Rachunkowość zarządcza

Rachunkowość zarządcza - Wykłady.

Wykład pierwszy.

Rachunkowość zarządcza to są rozmaite rachunki mające na celu pomiar efektywności rozwijanych lub planowanych do rozwinięcia działalności w przedsiębiorstwie.

To jest bardzo ważna informacja, którą dostarcza nam rachunkowość zarządcza, bo dyrekcja przedsiębiorstwa tylko wtedy podejmie do realizacji jakąś działalność, jeżeli wstępny pomiar efektywności tej działalności będzie oceniony pozytywnie. Poza oczywiście działaniami przymusowymi, wymuszonymi.

Rachunkowość zarządcza stanowi integralną część procesów zarządzania przedsiębiorstwem. Natomiast rachunki poszczególne wykonane w ramach rachunkowości zarządczej mierzą efektywność pojedynczych, rozwijanych czy planowanych do rozwinięcia działalności. W takim razie informacja która powstaje z tych rachunków jest bardzo ważna, bowiem dyrekcja tylko wtedy podejmie decyzję o realizacji danej działalności jeżeli efekt tej działalności będzie oceniony jako pozytywny. Oczywiście tego rodzaju podejście dotyczy dwóch grup działalności:

działalność produkcji;
działalność sprzedaży.

Natomiast przedsiębiorstwo jest zmuszone do realizowania jeszcze jednej grupy działalności, którą daje efekt negatywny, tak zwanej realizacja tych działalności powoduje zmniejszenie rocznego wyniku przedsiębiorstwa.

Zarządzanie przedsiębiorstwem, jako swoboda decyzji w ramach ograniczeń i możliwości.

Ograniczenia i możliwości pochodzące z zewnątrz rozumiane jako:

Decyzje o urządzeniu przedsiębiorstwa

Eksploatacja zorganizowanego i wyposażonego przedsiębiorstwa w realizacji działalności rzeczowych.

1. Naturalne, klimatyczne, przyrodnicze i stworzone przez ludzi:

- infrastruktura lokalna (dojazd do biura, połączenie telefoniczne, internetowe itd.);

- wyposażenie regionalne (drogi dojazdowe, itd.);

- system ekonomiczno - finansowy, któremu podlega przedsiębiorstwo (w części jest pod postacią prawa finansowego);

- w rezultacie wejścia do grupy kapitałowej (jeżeli przedsiębiorstwo wejdzie do grupy kapitałowej to wtedy w stosunku do niego też powstają pewne ograniczenia).

Decyzje o strukturze organizacyjnej:

- odróżniamy wydziały produkcyjne, wydziały działalności pomocniczej, ewentualna ośrodek wydzielony sprzedaży i na ostatku ogólny zarząd firmy.

Decyzje o strukturze pochodzenia kapitału (własne/obce) umieszczonych w przedsiębiorstwie (np.: przedsiębiorstwa prywatne małe decydują się tylko na wniesienie kapitału własnego, a z obcego korzystają tylko wyjątkowo, ale są też przedsiębiorstwa które decydują się na to żeby zaciągnięte pożyczki długoterminowe stanowiły większą sumę niż wniesione kapitały własne).

Zarządzanie bieżące:

- potencjałem pracy, środkami trwałymi, środkami obrotowymi materialnymi, zasobami pieniężnymi i z nimi zrównanymi (np.: papiery wartościowe) oraz zarządzanie bieżące źródłami finansowania (czyli ukształtowanie kapitałów własnych i kapitałów obcych) w tym kapitałem stałym i krótkoterminowym (to dotyczy aktywów przedsiębiorstwa).

Decyzje o wyposażeniu wydzielonych jednostek organizacyjnych w środki gospodarcze i personel, a w gospodarce finansowej w obce źródła finansowania aktywów. To są razem wzięte decyzje o urządzeniu naszego przedsiębiorstwa.

Eksploatacja aktywów przedsiębiorstwa i zużywanie zasobów pracy personelu w celu realizacji działalności:

- produkcji, sprzedaży i utrzymania urządzenia przedsiębiorstwa, oraz w finansowych.

Pod pojęciem prawo finansowe rozumiemy przepisy według których prowadzi się księgowość i rachunkowość finansową w przedsiębiorstwie. Te przepisy są podniesione do rangi standardów. W 1994 roku sejm uchwalił ustawę o rachunkowości, która popularnie nazywana jest prawem finansowym.

W rachunkowości przedsiębiorstwa występują dwa ważne dokumenty.

To jest bilans - jest to zestawienie aktywów i pasywów przedsiębiorstwa, oraz sporządzony rachunek wyniku rocznego.

Aktywa przedsiębiorstwa to są zgromadzone środki gospodarcze przewidziane do eksploatowania, zużywania w rozwijanej działalności rzeczowej przedsiębiorstwa. I aktywa mówiąc najprościej dzielimy na środki trwałe i środki obrotowe i tam występuje jeszcze trzecia pozycja, rozliczenia międzyokresowe czynne, między poprzednim okresem dla których obliczany jest wynik roczny. U nas ten okres rozliczania się, nazywa się rokiem obrotowym, kiedyś nazywał się rokiem gospodarczym, ta ustawa o rachunkowości wprowadziła, że jest to rok obrotowy.

Środki trwałe z kolei dzielimy na środki nie materialne i materialne. Nie materialne to są różne zasoby pieniężne zgromadzone i środki trwałe, np.: akcje które trzymamy w przedsiębiorstwie dla tworzenia stałego kapitały finansowego w celu utrzymania płynności finansowej. Natomiast materialne środki trwałe to są maszyny i urządzenia, wyposażenia, środki trwałe niezbędne w danej działalności i tak dalej. Środki obrotowe to są zasoby materiałowe, które dzielą się ze względu na rodzaj wytwarzanych części wytwarzanych przez nas samych w zależności pod naszej działalności.

Następnie wchodzą należności, tam też z podziałem na należności ściągalne i nie ściągalne, czy sporne i tak dalej.

