów lub osiągają je w stopniu niewystarczajacym. Możemy zauważyć także funkcję redystrybucyjną w ujęciu mikroekonomicznym. Istota jej polega na tym, że budżet przejmując dochody za pomocą podatków, opłat, składek, dokonuje korekty poziomu dochodów wśród podatników, który został ukształtowany w wyniku sytuacji rynkowej.

• Stabilizacyjna - polega na wykorzystaniu budżetu państwa jako narzędzia do łagodzenia wahań cyklu koniunkturalnego. Wykorzystuje się w tym celu zarówno wydatki budżetowe, jak i dochody budżetowe. Wydatki budżetowe pełnią funkcję popytową na rynku towarów, usług i pracy. Mając dochody budżetowe, ich gestorzy mogą decydować o zakupie towarów czy usług na rynku krajowym czy zagranicznym. Władze publiczne mogą także dokonywać wydatkowania publicznych środków na realizację robót publicznych, na dopłaty do kredytów dla słabszych ekonomicznie dziedzin gospodarki, tj. budownictwo mieszkaniowe, rolnictwo itp. Z drugiej strony, realizując stronę dochodową budżetu państwa, jego gestorzy mogą oddziaływać na sytuację ekonomiczną przedsiębiorstw i gospodarstw domowych.

• Fiskalna - wiąże się z funkcjami redystrybucyjną i stabilizacyjną. Polega na przejmowaniu przez państwo dochodów podmiotów prywatnych. Ma istotny związek ze stroną dochodową budżetu państwa, ponieważ proces gromadzenia dochodów budżetowych ma określone cele, które realizowane są także przez wydatki.

• Kredytowa - polega na tym, że w budżecie tkwią informacje dotyczące kierunków wydatkowania środków budżetowych. Tym samym są to informacje mówiące o tym, co będzie finansowane (kredytowane) z budżetu państwa i w jakiej skali.

• Transferowa - polega na przekształceniu prywatnych środków finansowych w publiczną formę własności. To za sprawą budżetu pieniądze podatników prywatnych zmieniają swój status i stają się pieniędzmi o charakterze publicznym.

• Ustrojowa - wynika z jego związku z parlamentem i ustrojem danego państwa, który określany jest przede wszystkim przez konstytucję i inne akty prawne. Istota funkcji sprowadza się do określenia w prawodawstwie zakresu uprawnień władzy ustawodawczej i władzy wykonawczej w sprawach związanych z budżetem.

• Demokratyczna - dotyczy zasad opracowywania budżetu, a konkretnie udziału w tym procesie społeczeństwa. Chodzi tu o udział bezpośredni obywateli, a także o udział poprzez ich przedstawicieli w parlamencie. Udział obywateli w pracach budżetowych osiąga się przez jawność tych prac, przez publikowanie ustawy budżetowej i sprawozdania z wykonania budżetu.

Zasady budżetowe:

• Zasada równowagi - najważniejsza reguła dotycząca gospodarki budżetowej. Zwana jest złotą zasadą. Istota jej polega na zrównoważeniu wydatków budżetu państwa z jego dochodami. Z tą zasadą wiążą się zagadnienia nierównowagi budżetowej.

• Zasada zupełności - oznacza, iż w budżecie powinny zostać uwzględnione wszystkie dochody i wydatki państwa

• Zasada jawności - polega na tym, że prace parlamentu nad budżetem są jawne. Sama ustawa jest publikowana, a jej treść dyskutowana w środkach masowego przekazu.

• Zasada jednoroczności - polega na respektowaniu rocznego czasu trwania budżetu.

• Zasada operatywności - polega na opracowywaniu budżetu w układzie podmiotowym, czyli chodzi tu o wskazanie zadań i środków budżetowych dla konkretnych podmiotów.

• Zasada jedności - polega na objęciu jednym planem-budżetem wszystkich dochodów i wydatków państwa. Wyróżnia się tu jedność formalną(budowanie całego bilansu systemu finansów publicznych, obejmującego budżet władz centralnych i budżety jednostek samorządowych) i materialną(wszystkie dochody budżetu państwa są przeznaczone na pokrycie wszystkich jego wydatków). Odstępstwo od niej znajdujemy w przypadku publicznych funduszy celowych.

Tworzenie budżetu

Opracowanie założeń do budżetu (NBP, GUS, Rządowe Centrum Studiów Strategicznych) Opracowanie założeń dochodów i wydatków (wojewodowie, ministrowie, urzędy centralne itp.)	Minister Finansów			Do 15 V
Minister Finansów ustala limity wydatków
Rozdysponowanie przez dysponentów limitów wydatków
Minister Finansów dokonuje weryfikacji otrzymanych planów wydatków części budżetowych
Minister Finansów opracowuje projekt budżetu i włącza do niego dochody i wydatki Kancelarii Sejmu, Senatu, Prezydenta, NIK itp.
Projekt zostaje przedłożony Radzie Ministrów
Ewentualne zmiany w projekcie zaproponowane przez Radę Ministrów i przyjęcie go w formie uchwały
Projekt przekazany do Sejmu		Do 30 IX po 7 dniach
Pierwsze czytanie w Sejmie
Komisja Finansów Publicznych
Ostateczny kształt projektu budżetu
Drugie czytanie w Sejmie + poprawki
Trzecie czytanie w postaci dodatkowego sprawozdania Komisji Finansów Publicznych
Uchwalenie budżetu
Przesłanie ustawy do Senatu i do Prezydenta
Podpisanie ustawy przez Prezydenta

12. Teorie finansów publicznych i ich przedstawiciele,

Teoria kameralistów - J. G. H. Justi

• rola państwa w polityce protekcjonistycznej i interwencyjnej

• podatki należy pobierać tam gdzie trzeba, a nie tam gdzie można

• opracowywanie budżetu powinno się rozpocząć od określenia potrzeb państwa, następnie od nich należy dostosowywać dochody

Teoria fizjokratów - F. Quesnay

• problematyka rolnictwa i jego opodatkowania - jedyne źródło bogactwa to rolnictwo

Teoria merkantylistów - J. B. Colbert

• apologetyzowanie gospodarki krajowej - gospodarkę danego kraju należy chronić przed wpływami gospodarek innych państw za pomocą ceł i podatków

Teoria liberalna - Adam Smith, David Ricardo, J. B. Say

• gospodarka oparta jest na wolnej konkurencji (prawo popytu i podaży)

• kształtowała się na bazie klasycznej ekonomii

• gospodarka oparta jest o prywatną własność

• rola państwa ograniczona jest do minimum 4 dziedzin: obrony narodowej, robót publicznych, sądownictwa, bezpieczeństwa publicznego

• budżet państwa niski i trwale zrównoważony

• podatki niskie, liniowe i przeznaczone tylko do realizacji funkcji fiskalnej

• istotna sprawa-> kreowanie podaży poprzez niskie podatki

Teoria interwencyjna - J. M. Keynes, A. Wagner (ojciec ubezpieczeń społecznych i twórca państwa dobrobytu)

Prawo Wagnera - w miarę rozwoju społeczno-gospodarczego, władze publiczne realizują coraz więcej funkcji, zgłaszając coraz większy popyt na środki pieniężne

• gospodarka rynkowa jest ułomna, przeżywa kryzys

• w gospodarkę trzeba interweniować za sprawą instrumentów finansowych tj. podatki, wydatki z budżetu państwa

• podczas kryzysu nie można ograniczać wydatków z budżetu państwa na zdrowie, edukację, bezpieczeństwo (Keynes)

• kreowanie popytu! (za sprawą instrumentów finansowych)

Teoria monetarna

• dopuszcza się istnienie sektora publicznego

• akcenty stawiane są na interwencję w gospodarkę za pośrednictwem instrumentów monetarnych - kreowanie podaży pieniądza (emisja ilości pieniądza, stopa procentowa, bony Banku Centralnego)

• ustalenia z Maastricht: dług publiczny 60%, inflacja nie wyższa nić 1,5% w stosunku do średniej z 3 krajów UE o najniższych inflacjach, deficyt budżetowy 3% PKB

13. Wymień elementy konstrukcyjne podatku rolnego decydujące o realizacji przez niego funkcji stymulacyjnej?

14. Funkcje finansów publicznych, funkcje podatków, elementy konstrukcyjne podatków.

Funkcje finansów publicznych

1. Alokacyjna - polega na rozmieszczeniu zasobów w gospodarce rynkowej

• Skutek alokacji: dostarczania towarów i usług obywatelom związane z realizacją przez państwo zadań publicznych i społecznych

Zadania publiczne - bez mechanizmów rynkowych (np. bezpieczeństwo narodowe)

Zadania społeczne - mogłyby być realizowane za pomocą mechanizmów rynkowych, ale powodowałoby to wiele niebezpieczeństw (pewne grupy osób mogłyby nie mieć dostępu do niektórych dóbr)

2. Redystrybucyjna - polega na tym, że poprzez system finansów publicznych następuje redystrybucja (powtórny podział) dochodów pomiędzy poszczególnych podatników, a z drugiej strony pomiędzy sektor prywatny i publiczny, z jednych regionów (o wyższym poziomie dochodów) do drugich (o niskich dochodach) -> aspekt przestrzenny

3. Stabilizacyjna - poprzez finanse publiczne oddziaływujemy na przebieg cyklu koniunkturalengo w gospodarce

Funkcje podatków

1. Fiskalna - polega na zaopatrywaniu władz publicznych w środki finansowe, które są niezbędne do realizacji ich zadań. Wnoszenie podatków przez podmioty zaliczane do sektora prywatnego powoduje zmniejszenie u nich siły nabywczej. Tym samym podatki zmniejszają możliwości popytu realizowanego przez sektor prywatny. W sektorze publicznym możliwości te wzrastają. Za sprawą podatków następuje zmiana charakteru własności strumieniu pieniężnych. Pieniądze o charakterze prywatnym stają się środkami finansowymi o charakterze publicznym, w stosunku do których zmieniają się decydenci, z podmiotów prywatnych na podmioty publiczne. Można zatem stwierdzić, iż podatki pełnią funkcję rekonwersji własności strumieni pieniężnych.

2. Redystrybucyjna - polega na korygowaniu proporcji dochodowych podatników, które zostały ukształtowane w wyniku działania rynku. Przez zróżnicowanie stawek podatkowych (głównie przez mechanizm progresji) następuje przepływ dochodów od podatników silniejszych finansowo do podatników pod tym względem słabszych.

3. Stymulacyjna - polega na oddziaływaniu na zachowania podatników, a więc na kształtowaniu określonych reakcji podatników dotyczących procesów społeczno-gospodarczych. Do realizacji tej funkcji wykorzystuje się przede wszystkim rodzaj podatku, a także ulgi i zwolnienia jako szczególne dla tego celu elementy techniki podatkowej.

Elementy konstrukcyjne podatków

1. podmiot podatku, którym jest osoba fizyczna, osoba prawa lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, zobowiązana do uiszczenia podatku, zwana podatnikiem,

2. płatnik podatku, którym jest ten, kto zobowiązany jest obliczyć wysokość podatku, potrącić z należności podatnika i wpłacić w terminie organowi podatkowemu, np. pracodawca jest podatnikiem podatku płaconego przez pracownika od płacy;

3. inkasent podatku, którym jest ten, kto zobowiązany jest do pobrania podatku od podatnika i wpłacania go w terminie organowi podatkowemu, np. sołtys jest inkasentem podatku rolnego;

4. przedmiot podatku, czyli to, od czego płaci się podatek;

5. podstawa opodatkowania, czyli wartość przedmiotu, od której wymierza się podatek wg obowiązujące stawki podatkowej;

6. stawka podatkowa wyraża stosunek wysokości podatku do podstawy opodatkowania. Rozróżnia się stawki kwotowe i procentowe. Stawka kwotowa to wyrażona w złotych wielkość podatku od jednostki podstawy opodatkowania, np. maksimum 26,41 zł od psa. Stawka procentowa określa w procentach, jaką część podstawy opodatkowania stanowi należny podatek, np. 19% dochodu. Stawki podatku mogą być stałe i zmienne. Stawki stałe są jednakowe dla każdej podstawy opodatkowania (opodatkowanie proporcjonalne). Kwota podatku wzrasta wprost proporcjonalnie do wzrostu podstawy opodatkowania. Stawki zmienne zmieniają się wraz ze zmianą podstawy opodatkowania. W praktyce są to z reguły stawki zmienne progresywne: im większa podstawa opodatkowania, tym większe stawki podatku. Kwota podatku rośnie więc szybciej niż podstawa opodatkowania. Usystematyzowane stawki zmienne tworzą skalę podatkową;

7. zwolnienia, ulgi i zwyżki podatkowe, które decydują o faktycznym ciężarze obowiązku podatkowego i umożliwiają realizację celów pozafiskalnych podatku.

Różnica między dotacją a subwencją

Dotacje celowe przeznaczane są na finansowanie zadań własnych i zleconych, a subwencje ogólne na finansowanie zadań własnych. Poza tym, dotacja ma określony cel, natomiast subwencja nie.

art. 9, 3, 5, 6, 11, 14, 15, 21, 23, 24, 34, 38, 48, 51, 72, 73, 74, 76, 86, 103, 109, 111, 112, 114, 122, 125, 138, 140,

Art. 3. Finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowywaniem, w szczególności:

1) gromadzenie dochodów i przychodów publicznych;

2) wydatkowanie środków publicznych;

3) finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa;

4) zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne;

5) zarządzanie środkami publicznymi;

6) zarządzanie długiem publicznym;

7) rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej.

Rozdział 2

Środki publiczne, nadwyżka i deficyt sektora finansów publicznych

Art. 5. 1. Środkami publicznymi są:

1) dochody publiczne;

2) Środki pochodzące z budżetu UE oraz niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA);

3) Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi

4) przychody budżetu państwa i budżetów JST oraz innych jednostek sektora finansów publicznych pochodzące:

a) ze sprzedaży papierów wartościowych,

b) z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządu terytorialnego,

c) ze spłat pożyczek i kredytów udzielonych ze środków publicznych,

d) z otrzymanych pożyczek i kredytów,

e) z innych operacji finansowych;

5) przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące z prowadzonej przez nie działalności oraz pochodzące z innych źródeł.

