KSZTAŁTOWANIE WRAŻLIWOŚCI MUZYCZNEJ PRZEZ INTERPRETACJĘ PLASTYCZNĄ U DZIECI

Z SYNDROMEM ADHD

Projekt zaliczeniowy ze stymulacji psychoruchowej rozwoju małego dziecka

Autor: Marta

Pedagogika zaocznie

Rok II, semestr III

Plan pracy:

• Wstęp:

1. Czym jest ADHD?

2. ADHD w trakcie życia osoby (wiek przedszkolny)

• Rola muzyki i plastyki

• Efekty

• Cele:

1. cele główne

2. cele operacyjne

• Rodzaj zajęć

• Metody

• Szczegółowy plan zajęć

• Literatura

Wstęp:

W ciągu ostatnich kilku lat syndrom ADHD stał się obiektem zainteresowania wielu nauczycieli, pracowników służby zdrowia, naukowców i rodziców. Przeprowadzono wiele badań i napisano wiele książek. Coraz powszechniejsza jest świadomość problemów, jakie stoją przed dziećmi z ADHD, oraz wyzwań, jakie one same stanowią dla nauczycieli i rodziców. Większość nauczycieli wykazuje szczere zainteresowanie nowymi informacjami na temat ADHD, metodami pracy z dziećmi dotkniętymi tym zaburzeniem, zwłaszcza z dziećmi uczęszczającymi do zwykłych klas.

1. Czym jest ADHD?

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami koncentracji uwagi, czyli ADHD, jest określeniem diagnostycznym opisującym zróżnicowaną grupę dzieci przejawiających problemy związane z brakiem koncentracji uwagi lub skłonnościami do rozpraszania uwagi, które często idą w parze z impulsywnością i nad-aktywnością. ¹ Dzieci z ADHD mają problemy ze skupieniem się, z uważnym słuchaniem i wykonywaniem zadań. Wiele z nich często stwarza problemy w trakcie zajęć, przerywając nauczycielowi, spacerując lub wdając się w pogawędki w nieodpowiednich momentach. Brak koncentracji uwagi, impulsywność lud nad- aktywność zdarzają się od czasu do czasu u większości dzieci, lecz w przypadku dzieci z ADHD problemy te są znacznie głębsze i mają długotrwały charakter.

2. ADHD w tracie życia ( wiek przedszkolny)

Pierwszą oznaką ADHD jest zazwyczaj wysoka aktywność, z którą wiąże się potrzeba nieustannego nadzoru w okresie wczesnodziecięcym i przedszkolnym. Takie dzieci są nieustannie w ruchu, często wpadają w tarapaty, a niepowodzenia są u nich przyczyną wielu frustracji. Dzieci z ADHD w tym okresie życia poszukują towarzystwa innych dzieci, lecz kontakty te zwykle kończą się zabieraniem zabawek, popychaniem i uderzaniem. Wiele z nich już w tym wieku doświadcza pierwszych niepowodzeń, niekiedy prowadzących nawet do usunięcia dziecka z przedszkola.

Rola muzyki i plastyki

Przeznaczeniem muzyki jest jej emocjonalne przeżywanie. Nie jest ono możliwe bez wykształcenia muzykalności, które jest zdolnością złożoną. Do podstawowych zdolności muzycznych zaliczamy:

¹ - Pfiffner Linda J.: Wszystko o ADHD. Poznań 1996. Wyd. ZYSK i S-ka

• poczucie wysokości dźwięków,

• wrażliwość na barwę

• wrażliwość na głośność dźwięku

• poczucie rytmu

Plastyczna interpretacja rytmu muzycznego, jest zadaniem dość prostym już dla dzieci 6-letnich. Dzieci jednak muszą być systematycznie umuzykalniane. Ćwiczenia te są okazją do zwrócenia uwagi dzieci na różne postacie rytmu i akcentów w muzyce i plastyce.

Sposobów malowania jest wiele i do wszystkich tych form warto dzieci zachęcać. Przystępując do zabawy kolorami należy zdać sobie sprawę, że nie musi ona wcale polegać na wykorzystaniu obszernej gamy kolorów. Zabawy takie powinny, bowiem zachęcać dzieci do własnych poszukiwań w świecie barw.