Później mamy zasoby pieniężne z podziałem na zasoby pieniężne na rachunkach bankowych plus zasoby pieniężne w postaci papierów wartościowych skierowanych do obrotu, to znaczy takich którymi handlujemy, sprzedajemy na giełdzie, kupujemy i próbujemy na tych operacjach coś zarobić.

Pasywa czyli źródła finansowania naszych aktywów, ja rozumuje dlaczego taki termin jest w ustawie o rachunkowości, bo rozumiem, że są to źródła pochodzenia naszych aktywów. Są one dwojakie, albo to są kapitały własne z kapitałem wniesionym przez właścicieli przedsiębiorstwa, czy przez udziałowców, albo to są kapitały obce, pożyczone od instytucji zajmujących się ich udzielaniem, na określony czas. Mogą być długo, średnio i krótkookresowe.

Oczywiście mamy też rozliczenia międzyokresowe bierne, ale to jest przedmiotem dalszej analizy. W zasadzie to co nas interesuje to jest wielkość naszych aktywów.

A teraz nasze pasywa możemy widzieć jeszcze inaczej nie jako grupę kapitału własnego, ale możemy też próbować ustalić inaczej, określić nasz kapitał stały i doczepiony do niego kapitał obcy krótkoterminowy.

Jak się to wylicza?

Kapitał stały oblicza się w ten sposób, że bierze się wszystkie kapitały własne dodaje się do tego zadłużenie średnio okresowe, poczym mamy kapitał stały, a reszta to jest zadłużenie krótkoterminowe, bo w kwestii zadłużeń mamy bezpośrednio krótko i długo terminowe.

W ramach kapitału stałego możemy wydzielić również kapitał obrotowy, który jest składnikiem pasywów.

Kapitał obrotowy wylicza się od kapitału stałego odejmuje wartość netto środków trwałych.

Wartość netto środków trwałych to znaczy odejmuje wartość aktualną środków trwałych do których co roku obliczano amortyzację, czyli to jest wartość środków trwałych nie w wartości początkowej tylko w wartości netto. I to co nam zostanie z tego kapitału stałego, to nazywamy kapitałem obrotowym. Im większy jest kapitał obrotowy tym większa jest w firmie zdolność kredytowa, bo kapitał obrotowy wtedy nam pokrywa zobowiązania kredytowe.

System ekonomiczno - finansowy można go rozmieć jako zbiór dyspozycji i przepisów dotyczących firmy, a które wprowadzają na bieżąco nadrzędne władze nad przedsiębiorstwem, lokalne i centralne, jako wyraz polityki gospodarczej.

W rezultacie wejścia do grupy kapitałowej - są to ograniczenia dotyczące przedsiębiorstw z którymi może współpracować, u których może zamawiać i kupować swoje zaopatrzenie, czy przedsiębiorstwa którym może sprzedawać swoje wyroby.

Szczególnie ważna jest kolumna druga powyższej tabeli, mówiąca o decyzjach o urządzeniu przedsiębiorstwa, ponieważ w Polskich podręcznikach nie ma na ten temat ani słowa, w ogóle nie ma terminu „urządzenie przedsiębiorstwa”, są fragmenty tego, ale są rozbita w rozmaitych tekstach z których dopiero trzeba by to ułożyć, a przecież jak zaczynam jakąkolwiek działalność gospodarczą, to najpierw muszę podjąć decyzję o jego urządzeniu. Więc urządzenie przedsiębiorstwa to jest stworzenie jago aktywów i źródeł finansowania aktywów i podział tych moich aktywów na poszczególne komórki organizacyjne. Ponieważ te aktywa stanowią wyposażenie w środki gospodarcze pojedynczych komórek rozmaitego wyposażenia w środki gospodarcze i personalne. To jest bardzo ważne zagadnienie, bo konsekwencją tego urządzenia przedsiębiorstwa jest to, że ja co roku muszę ponosić jakieś koszty utrzymania mojego urządzenia przedsiębiorstwa. Te koszty utrzymania mojego przedsiębiorstwa, są popularnie nazywane kosztami stałymi.

Działalności produkcyjne realizowane doprowadzają do uzyskania jednego z wyników z poszczególnej działalności i potem razem z działalności produkcji.

Działalność sprzedaży doprowadza do uzyskania wyników z poszczególnych sprzedaży i razem do łącznego wyniku ze sprzedaży. I te dwa wyniki są elementami tworzącymi roczny wynik przedsiębiorstwa.

Natomiast mamy jeszcze trzeci element ograniczone roczne koszty utrzymania przedsiębiorstwa w przedmiocie utrzymania kosztów stałych, one nie mają strony przychodowej. Wobec tego koszty stałe działają na zmniejszenia naszego zysku. I to zjawisko jest słabo opisane w Polskich podręcznikach. Natomiast to jest bardzo ważne, bo jak mamy za duże koszty stałe to mamy pogorszenie naszego wyniku.

W ramach analizy ekonomicznej, w aspekcie rachunkowym. Trzeba patrzeć na funkcjonowanie przedsiębiorstwa od strony rachunkowości zarządczej ponieważ ona się różni od rachunkowości finansowej.

Koszty stałe to inaczej rozumiane koszty utrzymania naszego przedsiębiorstwa. Oprócz kosztów utrzymania naszego przedsiębiorstwa mamy koszty związane z działalnością produkcji i działalnością sprzedaży, tak jest w przedsiębiorstwie produkcyjnym.

W przedsiębiorstwie handlowym jest nieco inaczej, ale tym zajmiemy się później.

Bardzo ważne jest rozróżnienie rachunkowości zarządczej od finansowej. Rozpoznanie wielkości kosztów stałych od kosztów utrzymania przedsiębiorstwa i jego urządzenie i rozpoznanie kosztów związanych z produkcją i sprzedażą. Koszty które wystąpią w produkcji plus koszty które wystąpią w sprzedaży plus koszty stałe tworzą razem koszty i rodzaj działalności gospodarczej przedsiębiorstwa. Ważne jest żeby w ramach kosztów działalności gospodarczej, udział kosztów stałych był jak najmniejszy, ponieważ koszty stałe działają jako zmniejszenie, działają w stronę przychodów. Natomiast koszty działalności produkcyjnej działalności sprzedaży mają stronę przychodową.