2. Dochodami publicznymi są:

1) daniny publiczne, do których zalicza się: podatki, składki, opłaty, wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek SP, a także inne świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa, JST, państwowych funduszy celowych oraz innych jednostek sektora finansow publicznych wynika z odrębnych ustaw;

2) inne dochody budżetu państwa, JST oraz innych jednostek sektora finansow publicznych należne na podstawie odrębnych ustaw lub umow międzynarodowych;

3) wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jednostki sektora finansow publicznych;

4) dochody z mienia jednostek sektora finansow publicznych, do ktorych zalicza się w szczegolności:

a) wpływy z umow najmu, dzierżawy i innych umow o podobnym charakterze,

b) odsetki od środkow na rachunkach bankowych,

c) odsetki od udzielonych pożyczek i od posiadanych papierow wartościowych,

d) dywidendy z tytułu posiadanych praw majatkowych;

5) spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz jednostek sektora finansow publicznych;

6) odszkodowania należne jednostkom sektora finansow publicznych;

7) kwoty uzyskane przez jednostki sektora finansow publicznych z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji;

8) dochody ze sprzedaży majatku, rzeczy i praw, niestanowiące przychodow w rozumieniu ust. 1 pkt 4

Art. 6. 1. Środki publiczne przeznacza się na:

1) wydatki publiczne;

2) rozchody publiczne, w tym na rozchody budżetu państwa i JST.

2. Rozchodami publicznymi sa:

1) spłaty otrzymanych pożyczek i kredytow;

2) wykup papierow wartościowych;

3) udzielone pożyczki i kredyty;

4) płatności wynikajace z odrębnych ustaw, których źrodłem finansowania sa przychody z prywatyzacji majatku Skarbu Państwa;

5) inne operacje finansowe zwiazane z zarzadzaniem długiem publicznym i płynnościa;

6) płatności zwiazane z udziałami Skarbu Państwa w międzynarodowych instytucjach finansowych.

Art. 9. Sektor finansow publicznych tworza:

1) organy władzy publicznej, w tym organy administracji rzadowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa oraz sądy i trybunały;

2) jednostki samorzadu terytorialnego oraz ich zwiazki;

3) jednostki budżetowe;

4) samorzadowe zakłady budżetowe;

5) agencje wykonawcze;

6) instytucje gospodarki budżetowej;

7) państwowe fundusze celowe;

8) Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarzadzane przez niego fundusze oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarzadzane przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego;

9) Narodowy Fundusz Zdrowia;

10) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;

11) uczelnie publiczne;

12) Polska Akademia Nauk i tworzone przez nia jednostki organizacyjne;

13) państwowe i samorzadowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe;

14) inne państwowe lub samorzadowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, jednostek badawczo-rozwojowych, bankow i spółek prawa handlowego.

Art. 11. 1. Jednostkami budżetowymi sa jednostki organizacyjne sektora finansow publicznych nieposiadające osobowości prawnej, ktore pokrywaja swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzaja na rachunek odpowiednio dochodow budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

2. Jednostka budżetowa działa na podstawie statutu określajacego w szczegolności jej nazwę, siedzibę i przedmiot działalności.

3. Podstawa gospodarki finansowej jednostki budżetowej jest plan dochodow i wydatkow, zwany dalej „planem finansowym jednostki budżetowej”.

Art. 15. 1. Samorzadowy zakład budżetowy odpłatnie wykonuje zadania, pokrywajac koszty swojej działalności z przychodow własnych, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4.

2. Podstawa gospodarki finansowej samorządowego zakładu budżetowego jest roczny plan finansowy obejmujacy przychody, w tym dotacje z budżetu jednostki samorzadu terytorialnego, koszty i inne obciążenia, stan środkow obrotowych, stan należności i zobowiązań na poczatek i koniec okresu oraz rozliczenia z budżetem jednostki samorzadu terytorialnego.

3. Samorzadowy zakład budżetowy może otrzymywać z budżetu jednostki samorzadu terytorialnego:

1) dotacje przedmiotowe;

2) dotacje celowe na zadania bieżące finansowane z udziałem środkow, o ktorych mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 (z UE i zagranicy);

3) dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztow realizacji inwestycji.

4. W zakresie określonym w odrębnych ustawach samorzadowy zakład budżetowy może otrzymywać dotację podmiotowa.

5. Nowo tworzonemu samorzadowemu zakładowi budżetowemu może byc przyznana jednorazowa dotacja z budżetu jednostki samorzadu terytorialnego na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe.

6. Dotacje dla samorzadowego zakładu budżetowego, z wyłączeniem dotacji, o ktorych mowa, nie moga przekroczyc 50 % kosztow jego działalności.

7. Samorzadowy zakład budżetowy wpłaca do budżetu jednostki samorzadu terytorialnego nadwyżkę środkow obrotowych, ustaloną na koniec okresu sprawozdawczego, chyba że organ stanowiacy jednostki samorzadu terytorialnego postanowi inaczej.

8. W planie finansowym samorzadowego zakładu budżetowego moga byc dokonywane zmiany w ciagu roku w przypadku realizowania wyższych od planowanych

przychodow i kosztow, pod warunkiem że nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu jednostki samorzadu terytorialnego ani zwiększenia dotacji z budżetu jednostki samorzadu terytorialnego.

Art. 18. Agencją wykonawczą jest państwowa osoba prawna tworzona na podstawie odrębnej ustawy w celu realizacji zadań państwa.

Art. 21. 1. Podstawą gospodarki finansowej agencji wykonawczej jest roczny plan finansowy, obejmujacy:

1) przychody z prowadzonej działalności;

2) dotacje z budżetu państwa;

3) zestawienie kosztow:

a) funkcjonowania agencji wykonawczej,

b) realizacji zadań ustawowych, z wyszczególnieniem kosztow realizacji tych zadań przez inne podmioty — z wyszczegolnieniem wynagrodzeń i składek od nich naliczanych, płatności odsetkowych wynikających z zaciagniętych zobowiazań oraz zakupu towarow i usług;

4) wynik finansowy;

5) środki na wydatki majatkowe;

6) środki przyznane innym podmiotom;

7) stan należności i zobowiazań na poczatek i koniec roku;

8) stan środkow pieniężnych na poczatek i koniec roku.

Art. 23. 1. Instytucją gospodarki budżetowej jest jednostka sektora finansow publicznych tworzona w celu realizacji zadań publicznych, ktora:

1) odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania;

2) pokrywa koszty swojej działalności oraz zobowiązania z uzyskiwanych przychodow.

2. Instytucja gospodarki budżetowej może być tworzona przez:

1) ministra lub Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrow, za zgoda Rady Ministrow, udzielona na jego wniosek;

2) organ lub kierownika jednostki, o ktorych mowa w art. 139 ust. 2, jako organu wykonujacego funkcje organu założycielskiego.

3. Organ lub kierownik jednostki, o ktorym mowa w ust. 2 pkt 2, o utworzeniu instytucji gospodarki budżetowej informuje Prezesa Rady Ministrow.

4. We wniosku, o ktorym mowa w ust. 2 pkt 1, minister lub Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrow określa:

1) organ administracji rzadowej wykonujacy funkcje organu założycielskiego;

2) przedmiot działalności podstawowej;

3) źrodła przychodow;

4) przeznaczenie zysku.

5. Instytucja gospodarki budżetowej uzyskuje osobowość prawna z chwila wpisania do Krajowego Rejestru Sadowego.

Art. 24. 1. Instytucja gospodarki budżetowej może otrzymywac dotacje z budżetu państwa na realizację zadań publicznych, jeżeli odrębne ustawy tak stanowia.

2. Podstawa gospodarki finansowej instytucji gospodarki budżetowej jest roczny plan finansowy, obejmujacy:

1) przychody z prowadzonej działalności;

2) dotacje z budżetu państwa;

3) zestawienie kosztow:

a) funkcjonowania instytucji gospodarki budżetowej,

b) realizacji wyodrębnionych zadań — z wyszczegolnieniem wynagrodzeń i składek od

nich naliczanych, płatności odsetkowych wynikających z zaciagniętych zobowiazań oraz zakupu towarow i usług;

4) środki na wydatki majatkowe;

5) wynik finansowy;

6) stan należności i zobowiazań na poczatek i koniec roku;

7) stan środkow pieniężnych na poczatek i koniec roku.

3. Koszty instytucji gospodarki budżetowej mogą byc ponoszone tylko w ramach posiadanych środkow finansowych obejmujacych uzyskane przychody oraz środki z poprzedniego okresu.

4. Nowo tworzonej instytucji gospodarki budżetowej może byc przyznana jednorazowa dotacja na pierwsze wyposażenie w żrodki obrotowe.

5. W planie finansowym instytucji gospodarki budżetowej moga byc dokonywane zmiany przychodow i kosztow w trakcie roku budżetowego po uzyskaniu zgody organu wykonujacego funkcje organu założycielskiego, z tym że nie moga one spowodowac zwiększenia dotacji z budżetu państwa i pogorszenia planowanego wyniku finansowego. O dokonanych zmianach należy niezwłocznie powiadomic Ministra Finansow.

Art. 26. 1. Instytucja gospodarki budżetowej działa na podstawie statutu nadanego przez organ wykonujacy funkcje organu założycielskiego.

2. Statut instytucji gospodarki budżetowej określa w szczegolności:

1) nazwę i siedzibę tej instytucji;

2) przedmiot działalności podstawowej tej instytucji;

3) źrodła uzyskiwania przychodow tej instytucji;

4) tryb i zasady dokonywania zmian w statucie tej instytucji;

5) stan wyposażenia w środki obrotowe oraz składniki majatkowe przekazane tej instytucji;

6) zasady prowadzenia działalności innej niż podstawowa, jeżeli ta instytucja będzie prowadzic taka działalność.

3. Organizację wewnętrzna instytucji gospodarki budżetowej określa regulamin organizacyjny nadawany przez dyrektora instytucji gospodarki budżetowej.

Art. 28. 1. Instytucja gospodarki budżetowej samodzielnie gospodaruje mieniem, kierujac się zasada efektywności jego wykorzystania.

2. Na mienie instytucji gospodarki budżetowej moga składac się:

1) przeniesione na własnośc nieruchomości;

2) mienie stanowiace wyposażenie przekazane przez organ wykonujacy funkcje organu założycielskiego w formie użyczenia;

3) mienie nabyte z własnych środkow.

3. Instytucja gospodarki budżetowej w celu zaciagnięcia zobowiazania przewyższajacego 30% rocznych przychodow jest obowiazana uzyskac zgodę organu wykonujacego funkcje organu założycielskiego.

4. Instytucja gospodarki budżetowej może zbywac środki trwałe. Zbycie (najem, dzierżawa, użyczenie) aktywow może nastapic wyłacznie na zasadach określonych przez organ wykonujacy funkcje organu założycielskiego, z uwzględnieniem przepisow o gospodarce nieruchomościami.

5. Wartośc majatku instytucji gospodarki budżetowej odzwierciedla fundusz instytucji gospodarki budżetowej.

6. Fundusz instytucji gospodarki budżetowej zwiększa się lub zmniejsza o kwotę zmian wartości majatku będacych skutkiem:

1) aktualizacji wyceny środkow trwałych na podstawie odrębnych przepisow;

2) nieodpłatnego przekazania lub otrzymania środkow trwałych, wartości niematerialnych i prawnych;

3) łaczenia i podziału instytucji gospodarki budżetowej na podstawie bilansow zamknięcia dzielonych lub łaczonych jednostek.

7. Fundusz instytucji gospodarki budżetowej zwiększa się o:

1) zysk pozostajacy w dyspozycji instytucji gospodarki budżetowej;

2) środki z innych źrodeł.

Art. 29. 1. Państwowy fundusz celowy jest tworzony na podstawie odrębnej ustawy.

2. Przychody państwowego funduszu celowego pochodza ze środkow publicznych, a koszty sa ponoszone na realizację wyodrębnionych zadań państwowych.

3. Państwowy fundusz celowy nie posiada osobowości prawnej.

4. Państwowy fundusz celowy stanowi wyodrębniony rachunek bankowy, ktorym dysponuje minister wskazany w ustawie tworzacej fundusz albo inny organ wskazany w tej ustawie.

5. Do państwowych funduszy celowych nie zalicza się funduszy, ktorych jedynym źrodłem przychodow, z wyłaczeniem odsetek od rachunku bankowego i darowizn, jest dotacja z budżetu państwa.

6. Podstawa gospodarki finansowej państwowego funduszu celowego jest roczny plan finansowy.

7. Ze środkow państwowego funduszu celowego moga byc udzielane pożyczki jednostkom samorządu terytorialnego, jeżeli ustawa tworzaca fundusz tak stanowi.

8. Koszty państwowego funduszu celowego mogą byc pokrywane tylko w ramach posiadanych środkow finansowych obejmujacych bieżace przychody, w tym dotacje z budżetu państwa i pozostałości środkow z okresow poprzednich.

9. W planie finansowym państwowego funduszu celowego moga byc dokonywane zmiany polegające na zwiększeniu prognozowanych przychodow i odpowiednio

kosztow.

10. Zmiany planu finansowego państwowego funduszu celowego nie moga powodowac zwiększenia dotacji z budżetu państwa.

11. Jeżeli państwowy fundusz celowy posiada zobowiązania wymagalne, w tym kredyty i pożyczki, zwiększenie przychodow w pierwszej kolejności przeznacza się na ich spłatę.

12. Zmiany kwot przychodow i kosztow państwowego funduszu celowego ujętych w planie finansowym dokonuje odpowiednio minister lub organ dysponujący tym funduszem po uzyskaniu zgody Ministra Finansow i opinii sejmowej komisji do spraw

budżetu.

Art. 30. 1. Państwowe i samorzadowe osoby prawne sa tworzone na podstawie odrębnych ustaw.

2. Podstawa gospodarki finansowej państwowych i samorzadowych osob prawnych jest plan finansowy.

3. Plany finansowe państwowych i samorządowych osob prawnych sa sporzadzane zgodnie z ustawami o ich utworzeniu, z uwzględnieniem przepisow niniejszej ustawy.

4. Projekty planow finansowych państwowych osob prawnych, o ktorych mowa w art. 9 pkt 14, SA przekazywane Ministrowi Finansow w trybie i terminach określonych w przepisach dotyczacych prac nad projektem ustawy budżetowej.

