I T R Wytwarzanie Artykułów z Tworzyw Sztucznych


Łask dnia 28 grudzień 2001r

INSTRUKCJA

TECHNOLOGICZNO - RUCHOWA

W ZAKRESIE OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ

dla

PACKSERVICE Ltd spółka z o.o. - Joint Venture

Wykonał:

Str.kdt. Łukasz Kucy

SPIS TREŚCI

I. Wstęp - 3

1. Lokalizacja zakładów - 4

2. Opis procesu technologicznego w Zakładzie

- „PACKSERVICE” - 5

- „Wytwarzanie Artykułów z Tworzyw Sztucznych” - 8

II. Charakterystyka zagrożenia pożarowego:

1. Charakterystyka stosowanych surowców - 10

2. Własności niebezpieczne stosowanych surowców i materiałów - 13

3. Możliwe przyczyny powstania pożaru lub wybuchu - 15

III. Zasady postępowania z surowcami i materiałami - 19

IV. Wewnątrzzakładowy system łączności i alarmowania - 21

V. Zasady i sposoby usuwania zagrożeń:

1. Wymagania ogólne - 23

2. Wyposażenie w sprzęt gaśniczy - 27

3. Szkolenie pracowników w zakresie ochrony przeciwpożarowej - 29

VI. Zasady postępowania na wypadek pożaru, wybuchu lub innego zagrożenia:

1. Postępowanie pracowników - 30

2. Zasady ewakuacji mienia - 30

3. Zasady alarmowania straży pożarnej - 31

4. Postępowanie popożarowe - 31

VII. Wykaz podstaw prawnych - 33

VIII. Wykaz osób zapoznanych z postanowieniami Instrukcji - 34

  1. Wstęp.

Pożary stanowią jedną z najdotkliwszych i najgroźniejszych klęsk żywiołowych, niszczą bowiem bezpośrednio mienie, a często i życie ludzkie. W myśl postanowień ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej osoba fizyczna, prawna, organizacja lub instytucja korzystająca ze środowiska przyrodniczego, budynku, obiektu lub terenu obowiązana jest zabezpieczyć w/w przed zagrożeniem pożarowym lub innym miejscowym zagrożeniem. Zapewnienie ochrony przeciwpożarowej polega w szczególności na:

- przestrzeganiu przeciwpożarowych wymagań budowlanych, instalacyjnych i technologicznych,

- wyposażeniu budynku, obiektu lub terenu w sprzęt pożarniczy i ratowniczy oraz w środki gaśnicze zgodnie z normatywnie określonymi zasadami,

- zapewnieniu osobom przebywającym w budynku bezpieczeństwa i możliwości ewakuacji,

- przygotowaniu budynku do prowadzenia akcji ratowniczej,

- ustaleniu sposobu postępowania na wypadek powstania pożaru.

Wymagania ochrony przeciwpożarowej sprowadzają się więc do wyeliminowania możliwości powstania pożaru, a w przypadku jego zaistnienia do ograniczenia jego zasięgu, tym samym do ograniczenia strat materialnych.

Wytyczne w zakresie bezpieczeństwa pożarowego są określone wg obowiązujących norm i przepisów prawnych oraz aktualnej wiedzy technicznej w tym zakresie wg stanu prawnego na miesiąc luty 1999 r.

  1. Lokalizacja zakładów.

Obydwa zakłady mieszczą się na jednej działce zlokalizowanej w miejscowości Teodory nr 10. Zakłady zlokalizowane są po południowej stronie trasy krajowej Łask - Piotrków Trybunalski w odległości ok. 5 km. od centrum miasta. Wszystkie budynki wykonane jako niepalne ( murowane z cegły lub bloczków ), pokrycie papa na stropodachu.

Biorąc pod uwagę fakt, że pomieszczenia biurowe zaliczone są z racji swego przeznaczenia do kategorii zagrożenia ludzi, natomiast pomieszczenia produkcyjne do kategorii niebezpieczeństwa pożarowego zachodzi konieczność podzielenia obiektów na dwie strefy pożarowe. Wymagana klasa odporności ogniowej dla drzwi stanowiących oddzielenie to 2 x 30 min. Drzwi muszą być zaopatrzone w samo zamykacze, a przedsionek wentylowany. Można również zastosować pojedyncze drzwi klasy 60 min.

Ze względu na szerokość działki oraz fakt, że zlokalizowany jest także na niej prywatny budynek mieszkalny, utrudniona jest znacznie możliwość manewru pojazdami pożarniczymi przed frontem zakładów. W przypadku ewentualnej akcji na teren zakładu można wjechać tylko jednym pojazdem gaśniczym, a pozostałe jako zasilanie pozostawić przed bramą wjazdową. Brama i droga dojazdowa - prawidłowej szerokości. Do celów transportowych ( dowóz surowców i odbiór towarów ), a także do ewentualnych działań ratowniczych dostosowano drugą drogę dojazdową ( polna o nawierzchni utwardzonej szlaką ) biegnącą za zakładami. Dojazd oznakowany w formie tablic informacyjnych. Istnieje możliwość swobodnego manewru pojazdami pożarniczymi. Układ dróg dojazdowych do zakładów przedstawiono na załączonych mapach.

Zaopatrzenie wodne zakładów na potrzeby ewentualnej akcji ratowniczo - gaśniczej stanowi wiejska sieć hydrantowa, przeciwpożarowy sztuczny zbiornik wody w odległości ok. 1 km. na terenie zakładu „SILIKATY”, oraz dwa zbiorniki naturalne ( stawy ) zlokalizowane na tej samej działce w odległości ok. 150 m. za stacją „TRAFO”.

  1. Opis procesu produkcyjnego.

PACKSERVICE Ltd spółka z o.o. - Joint Venture

  1. Linia technologiczna do produkcji folii metodą wylewu tzw. „CAST”.

Folia o grubości od 10 μ do 100 μ i max szerokości taśmy do 1300 mm nawijana w formie walca o średnicy ok. 400 mm na tuleje tekturowe tzw. „babiny”.

