Cechy eposu homeryckiego na przykładzie „Iliady” i „Odyseji”

Epos (inaczej epopeja) to główny gatunek epicki wykształtowany w starożytności, który później zastąpiła powieść. Epopeja jest rozbudowanym utworem wierszowanym przedstawiające dzieje mitycznych, legendarnych lub historycznych bohaterów na tle wydarzeń przełomowych dla danej społeczności narodowej. W epopei na plan pierwszy wysuwa się fabuła, narrator wszechwiedzący i obiektywny - ujawnia się w inwokacji, całość zaś ujawnia z epickim dystansem. Akcja utworu „Iliada” skupia się wokół jednego wątku, który zapowiedziany jest w pierwszych słowach inwokacji - „gniew Achilla”. Cechy niektórych poematów Homera świadczą o tym, że istniały pierwotnie jako opowieści czy pieśni w formie ustnej (np. stałe epitety „szybkonogi Achilles” czy „gromowładny Dzeus” powtarzają się jako sygnały początku i końca wypowiedzianej kwestii), później zaś, gdy Grecy znali już pismo powstały eposy (kompozycja całości i jednorodny temat). Epopeja antyczna w swych założeniach była utworem o budowie epizodycznej. Składała się z części, z których każda stanowiła odrębną jednostkę, część fabularną. Bohater epopei antycznej był kreowany na człowieka o charakterze ukształtowanym w sposób typowy dla okresu, środowiska w jakim żył, miał być tak wykreowany, aby był godny podziwu. W zakresie dotyczącym treści akcji epopei antycznej, toczyć się miała w okresie ważnych wydarzeń historycznych dla danego narodu. Na plan pierwszy wysuwa ,się fabuła, narrator - wszechwiedzący i obiektywny ujawnia się w inwokacji. Styl podniosły, dostosowany do heroicznych czynów bohaterów, obfituje w realistyczne opisy ważnych przedmiotów i sytuacji. „Iliada” była przeznaczona do głośnej recytacji - pisana heksametrem składającym się daktyli lub spondejów. Narrator przedstawia wydarzenia z epickim dystansem, nie komentuje ich, nie ocenia. Rozbudowane porównanie tworzące obrazy poetyckie i podnoszące nastrój (pojedynek Achillesa z Hektorem). Dokładność opisu, każda sytuacja opisywana kolejno (nie przedstawia czynności równoczesnych). Każdy gest, szczegół. Bohaterowie są herosami - półbogami, są wyidealizowani. Inwokacja skierowana do bogów. Występuje paralelizm akcji - dwa ciągi wydarzeń, działalność ludzi i działalność bogów (realistyczny i nadzmysłowy). O końcowym wyniku decyduje przeznaczenie (Mojra), któremu podlegają zarówno ludzie jak i bogowie - Mojra jest wyrazem niezmiennego porządku świata. Brak wyraźnej pomiędzy ludźmi i bogami. Bogowie nie przewyższają ludzi pod względem etycznym. Drobiazgowe tło polityczno-społeczne, ekonomiczne, historyczne. Cechy epopei: występuje inwokacja porównania homeryckie(czyli rozbudowane-jedna część porównania jest samoistnym obrazem poetyckim) epitety złożone(przym+rzecz :gromowładny Zeus) pozycja narratora(ukazuje zdarzenia z dystansem, nie ocenia, nie krytykuje) dwie płaszczyzny zdarzeń(paralelizm-dwupłaszczyznowość-obok świata realistycznego występują wydarzenia fantastyczne, obok płaszczyzny boskiej występuje płaszczyzna ludzka, bogowie ingerują w świat ludzi) idealizacja, heroizacja człowieka obok bogów i ludzi występują herosi sceny batalistyczne i bitewne opisy pełnią funkcję retardacyjną; zatrzymują akcję Homer stosuje zasadę mimetyzmu, ale jednocześnie ją narusza poprzez cudowność świata przedstawionego Heksametr w Iliadzie podział na 24 księgi narrator wszystkowiedzący „ILIADA” Homer posiada inwokację treść utworu nie jest ściśle związana z tytułem utwór o tematyce batalistycznej i bohaterskiej główny bohater Achilles porównania homeryckie epitety złożone, zasada mimetyzmu utwór niezwykle dojrzały artystycznie „ODYSEJA” Homer występowanie inwokacji bohaterem utworu jest Odyseusz świat przedstawiony kształtują jego baśniowe przygody treść utworu stanowią opowiadania o 10-letniej tułaczce po morzu Odyseusza retrospekcje i narracja bohatera utwór bardzo obszerny -12 000 wierszy bogowie ingerują w świat ludzi

---