Art. 34. 1. Zasada jawności gospodarowania środkami publicznymi jest realizowana przez:

1) jawnośc debaty budżetowej w Sejmie i Senacie oraz debat budżetowych w organach stanowiących jednostek samorzadu terytorialnego;

2) jawnośc debaty nad sprawozdaniem z wykonania budżetu państwa w Sejmie i debat nad sprawozdaniami z wykonania budżetow jednostek samorządu terytorialnego;

3) podawanie do publicznej wiadomości:

a) kwot dotacji udzielanych z budżetu państwa i budżetow jednostek samorzadu terytorialnego,

b) kwot dotacji udzielanych przez państwowe fundusze celowe,

c) zbiorczych danych dotyczacych finansow publicznych,

d) informacji o wykonaniu budżetu państwa za okresy miesięczne;

4) jawnośc debaty nad projektem uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej jednostki samorzadu terytorialnego;

5) podawanie do publicznej wiadomości przez jednostki sektora finansow publicznych informacji dotyczacych:

a) zakresu zadań lub usług wykonywanych lub świadczonych przez jednostkę oraz wysokości

środkow publicznych przekazanych na ich realizację,

b) zasad i warunkow świadczenia usług dla podmiotow uprawnionych,

c) zasad odpłatności za świadczone usługi;

6) zapewnianie radnym danej jednostki samorządu terytorialnego dostępu do:

a) dowodow księgowych i dokumentow inwentaryzacyjnych — z zachowaniem przepisow o rachunkowości oraz o ochronie danych osobowych,

b) informacji o wynikach przeprowadzonych kontroli gospodarki finansowej,

c) sprawozdania z wykonania planu audytu za rok poprzedni;

7) udostępnianie przez Narodowy Fundusz Zdrowia informacji o przychodach i kosztach oraz o świadczeniodawcach realizujacych świadczenia opieki zdrowotnej, z ktorymi Fundusz zawarł umowy, o zakresie przedmiotowym umow oraz o sposobie ustalania ceny za zamowione świadczenia;

8) udostępnianie przez jednostki sektora finansow publicznych wykazu podmiotow spoza sektora finansow publicznych, ktorym ze środkow publiczpublicznych została udzielona dotacja, dofinansowanie realizacji zadania lub pożyczka, lub ktorym została

umorzona należnośc wobec jednostki sektora finansow publicznych;

9) udostępnianie corocznych sprawozdań dotyczących finansow i działalności jednostek organizacyjnych należacych do sektora finansow publicznych;

10) podejmowanie, w głosowaniu jawnym i imiennym, uchwał organu wykonawczego jednostki samorzadu terytorialnego dotyczacych gospodarowania środkami publicznymi;

11) podawanie do publicznej wiadomości treści planow działalności, sprawozdań z wykonania planow działalności oraz oświadczeń o stanie kontroli zarzadczej

2. Minister Finansow podaje do publicznej wiadomości sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej przyjęte przez Radę Ministrow.

Art. 37. 1. Zarzad jednostki samorzadu terytorialnego podaje do publicznej wiadomości w terminie:

1) do końca miesiaca następujacego po zakończeniu kwartału — kwartalna informację o wykonaniu budżetu jednostki samorzadu terytorialnego, w tym kwotę deficytu albo nadwyżki, oraz o udzielonych umorzeniach niepodatkowych należności

budżetowych, o ktorych mowa w art. 60;

2) o ktorym mowa w art. 38 — informację obejmujaca:

a) dane dotyczace wykonania budżetu jednostki samorzadu terytorialnego w poprzednim roku

budżetowym, w tym kwotę deficytu albo nadwyżki,

b) kwotę wykorzystanych środkow

c) kwotę zobowiazań

d) kwoty dotacji otrzymanych z budżetow jednostek samorzadu terytorialnego oraz kwoty dotacji udzielonych innym jednostkom samorządu terytorialnego,

e) wykaz udzielonych poręczeń i gwarancji, z wymienieniem podmiotow, ktorych gwarancje

i poręczenia dotycza,

f) wykaz osob prawnych i fizycznych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadajacych osobowości prawnej, ktorym w zakresie podatkow lub opłat udzielono ulg, odroczeń, umorzeń lub rozłożono spłatę na raty w kwocie przewyższajacej łacznie 500 zł, wraz ze wskazaniem wysokości umorzonych kwot i przyczyn umorzenia,

g) wykaz osob prawnych i fizycznych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadajacych osobowości prawnej, ktorym udzielono pomocy publicznej.

2. Podanie do publicznej wiadomości wykazu, o ktorym mowa w ust. 1 pkt 2 lit. f, nie narusza przepisow o tajemnicy skarbowej.

Art. 38. Minister Finansow ogłasza, w terminie do dnia 31 maja roku następnego, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”:

1) kwotę i relację do produktu krajowego brutto:

a) państwowego długu publicznego,

b) długu Skarbu Państwa,

c) niewymagalnych zobowiazań z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez Skarb Państwa,

2) kwotę niewymagalnych zobowiazań z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez jednostki sektora finansow publicznych— według stanu na koniec roku budżetowego.

Art. 48. Jednostki sektora finansow publicznych, z wyłaczeniem jednostek, o ktorych mowa w art, moga dokonywac lokat wolnych środkow, z wyjatkiem środkow pochodzacych z dotacji z budżetu:

1) w skarbowych papierach wartościowych;

2) w obligacjach emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego;

3) na rachunkach bankowych w bankach mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 72. 1. Państwowy dług publiczny obejmuje zobowiązania sektora finansow publicznych z następujących tytułow:

1) wyemitowanych papierow wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne;

2) zaciagniętych kredytow i pożyczek;

3) przyjętych depozytow;

4) wymagalnych zobowiazań:

a) wynikajacych z odrębnych ustaw oraz prawomocnych orzeczeń sadow lub ostatecznych decyzji administracyjnych,

b) uznanych za bezsporne przez właściwa jednostkę sektora finansow publicznych będaca

dłużnikiem.

2. Minister Finansow określi, w drodze rozporzadzenia, szczegołowy sposob klasyfikacji tytułow dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego, w tym do długu Skarbu Państwa, uwzględniając podstawowe kategorie przedmiotowe i podmiotowe zadłużenia oraz okresy zapadalności.

Art. 73. 1. Państwowy dług publiczny oblicza się jako wartośc nominalna zobowiazań jednostek sektora finansow publicznych po wyeliminowaniu wzajemnych zobowiazań między jednostkami tego sektora.

2. Przez wartośc nominalna zobowiazania rozumie się wartośc nominalna:

1) wyemitowanych papierow wartościowych;

2) zaciagniętej pożyczki, kredytu lub innego zobowiazania, to jest kwotę świadczenia głownego, należna do zapłaty w dniu wymagalności zobowiazania.

3. Wartośc nominalna zobowiazań indeksowanych lub kapitalizowanych odpowiada poczatkowej wartości nominalnej z uwzględnieniem przyrostu kapitału, wynikajacego z indeksacji lub kapitalizacji, naliczonego na koniec okresu sprawozdawczego.

4. Przepisy ust. 1—3 stosuje się do obliczania kwot niewymagalnych zobowiazań z tytułu poręczeń i gwarancji niezaliczanych do państwowego długu publicznego, a także odpowiednio do obliczania długu Skarbu Państwa oraz kwot niewymagalnych zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji niezaliczanych do długu Skarbu Państwa.

5. Minister Finansow określi, w drodze rozporzadzenia, szczegołowy sposob ustalania:

1) wartości zobowiazań zaliczanych do:

a) państwowego długu publicznego,

b) długu Skarbu Państwa,

2) wartości zobowiazań z tytułu poręczeń i gwarancji— uwzględniajac klasyfikację tytułow dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego oraz koniecznośc prawidłowego obliczenia relacji państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto.

Art. 74. 1. Minister Finansow sprawuje kontrolę nad sektorem finansow publicznych w zakresie przestrzegania zasady stanowiacej, że państwowy dług publiczny nie może przekroczyc 60 % wartości rocznego produktu krajowego brutto.

2. Minister Finansow sprawuje kontrolę nad stanem długu Skarbu Państwa w celu zapewnienia przestrzegania zasady, o ktorej mowa w ust. 1.

3. Minister Finansow sprawuje kontrolę, o ktorej mowa w ust. 1 i 2, w szczegolności przez sprawdzanie realizacji obowiazkow wynikajacych z art. 86.

4. Minister Finansow, w zwiazku ze sprawowana kontrola, o ktorej mowa w ust. 1 i 2, ma prawo żadania od jednostek sektora finansow publicznych dodatkowych informacji o bieżacym i prognozowanym zadłużeniu tych jednostek oraz o strukturze zadłużenia.

5. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowej realizacji obowiazkow wynikajacych z art. 86 Minister Finansow informuje o nieprawidłowościach organy nadzoru nad działalnościa jednostek sektora finansow publicznych.

Art. 76. Przez potrzeby pożyczkowe budżetu państwa rozumie się zapotrzebowanie na środki finansowe niezbędne do sfinansowania:

1) deficytu:

a) budżetu państwa,

b) budżetu środkow europejskich;

2) rozchodow budżetu państwa.

Art. 77. Minister Finansow w celu sfinansowania potrzeb pożyczkowych budżetu państwa oraz w związku z zarzadzaniem długiem Skarbu Państwa jest upoważniony do:

1) zaciagania zobowiazań finansowych w imieniu Skarbu Państwa, w szczegolności w drodze emisji papierow wartościowych oraz zaciagania pożyczek i kredytow na rynku krajowym i zagranicznym;

2) spłaty zaciagniętych zobowiazań, o ktorych mowaw pkt 1;

3) przeprowadzania innych operacji finansowych zwiazanych z zarzadzaniem długiem, w tym operacji zwiazanych z finansowymi instrumentami pochodnymi;

4) zarzadzania nadwyżka budżetu środkow europejskich.

Procedury ostrożnościowe i sanacyjne

Art. 86. W przypadku, gdy wartośc relacji kwoty państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto

1) jest większa od 50 %, a nie większa od 55 %, to na kolejny rok Rada Ministrow uchwala projekt ustawy budżetowej, w ktorym relacja deficytu budżetu państwa do dochodow budżetu państwa nie może byc wyższa niż relacja deficytu budżetu państwa do dochodow budżetu państwa z roku bieżącego wynikajaca z ustawy budżetowej;

2) jest większa od 55 %, a mniejsza od 60 %, to:

a) na kolejny rok Rada Ministrow uchwala projekt ustawy budżetowej, w ktorym:

— nie przewiduje się deficytu budżetu państwa lub przyjmuje się poziom rożnicy dochodow

i wydatkow budżetu państwa, zapewniajacy, że relacja długu Skarbu Państwa do produktu

krajowego brutto przewidywana na koniec roku budżetowego, ktorego dotyczy projekt

ustawy, będzie niższa od relacji, o ktorej mowa

— nie przewiduje się wzrostu wynagrodzeń pracownikow państwowej sfery budżetowej,

w tym pracownikow jednostek, o których mowa w art. 139 ust. 2, waloryzacja rent i emerytur nie może przekroczyc poziomu odpowiadajacego wzrostowi cen towarow i usług konsumpcyjnych, ogłoszonego przez Głowny Urzad Statystyczny za poprzedni rok budżetowy,

— wprowadza się zakaz udzielania pożyczek i kredytow z budżetu państwa z wyjatkiem rat

kredytow i pożyczek udzielonych w latach poprzednich,

— nie przewiduje się wzrostu wydatkow w jednostkach, o ktorych mowa w art. 139 ust. 2,

na poziomie wyższym niż w administracji rzadowej,

b) Rada Ministrow dokonuje przegladu wydatkow budżetu państwa finansowanych środkami pochodzącymi z kredytow zagranicznych oraz przegladu programow wieloletnich,

c) Rada Ministrow przedstawia Sejmowi program sanacyjny majacy na celu obniżenie relacji,

o ktorej mowa w art. 38 pkt 1 lit. a,

d) wydatki budżetu jednostki samorzadu terytorialnego określone w uchwale budżetowej na

kolejny rok moga byc wyższe niż dochody tego budżetu powiększone o nadwyżkę budżetowa

z lat ubiegłych i wolne środki, jedynie o kwotę zwiazana z realizacja zadań ze środkow, o których mowa w art. 5 ust. 3;

3) jest rowna lub większa od 60 %, to:

a) stosuje się odpowiednio postanowienia pkt 2 lit. a i b,

b) Rada Ministrow, najpoeniej w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia relacji, o ktorej mowa

w art. 38 pkt 1 lit. a, przedstawia Sejmowi program sanacyjny majacy na celu ograniczenie

tej relacji do poziomu poniżej 60 %,

c) wydatki budżetu jednostki samorzadu terytorialnego określone w uchwale budżetowej na

kolejny rok nie moga byc wyższe niż dochody tego budżetu,

d) poczynajac od siodmego dnia po dniu ogłoszenia relacji, o ktorej mowa w art. 38 pkt 1 lit. a, jednostki sektora finansow publicznych nie mogą udzielac nowych poręczeń i gwarancji.

Wieloletni Plan Finansowy Państwa

Art. 103. 1. Wieloletni Plan Finansowy Państwa to plan dochodow i wydatkow oraz przychodow i rozchodow budżetu państwa sporzadzany na cztery lata budżetowe.

2. Wieloletni Plan Finansowy Państwa jest sporządzany w układzie obejmujacym funkcje państwa wraz z celami i miernikami stopnia wykonania danej funkcji i uwzględnia:

1) cele średniookresowej strategii rozwoju kraju, o ktorej mowa w ustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju;

2) kierunki polityki społeczno-gospodarczej Rady Ministrow.

Art. 104. 1. Wieloletni Plan Finansowy Państwa, w podziale na poszczegolne lata budżetowe, określa:

1) podstawowe wielkości makroekonomiczne;

2) kierunki polityki fiskalnej;

3) prognozy dochodow oraz wydatkow budżetu państwa;

4) kwotę deficytu i potrzeb pożyczkowych budżetu państwa oraz źrodła ich sfinansowania;

5) prognozy dochodow i wydatkow budżetu środkow europejskich;

6) wynik budżetu środkow europejskich;

7) skonsolidowana prognozę bilansu sektora finansow publicznych;

8) kwotę państwowego długu publicznego.

2. Prognozę dochodow budżetu państwa ujmuje się w Wieloletnim Planie Finansowym Państwa według głownych kategorii dochodow, z wyszczegolnieniem:

1) dochodow podatkowych:

a) podatkow pośrednich, z tego: podatku od towarow i usług,

— podatku akcyzowego,

— podatku od gier,

b) podatkow bezpośrednich, z tego:

— podatku dochodowego od osob prawnych,

— podatku dochodowego od osob fizycznych;

2) dochodow niepodatkowych;

3) cła;

4) środkow, o ktorych mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2.

