• Wadą metody kolejnych podstawień jest fakt, iż nie jest ona poprawna matematycznie. Wyniki odchyleń cząstkowych ( R) uzależnione są od kolejności podstawiania czynników.

Zastosowanie tej metody powinno być poprzedzone ustaleniem kolejności podstawiania czynników zgodnie z zasadą, iż w pierwszej kolejności powinny być podstawiane czynniki ilościowe, a w drugiej - czynniki wartościowe.

Bardziej dokładna jest metoda logarytmowania. Obliczenie wpływu czynników odbywa się w kilku etapach, z których:

1. sformułowanie zależności funkcyjnej

2. określenie równości przez podstawienie indeksów dynamiki

3. logarytmowanie stronami

4. podzielenie przez wartość stojącą po lewej stronie równania

5. ustalenie wpływu poszczególnych czynników przez przemnożenie odchylenia łącznego przez współczynniki zmienności uzyskane w poprzednim etapie

Wady i zalety metody logarytmowania:

• jest metodą poprawną matematycznie, tzn. wyniki odchyleń cząstkowych nie zależą od kolejności podstawiania czynników,

• wymaga odpowiedniego oprzyrządowania (kalkulator lub tablice matematyczne), dokładności (zaokrąglenia do 6-7 miejsc po przecinku). Nie ma też zastosowania do złożonych zależności.

Metody deterministyczne są więc metodami prostymi, łatwymi, uniwersalnymi. Charakteryzują się one różną pracochłonnością i różną dokładnością. Stąd też w każdym wypadku ich zastosowanie powinno być poprzedzone wyborem. W metodach deterministycznych uwzględnia się wpływ czynników głównych, natomiast pomija się wpływ czynników przypadkowych, losowych. W metodach tych zarówno postać zależności, jak i czynniki stanowiące przedmiot badań, są zawsze jednolite bez względu na warunki prowadzenia działalności i przedmiot badań.

Bardziej dokładnymi są metody stochastyczne.

b). Metody stochastyczne

Podstawowym celem badań ekonometrycznych jest zidentyfikowanie w przeszłości mechanizmów kształtujących rozwój badanych procesów z jednoczesnym określeniem czynników, które mają wpływ na badaną zmienną ekonomiczną, ich powiązań ilościowego wpływu. W metodach ekonometrycznych przyjmuje się założenie o zmienności losowej mierników efektywności. Podstawowym instrumentem badawczym jest model działalności przedsiębiorstwa o charakterze probabilistycznym. W metodach ekonometrycznych ocena dokonywana jest przez porównanie stanu rzeczywistego ze stanem właściwym, a określonym na podstawie skwantyfikowanej prawidłowości przebiegu procesu. Metody ekonometryczne służą więc nie tylko do oceny sposobu działania przedsiębiorstwa w przeszłości ale też do formułowania prognoz krótkoterminowych.

Zaletą metod ekonometrycznych jest przyjęcie odpowiednich procedur umożliwiających zbadanie mechanizmów kształtujących rozwój mierników efektywności. Model badanej zmiennej ekonomicznej określany jest w każdym przypadku indywidualnie. Równie ważną cechą jest podział czynników na istotne i nieistotne.

Wadą metod ekonometrycznych jest wymóg stałości badanej prawidłowości w określonym przedziale czasu. Równie ważnym wymogiem jest zapewnienie odpowiedniej dokładności danych (porównywalnych) oraz prawidłowe znalezienie prawidłowości funkcyjnych. Te uwarunkowania powodują, ze stosowanie metod ekonometrycznych wymaga odpowiedniego przygotowania merytorycznego, odpowiedniej bazy danych oraz wyposażenia w sprzęt komputerowy.