Granulat polipropylenu lub polietylenu z worków 25 kg , ręcznie zasypywany w pomieszczeniu magazynowym do mieszalnika mechanicznego typu „paszowego” , gdzie przechodzi wstępne mieszanie. W dalszej kolejności następuje podciśnieniowe zassanie do zbiornika stożkowego przy linii technologicznej, gdzie następuje wstępne podgrzanie. Granulat do dalszej produkcji jest podgrzewany do temperatury ok. 250 0 C przy pomocy grzałek elektrycznych, przez co przechodzi w stan ciekły i wylewany jest swobodnie na walce produkcyjne. Grubość folii uzależniona jest od szybkości przepływu masy „folii". W ciągu technologicznym dwa walce pełnią rolę chłodzącą, a jeden podgrzewającą. Zastosowano schładzanie wodne o wymuszonym obiegu ( pompy wodne ). Woda schładzana jest przy użyciu kompresora powietrznego. Z linią technologiczną współpracują dwa komplety urządzeń schładzających. Folia bezpośrednio na linii technologicznej może być rozcinana wzdłużnie wg żądanej szerokości od 200 do 1200 mm. przed nawinięciem na „bobiny”. Folia na „bobinach” poddana jest sezonowaniu na urządzeniach do tego celu przeznaczonych. Folia składowana jest w pozycji poziomej dla „bobin” o długości ok. 1300 mm, oraz w pozycji pionowej - na drewnianych paletach do wysokości 1,3 m. - dla „bobin” o mniejszych długościach.

Linia technologiczna posiada wentylację mechaniczną odprowadzającą pyły i opary na zewnątrz budynku przy pomocy węża o stalowej konstrukcji.

Napęd przy pomocy silników elektrycznych:

b) Obróbka folii.

Folia po sezonowaniu może być przekazana do dalszej obróbki:

Wszystkie urządzenia oprócz opisanego napędu elektrycznego wyposażone są w napęd pneumatyczny. Powietrze do układu tłoczone jest z pomieszczenia kompresorni wyposażonej w śrubowy agregat sprężarkowy typu „ S 50 / 0,7 - 380 - 400” ROTOR COMP napędzany silnikiem elektrycznym 7,5 KW - 220/380 V i wydajności 60 Nm3 / h przy ciśnieniu tłoczenia 0,7 MPa . Powietrze rozprowadzane jest rurami stalowymi mocowanymi do ścian, a następnie wężami elastycznymi z szybko złączkami do maszyn i urządzeń.

Linia technologiczna zabezpieczona jest przy pomocy sterowania automatycznego wyposażonego w sygnalizację świetlną i dźwiękową. Pozostałe urządzenia zabezpieczone są wyłącznikami bezpieczeństwa.

  1. Magazynowanie.

Wytwarzanie Artykułów z Tworzyw Sztucznych - Jacek Podwysocki

  1. Wytwarzanie wyprasek (nakrętki na butelki oraz produkcja do celów farmaceutycznych)

W procesie produkcyjnym wykorzystuje się wtryskarki produkcji polskiej, ukraińskiej i niemieckiej ogółem 10 sztuk.

Proces produkcyjny rozpoczyna się od ręcznego zasypania granulatem polietylenu lub polipropylenu leja zasypowego maszyny, skąd surowiec samoczynnie opada do cylindra wtryskarki. Jednorazowa ilość pobieranego przez ślimak maszyny surowca wynosi ok.200 g. - w zależności od typu maszyny. Wewnątrz cylindra wtryskowego (ogrzewanego grzałkami elektrycznymi do temperatury ok. 120 - 200 0 C ) następuje takie ogrzanie surowca w którym temperatura mieści się w wartościach powyżej temperatury płynięcia, a poniżej temperatury rozkładu surowca. W tym czasie następuje zamknięcie formy maszyny ( oddzielna forma dla każdego rodzaju wypraski ) i wtrysk rozgrzanego surowca pod ciśnieniem ok. 800 kG/cm2. W dalszej kolejności następuje otwarcie formy i wypchnięcie powstałej wypraski na zewnątrz maszyny do specjalnego pojemnika. Po wypełnieniu pojemnika wyprodukowanymi elementami następuje ich pakowanie w worki transportowe o wadze ok. 10 kg.

Napęd wtryskarki stanowi silnik elektryczny 220/380 V o mocy 18 KW. Zamykanie formy - hydrauliczne ( pompa olejowa tłoczy olej do poszczególnych siłowników).

b) Mielenie odpadu i regranulacja tworzywa.

Odpad tworzywa powstały w procesie produkcyjnym wyprasek poddawany jest mieleniu przy użyciu specjalnego młynka elektrycznego napędzanego silnikiem o mocy 11 KW, może też być poddawany regranulacji.

Proces regranulacji polega na oczyszczeniu surowca odpadowego, wzbogaceniu go przez dodanie barwników w odpowiedniej temperaturze, przez co powstaje jednolita barwa tworzywa, a następnie schłodzenie tworzywa i pocięcie w formę granulatu. Napęd stanowią dwa silniki elektryczne o mocy 1,5 oraz 7 KW.

c) Produkcja pomocnicza.

Produkcja pomocnicza polega na wytwarzaniu, konserwacji i naprawie form wtryskowych stosowanych w produkcji zasadniczej. W procesie produkcji pomocniczej wykorzystywane są następujące główne maszyny i urządzenia służące do obróbki metali:

Wszystkie maszyny i urządzenia posiadają napęd elektryczny - ogółem 15 silników o mocy 1 - 3 KW.

  1. Magazynowanie.

W zakładzie wydzielono jedno oddzielne pomieszczenie magazynowe w którym składowany jest surowiec polietylenu i polipropylenu w 25 kg. workach przeznaczony do produkcji farmaceutycznej.

Surowiec do produkcji wyprasek oraz wyroby gotowe - w workach 10 kg. - składowany jest w różnych pomieszczeniach zazwyczaj na drewnianych paletach.

Szczegółowy podział pomieszczeń ze względu na ich przeznaczenie dla obydwu zakładów przedstawiono na załączonym szkicu sytuacyjnym.

II. Charakterystyka zagrożenia pożarowego.

  1. Charakterystyka stosowanych surowców.

Do grupy tworzyw termoplastycznych, nazywanych potocznie termoplastami, należą tworzywa, które w temperaturze pokojowej znajdują się w stanie zeszklenia lub w stanie wysokiej elastyczności i które po podgrzaniu mogą ponownie przechodzić w stan lepko płynny. Umożliwia to struktura liniowa lub liniowo - rozgałęziona cząsteczek polimeru. Możliwość wielokrotnego przechodzenia polimeru ze stanu stałego w stan płynny wykorzystana jest w procesach przetwórstwa tej grupy tworzyw.

