uczucia - stany psychiczne wyrażające ustosunkowanie się człowieka do określonych zdarzeń, ludzi i innych elementów otaczającego świata, polegające na odzwierciedleniu stosunku człowieka do rzeczywistości. Czuje się coś do kogoś lub czegoś np. miłość. Uczucia stanowią świadomą interpretację emocji, dokonywaną na podstawie zakodowanych w pamięci człowieka wzorów kulturowych i doświadczeń oraz podyktowanej nimi oceny sytuacji. Ta sama emocja - rozumiana jako niezależny od woli proces psychiczny, będący reakcją organizmu na bodźce - może zostać zinterpretowana jako różne uczucia w zależności od sytuacji. Przykładowo zespół reakcji organizmu związany m.in. ze wzrostem poziomu adrenaliny, przyspieszonym tętnem i odpowiednim pobudzeniem układu nerwowego może być interpretowany (uświadamiany) jako strach, lęk, obawa lub panika w zależności od nasilenia emocji oraz rozpoznania wywołujących ją bodźców. Ponieważ rozpoznanie (uświadomienie sobie, zinterpretowanie) emocji jako określonego uczucia polega na nadaniu jej określonego znaczenia (związaniu jej z określonym pojęciem), uruchomiona zostaje wiedza o właściwych temu uczuciu konotacjach kulturowych. Może być to motorem określonych działań człowieka. Uczucia wyższe obejmują m.in. uczucia moralne (etyczne), uczucia estetyczne i uczucia intelektualne. Niekiedy używa się pojęcia uczucia do określenia zarówno emocji, nastroju jak i sentymentu.

Uczucia odzwierciedlają stosunek człowieka do otaczającej rzeczywistości.

Podział uczuć ze względu na treść:

1. uczucia związane z przyrodą,

• Rośliny

• Zwierzęta

• Krajobraz

Dzięki kwiatom jesteśmy spokojniejsi, czujemy radość, szczęście i chęć kontaktów z drugim człowiekiem.

Kwiaty symbolizują te wartości, których kultywowanie sprzyja życiu w poczuciu szczęścia i spełnienia. Są przede wszystkim naturalne, powiązane z przyrodą - a przecież my wszyscy wywodzimy się z natury. Są szlachetne w swojej bezpretensjonalności i różnorodności. Prawda, szczerość i prostota to słowa, najlepiej oddające ich charakter.

2. uczucia społeczno-moralne - uczucia skierowane do innych ludzi, umiejętność dokonywania oceny z punktu widzenia dobra i zła,

- pozytywne

• 
  Miłość rodzicielska

• Koleżeństwo

• Patriotyzm

• Życzliwość

• Przywiązanie

• Sprawiedliwość

- negatywne

• Wrogość

• Nienawiść

• Zawiść

• Agresja

• Gniew

• Krzywda

• Wina

Uczucia społeczno moralne są wyrazem przeżywania stosunku do innych ludzi oraz do norm moralnych obowiązujących w danym społeczeństwie. Uczucia te przenikają całe życie osobiste jednostki. Źródłem ich są kontakty międzyludzkie, a także ideały do których ludzie dążą, oraz ich współdziałanie w toku pracy, nauki i wykonywania innych czynności. To co sprzyja potrzebom społeczeństwa, przeżywane jest jako moralnie słuszne. To co potrzebom społeczeństwa szkodzi, przeżywane jest jako niemoralne. Ludzie są często zdolni do walki o zasady moralne kosztem własnego bezpieczeństwa.

Podstawa pozytywnych uczuć społecznych jest uczucie braterstwa w stosunku do innych ludzi. Uczucie to rodzi się ze zrozumienia i przyjęcia jako własnych stwierdzeń o równości wszystkich ludzi i poszanowaniu godności ludzkiej. Uczucie braterstwa zakłada życzliwość wobec bliźnich pewna wyrozumiałość w stosunku do wad drugiego człowieka, co umożliwia nawiązanie z innymi ludźmi bliskich kontaktów emocjonalnych, takich jak przyjaźń lub miłość.

3. uczucia estetyczne - rozwijają się poprzez obcowanie z pięknem, odzwierciedlają stosunek do przedmiotów, których cechą jest piękno:

• utworów literackich

• muzycznych

• plastycznych

Uczucia estetyczne są to uczucia odzwierciedlające stosunek do przedmiotów, sytuacji

i procesów, których podstawową cecha i wartością jest piękno. Uczucia te towarzyszą procesowi twórczemu, a także obcowaniu z dziełami sztuki. Uczucia estetyczne. Uczucia estetyczne może wywołać piękno architektury, uroda człowieka, a także wiele przedmiotów codziennego użytku, które nagle i nieoczekiwanie objawiają nam swą urodę.

Trudno nawet byłoby znaleźć dzieło sztuki, w których nie byłoby mowy o uczuciach. Uczucia są nieodłącznym elementem życia ludzkiego. Bohater literacki czy filmowy, który nie żywiłby żadnych uczuć, byłby po prostu nudny i nieprawdziwy.

