1.Co to są stosunki polityczne oraz ukaż ich rolę i miejsce wśród innych.
Msp stanowią część stosunków gospodarczych. To wielopłaszczyznowy układ między ludźmi oraz nauka zajmująca się badaniami tych relacji. Stosunki międzynarodowe rodzą się z tych samych powodów co każdy system społeczny. Ludzie wchodzą w stosunki społeczne i tworzą struktury społeczne o zasięgu międzynarodowym, po to by zrealizować swoje interesy polityczne, ekonomiczne i społeczne. Układ stosunków międzynarodowych to układ sił (np.: uzależnienie bezpieczeństwa pojedynczego kraju od bezpieczeństwa międzynarodowego). Msp obejmują relacje nie tylko między narodami, ale i innymi podmiotami posiadającymi lub nie osobowość prawną.
Polityczne stosunki międzynarodowe - (MSP) - torują drogę wszystkim pozostałym stosunkom międzynarodowym. Złe stosunki polityczne wiążą się ze złymi stosunkami gospodarczymi, np. Polska-Rosja. MSP - są regulowane normami prawa międzynarodowego, doktrynami przyjmowanymi przez ONZ, Rade UE, konwencjami międzynarodowymi.
Nauki o polityce i stosunki międzynarodowe zajmują się szeroko rozumianymi stosunkami życia międzynarodowego.
MSP- to relacje między państwami i rządami państw, dotyczą sfery władzy kojarzonej z polityką wewnętrzną i zewnętrzną. Współczesne MSP odgrywają decydującą role w SM, obejmują nie tylko stosunki między państwami, ale między narodami, organizacjami oraz innymi uczestnikami.
Współczesna grupa MSP jest liczniejsza niż grupa podmiotów prawnych, są nimi także organizacje międzynarodowe, kościoły, grupy społeczne, podmioty polityczne (jako pojedyncze osoby).
W MSP- nie ma scentralizowanej władzy, państwa jako najważniejsze podmioty są suwerenne i zachowują suwerenną równość. Mają one dużą dynamikę i wskazują na chaos w działaniu, ale zachowują swoją ciągłość. Ten pozorny chaos próbują regulować organizacje międzynarodowe- normując prawo międzynarodowe.
MSP ich płaszczyzna dotyczy stosunków bilateralnych między państwami. Dużą dynamikę MSP narzuca duża ilość podmiotów uczestniczących w MSP.
Podmiot prawa międzynarodowego jest podmiotem MSP, ale nie wszystkie podmioty MSP są podmiotami prawa międzynarodowego.
Podmiotowość prawa w stosunkach międzynarodowych oznacza zdolność do uczestniczenia w kształtowaniu MSP.
Normy prawa międzynarodowego-składają się z regulacji przyjętych w konwencjach. Prawo konsularne i dyplomatyczne regulują stosunki między państwami, ale stosunki międzynarodowe nie występują tylko między podmiotami rządowymi.
2. Omów istotę determinantu (czynniki) i ich wpływ na rozwój stosunków międzynarodowych.
W nauce o stosunkach międzynarodowych są różne kryteria (czynniki) kształtujące stosunki międzynarodowe. Czynniki dzielimy na: 1. stałe - państwa które trwają i nie znikają z dnia na dzień. Mają wpływ na geopolitykę- jest to połączenie polityki z położeniem geograficznym i otoczeniem.2. zmienne. Determinanty MSP: 1. Globalizacja 2. Integracja w różnych sferach życia. /Żadne państwo nie prowadzi polityki samowystarczalnej, niezależnej od innych państw.
Jeśli przyjmiemy kryterium czasu czynniki dzielimy na : 1. Historyczne - osiągnięcia i zasługi danego państwa i jego miejsce w historii świata. mogą ułatwić lub utrudniać stosunki międzynarodowe. Polska ma utrudnione stosunki, bo przez wiele At państwa sąsiadujące ograniczały działania Polski, była narażona na ataki agresji 2. Aktualne - to dzisiejsze nauki, to potępiał techniczny, czynniki narodowe czy jesteśmy dumni z pochodzenia i przynależności. Możliwości nauk, rozwinięcia możliwości ludzi (wiedza, nauka, wykształcenie). 3. Potencjalne - które zakładamy, przewidujemy że zaistnieją.
Wpływają one na autorytet państwa na jego miejsce w obcym otoczeniu. Te czynniki historyczne, aktualne, potencjalne odzwierciedlają, pokazują relacje między teraźniejszością, przeszłością a przyszłością wskazują na prawidłowości rządzące stosunkami i możliwości nie powtarzania błędów.
Ze względu na kryterium przestrzenne: 1. Narodowe 2. Ponadnarodowe
Ze względu na kryterium zasięgu terytorialnego: 1. Kontynentalne 2. Lokalne 3. Regionalne 4. Globalne
Według kryterium strukturalnego: 1. obiektywne - ludzie, obszar, klimat, środowisko naturalne, gospodarka, technika, systemy polityczne. 2. subiektywne - systemy wartości, poglądy, koncepcje. Partie polityczne mniej lub bardziej popierane przez społeczeństwo.
Wszystkie czynniki wpływające pozytywnie i negatywnie dzielimy na czynności: 1. Warunkujące - Geograficzne, Demograficzne, Narodowe, Uwarunkowanie ideologiczne, Uwarunkowanie religijne. 2. Realizujące - Ekonomiczno-techniczne, Militarne, Organizacyjno-gospodarcze, Osobowościowe.
3.Wymień i omów determinanty stałe i zmienne wpływające na procesy …
W stosunkach międzynarodowych uczestniczy setki podmiotów.
W nauce o stosunkach międzynarodowych są różne kryteria, przy pomocy których wyróżniamy czynniki (determinanty) kształtujące stosunki międzynarodowe. Ogólnie dzielimy je na: 1. stałe - zachowana jest ciągłość MSP. Zmiana władzy nie oznacza zerwania MSP, stosunki międzynarodowe może zachować naród (bez władzy, państwa). 2. zmienne
To badania selekcjonujące zjawiska i elementy kształtujące stosunki międzynarodowe.
Czynniki stałe mają wpływ na „białą politykę” - to teoria, przy której analizujemy. Badamy zjawiska międzynarodowe. /Aktywność państw jest determinowana położeniem i otoczeniem geograficznym. Przez wiele lat otaczające Polskę państwa ograniczały działalność Polski, była ona narażona na ataki agresji państw sąsiadujących.