Bardzo dobre własności przetwórcze termoplastów i mała gęstość, duża odporność na działanie środków silnie korodujących, a także bardzo dobre własności tribologiczne, tłumiące i inne, przyczyniły się do szybkiego rozwoju produkcji i szerokiego zastosowania wyrobów z tej grupy tworzyw w różnych gałęziach przemysłu. Obok wielu zalet tworzywa te mają również pewne cechy ujemne, o których zarówno projektant, jak i wytwórca oraz użytkownik nie mogą zapomnieć. Otóż tworzywa termoplastyczne cechuje bardzo mała odporność cieplna, co wymaga bardzo rygorystycznego przestrzegania ustalonego zakresu temperatur eksploatacji. Wraz ze zmianą temperatury zachodzą bowiem istotne zmiany zarówno we własnościach mechanicznych, jak i fizycznych tych materiałów. W odróżnieniu od innych tworzyw sztucznych termoplasty cechuje niestety mała stabilność wymiarów, wywołana z jednej strony dużym zróżnicowaniem współczynnika skurczu, jak również małą odpornością cieplną.

Polietylen - polimer o budowie:

[ - CH2 - CH2 - ] n

Bezpośrednio po procesie syntezy jest substancją białą, konsystencji proszku lub granulatu, przypominającą w dotyku parafinę. Powierzchnia tworzywa daje się dość łatwo zarysować, lecz jest w odróżnieniu od parafiny zwarta. Jest tworzywem o doskonałych własnościach dielektrycznych i dużej odporności na działanie kwasów, zasad, soli i większości związków organicznych. W węglowodorach alifatycznych, aromatycznych i chlorowcopochodnych, polietylen pęcznieje, czemu towarzyszy pogorszenie jego własności fizycznych. Ponadto przewody ( rury, kable ) z polietylenu ułożone w ziemi mogą ulegać zniszczeniu, określanemu potocznie przez analogię do metali - korozją, a wywołanego przez pewne gatunki bakterii, które mają zdolność wykorzystywania tego polimeru jako źródła węgla.

Polietylen małej gęstości zwany również często wysokociśnieniowym uzyskuje się przez polimeryzacji etylenu, prowadzonej pod wysokim ciśnieniem ok. 200 MPa w temperaturze 150 - 250 0 C, w obecności odpowiednich inicjatorów. Posiada on stopień polimeryzacji η = 500 - 1500 0 C, krystaliczność ok. 60 % oraz temperaturę mięknienia 80 - 90 0 C .

Polietylen znajduje zastosowanie w produkcji folii i innych opakowań, do wyrobu rur nadających się zarówno do wody pitnej, jak i do ścieków ( w tym również chemicznych ) , jako powłoki kablowe oraz do wyrobu elementów gospodarstwa domowego, za wyjątkiem pojemników lub opakowań do mleka i tłuszczów zwierzęcych. Doskonałe własności dielektryczne polietylenu zostają zachowane również w atmosferze wilgotnej i są prawie niezależne od temperatury i wilgotności. Powłoki poliamidowe cechuje dobra odporność na działanie kwasów, zasad i różnych rozpuszczalników. Są również fizjologicznie obojętne, ulegają jednak szybko procesowi starzenia pod wpływem światła słonecznego.

Polipropylen - polimer o budowie

[- CHCH3 - CH2 - ] n

Jest to tworzywo częściowo krystaliczne ( ok. 60 % ), o własnościach zbliżonych do polietylenu. Otrzymuje się go na skalę przemysłową przez niskociśnieniową polimeryzację propylenu wobec katalizatora Zieglera - Natty. Polipropylen charakteryzuje się gęstością 900 kg/m3, małą ścieralnością i dobrymi własnościami dielektrycznymi. Może być stosowany w temperaturach od - 35 do + 1300 C. W porównaniu z polietylenem ma następujące zalety: jest gładki w dotyku, podczas gdy polietylen przypomina parafinę, ma większą odporność powierzchni na zarysowania i uszkodzenia, nie ulega korozji naprężeniowej ( może być przymocowany śrubami metalowymi ), ma mniejszą gęstość, większą wytrzymałość na rozciąganie i większą odporność termiczną. Jako wady polipropylenu należałoby wymienić stosunkowo dużą kruchość w temperaturach poniżej 00 C i większą niż polietylen wrażliwość na działanie tlenu.

Dłuższe użytkowanie polipropylenu w temperaturze wyższej niż 1000 C prowadzi do degradacji tworzywa, którą przyspieszyć może dodatkowo obecność takich metali jak: miedź, mangan, kobalt i ich stopy. Własności elektryczne i odporność na działanie czynników chemicznych są porównywalne z własnościami polietylenu niskociśnieniowego.

Niektóre własności polietylenu i polipropylenu

Polietylen

Własności

Jednostka

Gęstość

Polipropylen

Mała

Średnia

Duża

Gęstość

Zakres temp. Topnienia

Odporność cieplna wg Vicata

Przewodność cieplna

Opór właściwy skrośny

Wytrzymałość na rozciąganie

( t = + 200 C )

Moduł Younga

( rozciąganie )

Twardość

(metoda kulki)

Kg/m3

0 C

0 C

W / ( m * 0 C )

Ω * m

MPa

MPa

MPa

920

105 - 110

40

0,348

  • 1016

8 - 9

200

16

940

116 - 128

60 - 65

0,40

  • 1016

20 - 26

900

36

960

125 - 130

65 - 70

0,46

  • 1016

24 - 33

1200

60

906

160 - 164

90

0,22

  • 1016

28 - 37

1300

75

  1. Własności niebezpieczne stosowanych surowców i materiałów.

Procesy związane z wytwarzaniem wyrobów z tworzyw sztucznych można przedstawić umownie za pomocą następującego schematu:

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
Etylen

Monomery

Propylen

Polireakcja

Polimery

Dodatki

Tworzywo

sztuczne

Przetwórstwo

Wyroby z tworzywa

Reakcja chemiczna otrzymywania polimerów z monomerów określana jako polimeryzacja polega na łączeniu się wielu cząsteczek monomeru ( etylen, propylen ), której nie towarzyszy wydzielanie małocząsteczkowych produktów ubocznych. Proces ten można schematycznie przedstawić następująco:

nA(A)n

gdzie: n - liczba cząsteczek monomeru ( stopień polimeryzacji ),

A - cząsteczka monomeru,

( A )n - makrocząsteczka polimeru.