Efekty:

Twórczy nauczyciel, przyzwalający na spontaniczne zachowania dzieci, akceptujący przejawianą przez nie inwencje, a także wyrażający zgodę na przejmowanie przez nie inicjatywy, wprowadzi atmosferę sprzyjającą realizacji programu, niezależnie od zakresu i stopnia złożoności przekazywanych treści. Nauczyciel powinien pozwolić dziecku na dostrzeżenie problemu, a następnie wykorzystywać jego pomysły przy realizacji konkretnego zadania Liczy się pomysłowość w doborze kolorów. Dzieci, którym udało się stworzyć najciekawsze odcienie stają nagle w centrum zainteresowania grupy, dzieci zdradzają sobie „tajemnicę” doboru kolorów i podejmują próby uzyskania podobnych rezultatów.

Cele:

Celem wychowania przedszkolnego jest wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju dziecka zgodnie z jego wrodzonym potencjałem i z jego możliwościami rozwojowymi w relacjach ze środowiskiem społeczno - kulturowym i przyrodniczym, a także opieka, wychowanie, kształcenie, rehabilitacja i resocjalizacja osób z odchyleniami od normy.

Cele główne:

• Rozwijanie wrażliwości estetycznej;

• Rozbudzanie ekspresji artystycznej u dzieci;

• Wyzwalanie twórczej ekspresji artystycznej u dzieci;

• Rozwijanie pomysłowości, przejawiającej się w działalności ruchowej i plastycznej;

Cele operacyjne:

• Uważne słuchanie muzyki;

• Wyrażenie ruchem ręki/ciała nastroju piosenki;

• Tworzenie dowolnej kompozycji plastycznej;

• Doskonalenie umiejętności łączenia różnych technik plastycznych;

• Umiejętność oceniania pracy swojej i kolegów;

• Ćwiczenie koncentracji;

Dla nauczyciela zostały sformułowane następujące cele:

• Wzmocnienie u dzieci wiary we własne możliwości;

• Przekazywanie nowych metod pracy z dziećmi;

• Doskonalenie umiejętności wychowawczych;

Cele, które zostały sprecyzowane dla rodziców (lub innych osób sprawujących opiekę nad dzieckiem):

• Wspomaganie (współdziałanie z nauczycielem) w tworzeniu środowiska wspierającego rozwijanie umiejętności;

• Prezentowanie wspólnie z nauczycielem pozytywnych wzorców zachowań;

Metody:

Stosowane metody są zawsze pochodną celów i zadań, jakie stawia się w procesie wychowania. K. Żuchelkowska podaje cztery grupy takich metod:

• „metody asymilacji wiedzy oparte na aktywności poznawczej o charakterze reproduktywnym,

• metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy oparte na aktywności poznawczej, związanej z rozwiązywaniem problemów,

• metody waloryzacyjne (eksponujące) cechujące się przewagą aktywności emocjonalnej i artystycznej,

• metody praktyczne oparte na aktywności praktyczno - technicznej” ²

² - Żuchelkowska K.: Kolekcje przyrodnicze w edukacji ekologicznej dzieci przedszkolnych. Bydgoszcz 1997, TANAN.

• ekspresyjne (organizowanie przeżyć i ocenianie)

• operatywne (praktyczne działania, ćwiczenia)

Do czynników podnoszących skuteczność klasy szkolnej jako właściwego środowiska dla dzieci z ADHD, według Lindy J. Pfiffner, należą:

• przejrzyste reguły, zwyczaje, wskazówki i oczekiwania

• stosowanie wizualnych wskazówek, powtarzanie poleceń

• częste dodatnie wzmocnienia oraz konsekwencje

• interesujące lekcje: wyzwolenie wyobraźni i ciekawości dziecka przez entuzjazm, kreatywność i nowości.³

W tracie różnorodnych zabaw z dziećmi tworzą specyficzne sytuacje i okazje edukacyjne, mogą wykorzystywać w naturalny sposób dziecięcą twórczą ekspresję. Istnieje cała gama

metod aktywizujących dzieci, np. techniki twórczego myślenia ( mowa ciała, burza mózgów, lista atrybutów, przekształcenia) oraz analogia personalna, fantastyczna i symboliczna, a także konkursy, ponadto rozmaite techniki plastyczne. Można tu także włączyć wiele zabaw.

Rodzaj zajęć:

Tego typu zajęcia zaleca się przeprowadzać grupowo, gdyż dziecko uczy się tolerancji wobec innych dzieci i jego zdolności. A wspólna ocena prac innych dzieci wyzwala w dziecku mobilizacje do dalszej pracy nad sobą i swoimi możliwościami.