4.Kogo nazywamy uczestnikiem stosunków międzynarodowych . wymień i ukaż ich miejsce na arenie międzynarodowej.
Uczestnikiem stosunków międzynarodowych może być każdy nosiciel jakiejś aktywności, która wpływa na stosunki międzynarodowe w sensie pozytywnym lub negatywnym, pod warunkiem iż jest to działanie lub działalność świadoma, wolna, ciągła, zamierzona oraz wykraczająca swoją działalnością poza granice państwa.
Uczestnikiem stosunków międzynarodowych jest podmiot lub podmioty zdolne do aktywności międzynarodowej, czyli do utrwalania w sposób zamierzony stanów środowiska międzynarodowego.
Liczba USM zmienia się z dnia na dzień w sensie ilościowym i jakościowym. Zmieniała się w dziejach ilość suwerennych państw, nie istniały organizacje międzynarodowe.
Mamy różne podziały i klasyfikacje uczestników SM. Podstawowym podziałem jest rozróżnienie uczestników SM na: 1.Państwowych - państwa są najważniejszymi centralnymi uczestnikami SM. 2. Pozapaństwowych. - do pozapaństwowych uczestników SM zaliczamy: 1. Narody, 2. Zbiorowe podmioty prawa międzynarodowego (podmioty międzypaństwowe, np. organizacje międzynarodowe, różne związki państw: konfederacje, federacje, unie - UE), 3. Zbiorowe podmioty międzypaństwowe (międzyspołeczne, np. międzynarodowe organizacje pozarządowe, sieci i ruchy społeczne, kościoły, organizacje terrorystyczne). 4. Zbiorowe podmioty gospodarcze (komercyjne np. przedsiębiorstwa, grupy przestępcze), 5. Prywatne i subpaństwowe podmioty krajowe (np. partie, regiony, miasta, organizacje społeczne). 3. Uczestnicy podmiotowi (podmioty prawa międzynarodowego, organizacje międzynarodowe pozapaństwowe, państwa suwerenne, stolica apostolska) 4. Uczestnicy przedmiotowi (wszystko to co nie jest podmiotem a wpływa na procesy międzynarodowe, np.: osiągnięcia technologiczne, osiągnięcia kulturalne (np.: dzieła literackie) stereotypy i mity
6.Ukaż pojęcie, istotę i atrybuty wielkich mocarstw oraz ich rolę we współczesnych stosunkach międzynarodowych.
Mocarstwa to najpotężniejsze kraje, najsilniejsze państwa, takie które odgrywają kluczową rolę w stosunkach międzynarodowych. Państwa, które mają decydujący wpływ na rozwój procesów i zjawisk międzynarodowych. Podziały mocarstw: 1. mocarstwa globalne (supermocarstwa) - ) to te, które są zdolne do działań w skali globu i odgrywają decydującą rolę (USA, Związek Radziecki kiedyś, teraz tylko stany Zjednoczone). 2. mocarstwa sektorowe - (czyli takie, które są zdolne do działań w skali globalnej, ale tylko w jednej dziedzinie, np. gospodarczej (Japonia). 3. mocarstwa regionalne - zdolne do efektywnego oddziaływania w skali regionu (Francja, Niemcy, Argentyna). 4. zwykłe państwa A. państwa karłowate (małe - Pandora) B. państwa małe C. państwa średnie
Kiedyś atrybutem mocarstwa była : liczebność, powierzchnia, potencjał wojskowy.
Mocarstwo to państwo, które swą potęgą ( a więc zakresem i siłą swych wpływów) przewyższa inne. Jego pozycja określa zakres interesu, zakres możliwości reagowania na sytuacje międzynarodowe.
Współczesne czynniki które określają pozycję państwa na arenie międzynarodowej to przede wszystkim potencjał gospodarczy, technologiczny, zasięg i możliwości zabezpieczenia.
O możliwości posiadania statusu mocarstwa danego państwa decyduje oddziaływanie na otoczenie międzynarodowe, a także jego ustrój - czy jest to ustrój efektywny, czy jest sprawnie zarządzany, a także jedność organizacyjna narodu.
Mocarstwa to państwa wysokorozwinięte.
Czynniki, które teraz świadczą o mocarstwie: 1. potencjał gospodarczy 2. potencjał wojskowy 3. zaangażowane społeczeństwo 4. postawa patriotyczna
Pozycja państwa, która przesądza o jego aktywności na arenie międzynarodowej to: 1. miejsce, 2. ranga 3. status wobec całej społeczności międzynarodowej.
Status państwa - utożsamia go przede wszystkim stosunek siły (różne potencjały złożone, które stanowią jego całokształt siły - nauka, wykształcone społeczeństwo, postawa społeczeństwa)
Rola i pozycja państwa w stosunkach międzynarodowych nie jest wielkością stałą, niezmienną w czasie i przestrzeni, bo ulega ona rzeczywistym i subiektywnym zmianom.
W latach 1900-2005 spośród 9 państw spełniających w różnym czasie kryteria mocarstw światowych (USA, Rosja, ZSRR, Wielka Brytania, Francja, Niemcy, Japonia, Włochy, Austrio-Węgry, Chiny) swój status zachowały wyłącznie Stany Zjednoczone.
Obrazuje to, że status państwa nie jest dany raz na zawsze. Potęgi upadają, rozpadają się.
Klasycznymi regionami w stosunkach międzynarodowych jest Ameryka Łacińska (wspólny język, wspólna religia, podobne zmiany, przemiany polityczne), Europa zachodnia, Europa środkowo-wschodnia). Po II wojnie światowej na arenie międzynarodowej najważniejszą rolę odgrywały dwa państwa mające status SUPERMOCARSTW: Stany Zjednoczone i Związek Radziecki. Autorytet, a jednocześnie pozycja i miejsce tych supermocarstw były determinowane czynnikami wojskowymi, jednocześnie te dwa supermocarstwa i ich potencjał wojskowy gwarantowały bezpieczeństwo i stabilizacje sceny międzynarodowej. Ponosiły one odpowiedzialność za pokój i bezpieczeństwo międzynarodowe. Był to ład oparty na sile (siła wywołuje podziw lub strach). Siła tych państw była wspierana siła ich sojuszników - czyli siła bloku zachodniego i wschodniego. Teraz następuje upadek tego ładu, przewagę mają Stany Zjednoczone w aspekcie rozwoju gospodarczego i militarnego. Teraz jest świat jednobiegunowy, z jednym mocarstwem. Po 1989 r. rozpoczął się proces budowy nowego ładu, Noego porządku, za to czuje się odpowiedzialna Ameryka (ład zerobiegunowy - porozumienie Stanów z innymi krajami). Pojawił się rozwój nacjonalizmu oraz zjawisko polaryzacji - kraje chcą prowadzić politykę własną, a Stany im trochę w tym przeszkadzają. Ameryka dominuje w instytucjach globalistycznych i ma wpływ na inne państwa, które również należą do krajów zintegrowanych - dlatego Ameryka opowiada się za integracją państw aby mieć nad nimi władzę.