3. Prognozę wydatkow budżetu państwa ujmuje się w Wieloletnim Planie Finansowym Państwa w układzie, o ktorym mowa w art. 103 ust. 2, z wyszczegolnieniem:

1) wydatkow stałych zwiazanych z utrzymaniem i funkcjonowaniem organow władzy publicznej i wykonywaniem zadań administracji rzadowej;

2) wydatkow na obsługę długu publicznego;

3) środkow własnych Unii śuropejskiej;

4) dotacji dla Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego;

5) subwencji ogolnej i dotacji na zadania zlecone jednostkom samorzadu terytorialnego;

6) wydatkow na sfinansowanie zobowiazań wynikających z przyjętych programow wieloletnich;

7) wydatkow budżetu państwa, w tym na realizację działań rozwojowych kraju:

a) według priorytetow i głownych kierunkow interwencji wskazanych w średniookresowej strategii rozwoju kraju, w tym odnoszacych się do zagadnień przestrzennych i regionalnych objętych kontraktami wojewodzkimi,

b) z uwzględnieniem podziału na źrodła finansowania,

c) na każdy rok realizacji średniookresowej strategii rozwoju kraju;

8) środkow przeznaczonych na realizację zadań wspołfinansowanych z udziałem środkow europejskich, w tym na Wspolna Politykę Rolna;

9) środkow przeznaczonych na finansowanie imiennie wymienionych wydatkow lub zadań, w wysokościach określonych w odrębnych ustawach;

10) innych wydatkow rozwojowych;

11) innych środkow na realizację zadań uznanych przez Radę Ministrow za priorytetowe.

Art. 105. 1. Wieloletni Plan Finansowy Państwa stanowi podstawę przygotowywania projektu ustawy budżetowej na kolejny rok budżetowy.

2. W projekcie ustawy budżetowej na dany rok budżetowy, przedstawianym przez Radę Ministrow Sejmowi, poziom deficytu nie może byc większy niż poziom deficytu ustalony na ten rok budżetowy w Wieloletnim Planie Finansowym Państwa.

3. W szczegolnie uzasadnionych przypadkach możliwe jest uwzględnienie wyższego poziomu deficytu.W tym przypadku Rada Ministrow jest obowiazana przedstawic Sejmowi szczegołowe wyjaśnienie.

Ustawa budżetowa

Art. 109. 1. Ustawa budżetowa jest podstawa gospodarki finansowej państwa w danym roku budżetowym.

2. Ustawa budżetowa składa się z:

1) budżetu państwa;

2) załacznikow;

3) postanowień, ktorych obowiazek zamieszczenia w ustawie budżetowej wynika z niniejszej ustawy lub z odrębnych ustaw.

3. Ustawa budżetowa jest uchwalana na okres roku budżetowego.

4. Rokiem budżetowym jest rok kalendarzowy.

5. Ustawa budżetowa nie może zawierac przepisow zmieniajacych inne ustawy.

Art. 110. Budżet państwa określa:

1) łaczna kwotę prognozowanych podatkowych i niepodatkowych dochodow budżetu państwa;

2) łaczna kwotę planowanych wydatkow budżetu państwa;

3) kwotę planowanego deficytu budżetu państwa wraz ze źrodłami jego pokrycia;

4) łaczna kwotę prognozowanych dochodow budżetu środkow europejskich;

5) łaczna kwotę planowanych wydatkow budżetu środkow europejskich;

6) wynik budżetu środkow europejskich;

7) łaczna kwotę planowanych przychodow budżetu państwa;

8) łaczna kwotę planowanych rozchodow budżetu państwa;

9) planowane saldo przychodow i rozchodow budżetu państwa;

10) limit zobowiazań z tytułu zaciaganych kredytow i pożyczek oraz emitowanych papierow wartościowych.

Art. 111. Dochodami podatkowymi i niepodatkowymi budżetu państwa sa:

1) podatki i opłaty, w części, ktora zgodnie z odrębnymi ustawami nie stanowi dochodow jednostek samorzadu terytorialnego, przychodow państwowych funduszy celowych oraz innych jednostek sektora finansow publicznych;

2) cła;

3) wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych społek Skarbu Państwa;

4) wpłaty z tytułu dywidendy;

5) wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego;

6) wpłaty nadwyżki środkow finansowych agencji wykonawczych;

7) dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe, o ile odrębne ustawy nie stanowia inaczej;

8) dochody z najmu i dzierżawy oraz z innych umow o podobnym charakterze, dotyczace składnikow majatkowych Skarbu Państwa, o ile odrębne ustawy nie stanowia inaczej;

9) odsetki od środkow zgromadzonych na rachunkach bankowych państwowych jednostek budżetowych lub organow władzy publicznej, o ile Odrębne ustawy nie stanowia inaczej;

10) odsetki od lokat terminowych ustanowionych ze środkow zgromadzonych na centralnym rachunku bieżacym budżetu państwa;

11) odsetki od udzielonych z budżetu państwa pożyczek krajowych i zagranicznych;

12) grzywny, mandaty i inne kary pieniężne, o ile Odrębne ustawy nie stanowia inaczej;

13) spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz Skarbu Państwa;

14) dochody ze sprzedaży majatku, rzeczy i praw, niestanowiące przychodow w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 4 lit. a i b, o ile odrębne ustawy nie stanowia inaczej;

15) inne dochody określone w odrębnych ustawach lub umowach międzynarodowych;

16) środki europejskie i środki, o ktorych mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5 lit. a i b, na realizację projektow pomocy technicznej oraz środki, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5 lit. c i d oraz pkt 6, po ich przekazaniu na rachunek dochodow budżetu państwa;

17) odsetki wykupywane przez nabywcow obligacji skarbowych lub nadwyżka wynikajaca z rożnicy pomiędzy cena emisyjna a wartościa nominalna zbywanych obligacji skarbowych.

Art. 112. 1. Wydatki budżetu państwa sa przeznaczone w szczegolności na:

1) funkcjonowanie organow władzy publicznej, w tym organow administracji rzadowej, organow kontroli i ochrony prawa oraz sadow i trybunałow;

2) zadania wykonywane przez administrację rzadowa;

3) subwencje ogolne dla jednostek samorzadu terytorialnego;

4) dotacje dla jednostek samorzadu terytorialnego;

5) wpłaty do budżetu Unii śuropejskiej, zwane dalej „środkami własnymi Unii śuropejskiej”;

6) subwencje dla partii politycznych;

7) dotacje na zadania określone odrębnymi ustawami;

8) obsługę długu publicznego;

9) wkład krajowy na realizację programow finansowanych z udziałem środkow europejskich lub środkow, o ktorych mowa w art. 5 ust. 3 pkt 3, 5 i 6.

2. Z budżetu państwa sa finansowane zadania określone w odrębnych ustawach i umowach międzynarodowych.

Art. 114. 1. Budżet państwa składa się z części odpowiadających organom władzy publicznej, kontroli państwowej, sadom, trybunałom i innym organom wymienionym w art. 139 ust. 2, administracji rzadowej, przy czym dla poszczegolnych działow administracji

rzadowej oraz dla urzędow nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrow ustala się odpowiednio odrębne części budżetu.

2. W odrębnych częściach budżetu państwa ujmuje się:

1) subwencje ogolne dla jednostek samorzadu terytorialnego;

2) rezerwę ogolna;

3) rezerwy celowe;

4) obsługę długu Skarbu Państwa;

5) środki własne Unii Ęuropejskiej;

6) przychody i rozchody zwiazane z finansowaniem potrzeb pożyczkowych budżetu państwa;

7) dochody, o ktorych mowa w art. 111 pkt 16.

3. W uzasadnionych przypadkach, na wniosek właściwego ministra, w budżecie państwa moga być tworzone odrębne części dla:

1) urzędow centralnych nadzorowanych przez ministra;

2) państwowych jednostek organizacyjnych, ktore nie sa organami władzy lub administracji rzadowej;

3) zadań ogolnych, jeżeli wyodrębnienie części jest uzasadnione koniecznościa zapewnienia bieżącej kontroli dochodow lub wydatkow.

4. Częściami budżetu państwa dysponuja dysponenci części budżetowych, jeżeli odrębne ustawy nie stanowia inaczej.

5. Dochody i wydatki oraz przychody i rozchody budżetu państwa klasyfikuje się według zasad określonych w art. 39 oraz według części budżetowych, o ktorych mowa w ust. 1—4.

6. Minister Finansow ustala, w drodze rozporzadzenia, klasyfikację części budżetowych oraz dysponentow części budżetowych dla części budżetowych, o ktorych mowa w ust. 1—3, majac na celu zapewnienie przejrzystości gospodarowania środkami budżetu

państwa.

Art. 121. 1. Programy finansowane z udziałem środkow europejskich sa ujmowane w załaczniku do ustawy budżetowej.

2. Dla każdego programu w załaczniku, o którym mowa w ust. 1, określa się:

1) instytucję zarzadzajaca;

2) środki na realizację programu, w tym:

a) środki europejskie,

b) środki pochodzace z budżetu państwa,

c) środki pochodzace z budżetow jednostek samorządu terytorialnego,

d) inne publiczne środki krajowe,

e) inne środki;

3) kategorie interwencji funduszy strukturalnych;

4) planowane w roku budżetowym i kolejnych dwoch latach dochody budżetu państwa z tytułu wpływu środkow europejskich;

5) planowane w roku budżetowym i kolejnych dwoch latach wydatki na realizację programu,

w szczegołowości określonej w pkt 2;

6) plan wydatkow budżetu państwa w roku budżetowym na finansowanie programu.

Art. 122. 1. W załacznikach do ustawy budżetowej zamieszcza się także:

1) plany finansowe:

a) agencji wykonawczych,

b) instytucji gospodarki budżetowej,

c) państwowych funduszy celowych,

d) państwowych osob prawnych, o ktorych mowa w art. 9 pkt 14;

2) wykaz:

a) jednostek otrzymujacych dotacje podmiotowe i celowe oraz kwoty dotacji,

b) programow finansowanych z udziałem środkow, o ktorych mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3, wraz z limitami wydatkow budżetu państwa przeznaczonych na finansowanie tych programow,

c) wieloletnich limitow zobowiazań w kolejnych latach realizacji programow finansowanych

z udziałem środkow europejskich wraz z wykazem wieloletnich limitow wydatkow realizowanych w ich ramach;

3) plan wydatkow budżetu państwa w roku budżetowym na:

a) realizację projektow pomocy technicznej programow finansowanych z udziałem środkow

europejskich i środkow, o ktorych mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5,

b) realizację programow współfinansowanych z udziałem środkow europejskich i wpłat do

wspolnych budżetow pomocy technicznej programow finansowanych z udziałem środkow,

o ktorych mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5,

c) realizację programow, o ktorych mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5 lit. c i d

— w szczegołowości klasyfikacji budżetowej: częśc, dział, rozdział;

4) zestawienie programow wieloletnich w układzie zadaniowym;

5) zestawienie zadań z zakresu administracji rzadowej i innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego odrębnymi ustawami;

6) zakres i kwoty dotacji przedmiotowych i podmiotowych;

7) plan przychodow i rozchodow budżetu państwa.

2. Zestawienie, o ktorym mowa w ust. 1 pkt 4, zawiera:

1) nazwę programu i podstawę prawna jego utworzenia;

2) jednostkę organizacyjna realizujaca program lubkoordynujaca jego wykonanie;

3) cel programu;

4) zadania programu;

5) okres realizacji programu;

6) łaczne nakłady, w tym z budżetu państwa, na realizację programu;

7) wysokośc wydatkow w roku budżetowym oraz w kolejnych latach na realizację programu;

8) mierniki określajace stopień realizacji celu.

3. W przypadku gdy z określonych w odrębnych przepisach zasad i trybu udzielania dotacji wynika, że nie jest możliwe ujęcie jednostki w wykazie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2 lit. a, wykaz może zawierac grupy jednostek i łaczna kwotę dotacji.

4. W przypadku, o ktorym mowa w ust. 3, dysponent części budżetowej, w ktorej zaplanowane zostały dotacje, podaje do publicznej wiadomości, w drodze obwieszczenia, wykaz jednostek wraz z kwotami dotacji przyznanych poszczegolnym jednostkom.

Przeznaczenie wydatkow budżetu państwa

Art. 124. 1. Wydatki budżetu państwa dziela się na następujace grupy wydatkow:

1) dotacje i subwencje;

2) świadczenia na rzecz osob fizycznych;

3) wydatki bieżace jednostek budżetowych;

4) wydatki majatkowe;

5) wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa;

6) wydatki na realizację programow finansowanych z udziałem środkow, o ktorych mowa w

ust. 1 pkt 2, w tym wydatki budżetu środkow europejskich;

7) środki własne Unii Europejskiej.

2. Świadczenia na rzecz osob fizycznych obejmuja wydatki budżetu państwa kierowane, na podstawie odrębnych przepisow, bezpośrednio lub pośrednio do osob fizycznych, a niebędace wynagrodzeniem za świadczona pracę.

3. Wydatki bieżace jednostek budżetowych obejmuja:

1) wynagrodzenia i uposażenia osob zatrudnionych w państwowych jednostkach budżetowych oraz składki naliczane od tych wynagrodzeń i uposażeń;

2) zakupy towarow i usług;

3) koszty utrzymania oraz inne wydatki związane z funkcjonowaniem jednostek budżetowych i realizacja ich statutowych zadań;

4) koszty zadań zleconych do realizacji jednostkom zaliczanym i niezaliczanym do sektora finansow publicznych, z wyłaczeniem organizacji pozarzadowych.

4. Wydatki majatkowe obejmuja:

1) wydatki na zakup i objęcie akcji oraz wniesienie wkładow do społek prawa handlowego;

2) wydatki inwestycyjne państwowych jednostek budżetowych oraz dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztow inwestycji realizowanych przez inne jednostki.

5. Wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa obejmuja w szczegolności wydatki budżetu państwa z tytułu oprocentowania i dyskonta od skarbowych papierow wartościowych, oprocentowania zaciagniętych kredytow i pożyczek oraz wypłat związanych z udzielonymi przez Skarb Państwa poręczeniami i gwarancjami, a także koszty zwiazane z emisja skarbowych papierow wartościowych.

