Czynniki mające wpływ na rozwój dziecka:
środowisko
rodzina
wychowanie/ szkoła
własna aktywność
zadatki wrodzone
Nie ma dzieci złych. Dzieci stają się trudne. Rodzina ma dużą rolę w wychowaniu dziecka. Rodzina jest wspólnotą, której członkowie są zależni od siebie
w zaspokajaniu potrzeb:
uczuciowych
społecznych
duchowych
Rodzina jest systemem, który ma określoną strukturę, w którym panują określone reguły i który dąży do homeostazy.
W procesie rozwoju każdej rodziny pojawiają się problemy i konflikty.
W zdrowej rodzinie są one identyfikowane i rozwiązywane.
Zdrową rodzinę cechują:
Pozytywna tożsamość i autonomia poszczególnych członków.
Oznacza to, że każdy członek rodziny jest akceptowany jako osoba
i ma prawo do realizowania swojego życiowego potencjału.
Otwarta komunikacja.
Oznacza to, że w rodzinie wszystkie uczucia (pozytywne i negatywne) i potrzeby mogą być wyrażone.
Wzajemność.
Oznacza to, że wszyscy członkowie rodziny obdarzają się nawzajem zaufaniem i wsparciem.
Rodzaje wsparcia:
informacyjne- tłumaczenie, informowanie, rady
instrumentalne- dawanie pieniędzy, dostarczanie konkretnej pomocy
wartościujące- dawanie komunikatów
emocjonalne- zrozumienie, akceptacja
- Otwartość.
Rodzina stanowi grupę wyodrębnioną i ograniczoną od świata zewnętrznego, ale równocześnie otwarta na jego wpływy. Zachodzi wymiana informacji, idei, poglądów i możliwości czerpania wsparcia
z otoczenia.
Zdrowa rodzina zaspokaja potrzeby dzieci i daje im wsparcie.
Dziecko wzrastające w zdrowej rodzinie może ukształtować pozytywną tożsamość, określić swoje granice, nauczyć się dawania i brania oparcia, rozpoznawania i komunikowania swoich uczuć i potrzeb, poznaje dobre wzorce zachowań i ma podstawy do prawidłowego ukształtowania własnego systemu wartości.
Rodzice stoją przed trudnym zadaniem zbudowania zdrowo funkcjonującej rodziny.
Więź- to podstawowy czynnik rozwoju dziecka i ochrony przed zagrożeniami.
Więź stanowi bazę na której opierają się wszystkie procesy rozwojowe
w dzieciństwie i wieku dorosłym.
Jeżeli więź jest nieprawidłowa lub ulega poważnemu nadwątleniu- jednostka ma trudności rozwojowe i pojawiają się wówczas niezdrowe formy przystosowania. W oparciu o więź z rodzicami- dziecko tworzy mapę poznawczą świata wokół niego, a także samego siebie, uczy się rozpoznawać i wyrażać swoje potrzeby i potrzeby, przygotowuje się do związku z innymi ludźmi.
Niewłaściwe postawy rodzicielskie
odtrącająca- dyktatorskie podejście, rozkazy, kary , zastraszanie, krytyka, przemoc
unikająca- luźny kontakt emocjonalny, obdarowywanie prezentami
zbyt wymagająca- wygórowane wymagania, nagany, narzucanie autorytetu
nadmiernie chroniąca- przesadna opieka
Ważne jest aby:
zawsze ustalać jasno zakres obowiązków dziecka
obiecywać, ale jeśli dobrze wykona swoją pracę otrzyma za to nagrodę
chwalić dziecko, jeśli zrobiło to o co poprosiliśmy
zrozumieć, że porządek jest dla dziecka zupełnie czymś innym niż dla dorosłego
Należy unikać:
chęci podporządkowywania sobie dziecka
niekonsekwencji
nadmiernego obarczania dziecka obowiązkami
wyrzutów i ciągłego wypominania, że np. znowu ma w pokoju bałagan
Dziecko, któremu dodaje się odwagi, uczy się wiary w siebie.
Dziecko, które jest traktowane tolerancyjnie, uczy się cierpliwości.
Dziecko, które jest chwalone, uczy się wartościowania.
Dziecko, które styka się ze szczerością, uczy się sprawiedliwości.