Koszty zostały przeze mnie nie potrzebnie wyeksponowane, ponieważ trzeba wyeksponować pojedyncze działalności produkcji, działalności sprzedaży i działalności utrzymania przedsiębiorstwa w jego urządzeniu.

W stosunku do działalności produkcji i działalności sprzedaży w rachunkowości finansowej i zarządczej wyliczanie efektywności i efektywnej działalności polega na rozpoznaniu przychodów tej działalności produkcji i tej sprzedaży i odjęciu od tych przychodów poniesionych na tę działalność kosztów. To nam daje rezultat tej działalności. Niestety ten rezultat możemy obliczyć na różnych poziomach, zależnie od tego jak wielkie koszty odejmiemy od przychodów.

Jak obliczamy wynik roczny?

Jako konsekwencję realizowanych działalności, lub planowany wynik roczny jako konsekwencję planowanych działań do realizacji.

Wykład drugi i trzeci.

Jak jest skonstruowany rachunek wyniku rocznego globalnego?

Konstrukcja tegorocznego budżetu uwzględnia jeszcze jeden podział działalności przedsiębiorstwa przyjęty za stale urzędujący. Ustawa o rachunkowości postanawia, że przedsiębiorstwo realizuje działalność operacyjną i działalność finansową z tym, że sposób realizowania działalności operacyjnej i finansowej nazywa stosowaną polityką operacyjną (polityką finansową, inna nazwa polityki operacyjnej).

Działalność operacyjna z kolei dzieli się na dwie części. Na podstawową działalność operacyjną i na pozostałą działalność operacyjną, która ma charakter okazjonalny, zdarzenia tej działalności, które są realizowane w ramach pozostałej działalności operacyjnej są okazjonalne. No więc mamy sytuację taką, że nasz rachunek wyniku rocznego będzie podzielony na wyniki częściowe, które w sposób narastający doprowadzą do wyniku końcowego.

Poszczególne nazwy wyniku częściowego.

Wynik z podstawowej działalności operacyjnej. (Operacyjne koszty okazjonalne - pozostałe koszty operacyjne okazjonalne).
Wynik z działalności operacyjnej. (plus wynik operacji finansowych, a więc dodamy przychody z operacji finansowych odejmiemy koszty operacji finansowych łącznie z amortyzacją).
Wynik z działalności gospodarczej (ten wynik jest najważniejszy w ocenie sprawności zarządzania, bo on powstaje w zasadzie w ramach swobodnego zarządzania przedsiębiorstwem, częściowo tylko, powiedzmy zakłóconego ograniczeniami wewnętrznymi i zewnętrznymi, narzuconymi albo przez system ekonomiczno - finansowy, np.: ubezpieczenia aktywów trwałych). Jednak ten wynik działalności gospodarczej jest podstawowym wynikiem do oceny sprawności zarządzania przez dyrekcję. On jest eksponowany w rachunkowości w krajach Zachodniej Europy, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie.
Wynik finansowy brutto (Powstaje z dodatnia zysków losowych i odjęcia strat losowych od wyniku poprzedniego) - jest podstawą do wymierzenia podatku dochodowego, jaki ma zapłacić przedsiębiorstwo. (Odejmując należny państwu podatek wynikający z odpowiedniej tabeli obciążeń podatkowych, w zależności od wielkości wyniku finansowego brutto i ewentualnie odejmując inne obciążenia wyniku finansowego, np.: wynikające z statutu wewnętrznego przedsiębiorstwa otrzymujemy piąty wynik, czyli wynik finansowy netto).
Wynik finansowy netto - ten wynik zasila te nasze kapitały własne. Zasila wtedy gdy jest dodatni, lub zmniejsza kapitał własny kiedy jest ujemny.

Taki podział tych wyników rachunków wyniku rocznego jest przydatny także w rachunkowości zarządczej, która zajmuje się też wyliczaniem wyniku lokalnego, rocznego dla wydatków w budżecie. Ten wynik może być obliczany w dwojaki sposób, te sposoby nazywamy wariantami. To nazewnictwo jest wprowadzone ustawą o rachunkowości przedsiębiorczej.

Odróżniamy wariant porównawczy, który doprowadza tylko do powstania globalnego wyniku pierwszego ustawowego i wariant kalkulacyjny, który ma budowę rachunku skalkulowanego. Przedsiębiorstwo ma prawo wyliczyć ten pierwszy wynik częściowy według wybranego wariantu, nie musi wyliczać według obu wariantów.

Ten wynik pierwszy częściowy stanowi lwią część wyniku działalności gospodarczych, nieraz nawet 90%, ponieważ pozostałych przychodów operacyjnych może nie być, albo są znikome, pozostałe koszty operacyjne okazywane, są znikome, w operacjach finansowych może wystąpić tylko jedna jedyna pozycja: obliczenie procent od kredytów wykorzystanych w przedsiębiorstwie i żadnych operacji finansowych nie będzie, wtedy cały wynik działalności gospodarczej skupia się na pierwszym wyniku częściowym. Z tego widzimy, że jest to bardzo ważna informacja.

Teraz jeśli mamy taką sytuację, że są dwa różne sposoby liczenia tego wyniku cząstkowego to powstaje pytanie, czy oba te warianty dają ten sam wynik. Wiadomo że dają ten sam wynik, bo inaczej można było by nim łatwo manipulować na swoją korzyść.

Wynik roczny jest to podstawa do oceny sprawności zarządzania dyrekcji, czyli do chwalenia, nagradzania dyrekcji premią, lub też rozstanie się z dyrekcją, kiedy wynik finansowy słaby.

Orientowanie się jak poprawnie te metody wyniku się oblicza jest dla zarządzających przedsiębiorstwem bardzo ważne.

Obliczalność pierwszego wyniku i całego wyniku rocznego dotyczy przedsiębiorstwa samofinansującego, to znaczy że to przedsiębiorstwo dla siebie określa swoje aktywa i pasywa i wynik roczny jest, (jak i przy którym z tych pasywów), koryguje składnik który nazywa się kapitałem własnym.

