1. PODATNOŚĆ TRANSPORTOWA.

Zespół właściwości charakteryzujących ładunek składa się na jego odporność na warunki przewozu. Stopień odporności z punktu widzenia transportu określa podatność przewozową ładunku. Wyróżnia się trzy stopnie podatności przewozowej ładunku: naturalną, techniczną, techniczną i ekonomiczną.

Naturalna podatność przewozowa zależy od fizycznych, chemicznych i biologicznych właściwości ładunku. Z tych właściwości wynika określony stopień wrażliwości na uszkodzenia powodowane wstrząsami, na czas trwania transportu, na zmianę temperatury i wilgotności, na wchłanianie zapachów itp.

Techniczna podatność przewozowa wynika z wielkości ładunku (ciężaru i objętości), jego technicznego przygotowania do transportu (kształtu i rodzaju) oraz warunków, w jakich transport powinien się odbywać.

Ekonomiczna podatność przewozowa wynika (w dużym uproszczeniu) ze stosunku kosztów transportu do wartości przewożonego ładunku określonej według społecznie niezbędnego nakładu pracy.

Oddziaływanie wymienionych trzech stopni podatności przewozowej daje w efekcie możliwość oceny ogólnej podatności przewozowej ładunku.

Znajomość długości i grubości drewna, jego ciężaru (który zależy od gatunku i stopnia wilgotności) oraz możliwości formowania ładunków zbiorczych wpływa na znaczne zróżnicowanie technicznej podatności przewozowej drewna, będącego podstawowym ładunkiem w gospodarstwie leśnym. Z punktu widzenia technicznej podatności przewozowej drewna, decydującej o doborze taboru i technice prac ładunkowych, duże znaczenie mają ilość i wymiary pozyskiwanego drewna.

Znajomość zróżnicowania drewna stanowiącego ładunek w dużym stopniu decyduje o prawidłowym ustaleniu techniki i organizacji procesu transportowego; może mieć także wpływ na konstrukcję urządzeń transportowych stosowanych w gospodarstwie leśnym. Znajomość ta ma szczególnie duże znaczenie wszędzie tam, gdzie transport drewna wykonują specjalnie do tego celu powołane przedsiębiorstw a transportowe, dysponujące zróżnicowanym sprzętem transportowym.

W praktyce gospodarstwa leśnego przecenia się często liczbę dłużyc o dużej miąższości; nie docenia się natomiast fakt, że na kształtowanie się wydajności i kosztów w transporcie leśnym decydujący wpływ wywierają nie pojedyncze dłużyce o dużej miąższości (a tym samym i najcięższe), lecz o tych samych lub zbliżonych długościach.

2. RODZAJE OLINOWANIA W LEŚNYCH KOLEJKACHJ LINOWYCH.

3. SZLAK OPERACYJNY - DEFINICJA I FUNKCJE.

Szlak operacyjny - poprowadzony w drzewostanie szlak udostępniający wnętrze drzewostanu; po jego powierzchni poruszają się maszyny dokonujące pozyskiwania i zrywki drewna, umożliwiają one opryskiwanie i opylanie wnętrza drzewostanów, kanalizują ruch turystyczny; spełniają także warunek bliskiego naturze gospodarowania w lasach przyczyniając się do wzrostu bioróżnorodności, w związku z bardziej zróżnicowanym dostęp światła do dna lasu. Szlak operacyjny zwany jest także szlakiem technologicznym. (za D. F. Giefing)

Szlaki technologiczne (operacyjne) - Więsik 1995 z sympozjum - wg założonych kryteriów czasowa droga, przemieszczania maszyn i ładunków umożliwiających minimalizację szkód powstających podczas realizacji prac oraz bardziej bezpieczną i wydajna pracę; - pasy powierzchni leśnej pozbawione drzew i krzewów, odpowiedniej szerokości i w odpowiednich odstępach przeznaczone do prowadzenia różnych prac.

Zakładanie systemu szlaków zrywkowych ma na celu:

• Udostępnianie lasu do czynności gospodarczych;

• Zminimalizowanie szkód.

Funkcje szlaków:

• Produkcyjne - związane z poborem drewna z lasu (ścinka, zrywka, okrzesywanie, przerzyna, okrzesywanie);

• Proekologiczne:

• Ograniczenie szkód w d-stanie (drzewa, gleba);

• Ułatwienie w prowadzeniu zabiegów ochronnych (opryskiwanie, opylanie, zwalczanie pożarów).

Szlaki operacyjne:

• Zrywkowe - przemieszczanie surowca;

• Technologiczno-zrywkowe:

• Zrywka,

• Ścinka,

• Okrzesywanie,

• Przerzynka,

• Zrębkowanie,

• Inne zabiegi.

Co uwzględniamy projektując szlaki:

• Cel hodowlany i rodzaj cięć przewidywane do jego realizacji;

• Warunki d-stanowe - skład gatunkowy, priorytety ochronne dla poszczególnych składników, wiek, zadrzewienie itd.;

• Warunki terenowe - dostępność z uwagi na ukształtowanie terenu i nośność gruntów (omijanie miejsc o nadmiernym nachyleniu, szczególnie narażonych na erozję, podmokłych);

• Warunki klimatyczne - kierunek panujących wiatrów, zagrożenie od okiści;

• Siec dróg wywozowych, punktów przeładunku drewna, kierunku wywozu drewna;

• Przewidywanie technologii pracy, szczególnie przy pozyskaniu i zrywe drewna oraz maszyny, ich parametry wymiarowe i zdolności trakcyjne;

• Tendencje rozwojowe technologii leśnych i technologii maszyn u nich stosowanych.