Art. 125. 1. Środki własne Unii Europejskiej ujmuje się w ustawie budżetowej w wysokości ustalonej w toku procedury budżetowej Unii europejskiej

2. Do środkow własnych Unii Europejskiej zalicza się:

1) udział we wpływach z ceł, opłat rolnych i cukrowych;

2) środki obliczone na podstawie podatku od towarow i usług, zgodnie z metodologia wynikajaca z przepisow Unii Europejskiej;

3) środki obliczone na podstawie wartości rocznego dochodu narodowego brutto.

3. Do środkow własnych Unii Europejskiej zalicza się rownież odsetki i kary za nieterminowe lub nieprawidłowo naliczone płatności.

Tryb opracowywania i uchwalania budżetu państwa

Art. 138. 1. Minister Finansow przedstawia Radzie Ministrow założenia projektu budżetu państwa na rok następny, uwzględniajace ustalenia przyjęte w Wieloletnim Planie Finansowym Państwa oraz kierunki działań zawarte w przyjętym przez Radę Ministrow

Programie Konwergencji,

2. Materiały do projektu ustawy budżetowej opracowuja i przedstawiaja Ministrowi Finansow dysponenci części budżetowych, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4.

3. Materiały do projektu ustawy budżetowej w zakresie programow finansowanych z udziałem środkow europejskich i środkow, o ktorych mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5, opracowuje i przedstawia Ministrowi Finansow minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego,

z uwzględnieniem wieloletnich limitow wydatkow

4. Materiały do projektu ustawy budżetowej w zakresie środkow pochodzacych z śuropejskiego Funduszu Rybackiego oraz środkow, o ktorych mowa w art. 5 ust. 3 pkt 4, opracowuje i przedstawia Ministrowi Finansow odpowiednio minister właściwy do

spraw rybołowstwa lub minister właściwy do spraw rozwoju wsi.

5. Właściwe organy oraz kierownicy jednostek opracowuja i przedstawiaja projekty planow finansowych właściwym ministrom w terminach określonych w rozporzadzeniu wydanym na podstawie ust. 6.

6. Minister Finansow określi, w drodze rozporzadzenia, szczegołowy sposob, tryb i terminy opracowania materiałow, o ktorych mowa w ust. 2—5, w tym:

1) planow rzeczowych zadań realizowanych ze środkow budżetowych,

2) projektow planow dochodow i wydatkow poszczególnych części budżetowych na rok budżetowy,

3) zestawienia programow wieloletnich,

4) wykazu wydatkow zwiazanych z realizacja Wspolnej Polityki Rolnej oraz innych programow, projektow i zadań finansowanych z udziałem środkow, o ktorych mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2,

5) wzory formularzy,

6) projektow rocznych planow finansowych jednostek, o ktorych mowa w art. 9 pkt 14, dla których organem założycielskim lub nadzorujacym jest organ administracji rzadowej,

7) materiałow do opracowania zestawienia i planu, o ktorych mowa w art. 142 pkt 10 i 11,

8) materiałow do opracowania i aktualizacji Wieloletniego Planu Finansowego Państwa oraz informacji o przebiegu jego wykonania

— kierujac się koniecznościa uwzględniania klasyfikacji dochodow i wydatkow budżetowych, opracowania budżetu w układzie zadaniowym oraz zakresem podmiotowym i przedmiotowym spraw wymagających ujęcia w projekcie ustawy budżetowej.

Art. 139. 1. Minister Finansow przedstawia Radzie Ministrow projekt ustawy budżetowej na rok następny wraz z uzasadnieniem.

2. Minister Finansow włacza do projektu ustawy budżetowej dochody i wydatki Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Trybunału Konstytucyjnego, Najwyższej Izby Kontroli, Sadu Najwyższego, Naczelnego Sadu Administracyjnego wraz z wojewodzkimi sadami administracyjnymi, Krajowej Rady Sadownictwa, sadownictwa powszechnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora Ochrony Danych

Osobowych, Instytutu Pamięci Narodowej — Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Krajowego Biura Wyborczego i Państwowej Inspekcji Pracy.

Art. 140. 1. W budżecie państwa tworzy się rezerwę ogolna nie wyższa niż 0,2 % wydatkow budżetu.

2. W budżecie państwa moga byc tworzone rezerwy celowe:

1) na wydatki, ktorych szczegołowy podział na pozycje klasyfikacji budżetowej nie jest możliwy do dokonania w okresie opracowywania projektu ustawy budżetowej;

2) na wydatki, ktorych realizacja jest uwarunkowana zaciagnięciem kredytu w międzynarodowej instytucji finansowej lub pozyskaniem środkow z innych źrodeł;

3) na wydatki zwiazane z realizacja programow wspołfinansowanych z udziałem środkow, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2;

4) gdy odrębne ustawy tak stanowia.

3. Suma rezerw celowych, o ktorych mowa w ust. 2 pkt 1 i 4, nie może przekroczyc 3 % wydatkow budżetu.

4. W częściach budżetu państwa, ktorych dysponentami sa poszczegolni wojewodowie, może być tworzona rezerwa w wysokości do 1 % planowanych wydatkow, z wyłaczeniem dotacji dla jednostek samorządu terytorialnego.

Art. 141. Rada Ministrow uchwala projekt ustawy budżetowej i wraz z uzasadnieniem przedkłada go Sejmowi w terminie do dnia 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy.

Art. 142. Do projektu ustawy budżetowej dołacza się uzasadnienie zawierajace w szczegolności:

1) głowne cele polityki społecznej i gospodarczej, zgodne z Wieloletnim Planem Finansowym Państwa;

2) założenia makroekonomiczne na rok budżetowy i trzy kolejne lata, dotyczace prognozy:

a) produktu krajowego brutto i jego składowych, w tym:

— wielkości eksportu netto,

— popytu krajowego, w tym konsumpcji prywatnej i zbiorowej,

— nakładow brutto na środki trwałe,

b) poziomu cen towarow i usług konsumpcyjnych,

c) kursu walutowego,

d) przeciętnego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej,

e) poziomu zatrudnienia i bezrobocia,

f) salda obrotow bieżacych;

3) kierunki polityki fiskalnej, zawierajace w szczególności założenia dotyczace średniookresowego celu budżetowego oraz działania z zakresu polityki fiskalnej i polityki gospodarczej zmierzajace do jego osiagnięcia;

4) przewidywane wykonanie budżetu państwa za rok budżetowy poprzedzajacy rok budżetowy, którego dotyczy projekt ustawy budżetowej;

5) omowienie projektowanych:

a) przychodow i rozchodow oraz dochodow i wydatkow budżetowych,

b) przychodow i kosztow państwowych funduszy celowych,

c) przychodow i kosztow agencji wykonawczych,

d) wykazow określonych w art. 122 ust. 1 pkt 2 lit. b i c;

6) omowienie przewidywanych dochodow i wydatkow, nadwyżki lub deficytu oraz długu sektora finansow publicznych;

7) omowienie wielkości środkow własnych Unii europejskiej oraz środkow ujętych w budżecie środkow europejskich;

8) informacje o udzielonych przez Skarb Państwa kwotach poręczeń i gwarancji, według przewidywanego wykonania na koniec roku budżetowego poprzedzajacego rok budżetowy, ktorego dotyczy projekt ustawy budżetowej;

9) kierunki prywatyzacji majatku Skarbu Państwa;

10) zestawienie zadań i celow priorytetowych na dany rok budżetowy

11) skonsolidowany plan wydatkow na rok budżetowyi dwa kolejne lata państwowych jednostek budżetowych, państwowych funduszy celowych, agencji wykonawczych, instytucji gospodarki budżetowej oraz państwowych osob prawnych, o których mowa w art. 9 pkt 14, sporzadzany w układzie zadaniowym.

Art. 143. 1. Dysponenci części budżetowych, w terminie do dnia 25 paedziernika, przekazuja informacje o przyjętych przez Radę Ministrow w projekcie ustawy budżetowej kwotach:

1) dochodow i wydatkow, w tym wynagrodzeń — jednostkom podległym;

2) dotacji na zadania z zakresu administracji rzadowej, zadania inspekcji i straży, dotacji na realizację zadań własnych oraz o kwotach dochodow związanych z realizacja zadań z zakresu administracji rzadowej

— jednostkom samorzadu terytorialnego;

3) środkow na realizację programow finansowanych z udziałem środkow europejskich, dla ktorych zarządy wojewodztw sa instytucja zarzadzajaca lub pośredniczaca — zarzadom wojewodztw.

2. W terminie do dnia 1 grudnia jednostki, o których mowa w ust. 1 pkt 1, opracowuja i przekazuja właściwym dysponentom części budżetowych projekty planow finansowych na następny rok budżetowy, zgodne z projektem ustawy budżetowej.

3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do kwot dochodow z podatkow i ceł pobieranych przez jednostki podległe Ministrowi Finansow.

Art. 145. 1. W przypadku gdy ustawa budżetowa albo ustawa o prowizorium budżetowym nie zostana ogłoszone przed dniem 1 stycznia, to do czasu ogłoszenia odpowiedniej ustawy:

1) podstawa gospodarki finansowej jest przedstawiony Sejmowi odpowiedni projekt ustawy, o którym mowa w art. 141 lub w art. 144;

2) obowiazuja stawki należności budżetowych oraz składki na państwowe fundusze celowe w wysokości ustalonej dla roku poprzedzajacego rok budżetowy.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio, w przypadku gdy podstawa gospodarki finansowej państwa jest ustawa albo projekt ustawy o prowizorium budżetowym, a przed upływem terminu obowiązywania ustawy o prowizorium budżetowym nie zostanie ogłoszona ustawa budżetowa.

Art. 148. W terminie 21 dni od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej dysponenci części budżetowych przekazuja:

1) jednostkom samorzadu terytorialnego informacje o kwotach dotacji celowych, dotacji na zadania z zakresu administracji rzadowej, zadania inspekcji i straży, dotacji na realizację zadań własnych oraz o kwotach dochodow zwiazanych z realizacja zadań z zakresu administracji rzadowej oraz innych zadań zleconych odrębnymi ustawami jednostkom samorzadu terytorialnego, określonych w ustawie budżetowej;

2) samorzadom wojewodztw informacje o środkach na realizację programow finansowanych z udziałem środkow europejskich, dla ktorych zarządy wojewodztw sa instytucja zarzadzajaca lub pośredniczaca, określonych w ustawie budżetowej.

PODSTAWY NAUKI O FINANSACH

Wykładowca - p. Marian Podstawka

Wykład 1

Literatura:

• D. i S. Kornik „Podstawy finansów” PWN W-wa 2004

• L. Szyszko „Propedeutyka finansów” SGH W-wa 2004

• S. Owsiak „Podstawy nauki o finansach”

• Z. Dobosiewicz „Wprowadzenie do finansów finansów bankowości” W-wa 2005

• L. Oręziak „Finanse UE” PWN W-wa 2005

• W. Bień „Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa” DYFIN W-wa 2001

• M. Podstawka „Podstawy finansów - teoria i praktyka” SGGW W-wa 2005

W połowie lutego test wielokrotnego wyboru i niewyboru. 8/15 poprawnych odpowiedzi zalicza.

Temat: Strumienie pieniężne i ich podział.

Problematyka makrofinansowa - finanse publiczne.

Problematyka mikrofinansowa - finanse prywatne.

Podział I strumieni pieniężnych:

1. przychody i wydatki ekwiwalentne - takie strumienie pieniężne, które charakteryzują się tym, że wydatkowi pieniężnemu towarzyszy wzajemne ekwiwalentne świadczenie usług przez inne podmioty.
   Relacja pomiędzy ilością świadczonych pieniędzy przez jeden podmiot, a ilością otrzymanych towarów, pracy i usług jest kształtowana prze rynek.
   
   np. ceny usług, towarów, pracy w sektorze prywatnym
   
   Prawo popytu i podaży - jeżeli jest przewaga popytu nad podażą, to ceny idą w górę. Gdy podaż > popyt => ceny idą w dół

2. przychody i wydatki redystrybucyjne (transfery) - wydatkowi pieniężnemu jednego podmiotu nie towarzyszy wzajemne ekwiwalentne świadczenie usług przez związek publiczno - prawny jakim jest państwo lub organizacja samorządowa.
   
   np. podatki, składki na ubezpieczenie społeczne, opłaty
   
   W zamian za to mamy emerytury, zasiłki, bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne, sądownictwo, szkolnictwo, opiekę medyczną.
   
   Relacja ilości pieniędzy świadczonych przez podmioty do świadczonych usług nie jest efektem sytuacji rynkowej, wynika z decyzji politycznych.

Strumienie te pełnią różne role w …

Podział II (kryterium podmiotowe):

1. przychody i wydatki banków.

2. przychody i wydatki gospodarstw domowych.

3. przychody i wydatki przedsiębiorstw.

4. przychody i wydatki firm ubezpieczeniowych.

5. przychody i wydatki państwa i jednostek samorządowych.

W ramach tego podziału można też wyszczególnić strumienie pieniężne ekwiwalentne i redystrybucyjne.

Def.

FINANSE - zjawiska i procesy związane z gromadzeniem i rozdysponowywaniem środków pieniężnych.

• Publiczne

• Prywatne

Sektor publiczny a finanse publiczne

Str. 12

Sektor publiczny tworzą władze publiczne:

• Państwowe (ustawodawcze, wykonawcze i kontrolne - NIK)

• Samorządowe (ustawodawcze - Rada Gminy, Rada Powiatu, Sejmik Województwa, wykonawcze - wójt / burmistrz / prezydent, starosta i zarząd, marszałek województwa i zarząd, kontrolne - RIO <Regionalna Izba Obrachunkowa>)

oraz realny majątek publiczny (ziemia, lasy, wody, drogi, parki, budynki użyteczności publicznej, infrastruktura techniczna, państwowe rezerwy paliw, leków itd.) + przedsiębiorstwa sektora publicznego.

Finanse publiczne pozwalają funkcjonować sektorowi publicznemu, Składają się na nie dobra publiczne i społeczne.

Dobra publiczne - dobra, które są dostępne dla ogółu społeczeństwa, a przy korzystaniu z nich nie występuje konkurencyjne wyłączenie jednego produktu względem drugiego (np. bezpieczeństwo wew. i zew.).

Dobra społeczne - dobra, które ze względu na doktrynę mogą mieć konkurencyjne wyłączenie (np. edukacja, ochrona zdrowia).

Władze państwowe wykorzystują finanse publiczne …

Makroekonomiczny model gospodarki rynkowej I.R. Hicksa (tożsamość dochodowo - wydatkowa)

Założenia:

• W gospodarce istnieją dwa sektory - prywatny i publiczny oraz sektor zagraniczny

• Popyt konsumpcyjny zgłasza tylko sektor prywatny, tak jak popyt na inwestycje

• Tylko sektor prywatny tworzy dochody, a przedsiębiorstwa sektora publicznego nie.