Wynik pierwszy częściowy od strony wyników składowych to wynik z działalności produkcji, to wynik uzyskany z różnych działalności produkcji dodany do sumy wyników uzyskanych z różnych sprzedaży, produkcji własnej i sprzedaży niezbędnych materiałów, czy ewentualnie wytworzonych ubocznie materiałów, czy sprzedanych towarów. Ten wynik ma być pomniejszony o koszt utrzymania przedsiębiorstwa, w jego urządzeniu i to daje nam pierwszy wynik częściowy. Ten pierwszy wynik częściowy składa się z wyników działalności pojedynczych wyników, pojedynczych działalności produkcji do tego dodany jest wynik z pojedynczych sprzedaży produkcji własnych i ze sprzedaży ubocznej marginalnej zbędnych partii materiałów i te dodane do siebie wyniki ze sprzedaży są pomniejszone o koszty stałe, czyli koszty utrzymania przedsiębiorstwa. To jest zasadnicza formuła dla wyliczenia pierwszego wyniku częściowego. Za każdym razem ta formuła polega na tym, że wynik to jest różnica między przychodami, a kosztami.

Jak wylicza się te poszczególne wyniki z tym będziemy zapoznawać się na ćwiczeniach.

Pierwszy wynik częściowy czyli wynik podstawowej działalności operacyjnej.

Tabelka 1.

Obliczanie pierwszego wyniku częściowego według wariantu porównawczego.

Koszty			Przychody
Lp.	Treść pozycji	suma	Lp.	Treść pozycji	suma
1. 2.	Wartość ewidencyjna sprzedanych towarów i materiałów. (W Polskich podręcznikach jest często sformułowanie koszt, takie sformułowanie koszt, jest nieprecyzyjne. Wtedy kiedy mamy koszty sprzedania czegoś to on obejmuje wartość ewidencyjną sprzedawanego dobra, czyli wszystkie dodatkowe koszty związane ze sprzedażą, a więc: opakowanie, ewentualnie dostarczenie do klienta, czyli otrzymujemy koszt sprzedaży skalkulowany. Natomiast tak jak to jest postanowione w ustawie o rachunkowości, to ustawiamy tutaj tylko wartość ewidencyjną taką pod jaką w ewidencji księgowej znajdują się te sprzedawane materiały i towary. I wtedy różnica na takiej sprzedaży minus koszty, nazywa się różnicą cen, bo po stronie kosztów mamy cenę pod jaką ewidencjonowaliśmy wartość zapasów magazynowych.) Razem koszty rodzajowe: - Amortyzacja. - Zużycie materiałów i energii. - Kupione usługi. - Podatki i opłaty. - Wynagrodzenia. - Świadczenia na rzecz pracowników. - Pozostałe koszty	178230 1026000	1. 2. 3. 4.	Przychód netto ze sprzedaży towarów i materiałów. Przychód netto ze sprzedaży produkcji własnej, materialnej i usług. Przyrost ( ) wartości zapasów produkcji własnej między końce, a początkiem roku obrotowego. Świadczenia na potrzeby jednostki (jest to pozycja mało znacząca i dlatego zostaje w niej opuszczona kwota. Wymieniona tylko dla porządku, bo tak jest ułożony ten rachunek w ustawie o rachunkowości).	308425 1283500 + 22190 -
3.	Razem koszty Wynik ze sprzedaży i przychodów zrównanych	1204230 409885		Razem przychody	1614115

W wyniku wyliczenia wyniku częściowego mamy informację tylko o globalnym wyniku częściowym. Widzimy że na ten wynik złożyły się jakiś zarobek na sprzedaży towarów i materiałów, jakiś zarobek na sprzedaży produkcji własnej, jakieś wyłączenia kosztów rodzajowych, które weszły w świadczenia na rzecz potrzeby jednostki i to dało nam wynik: 409885, według powyższego wariantu. Czyli wariant porównawczy daje nam informacje o rezultacie globalnym pierwszych częściowych wyników.

Tabelka 2.

Obliczanie pierwszego wyniku częściowego według wariantu kalkulacyjnego - Obliczenia wykonywane według obowiązującej rachunkowości finansowej.

Koszty			Przychody
Lp.	Treść pozycji	suma	Lp.	Treść pozycji	suma
1. 2. 3. 4.	Wartość ewidencyjna sprzedanych towarów i materiałów. Koszty wytworzenia produkcji sprzedanej. (Koszty wytworzenia jakiejś produkcji, są to koszty wytworzenia powiększone o narzut kosztów bezpośrednich, a ten narzut kosztów bezpośrednich pochodzi z puli kosztów stałych. A koszty stałe, czyli koszty utrzymania przedsiębiorstwa, dzielimy na trzy zasadnicze grupy: - koszty wytworzenia wydziałów produkcyjnych i koszty wydziałów działalności pomocniczej; - koszty utrzymania ośrodka sprzedaży; - koszty ogólnego zarządu. Ten narzut to jakaś część kosztów utrzymania wydziałów produkcyjnych i kosztów wydziałów działalności pomocniczej.) Stałe koszty sprzedaży. Koszty ogólnego zarządu.	178230 675710 35000 293100	1. 2.	Przychód netto ze sprzedaży towarów i materiałów. Przychód netto ze sprzedaży produkcji własnej, materialnej i usług.	308425 1283500
5.	Razem koszty. Wynik ze sprzedaży.	1182040 409885		Razem przychody	1591925

W wyniku rozliczenia rocznego mamy trzeci wynik, nazywany wynikiem z działalności gospodarczej, to jest właśnie różnica między przychody minus koszty.

Tabelka 3.

Rozliczenie rocznych kosztów działalności.