7.Współczesne aspekty i czynniki bezpieczeństwa narodowego.
Bezpieczeństwo narodowe jest powiązane z bezpieczeństwem międzynarodowym. Jest to pewien stan i proces międzynarodowy są to kategorie zmienne w czasie. Nie ulega wątpliwości że ma na celu zapewnienia wewnętrznych i zewnętrznych warunków rozwoju państwa oraz ochronę przed istniejącymi i potęcjalnymi zagrożeniami. Bezpieczeństwo narodowe i suwerenność to procesy i stany zmieniające się pod wpływem warunków zewnętrznych i wewnętrznych.
Współczesne nowoczesne demokratyczne państwo musi posiadać wiążące dla wszystkich: 1. prawo wiążące dla wszystkich obywateli 2. polityczny podział władz (ustawodawcza, wykonawcza i sądowa) 3. monopol na stosowanie przemocy, prawo użycia siły (w państwie posiada suwerenny rząd. jest on określony przez normy prawne i konstytucję)
Współcześnie o bezpieczeństwie i suwerenności państw obok czynnika militarnego decydują: 1. rozwój gospodarczy państwa 2. poziom techniki i technologii 3. stan finansów państwa 4. stan ochrony środowiska 5. nowoczesne środki łączności 6. sprawny system polityczny i prawny 7. stabilizacja sytuacji polityczno prawnej 8. stabilizacja sytuacji społecznej.
Bezpieczeństwo to troska o pokój, by spory zostały rozwiązane bez użycia siły (pokojowo). Bezpieczeństwo to kod informacyjny państw, organizacji i społeczności, który nakazuje podejmowanie określonych działań na rzecz pokoju. Bezpieczeństwo w stosunkach międzynarodowych oznacza stan nie zagrożenia, pewności i spokoju. Bezpieczeństwo to wolność od szkodliwości i wojny. Bezpieczeństwo ma na celu zapewnienie wewnętrznych i zewnętrznych warunków sprzyjających rozwojowi państwa i jego życiowym interesom oraz ochronę przed istniejącymi zagrożeniami.
Jeśli rozpatrujemy bezpieczeństwo jako proces nie ma raz na zawsze zapewnionego bezpieczeństwa. We współczesnych stosunkach międzynarodowych państwu musimy zapewnić rozległe bezpieczeństwo tzn. dobrobyt, rozwój cywilizacyjny w różnych strefach życia. Bezpieczeństwo narodowe oznacza sytuację i pewien ład międzynarodowy pozwalający państwu realizować jego podstawowe funkcje tzn. integralność terytorialną państwa, niepodległość i rozwój wewnętrzny (a co za tym idzie i suwerenność).
Do tej pory rozdzielano bezpieczeństwo narodowe na zewnętrzne i wewnętrzne. Bezpieczeństwo wewnętrzne to zdolność kraju do egzystencji do utrzymania suwerenności. Podział bezpieczeństwa narodowego jest uzależniony od bezpieczeństwa innych państw.
8.Co rozumiesz przez pojęcie bezpieczeństwo międzynarodowe oraz ukaż jego współczesne elementy.
Bezpieczeństwo międzynarodowe dotyczy kilku lub kilkunastu państw. Jest to suma i rezultat bezpieczeństwa każdego oddzielnie i wszystkich państw członkowskich. Bezpieczeństwo międzynarodowe jest to również określenie stanu i procesu w którym istnieją realne i racjonalne mechanizmy redukowania zagrożeń akceptowanych przez społeczeństwo międzynarodowe w warunkach niestosowana siły.
Bezpieczeństwo międzynarodowe to model, w którym dominuje kooperatywny charakter stosunków politycznych. Związane jest ono z pojęciem bezpieczeństwa zewnętrznego państwa i stanowi kategorię zmienną w czasie. Jest ono związane z aktualnym stanem stosunków międzynarodowych oraz dominującymi w danym czasie strategiami polityk zagranicznych państw.
Model bezpieczeństwa zbiorowego - idea współdziałania wszystkich państw tworzących ład narodowy. Jego istotą i przesłanką jest zasada zbiorowej samoobrony oznacza że napad na któregokolwiek członka systemu jest napadem na cały ład.
Systemy regionalne bezpieczeństwa muszą spełniać poniższe wymagania: 1. otwarty dla wszystkich państw regionu, 2. gwarantować jednakowy system wszystkim uczestnikom, 3. posiadać zdolność likwidacji regionalnych sporów, 4. zdolność współpracy z ONZ.
Europejski model bezpieczeństwa regionalnego - OBWN. NATO nie tworzy systemu bezpieczeństwa regionalnego - gwarantuje on bezpieczeństwo tylko swoim członkom.
9.Suwerenność państwa i jak wpływa ona na politykę wewnętrzną i zagraniczna każdego kraju.
Suwerenność dzielimy na: 1. zewnętrzną - która oznacza niezależność władzy państwa od władzy innych państw, 2. wewnętrzną - wyraża zwierzchnią, uprzywilejowaną pozycję władzy państwowej wobec wszystkich podmiotów władzy państwa.
Żadne siły nie mogą ograniczać suwerenności ani zewnętrznej ani wewnętrznej. Państwa świadomie ograniczają swoją suwerenność, cześć swoich kompetencji powierzając organizacjom międzynarodowym oraz wspólnotom integracyjnym. Tylko naród może zrzec się części kompetencji. Naród w referendum wyraża zgodę na przystąpienie do wspólnoty integracyjnej. Bezpieczeństwo narodowe i suwerenność to procesy i stany zmieniające się pod wpływem warunków zewnętrznych i wewnętrznych. Między nimi zachodzi sprzężenie zwrotne. Nie może żaden kraj być suwerenny, jeśli nie będzie zagwarantowane bezpieczeństwo narodu. Nowoczesna technika, masowa komunikacja ogarniająca cały świat, rozwiązania gospodarcze sprawiają, że suwerenność państw staje się coraz bardziej fikcją. Suwerenność w ujęciu tradycyjnym jest dzisiaj anachronizmem, bo jest wzajemne uzależnienie państw od siebie w różnych strefach. Wszystko odbywa się przy otwartej kurtynie dzięki satelitom i nowoczesnym technologiom..