Wiązania międzycząsteczkowe powstające w procesie polimeryzacji są stosunkowo słabe, dlatego też najszybciej ulegają zniszczeniu w procesie silnego ogrzewania ( pożaru ) a polimer przyjmuje wtedy właściwości monomeru - w tym przypadku etylenu i propylenu.

Na podstawie badania palności tworzyw wg metody UL (Underwriters Labolatories USA), - które ma na celu określenie przydatności tworzyw w aspekcie ich palności - nie zakwalifikowano polietylen i polipropylen do grupy substancji niebezpiecznych, a średnia szybkość spalania wynosi dla nich:

Badania prowadzono przy swobodnym dostępie tlenu.

Określono również, że polimery te po zapaleniu palą się dalej same, topiąc się i kapiąc, a płomień przyjmuje barwę świecącego z niebieskim środkiem. Zapach po zagaszeniu próbki określono jako słaby - palonej parafiny.

Należy pamiętać jednak o tym, że głównym składnikiem polietylenu i polipropylenu jest węgiel, dlatego też podczas termicznego rozkładu ( pożaru ) tworzywa - przy ograniczonym dostępie tlenu - uwalnia się duża ilość bardzo toksycznego tlenku węgla. Natomiast przy swobodnym dostępie tlenu uwalniane będą duże ilości dwutlenku węgla. Gaz ten jest wprawdzie mniej szkodliwy dla zdrowia niż tlenek węgla, jednak pobudza ośrodek oddechowy, zwiększając tym samym inhalację pozostałych składników powstających w procesie spalania.

Biorąc powyższe pod uwagę należy pamiętać o tym, że akcję gaszenia pożaru tych tworzyw należy zawsze prowadzić przy zastosowaniu sprzętu ochrony dróg oddechowych.

Zawarty w polimerach pył, może ponadto stwarzać zagrożenie wybuchowe, dlatego też niezbędne jest uziemienie zbiorników i rurociągów służących do transportu i magazynowania granulatu. Należy także pamiętać o tym, że nadmierne nagromadzenie osadzającego się pyłu, może być przyczyną powstania wybuchu od najmniejszego zaiskrzenia powstałego na hali produkcyjnej. Dolna granica wybuchowości wynosi dla stosowanych polimerów ok. 30 g/m3 powietrza. Aby tego uniknąć należy w zakładzie stosować sprawnie działający system wentylacji mechanicznej, oraz w sposób ciągły zapewnić utrzymanie czystości pomieszczeń i miejsc, w których może osiadać nagromadzony pył.

Do gaszenia pożarów używać gaśnic proszkowych i śniegowych, przy pożarach dużych można stosować wodę w celu zbijania płomieni.

3. Możliwe przyczyny powstawania pożaru lub wybuchu:

a) Porzucanie nie zgaszonych papierosów.

Nie zgaszone papierosy stanowią samoistne zasobniki ciepła, charakteryzujące się temperaturą żaru tytoniowego wynoszącą od 250 do 750 st.C., przy czym temperatura ta zależna jest od wielu czynników, z których najważniejsze to: rodzaj, wilgotność i stopień rozdrobnienia tytoniu oraz wilgotność i szybkość przepływu powietrza w miejscu porzucenia niedopałka.

W szczególności podatne na zapalenie od porzuconych i nie zgaszonych papierosów są:

- gazy palne i pary cieczy łatwo zapalnych,

- palne i wybuchowe pyły,

- odpady drewna, szczególnie o dużym stopniu rozdrobnienia,

- materiały pochodzenia celulozowego,

- papier,

- tkaniny pochodzenia roślinnego i zwierzęcego.

Pamiętać także należy, że porzucony nie zgaszony niedopałek jest zawsze groźny w środowisku, w którym nie utrzymuje się porządku i czystości.

b) Nieostrożne obchodzenie się z ogniem otwartym i oświetleniem nieelektrycznym.

Z danych statystycznych odnotowanych w tej grupie przyczyn wymienić można w szczególności następujące elementy stanowiące o zagrożeniu pożarowym:

- rozpalanie ognia w piecu C.O. przy użyciu cieczy łatwo zapalnych, co jest szczególnie groźne w przypadku składowania w kotłowni w bezpośrednim sąsiedztwie pieca materiałów palnych,

- pozostawianie bez dozoru rozpalonego pieca C.O.,

- wchodzenie do pomieszczeń nieoświetlonych, w których składuje się materiały palne z otwartym źródłem ognia ( lampy naftowe, świece itp.),

- spalanie śmieci w obrębie zabudowań w pobliżu materiałów palnych,

- wynoszenie żarzącego się popiołu do miejsc niezabezpieczonych i usytuowanych w obrębie zabudowań,

- wykonywanie prac remontowych w pomieszczeniach przy użyciu palników w obecności niezabezpieczonego materiału palnego,

- rozgrzewanie smoły i lepiku na ogniskach konstrukcyjnych zabudowań względnie na remontowanych dachach.

c) Nieostrożne używanie cieczy łatwo zapalnych.

Do typowych przykładów pożarów wywołanych nieostrożnym używaniem cieczy łatwo zapalnych zaliczyć można:

- czyszczenie benzyną, rozpuszczalnikiem i innymi cieczami łatwo zapalnymi maszyn, części roboczych, mebli itp.,

- zmywanie podłóg benzyną lub pastami i lakierami o dużym stopniu rozcieńczenia rozpuszczalnikami,

- podgrzewanie pasty do podłóg, lakierów i innych cieczy palnych na otwartym ogniu lub doprowadzenie ich do wrzenia podczas podgrzewania,

- rozcieńczanie farb i lakierów,

- napełnianie zbiorników po cieczach łatwo zapalnych substancjami wchodzącymi ze sobą w egzotermiczne reakcje chemiczne,

- nieprawidłowe składowanie i przechowywanie cieczy łatwo zapalnych,

- praca z płynami łatwo zapalnymi z jednoczesnym użyciem otwartego ognia.

d) Zwarcia i uszkodzenia instalacji elektrycznych.

