Sylwia Łozińska 11/04/2010

Psychologia ogólna

Studium przypadku - pięcioczynnikowa skala osobowości

Na podstawie przeprowadzonych obserwacji i wywiadów opisz funkcjonowanie wybranego dziecka lub osoby dorosłej w terminologii cech osobowości koncepcji „Wielkiej Piątki”.

Opis badanej osoby:

Maciej obecnie ma 26 lat. Od ponad 10 jest uzależniony od substancji psychoaktywnych. Jego rodzice od 12 lat nie mieszkają razem. Badany sam przyznaje, iż wychowała go ulica, ponieważ rodzice byli zajęci zarabianiem pieniędzy. Maciej sprawia wrażenie osoby poddenerowanej, o czym świadczyć mogą tiki nóg - praktycznie bez przerwy poruszał nimi siedząc na krześle. Może to być także objawem nadpobudliwości psychoruchowej lub efektem uszkodzenia centralnego układu nerwowego na skutek nałogowego używania amfetaminy, jako substancji silnie pobudzającej. Maciej jest osobą inteligentną, cechuje go bogaty zasób słownictwa, wyjątkowa wiedza z obszarów polityki, historii i geografii świata.

Badany został przeze mnie poproszony o spotkanie w celu opracowania studium przypadku na jego przykładzie na potrzeby moich studiów. Mamy wspólnych znajomych, jednak obecnie nie utrzymujemy między sobą zażyłych kontaktów.

Wprowadzenie teoretyczne:

Pięcioczynnikowa struktura osobowości, zwana inaczej koncepcją “Wielkiej piątki” złożona jest z pięciu cech:

1. Neurotyczność

2. Ekstrawersja

3. Otwartość

4. Ugodowość

5. Sumienność

Jednostki mogą cechować się pod-skalami powyższych z pewnym nasileniem lub osłabieniem, co w efekcie daje w miarę stały obraz osobowości konkretnej osoby.

Jak twierdzi Jan Strelau, “pięcioczynnikowa taksonomia osobowości pozwala na ulokowanie najważniejszych opisów i cech osobowości w przestrzeni wyznaczonej przez pięć czynników reprezentowanych w postaci list przymiotnikowych, bądź też w formie czynników pierwszego rzędu, jak to ma miejsce w psychometrycznym ujęciu Costy I McCrae'a.”

Właściwe studium indywidualnego przypadku na konkretnym przykładzie względem jego osobowości.

Z moich dotychczasowych obserwacji oraz rozmów z badanym przypadkiem wynika, że jest on osobą towarzyską rozrywkową i śmiałą. Zatem cechuje go w pewnym stopniu wysoki czynnik ekstrawersyjności. Analizując zachowanie Macieja na przełomie lat szkolnych oraz podczas jednorazowych spotkań towarzyskich, mogę stwierdzić, że przedstawia on cechy otwartości oraz żywej wyobraźni.

Pragnę jednak zauważyć, że w związku z długoletnim uzależnieniem od amfetaminy, Maciej prawdopodobnie ma rozszczepienie osobowości, w zależności od stanu w jakim jest i pod wpływem czego. Niekiedy cechuje go lęk społeczny związany z samokrytycyzmem.

Zastanawiając się nad dominującym czynnikiem skali osobowości, mogę stwierdzić, że Maciej jest typowym neurotykiem. Charakterystyka osoby neurotycznej jest niemal idealna z osobowością Macieja. Cechuje go emocjonalne niezrównoważenie, podatność na negatywne emocje. Na wiele sytuacji szkolnych reagował nerwowo i nieadekwatnie do problemu. Wszechobecna podejrzliwość była niemal zawsze u niego widoczna. Maciej nie jest zdolny do kontrolowania swoich popędów. Stwierdzić to można chociażby po braku kontroli z jego strony, nad substancjami uzależniającymi. Dodatkowo Maciej prócz narkotyków nie stroni od alkoholu i nikotyny. Być może jest to pewną formą ucieczki lub odreagowania na brak miłości ze strony wiecznie zajętych karierą rodziców. Nadmierna neurotyczność przejawia się u niego także w formie gniewu. Podczas organizowanych imprez, na które uczęszczał, bardzo często dochodziło do bijatyk lub agresywnej wymiany słownej.

Wnioski i podsumowanie

Podkreślając neurotyczność Macieja, chciałabym odwołać się do sześciu formalnie uwzględnionych składników neurotyczności, które ewidentnie oddają obraz badanej osoby:

— lęk— tendencja do reagowania napięciem i strachem, nerwowość,

— agresywna wrogość— tendencja do doświadczania gniewu i irytacji, niekoniecznie wyrażanych na zewnątrz,

— depresyjność— tendencja do doświadczania smutku, poczucia winy, bezradności i samotności,

— impulsywność — niezdolność do kontroli pragnień i popędów,

— nadwrażliwość — podatność na stres i poczuciem bezradności w sytuacjach trudnych,

— nadmierny samokrytycyzm— lęk społeczny, niskie poczucie własnej wartości

Z wywiadu z dziewczyną Macieja wynika, iż jest on bardzo zaborczą osobą, impulsywną i nerwową. Z drugiej strony, w sytuacji dla niego bez wyjścia, przejawia bezradność oraz strach i panikę. Bez wątpienia badany ma objawy chwiejności i niedojrzałości emocjonalnej. Z osoby wulgarnej i agresywnej zmienia się w płaczliwą i pełną obaw.

Reasumując powyższe studium za pomocą obserwacji oraz wywiadów, mogę zdecydowanie stwierdzić, iż miałam do czynienia z osobowością wysoko-neurotyczną.

Bibliografia:

1. Strelau J. (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom II, Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne, Warszawa 2006

2. Moduł 3: Różnice indywidualne między ludźmi

J. Strelau, Psychologia. Podręcznik akademicki, tom II, Gdańsk 2004, s. 557

Treści zaczerpnięte z modułu 3: Różnice indywidualne między ludźmi, s. 17

1

---