Zdjęcie radiologiczne złącza spawanego, uzyskane w wyniku prześwietlenia promieniowaniem rentgenowskim lub gamma , nazywa się radiogramem. Niezgodności spawalnicze (wady) w złączach spawanych stanowią nieciągłość przekroju. Ich obecność w złączach z reguły powoduje obniżenie trwałości eksploatacyjnej konstrukcji. Należy zatem dążyć do tego, aby ilość i wielkość niezgodności w złączach była możliwie najmniejsza. Jednak wykonywanie złączy spawanych całkowicie pozbawionych wad jest technicznie trudne i ekonomicznie nieuzasadnione. Z tego powodu opracowano przepisy, które określają wartości graniczne tych wad i stanowią podstawę odbioru różnego rodzaju konstrukcji spawanych. Znaczna część tych konstrukcji odbierana jest na podstawie wad na radiogramie. Niezgodności spawalnicze na radiogramie ujawniają się jako ciemniejsze plamy lub linie ciągłe. Obraz wady na radiogramie pozwala na bezpośredni pomiar jej szerokości i długości.
W normie europejskiej niezgodności spawalnicze podzielono na sześć grup, które podane są niżej wraz z literowym symbolem niezgodności (w nawiasie podano oznaczenia typu niezgodności spawalniczej - trzycyfrowy numer oraz numer czterocyfrowy podgrupy tej niezgodności).
Grupa 1. Pęknięcia - E (100):
Ea - pęknięcia podłużne (101), Eb - pęknięcia poprzeczne (102),
Ec - pęknięcia w kraterze (104), E - pęknięcia promieniowe (103).
Grupa 2. Pustki (200):
A - pustki gazowe (201), Aa - pęcherz gazowy (2011),
A - gniazdo pęcherzy (2013), Ab - pęcherz kanalikowy (2016),
K - jama skurczowa (202).
Grupa 3. Wtrącenia stałe (300):
Ba - wtrącenia żużla (301), G - wtrącenie topnika (302),
J - wtrącenie tlenków (303), H - wtrącenia obcego metalu (304).
Grupa 4. Przyklejenia i brak przetopu (400):
przyklejenia (brak wtopienia) (401), D - brak przetopu (402).
Grupa 5. Niezgodności spawalnicze dotyczące kształtu (500):
F - podtopienia (5011), nadmierny nadlew (502),
wyciek (504), nawis (506),
wklęśnięcie (509).
Grupa 6. Niezgodności spawalnicze różne:
rozpryski (602), ślad zajarzenia (601),
ślady szlifowania (604).
Trzy poziomy jakości złączy spawanych:
Oznaczenie |
Poziom jakości |
D |
wymagania łagodne |
C |
wymagania średnie |
B |
wymagania ostre |
Ocena jakości złącza spawanego polega na przyporządkowaniu złącza do jednego z trzech poziomów jakości, zależnie od wymiarów wykrytych metodami nieniszczącymi, niezgodności spawalniczych. Porównanie tego poziomu z poziomem wymaganym umożliwia podjęcie decyzji o odbiorze wykonanych połączeń lub ich naprawie.
Wymagany poziom jakości powinien być ustalony w normach wyrobu lub uzgodniony pomiędzy projektantem a wytwórcą przed rozpoczęciem produkcji. Zaleca się określenie poziomów jakości przy prezentowaniu oferty lub wystawieniu zamówienia. Podczas wyboru poziomów jakości należy uwzględnić rodzaj projektowanego wyrobu, rodzaj działającego nań obciążenia, warunki eksploatacyjne i konsekwencje awarii.
Defektoskopia radiologiczna. Interpretacja radiogramów