Najczęściej spotykane przyczyny pożarów w tej grupie to:

- włączenie do instalacji obliczonej na określoną moc odbiorników o mocy globalnej wyższej od dopuszczalnej,

- brak lub nieskuteczne uziemienie bądź zerowanie przewodów,

- nieskuteczna rezystancja przewodów roboczych,

- stosowanie niewłaściwych wyłączników, przełączników itp. osprzętu elektrycznego,

- przeróbki i remonty instalacji elektrycznych dokonywane przez osoby nie posiadające wymaganych kwalifikacji zawodowych,

- naprawianie przepalonych bezpieczników topikowych,

- niedostatecznie mocne zamocowanie przewodów do odbiorników we wtyczkach, gniazdach itp.,

- uszkodzenia mechaniczne instalacji,

- stosowanie niewłaściwych lub brak opraw na punktach świetlnych,

- mała odległość materiałów palnych od punktów świetlnych,

- nieprawidłowa eksploatacja przenośnych odbiorników energii elektrycznej.

e) Wady urządzeń mechanicznych i ich nieprawidłowa eksploatacja.

f) Wyładowania atmosferyczne.

Brak instalacji odgromowej, brak konserwacji istniejącej instalacji lub jej uszkodzenie.

g) Podpalenia.

Zbrodnicza działalność człowieka powodowana różnymi pobudkami ( najczęściej zemsta bądź zazdrość ) oraz piromania ( działalność chorobliwa ).

Rozprzestrzenianie się pożarów.

Najczęściej występującymi przyczynami rozprzestrzeniania się pożarów są:

- palność wyposażenia wnętrz pomieszczeń,

- palność wystroju wnętrz na drogach komunikacyjnych,

- niewłaściwe składowanie materiałów palnych,

- brak lub nieprawidłowy dobór podręcznego sprzętu gaśniczego,

- nieznajomość zasad i sposobów likwidowania pożarów w zarodku przez pracowników,

- nieznajomość zasad postępowania do czasu przybycia Jednostki Państwowej Straży Pożarnej,

- brak środków alarmowania i łączności,

- nie odcięcie dopływu energii elektrycznej i gazu w obrębie budynku objętego pożarem.

W przypadku powstania pożaru w czasie wolnym od pracy zasadniczym elementem ( oprócz w/w ) mającym wpływ na rozprzestrzenianie się pożarów jest wczesne jego zauważenie. Jest to możliwe w przypadku całodobowego dozoru obiektu.

  1. Zasady postępowania z surowcami i materiałami .

Transport

Transport granulatu i wyrobów gotowych z polietylenu i polipropylenu może odbywać się w oryginalnych opakowaniach - najczęściej 25 kg. Pojazd transportowy musi zapewniać zabezpieczenie przed oddziaływaniem warunków atmosferycznych. Podczas przewozu nie zachodzi konieczność stosowania specjalnych zabezpieczeń oraz oznaczeń stopnia i klasy niebezpieczeństwa.

Transport wewnątrz zakładowy może odbywać się przy użyciu wózków widłowych.

Produkcja

Podczas procesu produkcyjnego należy przestrzegać zaleceń określonych w Dokumentacji Techniczno - Ruchowej dla poszczególnych rodzajów maszyn i urządzeń. W szczególności:

W pomieszczeniu produkcyjnym dopuszcza się składowanie tworzywa w ilości nie większej niż wynosi zapotrzebowanie dobowe. Wyprodukowane surowce składować w wyznaczonym pomieszczeniu.

Magazynowanie

Surowce i gotowe wyroby mogą być składowane tylko w oryginalnych opakowaniach transportowych. Pomieszczenia przeznaczone na magazyny muszą być suche i przewiewne. Składować należy na drewnianych podkładach w odległości nie mniejszej niż 0,5 m od ścian oraz 1 m od sprzętu gaśniczego i tablic rozdzielczych energii elektrycznej oraz urządzeń, których powierzchnie mogą się nagrzewać powyżej temperatury 100 0 C. Nie wolno dopuścić do nagrzania się surowców powyżej temperatury 60 0 C. Czas składowania jest nieograniczony.

Dopuszcza się składowanie surowców na zewnątrz budynków, jednak muszą być one wtedy zabezpieczone przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych i zawilgoceniem.

IV. Wewnątrzzakładowy system łączności i alarmowania.

Biorąc pod uwagę lokalizację, rozmieszczenie pomieszczeń oraz system pracy obydwu zakładów - wewnątrzzakładowy system łączności należy rozpatrywać jak dla jednego zakładu

W zakładzie „PACKSERVICE” zatrudnionych jest 24 pracowników, z czego na produkcji 14 osób. W zakładzie występują dwa rodzaje systemu pracy:

Proces produkcyjny wymaga ruchu ciągłego zakładu. Minimalna ilość pracowników zatrudnionych na nocnej zmianie to 3 osoby.

W pomieszczeniu produkcyjnym zamontowana jest kamera telewizji przemysłowej umożliwiająca między innymi wczesne zauważenie zarzewia ognia.

W zakładzie „Wytwarzania Artykułów z Tworzyw Sztucznych” zatrudnionych jest 19 pracowników, z czego na produkcji 12 osób. W zakładzie występują dwa rodzaje systemu pracy:

Minimalna ilość pracowników na zmianie nocnej to 2 osoby.

Biorąc pod uwagę system pracy ciągłej - nie zachodzi konieczność zatrudniania w zakładach pracowników dozorowych.

Zakłady posiadają sprawną łączność telefoniczną z możliwością bezpośredniego wyjścia na centralę międzymiastową z 5 linii telefonicznych o numerach: ( 0 - 198 ) 8043, 8044, 2511, 61441 oraz połączenie fax ( 0 - 198 ) 5166

W przypadku powstania zdarzenia w porze nocnej istnieje możliwość uzyskania połączenia zewnętrznego z trzech aparatów wewnętrznych zlokalizowanych w pomieszczeniach produkcyjnych.

Wszystkie pomieszczenia zakładów wyposażone są aparaty telefoniczne z możliwością połączeń wewnątrzzakładowych.

Informację o powstałym zdarzeniu należy przekazywać z wykorzystaniem opisanego wyżej systemu łączności lub osobiście informować wszystkich pracowników.

W przypadku zastosowania w zakładach wewnętrznej sieci radiowej powyższe informacje można przekazywać z wykorzystaniem tych urządzeń.