Dziecko, które jest przyjaźnie traktowane, uczy się przyjaźni.
Dziecko, które doświadczyło bezpieczeństwa, uczy się zaufania.
Dziecko, które było kochane, chronione i obejmowane, uczy się, czym jest miłość.
Dziecko, któremu okazano szacunek i zrozumienie, czuje, że świat
i społeczeństwo są jego domem.
W każdej z faz rozwoju różne potrzeby dziecka stają się szczególnie ważne.
Fazy rozwoju dziecka:
- 0- 12 miesiąc- wiek niemowlęcy
- 1- 3 rok życia- wiek poniemowlęcy
- 3- 7 rok życia- wiek przedszkolny
- 7- 12 rok życia- młodszy wiek szkolny
- 13- 18 rok życia- wiek dorastania
W każdej z faz istnieją „momenty krytyczne” tzn. pojawiają się nowe umiejętności
i potrzeby dziecka, a rodzice muszą pomóc dziecku przystosować się do nowych sytuacji np. sytuacja pójścia do szkoły, pierwsza miłość dziecka w wieku dorastania i tym podobne. Stosownie do wieku dziecka rodzic powinien przekształcić więź, dostosowując wymagania, środowisko wychowawcze, sposoby nawiązywania kontaktu i wyrażania uczuć do potrzeb rozwojowych dziecka.
Możliwości pomagania dziecku w rozwiązywaniu problemów.
Umiejętność słuchania
- rodzice muszą nauczyć się przestać przemawiać, pouczać, udzielać instrukcji,
a powinni zacząć słuchać.
- pouczanie, rozkazy, ostrzeżenia, groźby, pocieszanie to barykady w komunikacji, ponieważ:
blokują one każde dalsze usiłowanie dziecka
mogą wywierać ujemny wpływ na stosunek dziecka do samego siebie, pozbawia je poczucia własnej wartości i szkodzi wzajemnym relacjom między dzieckiem
i rodzicami.
Wyżej wymienione bariery komunikacji powodują:
zamykanie rozmówcy ust,
spychają go na pozycję obronną,
powodują oburzenie i gniew,
dają odczuć, że rozmówca jest winien albo zły- przez co czuje się nie zaakceptowany,
daje poczucie, że uważa się go za niezdolnego do radzenia sobie
z własnymi problemami,
nie pozwala dziecku wyrazić co czuje- pozostawia stan frustracji.
Pytania również blokują komunikację W pytaniach często i dzieci rozpoznają upomnienie np. Jadłeś dziś w szkole? Wnikliwe pytania zrywają komunikację.
Pytania otwarte są dobre- nie zrywa się komunikacji, są wolne od zagrożeń, nigdy nie przeszkadzają w komunikacji np. Interesuje mnie c o tym myślisz?
Korzyści wynikające ze słuchania aktywnego.
Dzieci wykazują więcej poczucia odpowiedzialności, samodzielnie myślą
i znajdują własne rozwiązania.
Rodzice akceptują uczucia dziecka.
Dzieci zaczynają słuchać co mówią do nich rodzice.
Aktywne słuchanie uczy rodziców , by ufać swoim dzieciom. Rodzice zdają sobie sprawę, że dziecko poradzi sobie z problemami.
Rodzice stają się bardzo akceptujący uczucia dziecka, choćby się bardzo różniły od tych jakie powinny być.
Dziecko staje się indywidualnością, ta samodzielność sprawia, że łatwiej rodzicom pozwolić dziecku na jego własne uczucia i widzenia świata.
Szkolenia dla rodziców na temat:
ROLA ROZICÓW W WYCHOWANIU DZIECI
Cel główny:
nauczyciel potrafi udzielić wsparcia wychowawczego dla rodziców
Cele szczegółowe:
rodzic wie jak słuchać aktywnie dziecka
potrafi rozpoznać potrzeby ucznia
Rodzic wie jak komunikować się z dzieckiem
Rodzic bezkonfliktowo rozwiąże problem
Termin realizacji:
Styczeń 2003 rok
Forma zajęć: wykład, dyskusja
Czas trwania:
- 1 spotkanie (1 godz.)
Prowadząca:
Anna Żółkowska