Roczne koszty działalności gospodarczej do rozliczenia			Roczne koszty działalności gospodarczej po rozliczenia
Lp.	Treść pozycji	suma	Lp.	Treść pozycji	suma
1. 2. 3. 4. 5.	Razem koszty rodzajowe. Produkcja w toku z bilansu otwarcia. Półfabrykaty z bilansu otwarcia. Produkty gotowe z bilansu otwarcia. Wartość ewidencyjna sprzedanych towarów i materiałów, suma do przeniesienia z pierwszego obliczenia.	1026000 75600 265600 76220 178230	1. 2. 2a. 3. 3a. 4. 5. 5a. 6. 7. 8.	Wartość produkcji w toku na koniec roku, po koszcie bezpośrednim. Wartość półfabrykatów na koniec roku, po koszcie wytworzenia. Wartość półfabrykatów na koniec roku, po koszcie bezpośrednim. Wartość produktów gotowych na koniec roku, jako koszty wytworzenia. Wartość produktów gotowych na koniec roku, po koszcie bezpośrednim. Wartość ewidencyjna sprzedanych towarów i usług. Koszt wytworzenia sprzedanej produkcji własnej, materialnej i usług. Koszt bezpośredni sprzedanej produkcji własnej, materialnej i usług. Koszty stałe wydziałów produkcyjnych i działalności pomocniczych, jako koszty bezpośrednie. Koszty stałe ośrodka sprzedaży, jako koszty bezpośrednie. Stałe koszty ogólnego zarządu, jako koszty bezpośrednie. (Jak wyliczamy koszty wytworzenia w jednej działalności produkcyjnej? Jest to suma dodawania dwóch pozycji: razem kosztów bezpośrednich + narzut kosztów pośrednich z grupy kosztów stałych dotyczących wydziałów produkcyjnych i wydziałów działalności pomocniczej. Dlaczego nie wszystkich? Bo oddzielnie pokazujemy pozostałe dwie pozycje kosztów stałych, to są koszty stałe ośrodka sprzedaży i koszty stałe ogólnego zarządu. Wobec tego jeżeli oddzielnie pokazujemy tamte koszty, to w rozliczeniu na działalności produkcji i sprzedaży możemy oddać tylko koszty stałe wydziałów produkcyjnych i działalności pomocniczej. Dlatego przy kosztach stałych mamy tylko koszty bezpośrednie. Czy koszty stałe mogą być wyliczone na poziomie kosztów wytworzenia? Nie! Bo koszty stałe to są te które są obliczane potem jako koszty pośrednie. Koszty stałe, czyli koszty utrzymania przedsiębiorstwa w jego urządzeniu są obliczane tylko jako koszty bezpośrednie.)	74600 290400 150000 74610 65010 178230 675710 435710 390000 35000 293100
	Razem koszty działalności gospodarczej.	1621065	9. 10.	Razem pozycje: 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 7 + 8. Razem pozycje: 1 + 2a + 3a + 4 + 5a + 6 + 7 + 8.	1621065 1621065

Mamy dwa różne rozliczenia. Pierwsze rozliczenie w pozycji 9 na poziomie kosztów wytworzenia, a drugie na poziomie kosztów bezpośrednich.

Teraz rozliczenie po którym przejdziemy do końcowych rozliczeń, które powinno być podane wcześniej przed rozliczeniem kosztów działalności gospodarczej.

Tabelka 4.

Rozliczenie rocznych kosztów rodzajowych.

Koszty rodzajowe po rozliczenia			Koszty rodzajowe do rozliczenia
Lp.	Treść pozycji	suma	Lp.	Treść pozycji	suma
1. 2. 3. 4. 5. 6.	Koszty wytworzenia produkcji sprzedanej. Stałe koszty sprzedaży. Stałe koszty ogólnego zarządu. Świadczenia na potrzeby jednostki. Razem koszty (od 1 do 4). Przyrost (dodatni, ujemny ) wartość zapasów produkcji własnej między końcem, a początkiem roku obrotowego.	675710 35000 293100 - 1003810 + 22100	1.	Roczna suma kosztów rodzajowych.	1026000
7.	Razem koszty rodzajowe po rozliczeniu.	1026000	2.	Razem koszty rodzajowe do rozliczeniu.	1026000

Mamy inne rozliczenie i też nam wyszedł przyrost + 22100. Obawiam się, że po tych wszystkich przykładach Państwo będą mieć mentlik w głowie od nich. Proszę o sprawdzenie na własną rękę moich wyliczeń, bo mogłem się pomylić.

Właściwy przyrost wartości zapasów w produkcji własnej między końcem, a początkiem roku, rzeczywiście może być wywołany tylko, inaczej kryć w sobie, tylko te koszty które są cząstką zrealizowanych kosztów rodzajowych, ponieważ koszta produkcji gospodarcze, te zużywane zasoby z bilansu otwarcia: produkcja w toku, półfabrykaty, produkcja trwała, są wprowadzone jednokrotnie w postaci produktu gotowego i potem sprzedane, oprócz tego co zostało w zapasie.

Spróbujemy teraz wykonać dalsze rozliczenia, które pozwolą nam jakoś zorientować się jak to wygląda.

Tabelki 5, 6 i 7.

Zmiana stanu produktów gotowych, półfabrykatów i produkcji w toku.

Strona Wn		Produkcja w toku				Strona Ma
Lp.	Treść pozycji		suma	Lp.	Treść pozycji		suma
1. 2.	Wartość pozycji w toku z bilansu otwarcia (to znajdujemy w naszej tabelce rozliczenia kosztów działalności gospodarczej.) Z produkcji (to znajdziemy w naszej tabelce „Rozliczenie rocznych kosztów działalności” w pozycji „Wartość produkcji w toku na koniec roku po koszcie bezpośrednim.”)		75600 74600	1. 2.	Produkcja w toku do kosztu działalności gospodarczej. Do stanu na koniec roku.		75600 74600
3.	Razem		150200	3.	Razem		150200
Strona Wn		Półfabrykaty				Strona Ma
Lp.	Treść pozycji		suma	Lp.	Treść pozycji		suma
1. 2.	Wartość z bilansu otwarcia (tabelka „Rozliczenie kosztów działalności gospodarczej” i mamy tam „półfabrykaty z bilansu otwarcia”, czyli jaka była wartość, stany na początek roku.) Przychód z produkcji (tabelka „Rozliczenie kosztów działalności gospodarczej” i mamy tam „Wartość półfabrykatów na koniec roku, po koszcie wytworzenia” i dowiadujemy się że o ile produkcja w toku była tylko po koszcie bezpośrednim, to półfabrykaty są już po koszcie wytworzenia.)		265600 290400	1. 2.	Do kosztów z działalności gospodarczej. Do stanu na koniec roku.		265600 290400
3.	Razem		556200	3.	Razem		556200

Uwaga!!!