Współcześnie o bezpieczeństwie i suwerenności państw obok czynnika militarnego decydują: 1. rozwój gospodarczy państwa 2. poziom techniki i technologii 3. stan finansów państwa 4. stan ochrony środowiska 5. nowoczesne środki łączności 6. sprawny system polityczny i prawny 7. stabilizacja sytuacji polityczno prawnej 8. stabilizacja sytuacji społecznej.
Istotą współcześnie pojmowanej suwerenności jest jej niezależność oznaczająca władzę zwierzchnią na jego terytorium. Zagrożeniem dla suwerenności państw są egoizmy narodowe, które prowadzą do tendencji nacjonalistycznych (zjawisko denacjonalizacji). Wejście do UE, NATO to są przesłanki dodatkowe, które wzmacniają suwerenność i bezpieczeństwo nasze. W interesie Europy i świata jest zachowanie procesów integracyjnych tworząc dobrą instytucjonalizację. Alternatywą dla rozpadu UE czy NATO byłyby rozwijające się grupy nacjonalistyczne.
10.Zastanów się i odpowiedz czy globalizacja i integracja zagrażają suwerenności państw narodowych i bezpieczeństwu.
Pojęcie suwerenności wchodziło do użycia na arenie międzynarodowej, gdy nie było na niej tylu uczestników, nie było takiej technologii przekazywania informacji, technologii satelitarnej umożliwiającej obserwacje nawet pojedynczych osób. Pojęcie suwerenności z 17. wieku oznaczające niezawisłość państwa, władzy państwowej jest przestarzałe. Państwa wchodzą ze sobą w różne układy, zawierają między sobą porozumienia ograniczające ich suwerenność. Satelity szpiegowskie umożliwiają zbadanie wszystkiego bez zgody państwa. Inaczej obecnie wygląda rzeczywista suwerenność państwa niż to wynika z jej definicji, żaden kraj nie jest niezależny od innego, samowystarczalny.
Bezpieczeństwo i suwerenność państw to najważniejsze wyzwania i zadania dla rządów wszystkich państw, zwłaszcza dziś kiedy suwerenność staje się fikcją, państwa muszą ze sobą współpracować w zakresie ekonomicznym, gospodarczym i militarnym.
Między bezpieczeństwem, a suwerennością występuje swoiste sprzężenie zwrotne - suwerenność państwa jest gwarantowana przez jego bezpieczeństwo. Tylko państwo suwerenne jest w stanie zapewnić bezpieczeństwo swojemu narodowi.
Żaden kraj nie jest w stanie zapewnić sobie samodzielnie suwerenności i bezpieczeństwa. Kraje łączą się we wspólnoty, tworzą organizacje międzynarodowe w celu walki z procesem globalizacji. Państwa biedne są bezsilne wobec korporacji (z udziałem wielkich mocarstw). Państwa łączą się we wspólnoty np. Unie Europejską, żeby wspólnie bronić się przed konkurencją państw trzecich. O bezpieczeństwie narodowym dziś nie przesądza już siła, armia. Ponieważ za użycie siły grozi odwrót lub sankcje ekonomiczne.
Współczesne demokratyczne państwo, aby zachować swoją suwerenność i bezpieczeństwo musi: 1. zachować wiążący dla wszystkich stosunek prawny, 2. zachować podział na władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. 3. monopol na stosowanie przemocy.
Czynniki wpływające współcześnie na bezpieczeństwo i suwerenność państw to: 1. rozwój gospodarczy, potencjał gospodarczy, 2. poziom techniki, rozwój technologiczny, 3. stan finansów, 4. stan ochrony środowiska naturalnego, 5. nowoczesne środki łączności i informacji, 6. sprawny system polityczny i prawny, 7. stabilizacja sytuacji społecznej i jedność narodu.
Każde państwo za najważniejszy cel swojego działania uważa suwerenność i bezpieczeństwo. Zapewnienie suwerenności i bezpieczeństwa to zadanie dla rządzących i rządzonych. Suwerenem państwa jest naród, który sprawuje władzę poprzez przedstawicieli wybranych w demokratycznych wyborach i wyrażający swoje zdanie w referendach.
Bezpieczeństwo jest kategorią wieloaspektową, trudna do zrealizowania obejmuje aspekty wojskowe, ekonomiczne, jednocześnie gwarantuje suwerenność i bezpieczeństwo obywateli. Bezpieczeństwo to swoisty kod informacji adresowany do państw, organizacji międzynarodowych, społeczności międzynarodowej i przywódców całego świata.
Bezpieczeństwo dzielimy na: 1. Narodowe - dotyczy państwa, narodu. To stan i proces, nie jest dane raz na zawsze, wymaga wyjątkowej odpowiedzialności i troski. 2. Międzynarodowe - dotyczy jednego lub kilku państw regionu, kontynentu lub całego globu. To suma i rezultat bezpieczeństwa każdego oddzielnie i wszystkich naraz państw członkowskich społeczności międzynarodowych. Jest to stan który istnieje realnie oraz racjonalny mechanizm redukowania zagrożeń. Jest ono związane z pojęciem bezpieczeństwa zewnętrznego państwa i stanowi kategorie zmienną w czasie. Jest ściśle związane z aktualnym stanem SM oraz dominującymi w danym obszarze (regionie, kontynencie, świecie) strategiami międzynarodowymi.
Bezpieczeństwo w sensie politycznym i wojskowym to pewien stan międzynarodowego pokoju, niezagrożenia, pewności i spokoju. Bezpieczeństwo to brak zagrożenia wojną, wolność od szkodliwości wojen. Ma na celu zapewnić wewnętrzne i zewnętrzne warunki sprzyjające rozwojowi państwa, jego interesom oraz ochronę przed rzeczywistymi i potencjalnymi zagrożeniami.
Bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe dziś ujmuje się w kategoriach szerszych, mówi się nawet o rozległym bezpieczeństwie, które obejmuje dobrobyt obywateli, rozwój państwa, rozwój cywilizacyjny społeczeństwa, zdolność do obrony interesów - ma zatem miejsce rozległa polityka w zakresie bezpieczeństwa i dobrobytu. Nie ma absolutnego bezpieczeństwa, systemu gwarantującego bezpieczeństwo, ale obowiązkiem państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego. Bezpieczeństwo oznacza stan pozwalający państwu realizować swoje funkcje, gwarantować integralność, niepodległość, rozwój wewnętrzny.
Tradycyjnie bezpieczeństwo dzielimy na wewnętrzne i zewnętrzne.
11.Przedstaw genezę, strukturę i działalność ONZ i jego perspektywy.
ONZ jest organizacją rządową, w statusie ma osobowość prawną, jest jedyną organizacją, która ma swoją flagę i godło, obecnie należy do niej 191 państw.
Geneza ONZ: W Teheranie rozpoczęto rozmowy na temat ładu pokojowego i co zrobić z Ligą Narodów. prezydenta Z inicjatywy Roosvelta postanowiono po wojnie powołać nową organizację. W Jałcie dużą uwagę poświęcono ONZ. 25.06.1945r. zwołano konferencje założycielską ONZ w San Francisco. Obradowała ona do 26.06.1945r. - podpisano status ONZ - Karta Narodów Zjednoczonych. 24.10.1945r. weszła w życie Karta NZ. 10.01.1946r. zaczęła formalnie działać ONZ.
Status określający cele, zasady, strukturę organizacyjną składa się ze 111 artykułów, 29 rozdziałów, wszystko poprzedza preambuła.
Cele ONZ jest budowanie powszechnego systemu bezpieczeństwa zbiorowego, opartego na zasadach: 1. Zakazu stosowania siły, groźby jej użycia, 2. Obowiązku regulowania sporów środkami pokojowymi, 3. Stosowaniu środków zbiorowych wobec agresora, zasad zbiorowego bezpieczeństwa.
Głównym warunkiem tego systemu miało być: 1. porozumienie, jedność działania stałych członków Rady Bezpieczeństwa, 2. rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami, opartych na podstawie zasady równouprawnienia i stanowienia narodów, 3. współdziałania państw w pokojowym rozwiązywaniu zagadnień, problemów gospodarczych, społecznych, kulturowych, humanitarnych.
Zasady działania: 1. suwerenność i równość wszystkich państw, 2. zobowiązania wszystkich państw członkowskich do rozwiązywania sporów środkami pokojowymi, 3. powstrzymanie się od groźby użycia siły, 4. zasada jedności współdziałania, osiągania konsensusu - umożliwia skuteczne działanie ONZ.
W okresie zimnej wojny nie można było osiągnąć konsensusu - było stosowane prawo weto przez różnych stałych członków ONZ. Do 1991r. nie było możliwe realizowanie głównego celu jakim jest budowa systemu bezpieczeństwa zbiorowego. Po 1991r. wróciła idea budowy zbiorowego bezpieczeństwa, ale pozostał problem, że niema całkowitego rozbrojenia państw ONZ, wydatki na zbrojenia rosną.
Struktura organizacyjna:
Organy: 1. Zgromadzenie Ogólne Organ plenarny (uchwałodawczy), skład: wszyscy członkowie (obecnie 192 państwa) zajmuje się kodyfikacją zasad prawa międzynarodowego i innych norm prawa międzynarodowego. ZO uchwala budżet, kontroluje jego przebieg. Wybiera sekretarza generalnego. Każde państwo ma jeden głos na ZO. Uchwały uchwalane są zwykłą większością głosów i większością kwalifikowaną. ZO pracuje na sesjach zwyczajnych (od października do grudnia) i na sesjach nadzwyczajnych (na wniosek minimum 15 państw lub na wniosek Rady Bezpieczeństwa). Sesje odbywają się co roku. ZO jest organem głównym. 2. Rada Bezpieczeństwa - Organ wykonawczy (ustawodawczo-wykonawczy). Organ najważniejszy, bo ponosi główną odpowiedzialność za pokój na świecie. Działa na zasadzie jednomyślności i prawa weta. Jest organem starym.
Skład: 5 stałych członków (od 1945 niezmienny: Rosja, USA, Chiny, Francja, Wielka Brytania) oraz 10 niestałych członków (wybieranych przez ZO na kadencję 5 letnią).
Stałym członkom przysługuje prawo weta, które było wymysłem Stalina. Przez lata funkcjonowania RB skorzystano ponad 216 razy z prawa weta. Istnieją propozycje poszerzenia grona stałych przedstawicieli do 10 osób (np.: o Niemcy, Brazylię, Pakistan, Izrael). Istnieją propozycje, aby pozbawić stałych członków prawa weta. RB pracuje nad uchwałami, które podejmowane są jednomyślnie. 3. Rada Gospodarczo-społeczna - Zajmuje się współpracą gospodarczą i rozwojem społecznym. W skład wchodzi 54 członków wybieranych na kadencję 3 letnie. Mówi się, że jest organem nieskutecznym (kwestia asymetrii gospodarczej, rosnące oazy nędzy). 4. Rada Powiernicza - Organ martwy. Zajmował się problemami państw postkolonialnych. Zajmowała się pomocą państwom wchodzącym na arenę międzynarodową. Miała im ułatwiać sprawowanie polityki wewnętrznej i zewnętrznej. Dziś organ istnieje, ale nie można go zlikwidować, bo trzeba by zmienić statut. 5. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości - Organ o charakterze sądowniczym. W skład wchodzi 15 sędziów wybieranych na kadencje 9 letnie. Kandydat na sędziego powinien mieć minimum 50 lat i znać minimum 7 języków obcych. Sędziami zazwyczaj zostają byli ministrowie zagraniczni, prawnicy. Każdy sędzia zarabia 30 tyś. dolarów miesięcznie. Organ rozstrzyga spory i konflikty. Zajmuje się kodyfikacją prawa międzynarodowego. 6. Sekretariat Generalny - Organ o charakterze administracyjnym. Sekretarza wybiera ZO, ale kandydat musi zaakceptować Waszyngton. SG ma charakter wykonawczy, odpowiada za realizację uchwał RB i ZO. SG posiada 12 zastępców, z których każdy zarabia 35 tyś. dolarów miesięcznie. 7. Siły Zbrojne ONZ - Organ specyficzny. Odpowiedzialny za uchwalanie uchwał ZO. Kontyngenty z zasobów własnych - wszyscy członkowie ONZ zmuszenie są do udostępniania określonej liczby mundurowych do sił zbrojnych. Żołnierze występują pod wspólną flagą. Koszta są refundowane z kasy ONZ (na dzień dzisiejszy ONZ jest nam winne 300 milionów złotych). Żołnierze są wysyłani na pokojowe misje, z których nie każdy wraca.