Y = C + G + J + Z

Y - dochody realizowane ze sprzedaży towarów usług w sektorze prywatnym

C - wydatki na konsumpcję w sektorze prywatnym

G - wydatki związane z …

I - wydatki na inwestycje w sektorze prywatnym

Z - efekty wymiany międzynarodowej (dodatnie, gdy eksport jest w przewadze nad importem)

F - transfery sektora publicznego do prywatnego (emerytury, kredyty preferencyjne)

N - odsetki płacone przez sektor publiczny na rzecz sektora prywatnego z racji jego długu publicznego

T - podatki - transfery płacone przez sektor prywatny na rzecz sektora publicznego

Formuła na oszczędności ( w sektorze prywatnym):

S_C = Y + (F + N - T) - C

Formuła na oszczędności w sektorze publicznym:

S_G = T - (F+N) - G

Formuła na oszczędności w handlu zagranicznym:

S_Z = - Z

S_C + S_G + S_Z = Y + (F + N - T) - C + T - (F + N) - G - Z

S =C + G + J + F + N + Z - T - C + T - F - N - G - Z

S = I - ogólne oszczędności w gospodarce

Inwestycje w gospodarce równać się muszą oszczędnościom.

Funkcja konsumpcji wg Johna Case's:

C = A + B * Y_D

A - stała wielkość konsumpcji, niezależna od niczego

B - współczynnik skłonności do konsumpcji, w zależności od dochodów dyspozycyjnych

Y_D - dochód dyspozycyjny

C = b₁ * Y_D + b₂ * A₂

b₁ - współczynnik skłonności do konsumpcji , w zależności od dochodów dyspozycyjnych

Y_D - dochody dyspozycyjne

b₂ - współczynnik skłonności do konsumpcji, w zależności od dochodów pieniężnych

A₂ - dochody pieniężne

Funkcja eksportu netto ( eksport > import):

Z = - q - n*Y*d - m*R

q - stała wartość eksportu, niezależna od niczego

n - współczynnik skłonności do zakupu towarów towarów importu, w zależności od dochodu dyspozycyjnego

Y_D - dochód dyspozycyjny

m - współczynnik skłonności do zakupu towarów towarów importu i eksportu, w zależności od stopy procentowej

R - stopa procentowa

obecnie (wg NBP) R = 4%

Popyt na inwestycje:

I = e - d*R

e - stała wartość I

d - współczynnik skłonności do inwestowania w zależności od stopy procentowej

R - stopa procentowa

Dowód:

weryfikacja: Z = - q - n - Y - m*R

1. Przyczyna - wzrost stopy procentowej R.

2. Wzrost korzyści z oszczędzania.

3. Wzrost popytu na walutę kraju, w którym wystąpił warunek 1)

4. Umocnienie waluty kraju, w którym wystąpił warunek 1)

1 € = 4 PLN przed wzrostem R

1 € = 2 PLN po wzroście R

€	PLN
1000	4000
1000	2000
2000	8000
4000	8000

1 € = 4 PLN E > I

1 € = 2 PLN E = I

1 € = 4 PLN

1 € = 2 PLN E < I

( f. importu netto)

Wzrost stopy procentowej zawsze prowadzi do pogorszenia się relacji korzyści eksporterów a importerów tego kraju.

F. eksportu netto jest ujemnie skorelowana ze wzrostem stopy procentowej.

Wykład 3

Temat: Kategorie finansowe.

Termin kategorii finansowych wprowadził Arystoteles dla określenia rodzajów sądów, poglądów o kształtowaniu się danego zjawiska.

Kategorie finansowe dzielimy na:

1. Przychodowe:

1. Ceny i przychód pieniężny

2. Dochód, zysk, procent, renta pieniężna

3. Wydatek, koszt, amortyzacja

4. Podatki pośrednie, bezpośrednie, od obrotu

5. Pożyczka, kredyt, dług finansowy

Cena - pozwala ująć wartościowo wartość towaru, usługi, innych pieniędzy, pracy, ziemi, kapitału, czynników wytwórczych.

Funkcje cen:

• przychodowa (dochodowa)

• alokacyjna

• redystrybucyjna

• informacyjna

• agregacyjna

Ceny:

• narzędzie rynkowej weryfikacji działalności gospodarczej, ustalenie kosztów i dochodu

• podział dochodu narodowego za sprawą cen, rozmieszczenie wśród różnych grup społecznych towarów, usług, pracy

• podatki (składowe ceny) + ceny dzielą dochody

• wywołują reakcję podmiotów na zmiany cen (obniżenie ceny → zwiększenie dochodu rzeczywistego podatnika, zakup większej ilości towarów i usług)

Cenowa elastyczność popytu - pomiar reakcji nabywcy towaru na zmianę ceny (odnosi się do konsumenta).

Funkcja cenowej elastyczności popytu:

E_PD = 1 popyt jest sztywny (nie reaguje na zmianę ceny - podstawowe produkty, np.
żywność)

E_PD < 1 wzrost ceny o 1% sprawia, że popyt rośnie o mniej niż 1%

E_PD > 1 wzrost ceny o 1% sprawia, że popyt roście o więcej niż 1 %

Cenowa elastyczność podaży - jak podaż reaguje na zmianę ceny, reakcja producenta na zmianę ceny.

Funkcja cenowej elastyczności podaży:

E_PS = 1 podaż sztywna

E_PS < 1 ↑ ceny o 1% → podaż ↑ < 1%

E_PS > 1 ↑ceny o 1% → podaż ↑ > 1%

• reakcja podmiotu gospodarczego - mówi, o ile zmniejszą się zasoby pieniężne podmiotu gospodarczego, jeśli dokona on zakupu po danej cenie.

Uwzględnienie inflacji !!!

Inflacja - stan w gospodarce; jest więcej pieniędzy w obrocie niż towarów i usług.

(W gospodarce rynkowej, która dąży do równowagi musi nastąpić wzrost cen)

spowodowana jest przez brak równowagi, efektem jest wzrost cen.

Przykład:

zysk w zł, w cenach bieżących:

	ROK
		1	2	3
Zysk	80000	94400	100000
Współczynnik inflacji		1,15	1,09










zysk w zł, w cenach porównywalnych:

	ROK
		1	2	3
Zysk wg cen roku 3.	80000*1,09=100280	94499*1,09=102896	100000
Zysk wg cen roku 1.	80000	94499*1,15=82087	100000*1,09=79777









• możliwość mierzenia wartości różnych dóbr, różne jednostki fizyczne sprowadzamy do jednej - ceny

• przychód pieniężny - wyraz skutków działalności gospodarczej, powstaje na skutek sprzedaży towarów i usług

Wpływy pieniężne - kategoria szersza niż przychód pieniężny, obejmuje wszystkie przychody pieniężne: z pożyczek, dotacji, odszkodowań, świadczeń.

Dochód - podstawowa kategoria finansowa, dodatni efekt zastosowanych w procesie produkcji czynników wytwórczych.

D = przychód pieniężny - koszty

Elastyczność dochodowa popytu:

Zysk (kategoria księgowa) = przychód ewidencyjny - koszty ewidencyjne

Procent - dochód otrzymany z kapitału pożyczkowego (cena usługi świadczonej przez pożyczkodawcę), cena korzystania z kapitału obcego.

Stopa procentowa - kryterium podejmowania decyzji gospodarczych, jej poziom wyznacza dolną granicę efektywności gospodarowania.

Rodzaje procentu:

• odsetki od pożyczonego kapitału

• dyskonto weksli lub papierów wartościowych - forma wynagrodzenia za pożyczenie pieniędzy.
  np.
  wartość weksla = 100zł 100zł - 95zł = 5zł - dyskonto
  cena wykupu = 95zł
  cena przy sprzedaży = 100zł 5% - stopa dyskonta

Odsetki naliczane wg:

• procentu prostego - kapitalizacja odsetek (ważna częstotliwość kapitalizacji)

• procentu złożonego (skapitalizowane)

Przykład:

O - odsetki

K - kapitał pierwotny

d - stopa procentowa

t - czas użytkowania kapitału

Otrzymano kredyt 50000zł na czas 5 miesięcy. Stopa procentowa 2% miesięcznie.

1. odsetki proste:

2. odsetki kapitalizowane:

S_KN - suma skapitalizowana

d - stopa procentowa

K - kapitał

n - liczba okresów kapitalizacji

Przykład 2:

Kredyt 50000zł, stopa procentowa 16% rocznie, na 4 lata.

1. kapitalizacja raz w roku:

I rok

K_P = 50000

16% odsetek po pierwszym roku = 8000zł

S_KN po I roku = 58000zł

II rok

S_KN po I roku = 58000zł

16% odsetek = 9280zł

S_KN po II roku = 67280zł

III rok

S_KN po II roku = 67280zł

16% odsetek = 10765zł

S_KN po II roku = 78045zł

IV rok

S_KN po III roku = 78045zł

16% odsetek = 12487zł

S_KN po IV roku = 90532zł

2. kapitalizacja co kwartał

K_P = 50000zł

4% odsetek = 2000zł

S_KN po 1 kwartale = 52000

4% odsetek = 2080zł

S_KN po 2 kwartale = 54080zł

4% odsetek = 2163zł

S_KN po 3 kwartale = 56243zł

S_KN po I roku = 58493zł

O wielkości sumy skapitalizowanej decyduje szybkość kapitalizacji (im szybsza, tym większa).

Pożyczka - z kapitału własnego, brak określonego celu, czasami jest nieodpłatna.

Kredyt - ze środków obcych, musi mieć cel, zawsze oprocentowany.

2. Dochodowe

3. Dłużne

4. Wydatkowo - kosztowe

1. Wydatek - (ekonomicznie) nabycie cząstki dochodu narodowego

• bieżące przedsiębiorstwo

• inwestycyjne --------||---------

• konsumpcyjne

- (rachunkowo) kwota pieniędzy rozdysponowana w związku z różnymi transakcjami gospodarczymi

1. Koszt - pieniężny wyraz zużycia czynników wytwórczych (majątek trwały, obrotowy, praca, kapitał) w procesie gospodarczym.

Związek między wydatkiem a kosztem:

Nie każdy koszt jest wydatkiem, a przykładem na to jest amortyzacja (koszt, a nie wydatek).

Rodzaje amortyzacji:

• Liniowa - przez cały okres użytkowania środka trwałego odpisujemy w koszty równe stawki,

• Przyspieszona - na początku odpisujemy więcej.

Podział kosztów:

• Koszty stałe - nie wzrastają wraz ze zmianą wielkości produkcji.

• Koszty zmienne - ulegają zmianie wraz ze zmianą rozmiarów produkcji (płace pracowników, koszty surowców).

• Koszt całkowity = koszty stałe + zmienne

• Koszt jednostkowy = koszt całkowity / liczba produktów

• Koszt krańcowy - koszt wyprodukowania ostatniej jednostki produkcji.

5. Podatkowe

Wykład 4

Def.

Finanse publiczne - procesy i zjawiska związane z gromadzeniem i rozdysponowywaniem publicznych środków pieniężnych.

Finanse prywatne

Finanse publiczne a sektor publiczny

Sektor publiczny tworzą władze publiczne, które dzielą się na władze publiczne państwowe i samorządowe oraz realny majątek publiczny (tworzą go drogi, parki, infrastruktura i przedsiębiorstwa państwowe, infrastruktura).

Finanse są treścią sektora publicznego, pozawalają, by sektor publiczny pełnił swoją rolę (dostarczanie dóbr publicznych).

Jest to nauka i praktyka. Można je rozpatrywać w aspekcie instytucjonalnym:

• Budżet państwa

• Budżety jednostek samorządu terytorialnego

• Budżety instytucji ubezpieczenia społecznego

• Budżety publicznych funduszy celowych

W aspekcie podmiotowym:

• Państwowe władze publiczne

• Samorządowe władze publiczne

• Aparat skarbowy

• Władze kontrolne (NIK i RIO)

• Podmioty finansowane z finansów publicznych (administracja publiczna, szkoły, szpitale, jednostki policji, jednostki wojskowe itp.)

W aspekcie prawnym:

• Konstytucja ( 2 IV '97)

• europejska Karta Samorządu Terytorialnego

• ustawa o zamówieniach publicznych

• coroczne ustawy budżetowe

• ustawy podmiotowe

• ustawy o działalności ministra finansów

• ustawy dotyczące opłat i podatków lokalnych, ubezpieczenia społecznego

W ujęciu instrumentalnym:

• podatki (centralne, lokalne)

• opłaty

• składki na ubezpieczenie społeczne

• kredyty, dotacje, subwencje, zasiłki

• publiczne pożyczki (dobrowolne, przymusowe)

Funkcje finansów:

• Redystrybucyjna - za sprawą finansów dokonuje się wtórnego podziału dochodu narodowego, przy czym może się on zachodzić w stosunku do działów gospodarki narodowej (wymiar makro) - poprzez finanse następuje zasilanie tych działów w dochód narodowy, bo same nie tworzą dochodu (np. obrona narodowa, administracja, szkolnictwo, służba zdrowia) oraz wyrównywanie poziomu dochodu w przestrzeni, poziomu rozwoju regionu (aspekt regionalny), lub poszczególnych podatników (ujęcie mikrofinansowe) - korygowanie podziału dochodów pomiędzy poszczególnymi podatnikami (realizacja - polityka podatkowa -> wykorzystuje się mechanizm progresji podatkowej (tkwiącej w polityce podatkowej) - podatnik bogatszy, bardziej aktywny świadczy na rzecz utrzymania sektora publicznego relatywnie więcej niż podatnik biedniejszy) + system zasiłków, ulgi i zwolnienia od podatków, kredyty preferencyjne (np. dla rolnictwa)

• alokacyjna - poprzez, za sprawą finansów dokonuje się alokacji zasobów w gospodarce, realizacja popytu podmiotów gospodarczych, działa tu mechanizm redystrybuowania od bogatszych na rzecz biedniejszych

• stabilizacyjna - wykorzystywanie finansów w przeciwdziałaniu na wahania koniunktury gospodarki (można te fazy przedstawić za pomocą sinusoidy)
  Cykl koniunkturalny w gospodarce - cykliczny rozwój; sprawca - rynek.
  zapobieganie, kreowanie - działanie stopą procentową, wydatki publiczne, polityka podatkowa, kredyty preferencyjne itd.