³- Pfiffner Linda J.: Wszystko o ADHD. Poznań 1996. Wyd. ZYSK i S-ka

Szczegółowy plan zajęć

Temat: Pszczółki w ulu

Formy aktywności:

• plastyczna

• ruchowa

Środki dydaktyczne:

Farby plakatowe, kartka z bloku technicznego formatu A4 ( bądź większa), nagranie odgłosów pszczół (głośne, ciche, szybkie itp.), tamburyno, ilustracje przedstawiające pszczoły.

Sytuacje wychowawczo - dydaktyczna:

1. Wstęp do zajęć:

• „W ulu” - zabawa na powitanie. Każde dziecko („pszczółka”) wita się z każdym przez dotknięcie się brzuchami.

• „Głośno, cicho” - dzieci naśladują brzęczenie pszczół (na dźwięk tamburyna głośno, a na dźwięk kołatki cicho).

• Realizacja tematu:

• „Zabawy w ulu” - dzieci poruszają się dowolnie z rytmem i nastrojem słuchanej muzyki.

• „Smutna i wesoła pszczółka” - oglądanie ilustracji przedstawiających pszczoły, określanie ich nastroju.

• „O czym opowiada muzyka”- interpretacja plastyczna utworu muzycznego. Po wysłuchaniu utworu nauczyciel zachęca dzieci do wypowiedzi: „Czy muzyka była smutna, czy wesoła?”, „Co wyobrażałeś sobie podczas słuchania utworu?”

• Wykorzystanie techniki malowania dziesięcioma palcami.

Nauczyciel wypowiada następującą instrukcję: „W tych miseczkach jest farba, nie będziemy używać pędzli, mamy przecież dziesięć palców, pięć na jednej ręce i pięć na drugiej. Możesz malować to, co podpowiada ci muzyka”. Zachęcenie dzieci do wypowiedzi na temat swoich wrażeń podczas malowania tą techniką.

3. Zakończenie zajęć:

• Prezentacja prac i nagradzanie ich oklaskami.

• „Pszczoła Słoduszka”- bajka relaksacyjna. Dzieci leżą wygodnie na plecach. Nauczyciel opowiada bajkę, w tle słychać spokojną, kojącą muzykę.

• Pożegnanie. Siad w kręgu, korekcja postawy, pochwalenie dzieci.

Literatura:

1. Żuchelkowska K.: Kolekcje przyrodnicze w edukacji ekologicznej dzieci przedszkolnych. Bydgoszcz 1997, TANAN.

2. Pfiffner Linda J.: Wszystko o ADHD. Poznań 1996. Wyd. ZYSK i S-ka.

3. „Edukacja i wsparcie społeczne osób niepełnosprawnych w wybranych krajach europejskich” pod red. Janiny Wyczesany i Zenona Gajdzicy. Kraków 2005. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

4. „W kręgu wychowania przez sztukę” pod red. Ireny Wojna. Warszawa 1974. Wyd. Szkolne i Pedagogiczne.

Do pracy dołączam treść bajki pt.: „Pszczoła Słoduszka”

„Pszczoła Słoduszka”

Zbliżało się lato. Słońce coraz mocniej grzało. Słoduszka od rana zbierała z kwiatów słodki nektar. Nagle poczuła zmęczenie. Ile to jeszcze kwiatów muszę odwiedzić? Zaczęła liczyć: jeden, dwa, trzy…jedenaście, dwanaście (przy liczeniu należy zwolnić tempo).

Położyła się wygodnie na dużym liściu, rozluźniła zmęczone nóżki i łapki, zamknęła oczy. Jej brzuszek zaczął spokojnie oddychać.” Jak mi dobrze, słyszę tylko piękną, cichą muzykę”- pomyślała Słoduszka. „ Moja prawa łapka staje się coraz cięższa, nie chcę mi się jej podnieść. Moja lewa łapka staje się leniwa, nie chce mi się jej podnieść. Tylko mój brzuch równiutko, spokojnie oddycha. Prawa noga z przyczepionym woreczkiem miodu staje się ciężka, coraz cięższa i cięższa. Nie chcę mi się jej podnieść. Głowa jest tak wygodnie ułożona. Jestem spokojna, słyszę piękną muzykę. Czuję jak słońce ogrzewa moje nogi i łapki. Jest mi coraz cieplej… całe ciało jest przyjemnie ogrzane słońcem. Jestem spokojna, czuje się bezpiecznie. Jeszcze przez chwilę w ciszy posłucham tej pięknej muzyki (Ogarnie mnie senność).”

2

---