Dzisiaj z ONZ współpracuje ponad 16 organizacji wyspecjalizowanych, które razem tworzą system ONZ (m.in. Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju, WHO, MFW i inne). Organizacje wyspecjalizowane rozwiązują problemy m.in. komunikacyjne, globalne. Te organizacje i ONZ funkcjonują jeśli mają środki, których z roku na rok jest coraz mniej. Na budżet składają się tylko składki państw członkowskich. Polska płaci 4,5 miliona, 0,47%. Rozważa się pomysł wprowadzenia podatku liniowego ok.8%. ONZ utrzymuje się również z własnej działalności gospodarczej np. bilet wstępu na teren ONZ, pocztówki.
Mimo nie reformowalnych struktur i niskiego budżetu działa bardzo aktywnie: 1. stabilizuje sytuację 2. zapobiega wojnom 3. prowadzi działania rozbrojeniowe
W 1988 roku ONZ otrzymała nagrodę Nobla. W 2001 Sekretarz Generalny otrzymuje pokojową nagrodę Nobla.
Reformy ONZ: 1. zwiększenie budżetu, 2. administracja, struktura, dalsze funkcjonowanie ONZ - zwiększenie Rady Bezpieczeństwa. 3. Zdemokratyzowanie ONZ, odebranie stałym przedstawicielom prawa weta. 4. Zwiększenie liczby stałych przedstawicieli. 5. Proponuje się powołanie dwuizbowego zgromadzenia . 6. Zwiększenie kompetencji Sekretarza Generalnego. Obecnie spełnia on funkcje jedynie administracyjne - kieruje pracami ON, ale nie podejmuje decyzji. 7. W miejsce Rady Powierniczej powołanie Rady Rozwoju zajmującej się sprawami gospodarczymi, społecznymi, ubóstwem i bezrobociem. 8. Współdziałanie z organizacjami lokalnymi. 9. Koncentracja na problemach globalnych. 10. Wprowadzenie składek członkowskich na wzór podatku liniowego od budżetu państwa. 11. Posiadanie własnych sił zbrojnych.
12.Jaką rolę odgrywa ONZ we współczesnych stosunkach międzynarodowych i czy jest potrzebna światu.
ONZ jest organizacją potrzebną światu. Jej zawdzięcza świat że ponad 60 lat żyje bez wojny. ONZ wypracowała ponad 300 porozumień o charakterze pokojowym. Ogólnie działalność ONZ do 1991r. ewoluowała, koncentrowała się na walce o bezpieczeństwo międzynarodowe. Po 1991r. ONZ buduje sprawiedliwy międzynarodowy ład gospodarczy - zasada zrównoważonego rozwoju. Rozwój gospodarczy oparty na zasadach ochrony środowiska. Wcześniej nie brano pod uwagę zanieczyszczeń ekologicznych. Po 2001r. ONZ skoncentrowało się na walce z międzynarodowym terroryzmem.
13.Przedstaw przyczyny i skutki upadku imperium sowieckiego.
Przyczyny rozpadu ZSRR. „Pierestrojka” wyzwoliła proces samodestrukcji systemu „realnego socjalizmu” i ujawniła bezpodstawność propagandowej tezy o istnieniu „narodu radzieckiego”. Ta koncepcja zapisana w konstytucji ZSRR z 7.X.1977r. i lansowana na kolejnych zjazdach partyjnych jako „nowa wspólnota historyczna”, miała być „przejawem dojrzałości socjalizmu w dziedzinie stosunków narodowościowych”. W istocie rzeczy nabrzmiewały w tym okresie nierozwiązane problemy narodów i narodowości imperium, stając się pierwszą przesłanką rozsadzenia ZSRR od wewnątrz. Dynamika tych sprzeczności ujawniła się w 1989r. gdy Gorbaczow zaczął mówić o błędach i deformacjach w polityce narodowościowej, postulując rozszerzenie praw republik oraz zagwarantowanie faktycznego równouprawnienia narodów i narodowości. Centralną kwestią tego procesu było ustawowe przywracanie statusu języka państwowego narodowym językom poszczególnych republik.
Drugą przesłankę podważania imperialnej istoty ZSRR tworzyły postulaty i deklaracje suwerenności poszczególnych republik. Poszczególne republiki uchwalały deklaracje o suwerenności państwowej, jako pierwsze uczyniły to republiki nadbałtyckie: Litwa, Łotwa i Estonia (wszystkie w 1989r.). Następnie uczyniły to w 1990r. Rosja, Ukraina, Białoruś i Mołdawia.
Trzecią przesłanką likwidacji państwowości ZSRR tworzyły proklamacje niepodległości poszczególnych republik. W kolejności uczyniły to Litwa (11 III 1990r.), Estonia (30 III 1990r.) i Łotwa (4 V 1990r.). Gorbaczow potępił te decyzje jako bezprawne i nieważne. Wkrótce potem suwerenność państwową proklamowały pozostałe republiki radzieckie. Armenia nazwała swą deklarację wprost deklaracją o niepodległości, z kolei Gruzja 9 III 1990r. wypowiedziała umowę o utworzeniu ZSRR i dokonała zmiany nazwy państwa na Republikę Gruzji.
Gorbaczow w celu oddalenia wszechobecnej krytyki prowadzonej przez Moskwę polityki opowiedział się za umocnieniem suwerenności republik związkowych.
W ZSRR coraz słabszą pozycję miała władza centralna w Moskwie, w połączeniu z nasilaniem się tendencji niepodległościowych stało się to tłem podjętego w Moskwie antygorbaczowskiego puczu o konserwatywnym charakterze. Niepowodzenie puczu zamiast wzmocnić pozycję centrum spowodowało dalsze osłabienie jego pozycji i kolejną falę deklaracji niepodległości poszczególnych republik.
