l Klasyfikacje dróg leśnych

Drogi znajdujące się na terenie lasów (nadleśnictw) są częścią sieci komunikacyjnej regionu, a także środkami pracy gospodarstwa leśnego. Przez powierzchnie leśne lub w ich pobliżu przechodzą drogi publiczne, do których dowiązana jest sieć dróg leśnych bądź planuje się dowiązanie projektowanych dróg leśnych. Drogi publiczne projektowane na tere­nach leśnych, a będące uzupełnieniem sieci komunikacyjnej na terenie lasów są często inwestycjami prowadzonymi wspólnie, gdzie LP partycy­pują w części kosztów.

Klasyfikacji dróg można dokonać ze względu na różne kryteria. Do najbar­dziej powszechnych kryteriów klasyfikacji należą:

- klasyfikacje oparte na przynależności administracyjnej dróg,

- klasyfikacje ze względu na parametry techniczne dróg,

- klasyfikacje ze względu na funkcję pełnione przez drogi.

Ustawa z dnia 21.03.1985r. (z późniejszymi zmianami) „O drogach publicz­nych" określa podział administracyjny dróg publicznych oraz organy kompe­tentne w zakresie ich budowy i utrzymania. Wg tej ustawy droga publiczna to droga, z której może korzystać każdy użytkownik zgodnie z jej przezna­czeniem z ograniczeniami i wyjątkami określonymi w ustawie lub innych przepisach szczegółowych. Drogi ze względu na stan prawny dzielą się na:

1. Drogi ogólnodostępne

- drogi publiczne,

- drogi wewnętrzne.

2. Drogi wewnątrzzakładowe.

Z kolei drogi publiczne podzielić można na:

- drogi krajowe,

- drogi wojewódzkie, powiatowe, gminne

- lokalne miejskie, osiedlowe

- drogi zakładowe.

Droga leśna - wydzielony pas terenu, przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów oraz ruchu pieszych, wraz z leżącymi w ciągu drogi mijankami, składnicami przyzrębowymi oraz technicznymi urządzeniami służącymi or­ganizacji i zabezpieczeniu ruchu i technologii prac leśnych. Drogami leśny­mi zarządzają nadleśnictwa lub inne jednostki organizacyjne lasów państwo­wych (zespoły składnic, ośrodki transportu leśnego itp.) zajmujące się bu­dową, modernizacją, ochroną i utrzymaniem dróg leśnych. Ze względu na stan prawny drogi leśne dzieli się na: zakładowe, wewnętrz­ne i wewnątrzzakładowe:

Drogi leśne zakładowe - drogi zaliczone do dróg publicznych zgodnie z art. 8 w^/w ustawy. Do dróg leśnych zakładowych zalicza się ogólnodostępne drogi stanowiące dojazdy od dróg krajowych, wojewódzkich, gmhnych, lo­kalnych miejskich do określonych jednostek LP lub obszarów leśnych, prze­znaczone przede wszystkim do ich obsługi (transportu leśnego), a także dostępne wszystkim zainteresowanym użytkownikom. Zaliczenie drogi do kategorii dróg leśnych zakładowych następuje na podstawie uchwały orga­nów administracji terenowej, na wniosek lub po zasięgnięciu opinii zainteresowanych stron (np.: nadleśnictwa). Utrzymanie, modernizacja, budo­wa i ochrona tych dróg leży w gestii jej właściciela.

Drogi leśne wewnętrzne - drogi ogólnodostępne, lecz niezaiiczone do pu­blicznych, o mniejszym znaczeniu niż drogi zakładowe leśne, należące do zarządcy terenu (nadleśnictwa), zgodnie z art. 11 w/w ustawy. Są to drogi dojazdowe do leśnictw, osad leśnych, małych kompleksów leśnych rozrzu­conych wśród pól, drogi dojazdowe do gruntów prywatnych w lesie, ośrod­ków, obiektów i urządzeń turystycznych. Budowa, utrzymanie, zarządzanie i oznakowanie tych dróg leży w gestii nadleśnictwa.