Zasady projektowania szlaków:

• Zakładane we wszystkich d-stanach - pod warunkiem, że można zastosować zrywkę konną lub maszynową (d-stany ochronne i gospodarcze);

• Obejmuje ta sieć d-stany wszystkich klas wieku, zagospodarowanych wszystkimi rodzajami rębni;

• Prowadzone po najkrótszych liniach, łączących je z drogami wywozowymi - unikać schematycznego przebiegu (po liniach prostych);

• Przy projektowaniu szlaków należy wykorzystywać naturalne luki w d-stanie;

• Prowadzić prostopadle do rzędów drzew, gdy rzędy nie występują to zasada najkrótszej drogi i najmniejszej liczby drzew do wycięcia;

• Szerokość szlaków i odstępy między nimi powinny gwarantować zminimalizowanie uszkodzeń nadziemnych części drzew pozostających po zabiegu;

• Szerokość - o ok. 1 m większa od szerokości środka zrywkowego do zrywki półpodwieszonej lub wleczonej (skider, ciągnik rolniczy z wciągarką lub chwytakiem, koń), o ok. 1,5 m większa od środka nasiębiernego (forwarder, ciągnik rolniczy z żurawiem i przyczepa błonicową);

• Zawsze uwzględnić istniejące już szlaki zrywkowe i technologiczno-zrywkowe;

• Na nizinach siec szlaków powinna zapewniać w zasadzie równomierne udostępnienie wszystkich partii d-stanu - unikać schematyzacji;

• Na terenach górskich nie można stosować jednego konkretnego schematu projektowania szlaków (mogą przebiegać dolinami, grzbietami wzniesień, prostopadle lub skośnie do warstwic, a gęstość ich wynika z konieczności omijania przeszkód terenowych o lokalnych spadkach terenu);

• Musi to być podporządkowane maksymalnej minimalizacji szkód.

Projektowanie szlaku na terenach nizinnych i pagórkowatych;

1. Cięcia pielęgnacyjne - CP i TW (konieczność minimalizowania uszkodzeń pozostających drzew, zastosowanie odpowiednich technologii i maszyn o odpowiednich parametrach):

1. Ciągnik rolniczy z wciągarką lub zrywka konna

• Szerokość szlaku ok. 3 m (1,5-2 m -> koń) w odstępach co 50m;

• teren płaski, mniejsze zwarcia - odstępy mogą być większe.

Ciągnik rolniczy z nasiębierna przyczepa błonicową i żurawiem lub forwarder,

• Szerokość szlaku 3,5 m (3,5-4 m), co 30m;

• Agregat zrębkujacy na podwoziu forwordera

• 3,5 (3,5-4,0) m, co 20-30 m;

Trzebieże późne - zastosowane technologie i parametry maszyn:

1. Metoda całej strzały, zrywka konna, skider/ciągnik rolniczy - półpodwieszona lub wleczona; szerokość 3,5 m, odstępy co 60 m (konna), co 50m (skider), 40 m (d-stan z samosiewu, bez względu na środek zrywki);

2. Metoda sortymentowa ze ścinką pilarka i zrywką forwarderem - szerokość 4m, co ok. 30 m (2x wysięg żurawia i długość kłody);

3. Metoda sortymentowa - harwarder i forwarder - 4m, odstęp 2x suma wysięgu żurawia harwestera, ok. 20 m;

4. Metoda sortymentowa - pilarka w środkowej części działki (pas w odległości 10-20 m od szlaku) harwarder przy szlakach, forwarder zrywka - 4 m, odległość 30-40 m;

1. Rębnie - zrywkę wykonuje się po powierzchni zrębu do składnic przyzrębowych lub miejsca załadunku.

3. Rębnie złożone

• Szlaki są projektowane po wyznaczeniu gniazda;

• Po najkrótszej linii łączącej gniazda z droga wywozową.

W terenach górskich:

• O możliwość zastosowania danej maszyny decydują spadki:

• Specjalne ciągniki leśne ok. 40%,

• Ciągniki rolnicze z osprzętem do 15% (stosowane wyjątkowo),

• Konie - 18%

• Linowo grawitacyjnie +40% (45%);

• Szerokość szlaków i odstępy:

• Skider 3,5 m;

• Forwarder 4 m;

• Ciągnik rolniczy ok. 3 m;

• Konie ok.. 2 m;

• Kolejki linowe ok. 2-4 m;

• Odstępy dla ciągników 30-50 m;

• Kolejka - zależy od konstrukcji kolejki (30-60 m);

• Przebieg szlaków - prostopadle do warstwic.

Reguły przy wykonywaniu szlaków;

• Sprawdzenie powierzchni „za…?”

• Przebieg z dostosowaniem do przeszkód terenowych;

• Szkic powierzchni roboczej z przebiegiem i usytuowaniem szlaków względem rzędów drzew, warstwic, kierunku wiatrów;

• Szacowanie masy surowca, który zostanie pobrany ze szlaków;

• Wyznaczenie szlaków w terenie:

• Trasowanie kołkami;

• Obwiązywanie tasiemką lub pierścienie farbą na drzewach rosnących na szlaku;

• Obwiązywanie drzew graniczących ze szlakiem;

• Wykonanie w trakcie lub przed zabiegiem.

Argumenty za zaplanowaniem i wykonaniem szlaków na etapie pierwszego zabiegu „komercyjnego”:

• Wysoka dynamika rozwojowa d-stanu -> szybko zabliźnia to, co wycięte;

• Duża liczba drzew na jednostce powierzchni w tym dorodnych, które, które mogą przejąć funkcję drzew dorodnych wyciętych ze szlaków;

• Odporność na szkodliwe czynniki abiotyczne (kiść, wiatry) wynikające ze współczynnika smukłości (?);

• Zwiększenie poboru masy z jednostki powierzchni -> zwiększenie opłacalności.

---