Pod wpływem wydarzeń poglądy zaczął zmieniać także Gorbaczow. Wraz z przywódcami 10 republik związkowych przygotował wspólne oświadczenie na temat utworzenia związku na zasadach konfederacji. Jednym z pierwszych aktów nowopowstałej Rady Państw ZSRR było uznanie niepodległości Litwy, Łotwy i Estonii.
Ponadto rozpad ZSRR stanowił dla narodowości poszczególnych republik szansę na poprawę ich bytu. Wszelkie działania zmierzające do wprowadzania innych niż centralnie sterowana modeli gospodarki skazane były na niepowodzenie, gdyż w ZSRR wszystkie decyzje zapadały odgórnie w Moskwie. W związku z tym nie znajdowano możliwości poprawienia sytuacji ekonomicznej inaczej niż poprzez utworzenie własnego niepodległego państwa. W dążeniach niepodległościowych dużą rolę odgrywała również świadomość historyczna ludzi, którzy członkostwo ich republiki w ZSRR zaczęli postrzegać jako efekt pogwałcenia ich historycznego prawa do posiadania niezależnego państwa. Ludność republik radzieckich chciała też większego otwarcia na świat i wyjścia zza żelaznej kurtyny, było to możliwe tylko w sytuacji uzyskania niezależności od Moskwy.
Ostatecznie 21 grudnia 1991r. dokonał się ostatni akt demontażu imperium radzieckiego,
przywódcy 11 republik podpisali dokument o utworzeniu Wspólnoty Niepodległych Państw.
Skutki: 1. Nastąpiła Jesień Ludów. Jesień Ludów 89-90 rozpoczęła się zimą 1988 r. w Polsce po rozmowach opozycji (Wałęsa i Kościół) a gen Jaruzelskim.
Zapoczątkował rozmowy Okrągły Stół. Ustalono wtedy, że będą demokratyczne wybory parlamentarne, w których kandydaci opozycji będą mieli 35 % głosów, a PZPR 65% (wybory Kontraktowe).
04.06.1989 r. to data przełomowa - to data wyborów demokratycznych, w których obalono komunizm. W wyborach wygrała solidarność.
Jesienią 1989 r. wybrano rząd demokratyczny - na jego czele stanął Mazowiecki, w swoim Ekspoze zapowiedział zwrot z polityce wewnętrznej i zagranicznej, i że będzie demokratyczny porządek z reformami politycznymi i społecznymi.
Ta Jesień to był sygnał dla innych państw, które idą za Polską.
2. Powstanie Zjednoczonych Niemiec. Upadł Mur Berliński . NRD wchłonął RFN i powstały Zjednoczone Niemcy.
W 1989 r. w Slad za NRD poszły Węgry, Czechy, Bułgaria, Rumunia.
3. Przyspieszenie procesów integracyjnych w Europie
Gdy kończy się Jesień Ludów Europa staje się wolna. Komunizm został już tylko na wybrzeżach Związku Radzieckiego.
4. w XII 1991 r. Jelcyn za plecami Gorbaczowa (który był internowany) zwołał naradę prezydentów republik Radzieckich, które odzyskały niepodległość - utworzono Wspólnotę Suwerennych Państw. ZSRR przestał istnieć.
25 XII 1991 r. Gorbaczow złożył dymisje co uznano za kres ZSRR.
14.Proces zjednoczenia Niemiec skutki dla europy i polski
Niemcy chcieli szybkiego zjednoczenia, w przeciwieństwie do świata, który się tego obawiał. Po wojnie ukształtował się pogląd, że zjednoczenie Niemiec nie nastąpi w najbliższym czasie. Warunkiem do zjednoczenia było to, że żadne państwo europejskie ani USA nie mogły mieć sił zbrojnych (baz) na terenie Niemiec. 9.XI.1989 roku runął mur berliński. Rozpoczął się proces jednoczenia Niemiec, granice zostały otwarte. Został uruchomiony proces, którego nie chciano. Trwał on do końca 1990 roku. Zaskoczone takim obrotem sprawy były siły polityczne. Przeciwko Niemcom były USA, Wielka Brytania i Polska, ale też Rosja. Kohl chciał USA i Wielką Brytanie przekonać.
Od 1989 roku proces zjednoczenia Niemiec przebiegał w czterech etapach: 1 faza Październik 1989 - 9 listopad 1989 Etap spontaniczny. Społeczeństwo samo wyrusza na obalenie muru berlińskiego. Przejście było wspierane przez Kohla (obiecał każdemu po 10 marek). 2 faza 9.11.89-28.11.89 Obalenie muru berlińskiego zaczyna drugi etap. 7 - 15 listopada 1989 Kohl był w Polsce na oficjalne zaproszenie Mazowieckiego. Solidarność opowiadała się za zjednoczeniem Niemiec. Od strony wschodniej mur był chroniony jednostkami zbrojnymi dzień i noc. Od strony Berlina Zachodniego mur nie był strzeżony. 28 listopada 1989 Kanclerz Kohl ogłosił w swym orędziu 10 punktowy plan zjednoczenia Niemiec i Europy. Plan Kohla rozpoczynał fazę szybkiego jednoczenia Niemiec i zjednoczenia Europy. Plan został zatwierdzony tylko przez USA. Polska chciała uzyskać jasne informacje w sprawie granicy na Nysie Łużyckiej. Druga faza trwała do 18 marca 1990 roku, czyli do pierwszych wolnych i ostatnich demokratycznych wyborów. Kohl zabiegał od poparcie Gorbaczowa. 11 listopada 1990 Kohl udał się do Moskwy i uzyskał zgodę na zjednoczenie Niemiec. Konferencja 2+4. Obrady zaczęły się 13 listopada 1990 roku. Rozpoczęły się działania mające umiędzynarodowić Europę. 19 grudnia 1989 Kohl doprowadził do wspólnych obrad NRD i RFN. Po wizycie w Moskwie jedzie do Waszyngtonu i otrzymuje poparcie G. Busha. 18 marca 1990 roku pierwsze demokratyczne wybory do parlamentu. Z udziałem opozycji. Wygrani CDU chcieli zjednoczyć Niemcy poprzez przyłączenie NRD do RFN. 3 faza proce zjednoczenia po wyborach. Porozumienia: 18 maj 1990 - układ o Unii Walutowej. 1 lipca 1990 wszedł w życie. Na mocy tego układu markę zachodnią wprowadzono na wschodzie. Zjednoczenie gospodarcze Niemiec. 4 faza międzynarodowa. Najważniejszy był 12 wrzesień 1990 roku w Moskwie układ o ostatecznej regulacji... Określał on granice zjednoczenia Niemiec. Przywracał suwerenność Niemiec. Na tej podstawie 20 września 1990 roku został wprowadzony w życie układ NRD i RFN (układ zjednoczeniowy). 3 października 1990 roku NRD została przyłączona do RFN. Granica zjednoczonych Niemiec biegła wzdłuż Odry Nysy Łużyckiej.
