1. ZASADY NACZELNE

Preambuła - jest częścią konstytucji, ale nie ma charakteru normatywnego, może ją ew. wykorzystać TK lub SN, ale czynią to rzadko, kompromisowe odniesienie do Boga (razem z definicją - „źródło prawdy, sprawiedliwości, dobra i piękna”)

Rozdział I - „Rzeczpospolita” - najwięcej artykułów, bo 29, w projekcie było 17 w rozdziale „Zasady ustrojowe”, ale potem się rozszaleli

Art. 1-6 - cytując Chruściaka „poezja konstytucyjna”, jest ładnie, ale w sumie nie wiadomo, o co tam chodzi

Art. 1 - definicja Rzeczypospolitej - „dobro wspólne wszystkich obywateli” (miało być „wspólne dobro”, jak w kwietniowej, ale skojarzyło się kolektywistycznie)

Art. 2 - zasada demokratycznego państwa prawnego + sprawiedliwość społeczna

Art. 3 - jednolitość państwa

Art. 4 - zasada suwerenności narodu i przedstawicielstwa

Art. 5 - co ma robić RP - strzec niepodległości i nienaruszalności terytorium, zapewnić prawa i wolności człowieka i obywatela, dbać o bezpieczeństwo swoich obywateli, strzec dziedzictwa narodowego oraz chronić środowisko poprzez zasadę zrównoważonego rozwoju

Art. 6 - działalność kulturalna - stworzenie warunków upowszechniania i równego dostępu do dóbr kultury oraz pomoc Polakom za granicą w zachowaniu więzi z narodowym dziedzictwem kulturalnym

Art. 7-9 - artykuły „prawne”

Art. 7 - legalizm - organy władzy publicznej mają działać na podstawie i w granicach prawa

Art. 8 - bezpośrednie stosowanie konstytucji, gdzie się da (chyba, że ona sama stanowi inaczej)

Art. 9 - przestrzeganie wiążącego prawa międzynarodowego (w kontekście integracji z UE)

Art. 10 - zasada trójpodziału władzy

Art. 11-14 - artykuły tworzące społeczeństwo obywatelskie

Art. 11 - zasada pluralizmu politycznego

• Ustawa o partiach politycznych:

Definicja partii - dobrowolna organizacja, występująca pod określoną nazwą, stawiająca sobie za cel udział w życiu publicznym poprzez wpływanie metodami demokratycznymi wpływu na kształtowanie polityki państwa lub sprawowanie władzy publicznej (art.1.1)

Członkostwo - obywatele RP, którzy ukończyli 18 lat, zakaz przynależności określają odrębne ustawy (art.2), pracują dla partii społecznie (art.3 - choć partia ma także prawo zatrudniać pracowników do prowadzenia swych spraw), mają prawo do wystąpienia (art. 10)

Prawa i zakazy - obowiązek równego traktowania przez państwo (art.4) i prawo do dostępu do publicznej radiofonii i telewizji na zasadach określonych w odrębnych ustawach (art.5), z drugiej strony partie nie mogą wykonywać zadań zastrzeżonych dla organów władzy publicznej, ani tych organów zastępować (art.6) oraz nie mogą tworzyć jednostek organizacyjnych w zakładach pracy (art.7)

Struktury - oparte na zasadzie demokracji: jawne, powoływane w wyborach i podejmujące uchwały większością głosów (art. 8)

Statut - uchwała podejmowana przez zgromadzenie ogólne członków lub ich organ przedstawicielski, określająca cele, strukturę i zasady działania partii, a w szczególności:

1. nazwę, skrót nazwy (różne od nazw i skrótów już istniejących) i siedzibę partii

2. sposób nabywania i utraty członkostwa

3. prawa i obowiązki członków

4. organy partii

5. wybór organów

6. finansowanie

7. tworzenie i znoszenie jednostek terenowych

8. sposób zmiany samego statutu

9. sposób rozwiązania partii lub połączenia jej z inna (art. 9)

Ewidencja partii - prowadzona przez Sąd Okręgowy w Warszawie, zgłoszenie jest dokonywane przez 3 osoby wchodzące w skład organów, które wg statutu mogą reprezentować partię na zewnątrz lub zaciągać zobowiązania majątkowe, zawiera ono:

1. statut partii

2. 1000 podpisów

3. nieobowiązkowo - wzorzec symbolu graficznego (różny od symboli już istniejących) (art.11)

Finansowanie partii - pochodzi z: (art.24.1)

1. składek

2. darowizn

3. spadków

4. zapisów

5. dochodów z majątku (oprocentowanie z rachunków bankowych, obrót bonami i obligacjami Skarbu Państwa, zbycie należącego do niej majątku, sprzedaż materiałów programowych i gadżetów - art. 24.4 i art. 27)

6. dotacji i subwencji od państwa - patrz niżej

Przeznaczenie majątku - wyłącznie na działalność statutową lub charytatywną (art.24.2)

Ograniczenia w zdobywaniu majątku - zakaz prowadzenia działalności gospodarczej (art. 24.3) oraz zbiórek publicznych (art. 24.6), użyczanie nieruchomości i lokali tylko na biura parlamentarzystów lub radnych (art. 24.5), trzymanie środków tylko na rachunku bankowym (art. 24.8), dozwolony za to jest kredyt (art. 24.7)

Finansowanie indywidualne - maksymalna wysokość 15x wynagrodzenie minimalnego/rok (nie licząc sumy składek niższej niż wynagrodzenie minimalne i wpłat na fundusz wyborczy), wpłata wyższa niż minimalne wynagrodzenie musi być dokonana wyłącznie bezgotówkowo, zakazane jest przyjmowanie pieniędzy i czegokolwiek innego od cudzoziemców (zarówno zamieszkałych za granicą, jak i w Polsce) (art. 25)