Metody ekonometryczne:

• Umożliwiają określenie ilościowych zależności zachodzących między różnymi zjawiskami ekonomicznymi

• Ich ideą jest budowa i oszacowanie odpowiednich modeli ekonomicznych, odzwierciedlających za pomocą jednego równania lub układu równań zasadnicze powiązania między rozpatrywanymi zjawiskami

• Znajdują zastosowanie w analizie efektywności gospodarowania danego przedsiębiorstwa.

- na tle innych przedsiębiorstw w sektorze przy wykorzystaniu danych przekrojowych

- w czasie na tle innych okresów przy wykorzystaniu informacji w formie szeregów czasowych.

- połączenia badań w czasie i przestrzeni z wykorzystaniem danych przekrojowo - czasowych

Metody dyskryminacyjne mają na celu podział zbiorowości na dwie grupy: o pozytywnych i negatywnych cechach. W ocenie efektywności prowadzonej działalności chodzi więc o wyłonienie przedsiębiorstw znajdujących się w bardzo dobrej kondycji finansowej, oraz tych przedsiębiorstw, których sytuacja finansowa budzi obiekcje i w krótkim czasie może być powodem upadłości. Pierwszym, który wprowadził metody dyskryminacyjne był E.I. Altman (w 1968r.). Model przez niego wypracowany pozwolił za pomocą jednej liczby sklasyfikować przedsiębiorstwo do odpowiednich grup. Metody dyskryminacyjne są metodami jednoznacznymi, znajdują zastosowanie coraz częściej w praktyce gospodarczej, co wymaga wypracowania stosownych modeli dla warunków Polski. Takie modele opracowali m.in. Hołda, Gajdka-Stos czy tez profesor Hamrol z zespołem.

Metody dyskryminacyjne:

• Mają na celu wczesne rozpoznanie zagrożeń dotyczących efektywności gospodarowania i związanej z tym utraty zdolności kredytowej danego przedsiębiorstwa

• Mogą być stosowane w ujęciu wielowymiarowej dyskryminacji liniowej

• Punktem wyjścia jest analiza bilansów zagrożonych firm przez odniesienie ich do b i l ans ów j e dno stek dobrze prosperujących

• Pozwalają na przejrzyste odzwierciedlenie postępującego zagrożenia spadku efektywności

• Są przydatne szczególnie w bankach oraz do podejmowania działań zapobiegawczych w przedsiębiorstwach

Wykład 5 ( 20.04.2005r.)

Metody taksonomiczne

• Pozwalają na wielowymiarową analizę porównawczą

• Istota jest skumulowanie szeregu wskaźników pomiaru efektywności gospodarowania oraz innych czynników, reprezentujących warunki gospodarowania i sprowadzeniu ich do jednego porównywalnego wskaźnika

• Możliwości poznawcze obejmują następujące aspekty:

• ocenę poziomu elementów charakterystyki danego przedsiębiorstwa,

• uporządkowanie przedsiębiorstw według odpowiedniego kryterium oceny

• ocenę wpływu badanego zjawiska na poziom wyników przedsiębiorstwa,

• pogrupowanie przedsiębiorstw wewnątrz sektora pod względem osiągniętego poziomu gospodarczego,

• wnioskowanie o dynamice efektywności czynników produkcji, a tym samym udoskonalenie planów rozwojowych przedsiębiorstw

• integrację z metodami ekonometrycznymi, co umożliwia budowę modeli taksonomiczne - ekonometrycznych

• prowadzenie analizy porównawczej w ujęciu statystycznym i dynamicznym

• umożliwiają ocenę pozycji przedsiębiorstwa w stosunku do innych podmiotów w otoczeniu (np. pozycja przedsiębiorstwa w sektorze lub w regionie)

• mogą być metodami:

• statycznymi → umożliwiają ocenę zmian rozpatrywanych procesów gospodarczych w przestrzeni

• dynamicznymi → są podstawą do identyfikacji zmian zarówno w przestrzeni jak i w czasie

9

Analiza ekonomiczna Wykład 4 (6.04.2005r.)

---