SKUTKI: Zjednoczenie wywołało niepokój w Europie. Ludzie byli spokojniejsi, gdy Niemcy były podzielone, bo nieczuli się zagrożeni, choć z początku to był dramat, bo granica była sztucznie stworzona a rodziny podzielone. Wszyscy bali się ponownego zjednoczenia Niemiec. Między stosunkami polsko-niemieckimi a stosunkami politycznymi w Europie występowało sprzężenie zwrotne. Niemcy po zjednoczeniu mogłyby zagrażać małym i średnim państwom. Polska szukała sojuszników między innymi we Francji i Moskwie. Rozmowy były o tym jak okiełznać to zjednoczenie. Tak należy zbudować stosunki polityczne, żeby Niemcy były państwem europejskim a nie Europa niemiecka. Nieudało się, aby Polska była na spotkaniu 2+4. Jednym z najważniejszych elementów systemu w Europie po 90tym roku stały się Niemcy i nowe relacje polsko-niemieckie. Wraz ze zjednoczeniem Niemiec przestał istnieć tzw. problem niemiecki w stosunkach międzynarodowych. Wraz z tym zjednoczeniem zarysował się szansa na zjednoczenie Europy i zlikwidowanie skutków układu sił. Istotną rolę w tych procesach odegrały stosunki polsko-niemieckie. Bazowały na układach.
14 listopada 1990. Traktat o potwierdzeniu istniejącej granicy polsko-niemieckiej na Odrze i Nysie Łużyckiej.
Zamknięto trwającą od 1945 roku dyskusję o granicy polsko-niemieckiej. Niemcy uznali granice trwale. Niemcy nigdy nie będą domagały się rewizji tej granicy. Zjednoczone Niemcy pogodziły się, że ziemie utracone po 45 roku są stracone na zawsze i będą teraz częścią Polski. Były pewne obawy na terenach Polski zachodniej, że po zjednoczeniu, Niemcy będą chcieli odebrać Polsce tereny lub przynajmniej będą żądali odszkodowania. Dołączono niezręczne stwierdzenie, że sprawy majątkowe nie są przedmiotem tego traktatu i być może kiedy indziej będą uregulowane. Ceną za zgodę na granicę był zapis, że w Polsce jest mniejszość niemiecka. Jest ona uznana przez rząd, który zobowiązuje się do zapewnienia jej warunków do życia. Strona niemiecka wyliczyła, że jest około 15 milionów Niemców w Polsce, co było nieprawdą. W rzeczywistości było ich około 15 tysięcy. Byli to głównie młodzi Polacy, pochodzenia niemieckiego chcąc uzyskać podwójne obywatelstwo i wyjechać do Niemiec. Głównie wyjeżdżali ze Śląska lub Pomorza. Około 95% „polskich Niemców” nie znało języka niemieckiego. Strona niemiecka nie zapewniała takiej opieki Polakom. W Niemczech było około 350 tysięcy Polaków. Nie byli uznani jako mniejszość, byli jedynie gośćmi. Do dziś mniejszość niemiecka ma swojego przedstawiciela w sejmie i są w Polsce szkoły niemieckie. Strona polska zapewniała przywileje prawne. Polacy w Niemczech do dzisiaj nie mają żadnych praw i mogą być w każdej chwili wydelegowani do Polski. Dzisiaj nie ma konfliktu między mniejszością niemiecką a Polakami. Obecnie są przypadki zrzekania się obywatelstwa niemieckiego. Dochodzą do wniosku, że to był błąd, a wybierając podwójne obywatelstwo mieli nadzieję na lepszą przyszłość. Byli rozczarowani i nie znali języka. W Niemczech byli traktowani jak Polacy, w Niemczech byli podejrzani.
17 czerwiec 1991. Podpisano drugi traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy między Polską a zjednoczonymi Niemcami.
Na początku lat 90-tych rozpoczęła się budowa polsko-niemieckiej współpracy. Niemcy zobowiązali się, że będą popierali Polskę w Unii. Kohl zobowiązał się, że Niemcy będą dążyły do integracji, do poszerzania grona państw europejskich. Na mocy tych traktatów rozwinęła się współpraca bilateralna. Dzisiaj dla Polski Niemcy są głównym partnerem handlowym. Obroty roczne wynoszą około 20, 25 mld$. Jesteśmy głównym rynkiem zbytu dla Niemców. Około 40% polskiego eksportu i 30% polskiego importu przypada na rynek niemiecki.
Rozwiązano Rade Wzajemnej Pomocy Gospodarczej na prośbę rządu polskiego i węgierskiego dnia 28 czerwca 1991. Układ Warszawski na wniosek Polski i Węgier struktury wojskowe zostały rozwiązane 31 marca 1991. Ostateczna likwidacja 1 lipca 1991. Oddział y Armii Radzieckiej opuściły tereny polskie 17 września 1993 roku. Chciano nawiązać do ataku Armii Czerwonej z 17 września 1939 roku.
Kończy się okupacja państwa polskiego. Wtedy dopiero Polska stała się suwerenna, wolna. Rozwiązanie RWPG i Układu Warszawskiego oznaczało koniec etapu powojennego w stosunkach politycznych między Polską, Rosją i Niemcami. Rozwiązanie ich otworzyło drogę na nowe stosunki między Polską a Rosją.
15.Jak oceniasz rolę polski we współczesnych stosunkach ………………….
W Polsce jest 38, 5 mln obywateli, zatem jest dużym państwem w Europie wschodniej.
Możemy odegrać ważną rolę w Europie poprzez współpracę z Niemcami, Francją, USA, a także Rosją. Jesteśmy w Unii, NATO, ONZcie.
Musimy kreować politykę skierowaną na przyszłość, nie na przeszłość. Poprzez wyważoną politykę będziemy starali się być państwem bezpiecznym, suwerennym.