Różne wyliczenia w oparciu o stany początkowe i końcowe, są ważne dla odbiorców rachunkowości zarządczej i rachunkowości finansowej, szczególnie przy omawianiu rachunkowości przedsiębiorstw handlowych, bo jest trochę inna od rachunkowości przedsiębiorstw produkcyjnych. Są tam zwykle bardziej eksponowane zjawiska.

Strona Wn		Produkty gotowe				Strona Ma
Lp.	Treść pozycji		suma	Lp.	Treść pozycji		suma
1. 2.	Wartość w bilansie otwarcia (to co weszło do kosztów działalności gospodarczej.) Z produkcji (bo to ciągle koszty wytwarzania.)		76220 74610	1. 2.	Do kosztów działalności gospodarczej. Do stanu na koniec roku.		76220 74610
3.	Razem		150830	3.	Razem		150830

To mamy rozliczenie szczegółowe, pokazanie tych stanów jakie w obrotach na tych kontach: produkcji w toku, półfabrykatów, produktów gotowych, jakie pojawiły się w sumach w bilansie otwarcia i bilansie zamknięcia.

W takim razie zrobimy teraz tabelkę dodatkową.

Tabelki 8.

Zestawienie poszczególnych zmian stanów.

Lp.	Treść pozycji	Wartość w bilansie zamknięcia	Wartość w bilansie otwarcia	Zmiana ( )
1.	Produkcja w toku.	74600	75600	- 1000
2.	Półfabrykaty.	290400	265600	+ 24800
3.	Produkty gotowe.	74610	76220	- 1610
4.	Razem.			+ 22190

Czyli mamy wyjaśnione dokładnie, że ten przyrost jest wypadkowy z przyrostem dodatnim, lub ujemnym, poszczególnych zapasów o charakterze produkcji w toku, półfabrykatów, produkcji gotowej, z tym że z tego przykładu wynika: największa jest pozycja, którą tworzą półfabrykaty. A teraz najbardziej nam potrzebne do przedstawionych Państwu wyliczeń, to jest spróbowanie, stwierdzenie w jakim stopniu ten przykład liczbowy nakrywa się z podejmowanymi decyzjami w organizowaniu podstawowej działalności operacyjnej i temu posłużą następne tabelki.

Koszty stałe, czyli inaczej koszty utrzymane przedsiębiorstwa w jego urządzeniu.

Wykład czwarty.

Proszę pamiętać:

Koszty utrzymania przedsiębiorstwa są ograniczone do policzenia tylko kosztów bezpośrednich. W żadnym Polskim podręczniku na ten temat nie ma mowy.

Tabelka 9.

Rozliczenie I wyniku częściowego na wyniki analityczne 1. - Patrz WORD nazwany „Rozliczenie I wyniku częściowego na wyniki analityczne 1”

Wyjaśnienia związane z tą tabelką które podawał Pan profesor podczas jej uzupełniania.

Koszty sprzedaży mogą być rozumiane w dwóch pojęciach. Koszt sprzedaży w pojedynczym w przypadku sprzedaży i one wtedy mają charakter bezpośrednich i koszty sprzedaży rozumiane jako koszty utrzymania ośrodka sprzedaży - tutaj chodzi o te koszty utrzymania ogólnego ośrodka sprzedaży. Ustawa o rachunkowości mówi, ze jedynie produkcje w toku należy obliczać tylko na poziomie kosztów bezpośrednich, natomiast już półfabrykaty i produkty gotowe na poziomie kosztów wytworzenia. I macie Państwo wyjaśnienie dlaczego w wariancie kalkulacyjnym przyrost wartości zapasów produkcji własnej daje nam wynik zerowy. Bo to dopiero daje wyjaśnienie dlaczego pierwszy wynik częściowy obliczamy według dwóch różnych sposobów, nazywanych wariantami, daje identyczny wynik dlatego samego przedsiębiorstwa, za ten sam rok, pomimo różnych pozycji po stronie kosztów, no bo po stronie przychodów różnica polega tylko na tym, że w tym wariancie kalkulacyjnym znika przyrost wartości zapasów, bo przychody netto ze sprzedaży towarów, materiałów są identyczne jak w wariancie porównawczym i przychody ze sprzedaży produkcji własnej materialnej i usług są identyczne jak w wariancie porównawczym. Natomiast zmiany są zdecydowanie po stronie kosztów, bo zamiast: „wartość ewidencyjna sprzedanych towarów i materiałów”, jest identyczna, a na miejsce kosztów rodzajowych pojawiają się koszty skalkulowane, bo koszt wytworzenia jest skrajnie skalkulowanym kosztem, stąd koszty sprzedaży są skalkulowane, stałe koszty ogólnego zarządu - skalkulowane.

Oczywiście wyniki z tabelki nie mają żadnego znaczenia poznawczego, przedstawione wielkości są przedstawione tylko dla uzasadnienia metodycznego.

Wynik jest subiektywny!!! Dlatego, ze opuściliśmy koszty stałe wydziałów produkcyjnych i pomocniczych, czyli to nam daje sumę 390 000 złotych, z tabelki „Rozliczenie kosztów działalności”, i one po prostu gdzieś znikają. I te 390 000 złotych, było rozliczone w zapasach na koniec roku, a część weszła w koszt sprzedaży produkcji własnej, bo te koszty wydziału traktowane, jako koszty pośrednie, mogą być naliczone do zapasów na koniec roku tylko w takiej wysokości, że w pojedynczych wypadkach, pozostawiające zapas na koniec roku, półfabrykaty przeważnie jako gotowych zasobów nadających się do sprzedaży, ten koszt wytworzenia tych produktów nie może być wyższy niż możliwa do uzyskania cena tych środków w przedsiębiorstwie. Więc może tak wystąpić że rozliczając ta koszty na półfabrykaty i na produkty gotowe nie rozliczymy całych 390 000 złotych, tylko np.: na półfabrykatach 140 000 zł., z na produkty gotowe 4 600 zł., natomiast zaś na te koszty stałe wydziałów produkcyjnych dajemy narzut, następnie te wielkości kosztów sprzedaży, czyli rozumiemy tę sytuację, że nasz wynik na sprzedaży nie zmieni się subiektywnie, bo przecież nie chodzi nam o to, ze tylko wynik globalny, pojedyncze sprzedaże też dostają narzuty kosztów i nawet tam już odbywa się narzuty i manipulacja wyniku.