Przekrój instytucjonalny:

Finanse samorządu terytorialnego: (gminy, powiaty i województwa)

• na podstawie ustawy z '90 r utworzono gminy (2487 gmin)

• na podstawie dwóch ustaw z '98 r utworzono powiaty (314 powiatów ziemskich, 46 powiatów grodzkich) i województwa (obecnie 16)

• struktury te prowadzą gospodarkę finansami publicznymi

• gospodarka finansowa jest prowadzona na podstawie budżetu - rocznego planu dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów jednostki samorządu terytorialnego

• inicjatywa w sprawie budżetu terytorialnego należy do zarządu jednostki terytorialnego (gmina - wójt, burmistrz lub prezydent, powiat - zarząd powiatu lub województwa), najpóźniej do 15 listopada należy przekazać do zaopiniowania do RIO projektu budżetu (miesiąc na wydanie decyzji), podaje się przy tym stan zadłużenia i stan własności komunalnej jednostki zadłużenia

• stan zadłużenia jest uregulowany przez konstytucję, m. in. wg nich: jeżeli dług publiczny państwa jest mniejszy niż 50% PKB, to wówczas jednostka samorządu terytorialnego może być maksymalnie zadłużona z tytułu bieżących spłat kredytów, pożyczek lub poręczeń < 15% dochodów budżetowych tej jednostki, Łączna kwota zadłużenia nie może być większa niż 60% dochodów budżetowych tej jednostki.

• Po otrzymaniu opinii od RIO zarząd jednostki samorządu terytorialnego lub wójt/burmistrz/prezydent jest zobowiązany przedstawić tą opinię organowi stanowiącemu. Jeżeli opinia jest negatywna, to nie powoduje to wstrzymania prac. Organ ma czas na zatwierdzenie do 31 marca, wcześniej podstawą gospodarki jest projekt budżetu. Jeśli budżet nie zostanie ustalony,, to do końca czerwca RIO ma czas na opracowanie nowego budżetu, który wchodzi w życie bez głosowania.

Dochody jednostek samorządu terytorialnego:

• kwestie te reguluje ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego opracowana na trzy lata (2003-2006 obecnie)

• dochody własne - wpływy z podatków lokalnych (rolny, od nieruchomości, od środków finansowych, od spadków i darowizn, podatek rozliczany kartą podatkowa, od posiadania psów, leśny, od czynności cywilno-prawnych) - wpływy z tych podatków zasilaja tylko budżety gmin, wpływy z opłat (targowa, miejscowa, eksploatacyjna, administracyjna, za koncesję na sprzedaż napojów alkoholowych, adiacencka), udział jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z PIT (od osób fizycznych) i CIT (podatek od przedsiębiorstw, od osób prawnych)

• subwencję ogólną

• dotacje celowe

• środki ze źródeł zagranicznych

Wykład 5

Temat: Podatki i opłaty lokalne.

Podatek - świadczenie przymusowe, pieniężne, powszechne, nieodpłatne, bezzwrotne, nakładane jednostronnie przez związek publiczno-prawny jakim może być państwo bądź organizacja samorządowa.

Cechy podatku:

• przymusowość - nie można nie płacić podatku; realizuje się to za sprawą sankcji i kar, które są zawarte w technikach poboru poszczególnych podatków (inżynierii podatkowej). Podatnik, świadom ich, nie czeka na ich wymierzenie, tylko decyduje się na zapłatę podatku.

• Pieniężny - współczesne podatki wnoszone są w formie pieniężnej (dawniej w postaci pracy, obowiązkowych dostaw produktów rolnych). Jest to technika bardziej liberalna, ponieważ podatnik sam decyduje z czego zrezygnuje, żeby zapłacić podatek.

• Powszechność - osiąga się tę cechę poprzez nakładanie podatków poprzez ustawy, w których nie adresuje się do konkretnego obywatela.

• Nieodpłatny - podatnikowi, z tytułu zapłaty podatku, nie przysługuje żadne kontrświadczenie ze strony związku publiczno-prawnego. ( co najwyżej można mówić o odpłatności zbiorowej)

• Bezzwrotny - raz wpłacony, nie może zostać zwrócony, chyba że został nieprawidłowo naliczony.

• Nakładany jednostronnie - tryb nakładania podatku ma charakter podporządkowania podatnika pod jurysdykcję związku publiczno-prawnego.

Opłata - świadczenie przymusowa, pieniężne, powszechne, bezzwrotne, odpłatne, nakładane jednostronnie przez związek publiczno-prawny. Wnoszącemu ja przysługują konkretne kontrświadczenia ze strony związku publiczno-prawnego. (np. opłata targowa, eksploatacyjna, za licencję na sprzedaż alkoholu itp.)

Elementy techniki podatkowej:

• Podmiot podatku - krąg osób, na których ciąży obowiązek zapłaty podatku. Wyróżniamy w nim: osoby fizyczne, prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej.

• Przedmiot podatku - co jest opodatkowane. Wyróżnia się tu: dochód, przychód, obrót, otrzymanie spadku, darowizny, posiadanie majątku, psa, otrzymanie i wydanie dochodów itp.

• Podstawa opodatkowania - wyceniony przedmiot opodatkowania. Może mieć charakter wartościowy (jeżeli jest wyceniony w pieniądzu) lub być wymierzony za pomocą innych miar (np. wymierzenie powierzchni, współczynniki przeliczeniowe w podatku od gruntów itd.)

• Skala podatkowa - zestawienie stawek podatku, które odnosimy do podstawy opodatkowania celem wymierzenia podatku. Mogą mieć charakter stawek proporcjonalnych (podatek liniowy, np. podatek rolny od gruntów, leśny) i progresywnych (ciągłych lub skokowych - w miarę wzrostu podstawy opodatkowanie, podatek przypadający na jednostkę jest coraz większy, do pewnego momentu) oraz regresywnych (w miarę wzrostu podstawy opodatkowania, podatek przypadający na jednostkę jest coraz mniejszy; w praktyce raczej nie występuje).

• Ulgi i zwolnienia - ulgi - mogą mieć charakter podmiotowy i przedmiotowy. Zwolnienia mogą mieć charakter systemowy (z definicji, należą się każdemu podatnikowi) lub fakultatywny (uznaniowe, od organu stanowiącego, np. Rada Gminy).

Rodzaje podatków:

• Kryterium - przedmiot opodatkowania:

• Majątkowe - przedmiotem opodatkowania jest posiadany, sprzedawany, dziedziczony majątek podatnika (np. podatek rolny, leśny od spadków i darowizn)

• Dochodowe - przedmiotem opodatkowania jest dochód podatnika (PIT i CIT)

• Od obrotu - przedmiotem opodatkowania jest obrót (przyrost wartości dodanej) (VAT)

• Kryterium - relacja podatku do dochodów podatnika

• Bezpośrednie - odnoszą się do ogółu dochodów podatnika

• Pośrednie - odnoszą się do części dochodów podatnika, którą on przeznacza na zakup towarów towarów usług

• Kryterium - władztwa podatkowego (Uprawnienia związku publiczno-prawnego do nakładania podatków, ustalania stawek, ulg i zwolnień oraz do poboru wpływów z podatków)

• Lokalne - władztwo podatkowe mają gminy

• Centralne - władztwo podatkowe ma państwo

• Podatek od spadków i darowizn:

• Regulowany ustawą z 20 lipca 1983r.

• Podlega systematycznej nowelizacji, ostatnia w 2003r.

• Podmiot tego podatku

• Obowiązek tego podatku ciąży na głównie na osobach fizycznych, rzadziej na osobach prawnych (przedsiębiorstwa)

• Przedmiotem opodatkowania jest nabycie przez osoby fizyczna własności rzeczy i praw majątkowych tytułem spadku, darowizny, zasiedzenia, nieodpłatnego zniesienia współwłasności, zachowku oraz nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładcy na wypadek jego śmierci

• Podatkowi nie podlega nabycie w drodze spadku lub darowizny praw autorskich i pokrewnych, nabycie środków z pracowniczego programu emerytalnego, nabycie w drodze spadku środków zgromadzonych na rachunku otwartego funduszu emerytalnego

• zwalnia się od podatku nabycie własności i prawa wieczystego gospodarowania gospodarstwem rolnym, z wyjątkiem budynków mieszkalnych i budynków i urządzeń wykorzystywanych do specjalistycznej produkcji rolniczej (np.szklarnia, pieczarkarnia, wylęgarnia drobiu itp). Zwolnieniu podlega nabycie w drodze darowizny pieniędzy i innych rzeczy przez osobę zaliczaną do pierwszej grupy podatkowej, ale w kwocie nie przekraczającej 9000zl od jednego darczyńcy (a od dwóch 2 razy więcej) pod warunkiem, że osoba ta przeznaczy je na cele mieszkaniowe. Zwolnieniu podlega nabycie przez współmałżonka lub zstępnych zakładu wytwórczego, usługowego, handlowego, pod warunkiem, że zakład ten będzie prowadzony przez nabywcę w stanie nie pogorszonym przez co najmniej 5 lat.

• Wszystko podlega wyłączeniu, jeżeli umowa zostaje zawarta w oparciu o ubezpieczenie rolnicze (obejmuje to tylko użytki rolne).

Zstępny - osoba z pokolenia niżej niż dana generacja.

Wstępni - osoby z pokoleń poprzedzających daną generację.

Wykład 6

T.: Finanse samorządu terytorialnego

Władze centralne + samorządowe tworzą razem władze publiczne.

Cechy łączące:

• Nieprywatny majątek i nieprywatne fundusze, które są niezbędne do realizacji ich ustrojowych funkcji

• Szczególny sposób pozyskiwania dochodów, polegający na tym, że zarówno władze centralne, jak i władze samorządowe sięgają do dochodów innych podmiotów.

Fundamentalne sprawy dla ustroju gmin rozstrzygnęła ustawa z 8 marca 1990r. o samorządzie terytorialnym.

Zadania władne gminy:

• Ład przestrzenny, gospodarka terenowa i ochrona środowiska

• Drogi gminne, ulice, mosty, place oraz organizacja ruchu drogowego

• Wodociągi oraz zaopatrzenie w wodę, kanalizacją, usuwanie śmieci komunalnych, utylizację odpadów komunalnych, zaopatrzenie w energię elektryczną i cieplną

• Lokalny transport zbiorowy

• Ochrona zdrowia

• Pomoc społeczna w tym ośrodki i zakłady opiekuńcze

• Komunalne budownictwo mieszkaniowe

• Oświata, w tym przedszkola i szkoły podstawowe

• Kultura, w tym biblioteki komunalne i inne placówki upowszechniania kultury

• Kultura fizyczna, w tym tereny rekreacyjne i urządzenia sportowe

• Targowiska

• Itd.

Fundamentalne sprawy dla ustroju powiatów rozstrzygnęła ustawa z 5 czerwca 1998r. o samorządzie powiatowym.

Zadania własne powiatu mają charakter ponadgminny:

• Edukacja publiczna

• Promocja i ochrona zdrowia

• Pomoc społeczna

• Polityka prorodzinna

• Wspieranie osób niepełnosprawnych

• Transport zbiorowy i drogi publiczne

• Kultura i ochrona zabytków

• Kultura fizyczna i turystyka

• Geodezja, kartografia i kataster

• gospodarka nieruchomościami

• administracja architektoniczno-budowlana

• gospodarka wodna

• ochrona środowiska i przyrody

• rolnictwo, leśnictwo, rybactwo śródlądowe

• porządek publiczny i bezpieczeństwo obywateli

• ochrona przeciwpożarowa

• przeciwdziałanie bezrobociu

• ochrona konsumenta

• utrzymanie obiektów i urządzeń użyteczności publicznej

• obronność

• promocja powiatu

• współpraca z organizacjami pozarządowymi

Fundamentalne sprawy dla ustroju województw rozstrzygnęła ustawa z 5 czerwca 1998r. o samorządzie województwa.

Zadania własne województwa mają charakter regionalny:

• pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej mieszkańców, a także pielęgnowanie i rozwijanie tożsamości lokalnej

• pobudzanie aktywności gospodarczej

• zwiększanie konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa

• zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń

• kształtowanie i zachowanie ładu przestrzennego

• edukacja publiczna, w tym szkolnictwo wyższe

• promocja i ochrona zdrowia

• kultura oraz ochrona zabytków

• pomoc społeczna

• polityka prorodzinna

• modernizacja terenów wiejskich

• zagospodarowanie przestrzenne

• ochrona środowiska

• gospodarka wodna

• transport zbiorowy i drogi publiczne

• kultura fizyczna i turystyka

• ochrona praw konsumenta

• obrona

• bezpieczeństwo publiczne

• przeciwdziałanie bezrobociu

Ustawa o finansach publicznych uregulowała u sposób jednolity dla jednostek samorządu terytorialnego (JST) wszystkich szczebli zasady opracowywania i uchwalania ich budżetów. Rolę sejmu spełniają organy stanowiące JST (rada gminy, rada powiatu, sejmik wojewódzki), a rolę rządu zastępuje zarząd JST na czele którego stoi: wójt, burmistrz, prezydent, starosta, marszałek.

Dochodami należnymi HST są:

• dochody własne

• subwencja ogólna

• dotacje celowe z budżetu państwa

Dochodami potencjalnymi JST są:

• środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi

• środki pochodzące z Unii Europejskiej

• inne środki określone w odrębnych przepisach

Budżet JST jest rocznym planem finansowym uchwalonym w formie uchwały budżetowej na rok kalendarzowy. Obejmuje dochody i wydatki oraz przychody i rozchody JST.

Źródłami dochodów własnych gminy są:

1. wpływy z podatków:

1. od nieruchomości

2. rolnego

3. leśnego

4. od środków transportu

5. od czynności cywilnoprawnych

6. dochodowego od osób fizycznych, opłacanego w formie karty podatkowej

7. od posiadania psów

8. od spadków i darowizn

2. wpływy z opłat

1. skarbowej

2. targowej

3. miejscowej

4. administracyjnej

5. eksploatacyjnej

6. innych stanowiących dochody gminy

3. dochody uzyskiwane przez gminne jednostki budżetowe oraz wpłaty od gminnych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych

4. dochody z majątki gminy

5. spadki, zapisy i darowizny na rzecz gminy

6. dochody z kar pieniężnych pieniężnych grzywien

7. 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej

8. odsetki od pożyczek udzielonych przez gminę

9. odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody gminy

10. odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych gminy

11. dotacje z budżetów innych JST

12. inne dochody należne gminie na podstawie odrębnych przepisów

Od 1 stycznia 2004r. zmieniono formułę obliczania udziału gminy w dochodach z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych PIT. Udział gminy wzrósł z 27,6% do 39,34%.