4. uczucia intelektualne (poznawcze) - uczenie się, rozwijanie, poznawanie sprawia przyjemność. Rozwijania pozytywnych uczuć trzeba uczyć od małego dziecka

• Ciekawość

• Zainteresowanie

Uczucia poznawcze powstają w toku czynności poznawczych człowieka i związane są z zaspokojeniem żądzy wiedzy, z ciekawością badawcza, z zadowoleniem z odniesionego sukcesu, którym jest zarówno rozwiązanie zadania matematycznego przez ucznia, jak też doskonalenie odkrycia naukowego przez badacza. Uczucia poznawcze nie są zawsze przeżyciami o zabarwieniu pozytywnym. Aktywności poznawczej towarzyszą także wątpliwości i porażki, wywołujące takie uczucia, jak zniechęcenie czy rozczarowanie.

5. uczucia praksyczne

Uczucia praksyczne łączą się z wykonywaniem przez człowieka różnorodnych czynności i w dużej mierze wiążą się z wykonywaną przez człowieka pracą zawodowa. Uczucia praksyczne wywołują tak treść czynności jak też umiejętność dobrej organizacji działania. Jeśli treść czynności jest interesująca a człowiek potrafi zorganizować tak swą działalność, że z powodzeniem wykonuje powierzone mu zadania - doznaje uczuć praksycznych pozytywnych. W sytuacji przeciwnej, to znaczy, gdy treść czynności wydaje się mało interesująca lub tez człowiek nie potrafi prawidłowo zorganizować swego działania - występują uczucia praksyczne o charakterze negatywnym

Wśród uczuć wyższych, charakterystycznych tylko dla człowieka wyodrębniamy uczucia społeczno-moralne, intelektualne (poznawcze), praktyczne, estetyczne. Człowiek ustosunkowując się do jakiejś sytuacji przeżywa na ogół różnego rodzaju uczucia. Ten sam przedmiot może wywoływać uczucia zarówno poznawcze jak i estetyczne. Obcując z innymi ludźmi doznajemy uczuć społecznych, a także poznawczych. Ta zdolność przeżywania różnorodnych uczuć w stosunku do osoby, przedmiotu czy zjawiska świadczy o bogactwie i złożoności procesów emocjonalnych człowieka.

Uczucia wywierają wpływ na zachowanie się człowieka. Jak wiemy, uczucia mobilizują niekiedy do działania i ukierunkowują jego przebieg. W innych wypadkach przeżycia emocjonalne mogą dezorganizować zachowanie się człowieka.

Racjonalizacja uczuć. Każdy z nas powinien uświadamiać sobie własne procesy emocjonalne i znać bodźce, które je wywołują. Znajomość własnych uczuć oraz uczuć innych ludzi pozwala an świadome kierowanie swym zachowaniem. Nie powinniśmy dopuszczać do tego, aby naszym zachowaniem kierowały wyłącznie procesy emocjonalne. Niekiedy musimy podporządkować swoje uczucia racjom rozumowym. Jest to konieczne zwłaszcza w tych sytuacjach, gdy człowiek am świadomość zagrożenia wielkich wartości - utraty uczucia bliskiej osoby, zagrożenie życia itp. Stosunek emocjonalny do składników środowiska musi być oparty na podstawie rozumowej. Znaczy to, że niezależnie od reakcji emocjonalnej, występującej w danej sytuacji, stosunek człowieka do niej powinien być oparty na jej rozumieniu oraz na rozumieniu roli, jaką odgrywa ona w życiu jednostki.

Uczucia:

• Mogą całkowicie zmienić nasze postrzeganie pewnych zjawisk

• Mogą wpłynąć na nasze decyzje w określonych sytuacjach

• Mogą zmienić nasze zachowanie i to do tego stopnia, że tę zmianę bez trudu dostrzegają inni ludzie

• Mogą sprawić, że będziemy uparcie dążyć do jakiegoś celu, absolutnie nie zwracając uwagi na wszystkie przeciwności losu.

• Mogą zmienić nasze relacje z otoczeniem(na lepsze lub gorsze).

Uczucia których siłę poznał lub w najbliższym czasie pozna każdy z Nas, to uczucie:

Miłości - głębokie uczucie, jakim darzymy drugiego człowieka(wcale nie tylko odmiennej płci). Miłość zazwyczaj łączy się z uwielbienie, chęcią przebywania drugim człowiekiem, autentycznym i szczerym zainteresowaniem jego życiem.

Nienawiści - bardzo silne, negatywne uczucie objawiające się wrogością do drugiego człowieka(lub czasem do samego siebie)

Zazdrości - potrzeba bycia z kimś innym lub posiadania czegoś, co należy do innego człowieka. Zazdrość idzie w parze z nienawiścią czy niechęcią do kogoś, komu zazdrościmy, uważamy go za lepszego od siebie pod jakimś względem.

Wstydu - uczucie żalu, zamieszania, zażenowania z powodu własnego zachowania lub zachowania innych w stosunku do nas.

Współczucia - chęć pomocy, życzliwość wobec kogoś. Na ogół jest wynikiem trudnej sytuacji życiowej osoby, której okazujemy współczucie.

Im jesteśmy starsi, tym lepiej potrafimy zapanować nad własnymi uczuciami. Małe dzieci złoszczą się i cieszą publicznie, nie zważając na to, co na ten temat sądzą inni. Nastolatek już wie, że nie zawsze dobrze jest przyznawać się do swoich uczuć, zwłaszcza do tych negatywnych (takich jak zazdrość nienawiść). Człowiek dorosły potrafi zapanować nad swoimi emocjami, może tylko z wyjątkiem nieoczekiwanych sytuacji, kiedy działa na zasadzie afektu.

- 4 -

---