W encyklopedii rachunkowości o kosztach wytworzenia powiedziane jest, że narzut kosztów pośrednich w rozsądnej wysokości, co przecież jest subiektywne zupełnie, nawet jakby stosować jakieś klucze podziałowe, to dobór jakiegokolwiek klucza, też jest subiektywny, czyli wynik ten na sprzedaży jest subiektywny, a on jest częścią wieloczęściowego wyniku i dlatego cały wynik częściowy ma charakter wyniku subiektywnego modelowanego. W Polskich podręcznikach na ten temat ani słowa.

Jak zarządzam przedsiębiorstwem, to muszę mieć informacje dla siebie prawdziwe, nie muszę ich nikomu ujawniać, przed Urzędem Skarbowym, przecież tylko ujawniam wielkość wyniku, przed klientem wypisuję fakturę, tylko stronę, ta co on płaci, nie pokazuję mu poniesionych kosztów, czyli to co się dzieję w przedsiębiorstwie jest tajemnicą własną przedsiębiorstwa, ale my musimy wiedzieć, dlaczego takie są.

Generalnie zawsze dążymy do tego, żeby prowadząc przedsiębiorstwo uzyskać jak największy wynik roczny. Naprawdę nagradzani za wynik roczny, a nie za poziom wyposażenia środków gospodarczych. Nie liczy się samo to, że ktoś ma taki wielki potencjał gospodarczy, takie rozbudowane wartościowo aktywa i rzeczowo aktywa, ale może mieć rozbudowane i mieć marne wyniki, albo bardzo dobre wyniki, czyli naprawdę podstawą do oceny wyniku jest rezultat roczny. Jest biczem dla mnie samego, to powinienem rozumieć jak on jest poprawnie obliczany, czy subiektywnie, czy nie. Dlatego też zgodnie z rachunkowością on jest obliczany subiektywny, z rachunkowością obowiązującą na podstawie ustawy o prowadzeniu rachunkowości, to jest ustawy o rachunkowości krótko mówiąc. Ale rozumiemy, że jest to ustawa jak trzeba prowadzić rachunkowość finansową w przedsiębiorstwie, szkoda że tam jest bardzo mało powiedziane o tym, jak trzeba prowadzić rachunkowość ilościową, dawniej nazywanej gospodarczą. Ja mówię ilościową, bo to jest termin przyjęty i stosowany nie tylko u nas, ale również we Francji. Bardzo ważna jest księgowość ilościowa, bardzo ważna, szkoda, ze tak mało jej jest w ustawie.

Tabelka 10.

Rozliczenie I wyniku częściowego na wyniki analityczne 2. - Patrz WORD nazwany „Rozliczenie I wyniku częściowego na wyniki analityczne 2”

Wyjaśnienia związane z tą tabelką które podawał Pan profesor podczas jej uzupełniania.

Skoro w tabelce mamy wymienione koszty produkcji własnej i usług, to musimy wymienić również koszty wydziałów głównych i pomocniczych. To jest informacja rzeczywista, nie ma tu tej żadnej kpiny, żadnego subiektywnego wyniku, ponieważ koszty bezpośredni obliczany był w oparciu o wartości rzeczywiste. Taki sposób obliczenia będzie dla nas do przyjęcia, przy opracowywaniu planowanych wyników w budżecie.

Proszę zwrócić uwagę, że w tej dyspozycji, ustawy o rachunkowości wynika, ze pierwszy wynik częściowy jest liczony tylko na sprzedaży minus koszt stały, bo wynik na produkcji, konkretnym zapasie na koniec roku jest zerowy. To z kolei takie rozwiązanie jest zaletą, dlatego, ze rzeczywiście to co nam przychodzi z zewnątrz, stanowi dla nas zasilenie naszych aktywów, bo zapasy a koniec roku to jest tylko przemieszczenie wewnątrz aktywów, bo z pozycji zasobów surowcowych, zasobów pieniężnych, jeśli takowe są, tam maleje, a powiększa się pozycja zapasy produkcji własnej. Wobec tego na produkcji własnej, pozycja w zapasie, sądzenie, że powstaje wynik z działalności jest słuszne, natomiast to co nam tworzy ten wynik to jest to co przychodzi ze sprzedaży, są przychodem z zewnątrz i powiększają nasze aktywa, a koszty oczywiście zmniejszają nasze aktywa, ale jeżeli chodzi o wynik finansowy odpowiadający rzeczywiście kosztom bezpośrednim rzeczywistym i przychodom bezpośrednim rzeczywistym, to wynik nasz jest prawdziwy. Taki wynik będziemy obliczali przy opracowywaniu budżetu.

W Polskich książkach o teorii budżetu spotkałem się z wyliczeniem kosztu wyłącznie na poziomie kosztów wytworzenia, a wtedy gdy liczymy na poziomie kosztów wytworzenia to gubimy zupełnie informację o wielkości kosztów stałych i działalności informacyjnych, działalności pomocniczej, a przecież budżet jako pierwsze założenie, które Państwu podałem znajduje się w sensie: „budżet ma być wyrazem poprawy zarządzani”, a poprawa zarządzania ma sie wyrazić, poprawą ekonomiczną. Wobec tego ja mogę szukać pozycji oszczędności nawet w ponoszeniu kosztów utrzymania przedsiębiorstwa w jego urządzeniu i ja wtedy kiedy mam według systemu rachunkowości oficjalnego, brakuje mi wiadomości o największej grupie produkcji kosztów stałych utrzymania wydziałów, bo koszty stałe ośrodka zarządu są malutkie, koszty ogólnego zarządu też, a olbrzymie koszty stałe wydziałów produkcyjnych i utrzymania, tam są przecież maszyny i urządzenia.