V. Zasady i sposoby usuwania zagrożeń.

  1. Wymagania ogólne

Problem zabezpieczenia przeciwpożarowego budynków w trakcie ich użytkowania jest bardzo mocno akcentowany w wielu podstawowych aktach prawnych, a w szczególności w przepisach prawa budowlanego, ustawie o ochronie przeciwpożarowej i przepisach wykonawczych wydanych na jej podstawie. W przedmiocie szczegółowej regulacji problemu zabezpieczenia przeciwpożarowego budynków bardzo ważne miejsce zajmuje Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 1992.11.03 w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, które wprowadza wiele bardzo istotnych zakazów i nakazów typu ogólno prewencyjnego.

Przepisy tego rozporządzenia mają charakter ogólny, ponieważ odnoszą się do wszelkiego rodzaju budynków niezależnie od ich przeznaczenia, branży czy też przynależności resortowej.

Generalnie rzecz biorąc, przepisy cytowanego rozporządzenia ujmują problem prewencji w dwóch podstawowych aspektach, a mianowicie jako zbiór bezwzględnych zakazów, oraz warunków jakie muszą być spełnione, aby przy pracach szczególnie niebezpiecznych pożarowo zachowany był warunek ich bezpieczeństwa.

Do grupy bezwzględnych zakazów dla tego typu obiektów należą:

- używania otwartego ognia i palenia tytoniu w strefach zagrożonych pożarem i wybuchem,

- rozgrzewania za pomocą otwartego ognia smoły i innych materiałów w odległości mniejszej niż 5 m od obiektów,

- wysypywania gorącego popiołu i żużla lub spalania śmieci i odpadków w miejscu umożliwiającym zapalenie się sąsiednich obiektów lub materiałów palnych,

- przechowywania materiałów palnych w odległości mniejszej niż 50 cm od:

a) urządzeń i instalacji, których powierzchnie zewnętrzne mogą nagrzewać się do temperatury powyżej 100 st. C.,

b) linii kablowych o napięciu znamionowym powyżej 1 KV, przewodów uziemiających oraz przewodów instalacji odgromowej,

- użytkowania elektrycznych urządzeń ogrzewczych ustawionych bezpośrednio na podłożu palnym, z wyjątkiem urządzeń eksploatowanych zgodnie z warunkami określonymi przez producenta,

- stosowania na osłony punktów świetlnych materiałów palnych, z wyjątkiem materiałów trudno zapalnych, jeżeli zostaną umieszczone w odległości co najmniej 5 cm od żarówki,

- instalowania opraw oświetleniowych oraz osprzętu instalacji elektrycznych jak: wyłączniki, przełączniki, gniazda wtyczkowe itp. bezpośrednio na palnym podłożu, jeżeli ich konstrukcja nie zabezpiecza podłoża przed zapaleniem,

- składowania materiałów palnych na drogach komunikacji ogólnej służących celom ewakuacji,

- ustawiania na klatkach schodowych jakichkolwiek przedmiotów utrudniających ewakuację,

- zamykania drzwi ewakuacyjnych w sposób uniemożliwiający ich natychmiastowe użycie,

- uniemożliwienie lub ograniczenie dostępu do: urządzeń przeciwpożarowych, wyjść ewakuacyjnych, wyłączników i tablic rozdzielczych prądu elektrycznego,

- eksploatacji instalacji i urządzeń, których stan techniczny może przyczynić się do powstania pożaru, wybuchu lub rozprzestrzenienia ognia.

Ponadto w grupie nakazów właścicieli, zarządców lub użytkowników zobowiązuje się do wielu przedsięwzięć z których dla tego typu obiektu najważniejsze to:

- wyposażenia obiektów w podręczny sprzęt gaśniczy,

- zapewnienie odpowiedniej ilości i szerokości wyjść ewakuacyjnych,

- zachowanie dopuszczalnych długości dróg ewakuacyjnych,

- oznakowania zgodnie z PN: dróg, wyjść i kierunków ewakuacji, miejsc usytuowania urządzeń przeciwpożarowych wyłączników prądu, pomieszczeń w których występują materiały niebezpieczne pożarowo,

- umieszczenie w miejscach widocznych wykazu telefonów alarmowych oraz instrukcji postępowania na wypadek powstania pożaru,

- instalacje i urządzenia techniczne należy użytkować i utrzymywać w stanie zgodnym z warunkami technicznymi i wymaganiami ustalonymi przez producenta, w szczególności należy je poddawać okresowym przeglądom i konserwacji.

Terminy i zakres przeglądów, badań i konserwacji:

a/ pomiar napięć i obciążeń - co 5 lat,

b/ pomiar: skuteczności działania środków ochrony przeciwporażeniowej, rezystancji uziemień roboczych i ochronnych, sprawdzenie ciągłości przewodów ochrony przeciwporażeniowej, rezystancji izolacji przewodów roboczych instalacji - co 1 rok,

c/ pomiar instalacji odgromowej - co 5 lat.

Przy używaniu lub przechowywaniu materiałów palnych należy przestrzegać następujących zasad:

Prace niebezpieczne pożarowo, nie przewidziane Instrukcją Technologiczną lub prowadzone poza wyznaczonym na stałe do tego celu miejscem, jak prace remontowo-budowlane związane z użyciem otwartego ognia, prowadzone wewnątrz obiektów, na przyległych do nich terenach oraz placach składowych, a także wszelkie prace remontowo-budowlane wykonywane w strefach zagrożonych wybuchem należy prowadzić w sposób uniemożliwiający powstanie pożaru lub wybuchu.

Przed rozpoczęciem prac niebezpiecznych pożarowo właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu oraz wykonawca jest obowiązany:

- ocenić zagrożenie pożarowe w rejonie, w którym prace będą wykonywane,

- ustalić rodzaj przedsięwzięć mających na celu niedopuszczenie do powstania i rozprzestrzenienia się pożaru lub wybuchu,

- wskazać osoby odpowiedzialne za zabezpieczenie miejsca pracy, za przebieg oraz zabezpieczenie miejsca po zakończeniu pracy.