Jeśli chodzi o udział gminy w dochodach z podatku dochodowego od osób prawnych CIT wzrósł z 5% do 6,71% w 2004r.

Źródła dochodów własnych powiatu składają się z dwóch grup:

1. Dochody z różnych tytułów niepodatkowych:

1. Wpływy z opłat stanowiące dochody powiatu, uiszczane na podstawie odrębnych przepisów

2. Dochody uzyskiwane przez powiatowe jednostki budżetowe oraz wpłaty od powiatowych zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych powiatowych jednostek budżetowych

3. Dochody z majątku powiatu

4. Spadki, zapisy i darowizny na rzecz powiatu

5. Dochody z kar pieniężnych pieniężnych grzywien określonych w odrębnych przepisach

6. 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku w realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami

7. odsetki od udzielonych pożyczek

8. odsetki od nieterminowo przekazywanych należności

9. odsetki od środków gromadzonych na rachunkach bankowych powiatu

10. dotacje z budżetów innych JST

11. inne dochody należne powiatowi

2. udział we wpływach z podatków dochodowych:

1. od osób fizycznych PIT (10,25%)

2. od osób prawnych CIT (1,4%)

Ze względu na niewystarczającą, w stosunku od zadań, bazę dochodową w systemie zasilania finansowego powiatów zasadniczą rolę odgrywają transfery w formie subwencji ogólnej i dotacji celowej.

Źródłami dochodów własnych województw są:

• dochody uzyskiwane przez wojewódzkie jednostki budżetowe oraz wpłaty od wojewódzkich zakładów budżetowych

• dochody z majątku województw

• spadki, zapisy i darowizny na rzecz województwa

• dochody z kar pieniężnych i grzywien

• 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami

• odsetki od udzielonych pożyczek

• odsetki od nieterminowo przekazywanych należności

• odsetki od środków gromadzonych na rachunkach bankowych województwa

• dotacje z budżetów innych JST

• inne dochody należne województwu na podstawie odrębnych przepisów

• udział we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na obszarze województwa (15,9%)

Ze względu na niewystarczającą, w stosunku do zadań, bazę dochodową w systemie zasilania finansowego województw zasadniczą rolę odgrywają transfery w formie subwencji ogólnej i dotacji celowej.

Wnioski:

• Województwa maja najlepszą strukturę wydatków, bo najwięcej inwestują.

• Gmina ma najwięcej obowiązków.

• Gminy coraz bardziej się zadłużają.

• Gmina najwięcej dochodów czerpie z podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku od nieruchomości.

• Powiaty są w większym stopniu są uzależnione od państwa - transfery wynoszą ok.70% dochodów (brak podatków lokalnych).

• Główne źródło dochodów powiatu - podatek dochodowy od osób fizycznych.

Subwencja - transfer ogólny.

Dotacja - transfer na konkretny cel.

Wykład 7

T.: Podatek od nieruchomości.

Podatek od nieruchomości - regulowany ustawą z 1992r. o podatkach i opłatach lokalnych; nowelizacja - 30 X 2002r.

System podatków lokalnych tworzy 8 odrębnych podatków:

• Od nieruchomości

• Od środków transportowych

• Posiadania psa

• Inne - oddzielnie, regulują je odrębne ustawy

Podatnicy podatku od nieruchomości:

• Osoby fizyczne, prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, będące:

• właścicielami nieruchomości

• posiadaczami nieruchomości

• użytkownikami wieczystymi

• posiadaczami nieruchomości - własności skarbu państwa bądź jednostki samorządu terytorialnego

• posiadaczami nieruchomości należącej do agencji nieruchomości rolnej bądź też do gospodarstwa państwowego, lasy państwowe

Podmioty zwolnione z podatku od nieruchomości:

• szkoły wyższe

• szkoły

• placówki szkolenia nauczycieli (publiczne i niepubliczne)

• placówki Polskiej Akademii Nauk

• zakłady pracy chronionej

• zakłady aktywności zawodowej

• jednostki badawczo - rozwojowe

• inne podmioty (samorządy) także mogą zostać zwolnione

Właściciel - osoba, która posiada własność, czyli może rozporządzać nieruchomością i czerpać z tego korzyści (zapis w księdze wieczystej)

Posiadasz samoistny - potencjalny spadkobierca, jeszcze bez prawa własności (dzieci po śmierci rodziców)

Użytkownik wieczysty - ustanowiony na 99 lat, jako użytkownik nieruchomości (inny właściciel); płaci się % od wartości

Ustawa w latach 1997 - 1999:

• bezpłatne przekształcenie wieczystego użytkownika we właściciela

Obecnie:

• obowiązuje przekształcenie odpłatne (można starać się o bonifikatę)

• rzeczoznawca ustala wartość wieczystego użytkownika i wartość własności - różnica do zapłaty

Co podlega opodatkowaniu?

Przedmiotem opodatkowania w podatku od nieruchomości są:

• grunty

• budynki lub ich części

• budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej

Opodatkowaniu nie podlegają:

• grunty sklasyfikowane jako użytki rolne, grunty zadrzewione, zakrzewione, lasy (z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej)

• grunty pod wodami płynącymi, kanałami żeglownymi (z wyjątkiem jezior i gruntów zajętych pod zbiorniki retencyjne lud elektrownie wodne)

• nieruchomości zajęte na potrzeby gmin, powiatów, województw (samorząd terytorialny)

• grunty i budowle dróg publicznych

• budowle kolejowe i grunty pod nimi, wykorzystane na potrzeby publicznego transportu kolejowego

• grunty i budowle portów morskich

• grunty zajęte na potrzeby lotnisk użytku publicznego

• budynki gospodarcze - działalność leśna, rolnicza, rybacka (działy specjalne produkcji rolniczej)

• grunty i budynki - zabytki (konserwowane)

• grunty we władaniu muzeum rejestr.

• grunty w parkach narodowych, rezerwatach przyrody

• budowle wałów obronnych

• nieużytki, użytki ekologiczne

• budynki i budowle nawowybudowane lub modernizowane, wykorzystywane na potrzeby grupy producentów rolnych

Przedmiot opodatkowania:

• powierzchnia gruntów i budynków

• wartość bieżąca budynków

• wartość po ostatecznym odpisie amortyzacyjnym

Podstawa opodatkowania:

• suma powierzchni gruntów i budynków

• suma wartości bieżącej budynków

Minister finansów podaje co roku maksymalne stawki podatków. Gmina ustala od 50% do 100% wartości górnych stawek.

Aktualne stawki:

• od gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - 0,62 zł/m²

• od gruntów pod jeziorami - 3,38 zł/ha

• od pozostałych gruntów - 0,30 zł/m²

• od budynków lub ich części:

• b. mieszkalne - 0,50 zł/m² powierzchni użytkowej

• b. związane z prowadzeniem działalności gosp. - 17 zł/m²

• b. - obrót kwalifikowany materiałem siewnym - 8,6 zł/m²

• pozostałe budynki (np. domy letniskowe) - 5,78 zł/m²

• budowle - 2%

Podatek rolny od gruntów.

Podatek rolny (od gruntów i od działów specjalnych) reguluje ustawa z 15 X 1984r.

Podatnicy:

• osoby fizyczne, prawne, jednostki administracyjne nie posiadające osobowości prawnej będące:

• właścicielami gruntów

• samoistniejącymi, wieczystymi użytkownikami

• użytkownikami gruntów skarbu państwa, jednostek samorządu terytorialnego, agencji nieruchomości rolnej, gospodarstw państwowych, lasy państwowe

Podmioty zwolnione od podatku:

• patrz podatek od nieruchomości

Zakres przedmiotowy - podatek obejmuje:

• użytki rolne

• użytki rolne zadrzewione, zakrzewione

• grunty pod stawami

• grunty pod budownictwem inwentarzowym (jeżeli wchodzi w skład gosp. rolnego)

Gospodarstwo rolne - suma gruntów przekracza 1 ha fizyczny i 1 ha przeliczeniowy.

Wykład 8

T.: Finanse podmiotów gospodarczych.

WPROWADZENIE DO TEMATU FINANSÓW PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH.

Podstawowe cele i instrumenty zarządzania finansami przedsiębiorstwa.

Finanse przedsiębiorstwa - procesy i zjawiska związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych na cele działalności gospodarczej przedsiębiorstwa. (s. 285)

Procesom tym towarzyszy zarządzanie finansami przedsiębiorstwa.

Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa - pozyskiwanie źródeł finansowania jego działalności oraz lokowanie środków finansowych w składniki majątkowe w celu osiągania maksymalnych korzyści.

Korzyści osiągane przez przedsiębiorstwo:

• w postaci dywidend (część zysku, którą wypłaca się właścicielom przedsiębiorstw)

• wzrost wartości posiadanych udziałów

• umocnienie pozycji przedsiębiorstwa na rynku

Cele (korzyści) krótkoterminowe i długoterminowe - istnieją między nimi antynomie (sprzeczności)

Cel krótkoterminowy - np. zwiększanie dywidend (konsumpcja - cele bieżące)

Cel długoterminowy - np. poprawa jakości usług i produktów, umacnianie pozycji na rynku

Efektywność zarządzania finansami (strategii finansowej) - służy do tego

1. stopa zyskowności kapitałów własnych, która jest określana jako stosunek zysku do wartości kapitałów własnych.

2. nadwyżka finansowa (cash flow) - kategoria finansowa, która oprócz zysku netto zawiera także amortyzację. (zysk netto+amortyzacja) Służy ocenie efektywności strategii finansowej przedsiębiorstwa, pokazuje jaki wynik finansowy osiągnęła firma w rzeczywistości. (s.288)
   Amortyzacja - koszt umowny, a nie rzeczywisty, stanowi koszt rachunkowy, którego uwzględnienie w rachunku kosztów spowoduje, że mamy wynik finansowy, jakim jest zysk netto, niższy (bo koszty są powiększone o amortyzację), ale w praktyce przedsiębiorstwo tego kosztu nie ponosi.
   
   Firma do swojej działalności wykorzystuje kapitały własne i obce.

Kapitały własne - udziały właścicieli; część zysku, która przeznacza się na zwiększenie korzyści krótkoterminowych

Kapitały obce - środki, które pochodzą z zewnątrz: z pożyczek, kredytów, zobowiązania długoterminowe

ZEWNĘTRZNE UWARUNKOWANIA DECYZJI FINANSOWYCH

• koniunktura gospodarcza - cykl koniunkturalny, który składa się z:

• ożywienia - wzrost popytu

• rozkwitu

• kryzysu - spadek opłacalności, popytu itd.

• depresji

• inflacja - stan gospodarki, w której dochodzi do rozchwiania równowagi (nierównowaga), gdzie ilość pieniędzy przeważa nad ilością towarów i usług; jej efektem jest wzrost cen:

• galopująca (hiperinflacja) - efekt gorącego pieniądza (nosząc go w kieszeni, parzy nas - rano możemy kupić np. 2 razy więcej towarów niż popołudniu)

• umiarkowana

• polityka fiskalna - polityka podatkowa, wiąże się z deficytem budżetowym, który można zmniejszać przez wzrost podatków, a gdy to nie skutkuje, aby go pokryć można zaciągnąć kredyt lub wyemitować papiery wartościowe przez władze państwowe (wtedy proponuje się w papierach wartościowych o wyższej stopie dyskonta; w efekcie czego banki podnoszą stopy procentowe oprocentowania kredytów)

• interwencjonizm państwowy (polityka monetarna) - jest realizowana za pośrednictwem banku centralnego, którego naczelnym zadaniem jest dbanie o stabilność pieniądza krajowego (co może realizować przez wzrost stóp procentowych) oraz ograniczanie/przeciwdziałanie zjawisk inflacyjnych w gospodarce. Do tych celów wykorzystuje on stopy procentowe i rezerwy.

• Subwencjowonie kredytów

• Ustalanie kursu walut

WARTOŚĆ PIENIĄDZA W CZASIE

Funkcje pieniądza:

• Miernik wartości - funkcja tezauryzacji

• Umożliwia wymianę dóbr i usług - funkcja cyrkulacji

• Towar - funkcja towarowa

Wartość pieniądza zależy od:

• Relacji pomiędzy ilością pieniądza, a ilością towarów i usług

• Cen

W warunkach inflacji siła nabywcza pieniądza ulega deprecjacji - zmniejsza się

W warunkach deflacji pieniądz ulega aprecjacji - wartość pieniądza zwiększa się

Dewaluacja - obniżenie wartości pieniądza krajowego w stosunku do wartości innych walut.

Rewaluacja - wzrost wartości pieniądza krajowego w stosunku do wartości innych walut.

Wartość pieniądza jest zmienna w czasie, a zmienność tą powodują zjawiska inflacyjne lub deflacyjne. Gdyby założyć, że zjawiska te nie występują, to i tak wartość pieniądza jest zmienna, bo inną wartość ma pieniądz stojący (dyspozycyjny, który możemy na bieżąco inwestować), a inna pieniądz przyszły (na który trzeba dopiero oczekiwać). Im dłuższy czas zamrożenia (czyli tego oczekiwania na ten pieniądz), tym mniejsza jego aktualna wartość.

Pieniądz przyszły może mieć postać należności u wierzyciela (nasze pieniądze za przekazane wierzycielowi towary) bądź też zobowiązania, które występują o dłużnika (to my mamy zobowiązania).

Stopa procentowa ceną pieniądza.

Cena korzystania z obcego pieniądza ma postać stopy procentowej (inaczej odsetek).

Stopa procentowa powinna uwzględniać:

• wynagrodzenie wierzyciela za czas oczekiwania na zwrot pieniądza,

• koszt ryzyka niewypłacalności dłużnika,

• utrzymanie realnej wartości pieniądza

Formuła realnej stopy procentowej:

d_r = (d - i ) * 100/ 100 + i

d_r - realna stopa procentowa

d - nominalna stopa procentowa

i - wartość inflacji

Przykład:

zdeponowanie na 15% w skali roku, przy 20% inflacji pieniędzy prowadzi do utraty wartości (deprecjacja) w stopniu 4,17%

d = 15%

i = 20%

d_r = - 4,17%

---