Drogi leśne wewnątrzzakładowe - drogi niepubliczne, służące wyłącznie potrzebom gospodarstwa leśnego. Budowa, modernizacje, utrzymanie, ochrona dróg leśnych wewnątrzzakładowych tezy w gestii L P. Drogi te są środkami pracy gospodarstwa leśnego i dopiero w dalszej kolejności mogą być rozpatrywane jako ciągi komunikacyjne.

Ze względu na warunki techniczne budowy wyróżnia się:

L-l - drogi leśne zakładowe, które projektuje się na zasadach określonych dla dróg publicznych;

L-H - drogi leśne wewnątrzzakładowe , budowane w każdych warunkach terenowych, z wyjątkiem stoków górskich;

L-III - drogi leśne wewnątrzzakładowe, tzw. stokowe, budowane na stokach górskich.

Według funkcji udostępnienia drzewostanów wyróżnia się:

1. Drogi główne, na których skupiają się potoki ładunków z całego obszaru transportowego lub ze znacznej ich części, trasy tych dróg zapewniają połączenie obszaru transportowego z miejscami docelowymi transportu drewna (składnicami przykolejowymi, zakładami przemysłu drzewnego itd.), bezpośrednio lub za pośrednictwem sieci dróg publicznych oraz po­łączenie z drogami bocznymi,

2. Drogi leśne boczne, które udostępniają część obszaru transportowego i łączą się z drogą główną oraz zapewniają właściwe połączenie ze szlaka­mi zrywkowymi.

3. Drogi technologiczne, do których zrywane jest drewno i przy których usytuowane są składnice przyzrębowe; w terenach równinnych i falistych, o regularnej siatce podziału powierzchniowego, drogą technologiczną jest na ogól co druga linia gospodarcza (ostępowa); w terenach górskich i podgórskich każda droga jest drogą technologiczną.

Według sposobu wykonania konstrukcji nawierzchni wyróżnia się:

1. Drogi gruntowe:

- naturalne o wydzielonym dla ruchu pasie gruntu bez robót ulepszają­cych ich stan techniczny,

- profilowane (wyrównane) nieulepszone, o odpowiednim przekroju podłużnym i poprzecznym, zapewniającym prawidłowe odwodnienie (profilowanie np. równiarką + zagęszczanie np. walcem drogowym -rys. 1),

- ulepszone - stabilizowane mechanicznie (doziamianie z zagęszcze­niem walcami, płytami wibracyjnymi przy tzw. wilgotności optymalnej) lub chemicznie (wapnem, cementem, żywicami, polimerami i in.) z gruntu rodzimego lub dowiezionego, z jednoczesnym wykonaniem odpowied­niego profilu podłużnego lub poprzecznego (np. równiarką).

2. Drogi o nawierzchni twardej:

-twarde nieulepszone (bruk, tłuczeń, elementy prefabrykowane, żużel, żwir),

- twarde ulepszone (beton, kostka, bitum).

Ze względu na usytuowanie drogi w terenach górskich i podgórskich wyróżnia się:

- drogi dolinowe usytuowane w dolnej części doliny, w bezpośrednim sąsiedztwie potoku lub w jego pobliżu, powstające bez konieczności wko­pywania się w stok,

- drogi stokowe powstające przez wkopywanie się w stok, w wyniku czego zostaje utworzony pas jezdni w części wykopowej i pas odkładu, służący do składowania drewna. Serpentyny są odmianą drogi stokowej w trudnych warunkach górskich na stokach o znacznym pochyleniu.

- drogi grzbietowe (wododziałowe) przebiegają po wododziale lub w jego pobliżu (grzbiety, płaskowyże) charakteryzuje się długimi odcinkami prostym, małymi krzywiznami, niewielkimi obiektami drogowymi i małymi robotami ziemnymi.