Przy wykonywaniu prac niebezpiecznych pożarowo należy przestrzegać następujących zasad:

a) należy zabezpieczyć przed zapaleniem wszelkie materiały palne występujące w miejscu wykonywania prac oraz w rejonach przyległych, w tym również elementy konstrukcji budynku i znajdujących się w nim instalacji technicznych,

b) w pomieszczeniach, w których wcześniej wykonywano inne prace związane z użyciem łatwopalnych cieczy lub gazów, prace pożarowo niebezpieczne można prowadzić wyłącznie wtedy, gdy stężenie par cieczy lub gazów w mieszaninie z powietrzem w miejscu wykonywania prac nie przekracza 10 % ich dolnej granicy wybuchowości,

c) miejsce wykonywania prac niebezpiecznych pożarowo należy wyposażyć w sprzęt umożliwiający likwidację wszelkich źródeł pożaru,

d) po zakończeniu prac należy dokładnie skontrolować miejsce, w którym były one wykonywane oraz rejony przyległe do tego miejsca,

e) prace niebezpieczne pożarowo należy powierzać wyłącznie osobom do tego upoważnionym, posiadającym wymagane kwalifikacje zawodowe,

f) osoba odpowiedzialna za stan ochrony przeciwpożarowej jest obowiązana przed rozpoczęciem prac zapoznać wyznaczone osoby z zagrożeniami pożarowymi występującymi w rejonie wykonywania prac oraz rodzajem przedsięwzięć mających na celu niedopuszczenie do powstania pożaru lub wybuchu,

g) sprzęt używany do wykonywania prac powinien być sprawny technicznie i zabezpieczony przed możliwością wywołania pożaru.

  1. Wyposażenie w sprzęt gaśniczy.

Obiekty muszą być wyposażone w podręczny sprzęt gaśniczy i agregaty w zależności od zagrożenia wybuchem, kategorii zagrożenia ludzi, wielkości obciążenia ogniowego oraz powierzchni.

Jedna jednostka sprzętu o masie środka gaśniczego 2 kg (2 dm.3 ) przypada w obiektach (pomieszczeniach) na 300 m kw. powierzchni.

Przy ustalaniu rodzaju sprzętu gaśniczego należy stosować następujące zasady:

1) do gaszenia pożarów grupy A ( w których występuje zjawisko spalania żarowego, np. drewno, papier, tkaniny itp.) stosuje się gaśnice płynowe lub pianowe,

2) do gaszenia pożarów grupy B ( cieczy palnych i ciał stałych topiących się np. benzyn, alkoholi, olejów, tłuszczów, lakierów itp.) stosuje się zamiennie gaśnice płynowe, pianowe, śniegowe, proszkowe lub halonowe,

3) do gaszenia pożarów grupy C ( gazów palnych np. propanu, acetylenu, gazu ziemnego itp.) stosuje się zamiennie gaśnice proszkowe, śniegowe lub halonowe,

  1. do gaszenia pożarów grupy D ( metali lekkich np. magnezu, sodu, potasu, litu itp.) stosuje się gaśnice proszkowe do tego celu przeznaczone,

5) do gaszenia pożarów poszczególnych grup z indeksem E ( urządzeń elektrycznych pod napięciem i innych materiałów znajdujących się w pobliżu tych urządzeń) stosuje się zamiennie gaśnice śniegowe, halonowe lub proszkowe.

Przy rozmieszczaniu sprzętu gaśniczego w obiektach należy stosować następujące zasady:

1) sprzęt powinien być umieszczany w miejscach łatwo dostępnych i widocznych, przy wejściach i klatkach schodowych, przy przejściach i korytarzach, przy wyjściach na zewnątrz pomieszczeń,

2) w obiektach wielokondygnacyjnych sprzęt należy umieszczać w tych samych miejscach na każdej kondygnacji, jeżeli warunki techniczne na to pozwalają,

3) miejsca usytuowania sprzętu należy oznakować zgodnie z Polskimi Normami,

4) do sprzętu powinien być zapewniony dostęp o szerokości co najmniej 1 m,

5) sprzęt należy umieszczać w miejscach nie narażonych na uszkodzenia mechaniczne oraz działanie źródeł ciepła (piece, grzejniki itp.),

6) odległość dojścia do sprzętu nie powinna być większa niż 30 m.

Na podstawie dokonanej oceny stwierdzono, że obiekt nie wymaga wyposażenia w stałe lub półstałe urządzenia gaśnicze jak również nie wymaga ochrony za pomocą instalacji sygnalizacyjno-alarmowej.

  1. Szkolenie pracowników w zakresie ochrony przeciwpożarowej.

Szkolenie przeciwpożarowe pracowników jest jednym z podstawowych warunków zabezpieczenia przed powstaniem pożaru oraz umożliwia podjęcie właściwych działań w przypadku powstania pożaru. Obowiązek zaznajamiania pracowników z przepisami przeciwpożarowymi wynika z postanowień ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej. Szkolenie przeciwpożarowe dotyczy wszystkich pracowników bez względu na sprawowaną funkcję i stanowisko służbowe. Szkolenia winny być prowadzone przez wykładowców dających rękojmię właściwego ich przeprowadzenia.

Program szkolenia winien obejmować następujące zagadnienia:

- zagrożenie pożarowe obiektu,

- zasady zapobiegania możliwości powstania pożaru,

- znajomość zasad działania i praktyczna obsługa podręcznego sprzętu gaśniczego,

- zasady postępowania na wypadek powstania pożaru.

Oświadczenia o odbytym przeszkoleniu z zakresu ochrony przeciwpożarowej winny być przechowywane w aktach osobowych pracowników. Szkolenie może być zrealizowane w ramach okresowych szkoleń z zakresu BHP.

VI. Zasady postępowania na wypadek pożaru, wybuchu lub innego zagrożenia.

  1. Postępowanie pracowników.

W przypadku powstania pożaru pracownik, który go pierwszy zauważył obowiązany jest natychmiast zaalarmować wszelkimi dostępnymi środkami ( głosem, urządzeniem alarmowym, telefonicznie) inne osoby znajdujące się w obiekcie oraz straż pożarną i Właściciela. Powyższe czynności można podzielić wśród innych osób, samemu zaś ( o ile to możliwe ze względu na rozmiary pożaru) przystąpić do gaszenia przy użyciu dostępnego sprzętu gaśniczego.

Jeżeli nie ma Właściciela lub osoby upoważnionej do objęcia kierownictwa względnie osoba taka nie przejawia dostatecznej inicjatywy, kierownictwo akcją ratowniczą powinna objąć osoba najbardziej energiczna i opanowana. Pozostali pracownicy obowiązani są podporządkować się bez zastrzeżeń rozkazom osoby, która objęła kierownictwo akcją.

