28.02.2006
Rachunkowość budżetowa - wykład 1
B. Rześniowiecka
Konsultacje:
Środa: 16-18 p.216
e-mail: Barbara.Rzesniowiecka@wneiz.pl
Zaliczenie: zadanie + test wielokrotnego wyboru
Literatura:
K. Winiarska. A. Wołoszyn: “Rachunkowość budżetowa”, Warszawa 2004
„Rachunkowość w jednostkach sektora finansów publicznych” red. T. Kiziukiewicz, 2004
M. Augustowska „Komentarz do planu kont dla państwowych i samorządowych jednostek budżetowych i ich gospodarstw pomocniczych oraz zakładów budżetowych”, ODDK, Gdańsk 2005
Dz.U. 2001 nr 153, poz. 1752 oraz 2005 nr 128, poz. 1069 „Rozporządzenie ministra finansów z dnia 18 grudnia 2001 w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych”
„Rozporządzenie ministra finansów z dnia 26.01.2005 roku w sprawie gospodarki finansowej jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych oraz zasad i terminów rocznych rozliczeń i wpłat do budżetu (Dz.U. z 2005 roku nr 249, poz. 2104)
W sektorze finansów publicznych można wyróżnić trzy obszary:
sektor rządowy,
sektor samorządowy,
sektor ubezpieczeń społecznych.
Sektor rządowy są to organy władzy publicznej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały, organy administracji rządowej i takie jednostki, dla których organem założycielskim jest organ administracji rządowej (jednostki budżetowe, gospodarstwa pomocnicze, uczelnie wyższe, NFZ)
Organ samorządowy obejmuje jednostki samorządu terytorialnego i ich organy oraz związki oraz takie jednostki, dla których organem założycielskim jest JST (jednostki budżetowe, gospodarstwa pomocnicze, zakłady budżetowe, samodzielne zakłady opieki zdrowotnej).
Sektor ubezpieczeń społecznych obejmuje ZUS, KRUS oraz zarządzane przez nie fundusze.
Budżet państwa - budżet państwa jest to roczny plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów organów władzy publicznej.
Budżet jest podstawą gospodarki finansowej państwa. Jest on uchwalany w formie ustawy budżetowej na okres roku kalendarzowego.
Dochodami budżetu państwa są:
podatki i opłaty,
cła,
wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek skarbu państwa,
wpłaty z dywidend,
wpłaty z zysku NBP,
dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe,
wpłaty nadwyżek jednostek budżetowych,
odsetki od środków na rachunkach,
odsetki od udzielonych z budżetu państwa pożyczek krajowych i zagranicznych,
zapisy, spadki i darowizny na rzecz Skarbu Państwa,
środki z budżetuje przyznane na realizację programów i projektów przez administrację rządową.
Wydatki są przeznaczone na:
utrzymywanie i funkcjonowanie organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa,
funkcjonowanie sądów i trybunałów,
subwencje i dotacje dla JST,
obsługa długu publicznego,
finansowanie programów i projektów, na które uzyskano środki z UE,
realizację wspólnej polityki rolnej,
inne zadania.
Różnica pomiędzy dochodami a wydatkami budżetu państwa stanowi nadwyżkę lub deficyt budżetowy. Deficyt budżetowy może być pokryty przychodami z takich źródeł jak:
sprzedaż skarbowych papierów wartościowych,
zaciągane kredyty i pożyczki,
z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa,
nadwyżek z lat ubiegłych.
Budżet JST jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów tej jednostki. Jest on uchwalany w formie uchwały budżetowej na okres roku kalendarzowego. Ta uchwała budżetowa zawiera również plan przychodów i wydatków zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych i funduszy celowych oraz plany dochodów własnych jednostek budżetowych. Uchwała jest podstawą gospodarki finansowej JST.
Wydatki budżetowe JST są przeznaczone na:
zadania z zakresu administracji rządowej,
inne zadania zlecone JST,
zadania przyjęte do realizacji przez JST na podstawie umów ,
realizowanie wspólnych zadań z innymi JST,
pomoc rzeczową lub finansową dla innych JST.
Dochody w budżecie państwa, JST i planach finansowych jednostek budżetowych stanowią prognozy wielkości. Wyjątek stanowi finansowanie z budżetu państwa, gdyż są to wydatki, których limit nie może być przekroczony.
Powiązania podmiotów sektora finansów publicznych z budżetem państwa.
Podmioty sektora finansów publicznych mogą być powiązane z budżetem dwoma metodami:
metoda budżetowania brutto - polega na tym, że dochody jednostek finansowanych tą metodą są dochodami budżetu państwa, zaś na realizację wydatków jednostki te otrzymują środki budżetu. Metoda ta dotyczy wyłącznie jednostek budżetowych.
metoda budżetowania netto - stosuje się ją wobec tych podmiotów, które pokrywają koszty z prowadzonej działalności; metoda ta jest stowoana wobec gospodarstw pomocniczych, zakładów budżetowych i funduszy celowych.
Formy organizacyjno-prawne jednostek sektora finansów publicznych.
Jednostki sektora finansów publicznych mogą być tworzone jako państwowe lub samorządowe osoby prawne lub też jako państwowe jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej.
Jednostkami budżetowymi są jednostki sektora finansów publicznych, których wydatki są pokrywane z budżetu a dochody są odprowadzane na rachunek budżetu państwa lub rachunek JST. Podstawą gospodarki finansowej jednostki budżetowej jest plan dochodów i wydatków (plan finansowy jednostki budżetowej). Państwowe jednostki budżetowe są tworzone, łączone, likwidowane przez ministrów, kierowników urzędów centralnych i wojewodów. Natomiast gminne, powiatowe lub wojewódzkie jednostki budżetowe są tworzone, łączone, likwidowane przez organy stanowiące JST.
Zakładami budżetowymi są jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które wykazują odpłatnie określone zadania i pokrywają swoje koszty z osiągniętych przychodów. Podstawą gospodarki finansowej zakładów budżetowych jest roczny plan finansowy obejmujący przychody, w tym dotacje z budżetu, koszty i inne zobowiązania, stan środków obrotowych, stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu oraz rozliczenia z budżetem.
Gospodarstwo pomocnicze jednostki budżetowej jest to wyodrębniona z tej jednostki pod względem organizacyjnym i finansowym część jej działalności podstawowej lub działalność uboczna. Podstawą gospodarki finansowej gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych jest roczny plan finansowy. Cechą charakterystyczną gospodarstw pomocniczych jest to, że wpłacają do budżetu połowę z osiągniętego zysku.
Funduszem celowym jest powołany ustawowo fundusz, którego przychody pochodzą ze środków publicznych, a wydatki są przeznaczone na realizację wyodrębnionych zadań. Fundusz celowy może działać jako osoba prawna lub stanowić wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje organ ustalony w ustawie tworzącej fundusz.
Dysponenci środków budżetowych.
Dysponentami środków budżetowych są jednostki budżetowe. Wyróżnia się:
dysponentów głównych - są to naczelne i centralne organy władzy państwowej, administracji rządowej, wojewodowie oraz inne jednostki, którym minister fiansów nadał uprawnienia dysponenta głównego,
dysponentów drugiego stopnia - są to jednostki budżetowe podległe dysponentom głównym,
dysponentów trzeciego stopnia - są to jednostki budżetowe podległe dysponentom drugiego stopnia.