Zasadnicze elementy pasa drogowego na przekroju poprzecznym są na­stępujące:

Pas drogowy- jest to szerokość terenu zajętego przez wszystkie udzenia drogowe plus dwa pasy ochronne po obu stronach drogi, pas ochronny odgranicza drogę od przyległych terenów. Torowisko drogowe - pas terenu, na którym wykonane są roboty ziem­ne kształtujące drogę (korpus drogowy plus rowy ze skarpami zewnętrz­nymi).

Korpus drogowy - pas ograniczony z boków granicą skarp nasypów i wewnętrznych skarp rowu.

Korona drogi - to część korpusu drogowego ograniczona górnymi kra­wędziami skarp, obejmuje jezdnię i pobocza.

Jezdnia - to część korony drogi przeznaczona dla ruchu kołowego. Nawierzchnia - jest to warstwa lub zespół warstw ułożonych w obrębie jezdni (najczęściej w korycie ziemnym) w celu zabezpieczenia pojazdom dogodnych warunków ruchu.

Koryto ziemne - wykonane w górnej części korpusu drogowego w celu ułożenia w nim nawierzchni drogi.

Pobocze - jest to umocniona część pasa drogowego przeznaczona dla ruchu pieszych lub postoju pojazdów.

Skarpy - to odpowiednio uformowane powierzchnie gruntu nasypanego lub odkrytego przez wykop.

Mijanka - poszerzenie jezdni na odpowiedniej długości, służące wymija­niu się dwóch pojazdów na drodze jednopasmowej. Skrzyżowanie - przecięcie, połączenie lub rozwidlenie dróg, łącznie z powierzchniami utworzonymi przez takie przecięcia, połączenia czy rozwi­dlenia.

Konstrukcja nawierzchni - układ warstw nawierzchni wraz ze sposo­bem ich połączenia.

Warstwa ścieralna - wierzchnia warstwa nawierzchni poddana bezpo­średniemu oddziaływaniu ruchu i czynników atmosferycznych. Podbudowa - dolna część nawierzchni służąca do przenoszenia obcią­żeń od ruchu na podłoże; w przypadku wzmacniania istniejącą nawierzch­nię uważa się za podbudowę.

Podłoże drogowe - grunt rodzimy lub nasypowy leżący pod nawierzch­nią do głębokości przemarzania lub do głębokości, na której występują naprężenia równe 0,1 naprężeń istniejących na styku podłoża z nawierzch­nią.

Podłoże ulepszone - wierzchnia warstwa podłoża wykonana z gruntu lub materiału spełniającego wymagania dotyczące podłoża niewysadzino-wego.

Skrajnia drogowa - obrys w przekroju poprzeczno-pionowym drogi, ograniczający wymiary przemieszczającego się po niej taboru lub ładunku; ograniczenie przestrzeni wolnej od wszelkich przeszkód dla ruchu pojaz­dów ponad pasem jezdni (rys. 3)

Podstawowe rodzaje nawierzchni:

1. Nawierzchnia gruntowa nieulepszona - nawierzchnia wykonana z gruntu rodzimego o odporności na działanie mchu ograniczonej właści­wościami gruntu i przez wpływy atmosferyczne.

2. Nawierzchnia gruntowa ulepszona - nawierzchnia wykonana z gruntu

ulepszonego mechanicznie (doziamianie + walce, płyty wibracyjne) lub chemicznie (wapno, cement, żywice) - szerzej na wykładach.

3. Nawierzchnia twarda nie ulepszona - nawierzchnia odporna na działanie ruchu i wpływów atmosferycznych, nie przystosowana do szybkiego ruchu samochodowego (nawierzchnie brukowane tzw. kocie łby, tłuczniowe, z elementów prefabrykowanych, uwaga na tzw. klawiszowanie płyt, żużlowe - możliwe nawet znaczne zawartości za­nieczyszczeń, żwirowe - tanie, ate niezbyt trwałe, itp.).

4. Nawierzchnia twarda ulepszona - nawierzchnia odporna na działa­nie ruchu i wpływów atmosferycznych z warstwą ścieralną przystoso­waną do szybkiego ruchu samochodowego (nawierzchnie bitumiczne, betonowe, kostkowe, klinkierowe).

---