W chwili przybycia straży pożarnej osoba kierująca działaniami ratowniczymi ma obowiązek krótko poinformować dowódcę przybyłej jednostki o dotychczasowym przebiegu akcji i wydanych poleceniach oraz podporządkować się jego rozkazom. Przybycie straży pożarnej nie zwalnia pracowników od dalszej pracy w zakresie zwalczania pożaru oraz ewakuacji ludzi i mienia.

  1. Zasady ewakuacji mienia.

W pierwszej kolejności należy ewakuować dokumenty, przedmioty i urządzenia przedstawiające największą wartość /należy przyjąć realność ewakuacji/. Ewakuowane mienie należy wynosić i składować w miejscach wyznaczonych, zabezpieczonych przed pożarem, zalaniem wodą oraz kradzieżą, a jednocześnie takim aby nie tarasowały przejść, dróg ewakuacyjnych oraz dojazdów pożarowych. Z ewakuacji przedmiotów bardzo ciężkich i dużych gabarytowo należy raczej zrezygnować, gdyż szansa powodzenia takiej próby są przeważnie znikome, mogą natomiast zdarzyć się wypadki z ludźmi.

Ewakuację wszelkiego mienia należy prowadzić w miarę możliwości, mając na uwadze przede wszystkim bezpieczeństwo ludzi. Do ewakuacji dokumentów, planów itp. przedmiotów powinny być przygotowane specjalne worki. Każdy z pracowników powinien być pouczony, jakie przedmioty obowiązany jest ewakuować w pierwszej kolejności.

  1. Zasady alarmowania straży pożarnej.

Państwową Straż Pożarną należy alarmować poprzez bezpłatne łącze alarmowe o numerze 998.

Informacje należy przekazywać spokojnym opanowanym głosem unikając chaosu w wypowiedzi. W szczególności należy przekazać:

Po przekazaniu powyższych informacji należy pozostać przy aparacie telefonicznym w celu potwierdzenia prawdziwości zdarzenia.

4.Postępowanie popożarowe.

W przypadku powstania pożaru niewątpliwie kwestią podstawową jest zlikwidowanie tego pożaru. Ale niezmiernie istotna jest również sprawność całej procedury związanej z tym wydarzeniem, która obejmuje:

- powiadomienie właściwych organów i instytucji o zaistniałym pożarze,

- zabezpieczenie miejsca pożaru,

- zabezpieczenie mienia ewakuowanego z miejsca pożaru,

- wyjaśnienie przyczyn powstania pożaru oraz ustalenie osób winnych powstania i rozprzestrzeniania się pożaru,

- wyciągnięcie odpowiedzialności w stosunku do osób winnych,

- prewencyjne postępowanie popożarowe,

- ustalenie strat powstałych w wyniku pożaru.

Przez pojęcie pożaru należy rozumieć każdy przypadek powstania źródła ognia, który wymagał interwencji człowieka w celu zapobieżenia niebezpieczeństwu dla życia i zdrowia ludzi oraz mienia.

Do obowiązków właściciela zakładu pracy, w którym powstał pożar, poza oczywistymi obowiązkami alarmowania straży pożarnych i organizowaniem akcji ratowniczo-gaśniczej, należy między innymi zabezpieczenie miejsca pożaru, przez co należy rozumieć:

- zabezpieczenie miejsca pożaru dla potrzeb organów ścigania, w ramach czego powinno zabezpieczyć się wszelkie ślady i dowody wskazujące na ewentualną przyczynę pożaru.

Zabezpieczenie takie polega w szczególności na zaniechaniu jakichkolwiek działań w zakresie porządkowania pogorzeliska i jego otoczenia do czasu uzyskania na takie działanie wyraźnego zezwolenia dowódcy akcji ratowniczo-gaśniczej lub przedstawiciela organów ścigania ( Prokuratury lub Policji ). Obowiązek zabezpieczania dowodów i śladów z miejsca pożaru dla potrzeb organów ścigania obowiązuje również po dokonaniu czynności przez te organy, a ujawnionych np. podczas porządkowania pogorzeliska.

VII. Wykaz podstaw prawnych.

1. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. O ochronie przeciwpożarowej /Dz.U. 81, poz. 351 z późniejszymi zmianami/.

2. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 3 listopada 1992 r. W sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów /Dz.U. 92, poz. 460, z późniejszymi zmianami/.

3. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 15 stycznia 1999 r. W sprawie określenia szczegółowych wymagań w zakresie przeciwpożarowego zaopatrzenia wodnego, ratownictwa technicznego, chemicznego i ekologicznego lub medycznego oraz warunków, jakim powinny odpowiadać drogi pożarowe /Dz.U. 7, poz. 64/.

4. Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 14 grudnia 1994 r. W sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie /Dz.U. 10, poz. 46/.

5. Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne. / Dz.U. 54, poz. 348, z późniejszymi zmianami/.

VIII. Wykaz osób zapoznanych z postanowieniami Instrukcji.

Lp

Imię i Nazwisko

Stanowisko

Podpis

34

INSTRUKCJA TECHNOLOGICZNO - RUCHOWA



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
wieleba,przetwórstwo tworzyw sztucznych,wytwarzanie kompozytów metodami odlewniczymi rodzaje zużycia
Technologie wtryskiwania tworzyw sztucznych, POLITECHNIKA POZNAŃSKA, LOGISTYKA, semestr III, technol
Łączenie tworzyw sztucznych, POLITECHNIKA POZNAŃSKA, LOGISTYKA, semestr III, technologia wytwarzania
Tworzywa sztuczne, metody wytwarzania, właściwości i zastosowanie (Aleksandra Buczek)
OPAKOWANIA Z TWORZYW SZTUCZNYCH
w3 recykling tworzyw sztucznych
BUD OG wykład 11 1 Tworzywa sztuczne
9 MATERIAŁY ŚCIERNE I TWORZYWA SZTUCZNE
Materiały nieżelazne Tworzywa sztuczne Przetwórstwo Auto Expert
Metalizacja tworzyw sztucznych
Tworzywa Sztuczne
tab imip a4, AiR WIP, IV semestr, PRZTS Przetwórstwo tworzyw sztucznych, projekt
II tworzywa sztuczne
Technologia formowania prózniowego tworzyw sztucznych
83 Nw 09 Tworzywa sztuczne
analiza krajowego rynku opakoań z tworzyw sztucznych

więcej podobnych podstron