Subwencja - przysługuje partii lub koalicji (wtedy w umowie ją zawiązującej muszą być określone proporcje), która w wyborach do Sejm uzyskała co najmniej 3% głosów (6% przy koalicji), wypłacana przez ministra finansów co 3 miesiące od początku pierwszego roku po wyborach do końca roku po następnych wyborach (chyba, że Sejm skróci kadencję - wtedy do końca kwartału - art.32), warunkiem jest złożenie przez partię do 31 III każdego roku wniosku o jej przyznanie, potwierdzonego przez PKW, wypłacana według przelicznika:

głosy od 0 do 5% - 10 zł/głos

głosy od 5 do 10% - 8 zł/głos

głosy od 10 do 20% - 7 zł/głos

głosy od 20 do 30% - 4 zł/głos

głosy powyżej 30% - 1,30 zł/głos (w przypadku wzrostu wskaźnika cen o ponad 5% kwoty te mogą zostać zwiększone) (art.28-29)

Postępowanie w sprawie stwierdzenia zgodności działalności partii z konstytucją - toczy się przed TK, w trybie określonym przez ustawę o TK, w przypadku stwierdzenia niekonstytucyjności celów lub działalności partii następuje wykreślenie jej z ewidencji, wyrok jest ostateczny (art.42-44)

Likwidacja partii - samorozwiązanie lub wykreślenie z ewidencji wskutek:

1. niepoinformowania o zmianie statutu, siedziby lub zmian w składzie organów reprezentujących partię oraz zaciągających zobowiązania

2. orzeczenia TK (art.45)

Art. 12 - swoboda zrzeszania się

Art. 13 - zakaz działania partii i organizacji nazistowskich, faszystowskich, komunistycznych, kierujących się nienawiścią rasową i narodowościową, zakładających stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę oraz o utajnionych strukturach i cżłonkostwie

Art. 14 - wolność informacji

Art. 15-17 - artykuły samorządowe

Art. 15 - decentralizacja władzy

Art. 16 - samorząd terytorialny

Art. 17 - samorządy zawodowe i inne

Art. 18 - ochrona rodziny

Art. 19 - opieka nad kombatantami

Art. 20-24 - artykuły gospodarcze

Art. 20 - definicja ustroju gospodarczego: „społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych”

• Ustawa o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego - Komisja miała już być zapisana w konstytucji, ale UW była przeciw:

Definicja - „forum dialogu społecznego prowadzonego dla pogodzenia interesów pracowników, interesów pracodawców oraz dobra publicznego” (art.1.1)

Cel - dążenie do osiągnięcia i zachowania pokoju społecznego poprzez prowadzenie dialogu społecznego w sprawie wynagrodzeń, świadczeń socjalnych oraz w innych sprawach społecznych i gospodarczych, a także realizacja zadań zapisanych w odrębnych ustawach (art. 1.2-1.3)

Zakres działania - obrady nad szczególnie ważnymi sprawami społecznymi i gospodarczymi, wyrażanie stanowiska przez poszczególne strony oraz zawieranie ponadzakładowych układów zbiorowych przez strony reprezentujące pracowników i pracodawców (art.4)

Skład - przedstawiciele strony rządowej, pracowników i pracodawców oraz z głosem doradczym: przedstawiciel prezesa NBP, przedstawiciel prezesa GUS oraz przedstawiciele samorządu (tylko w sprawach samorządowych) (art.4)

Komisje wojewódzkie - złożone z przedstawicieli: wojewody, pracowników, pracodawców oraz marszałka województwa (w posiedzeniach mogą też brać udział zaproszeni przedstawiciele powiatów i gmin), przewodniczącym jest wojewoda, który powołuje i odwołuje członków, obsługę organizacyjną zapewnia biuro komisji, które wchodzi w skład urzędu wojewódzkiego, szczegółowe zasady określa premier drogą rozporządzenia po zasięgnięciu opinii organizacji pracowników i pracodawców oraz strony samorządowej w Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego (art. 18)

Art. 21 - zasada ochrony własności i prawa dziedziczenia

Art. 22 - zasada wolności gospodarczej

Art. 23 - gospodarstwo rodzinne na wsi (oczywiście pomysł PSL)

Art. 24 - państwowa opieka i nadzór nad pracą (bo było już od marcowej i nikt nie chciał ruszyć)

Art. 25 - kwestie religijne:

Reguły uniwersalne - równouprawnienie, bezstronność, niezależność (ust. 1-3)

Reguły dla Kościoła katolickiego - źródłami prawa umowa zawarta ze Stolicą Apostolską (niekoniecznie konkordat) i ustawy

Reguły dla pozostałych wyznań - źródłami prawa umowy między RM a odpowiednimi przedstawicielami

Art. 26 - wojsko - neutralność polityczna, kontrola cywilna i demokratyczna

Art. 27 - język urzędowy - polski

Art. 28 - symbole - godło, barwy i hymn

Art. 29 - stolica

Garlicki formułuje zasady nieco inaczej, wg niego są to:

1. Zasada suwerenności narodu - art. 4

2. Zasada niepodległości i suwerenności państwa - art. 5

3. Zasada demokratycznego państwa prawnego - art. 2

4. Zasada społeczeństwa obywatelskiego - nie jest dosłownie sformułowana, ale wiele przepisów na niej bazuje

5. Zasada podziału władz - art.10

6. Zasada społecznej gospodarki rynkowej - art. 20

7. Zasada przyrodzonej godności człowieka - art. 30

---