Jednym z elementów wydziałowych jest amortyzacja tych maszyn. Urządzenie przedsiębiorstwa to jest wyposażenie w środki gospodarcze, pracy, czyli remonty to jest dobro na zewnątrz. Nam zależy na tym żebyśmy opracowali ten budżet, który będzie wyrazem rzeczywistych kosztów. Budżet może być przygotowywany jako budżet przychodowy, przyrostowy, albo budżet od A do Z - to jest ten bardzo szczegółowy, jedyna jego wada to czasochłonność przygotowania, ale Amerykańskie przedsiębiorstwa, poświęcają na jego opracowanie 16 tygodni i prowadzą w tym czasie przedsiębiorstwo. Jednak znajdują sens w włożeniu dużej ilości pracy dla drobiazgowego opracowania budżetu, bo to potem już nie trzeba kontrolingu. Kontroling pojawił się, bo jak ja obliczam budżet przyrostowy to nie wiem, tylko zakładam zwiększenia wielkości produkcji i tak jak mówię koszty wszystkie proporcjonalnie powiększone z wszystkimi rozrzutnością, niską wydajnością technologiczną, niską wydajnością pracy i tak dalej. A ja jak robie budżet od A do Z, to te wszystkie rzeczy badam, sprawdzam i decyduję, jak zrobić, poprawić, zarządzanie, bo poprawa zarządzania to poprawa wydajności, a więc poprawa wydajności pracy.

Wykład piąty.

Dlaczego te rachunki cząstkowe są takie ważne?

Bo one są formą decyzji w zarządzaniu przedsiębiorstwem, tylko wtedy decydujemy się na przeprowadzenie jakiejś działalności, jeżeli spodziewany rezultat z tej działalności jest do zaakceptowania przez nas. Takie prowadzenie działalności tylko na wyczucie jest oczywiście możliwe, ale NIK odbiera bieżącą kontrolę nad funkcjonowaniem przedsiębiorstwa.

Powtórka wiadomości podawana przez Pana Profesora przy okazji ponownego omawiania wszystkich wcześniejszych tabelek!!!

Jakie te rachunki będziemy wykonywać?

Te rachunki wykonuje się w stosunku do tych działalności, które przedsiębiorstwo rozwija. Te działalności, pogrupowałem Państwu w dwóch ujęciach: Działalności, które wykonane są z utrzymaniem przedsiębiorstwa w jego urządzeniu, to jest to co popularnie rozumie się pod kosztami stałymi i inne działalności, które występują w ramach działalności operacyjnej, to są działalności w przedsiębiorstwie produkcyjnym z działaniem produkcji i działalnością sprzedaży. Czyli z tego wynika, że mamy trzy wielkie grupy działalności w przedsiębiorstwie produkcyjnym, o których mowa była na początku, a teraz tylko powtarzam Państwu, bo potem chciałbym żebyśmy też się zapoznali, jak wygląda ta sytuacja w przedsiębiorstwie handlowym, tam wygląda trochę inaczej. Bo rachunkowość zarządcza zajmuje się nie tylko przedsiębiorstwami produkcyjnymi, ale także handlowymi.

A więc mamy te trzy grupy: z działalności produkcji/ sprzedaży, rozumiane jako działalność operacyjna i później działalność utrzymania przedsiębiorstwa w jego urządzeniu.

Wszystkie tabelki które Pan Profesor podawał są z uczelnianej publikacji pod tytułem: „Miejsce rachunkowości finansowej i zarządczej, kierowanym podmiotem produkcji. Podobieństwa i różnice metodyczne i merytoryczne.”

Z tym, że przykro mi bardzo, że w czasie drukowania powstały błędy które nie zostały poprawione.

Poszczególne nazwy wyniku częściowego.

Wynik z podstawowej działalności operacyjnej. (Operacyjne koszty okazjonalne - pozostałe koszty operacyjne okazjonalne).
Wynik z działalności operacyjnej. (plus wynik operacji finansowych, a więc dodamy przychody z operacji finansowych odejmiemy koszty operacji finansowych łącznie z amortyzacją).
Wynik z działalności gospodarczej (ten wynik jest najważniejszy w ocenie sprawności zarządzania, bo on powstaje w zasadzie w ramach swobodnego zarządzania przedsiębiorstwem, częściowo tylko, powiedzmy zakłóconego ograniczeniami wewnętrznymi i zewnętrznymi, narzuconymi albo przez system ekonomiczno - finansowy, np.: ubezpieczenia aktywów trwałych). Jednak ten wynik działalności gospodarczej jest podstawowym wynikiem do oceny sprawności zarządzania przez dyrekcję. On jest eksponowany w rachunkowości w krajach Zachodniej Europy, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie.
Wynik finansowy brutto (Powstaje z dodatnia zysków losowych i odjęcia strat losowych od wyniku poprzedniego) - jest podstawą do wymierzenia podatku dochodowego, jaki ma zapłacić przedsiębiorstwo. (Odejmując należny państwu podatek wynikający z odpowiedniej tabeli obciążeń podatkowych, w zależności od wielkości wyniku finansowego brutto i ewentualnie odejmując inne obciążenia wyniku finansowego, np.: wynikające z statutu wewnętrznego przedsiębiorstwa otrzymujemy piąty wynik, czyli wynik finansowy netto).
Wynik finansowy netto - ten wynik zasila te nasze kapitały własne. Zasila wtedy gdy jest dodatni, lub zmniejsza kapitał własny kiedy jest ujemny.

Podział na powyższe wyniki jest zwany podziałem na naturalne wyniki i jest do przyjęcia także w obliczeniach w rachunkowości zarządczej, wtedy, kiedy decydujemy się na ustalenie globalnego wyniku.

Kiedy taki globalny wynik będziemy ustalali?

A no właśnie wtedy kiedy będziemy pracowali nad tym budżetem, tworząc budżet roczny, który będzie się kończyć globalnym wynikiem rocznym i w tym budżecie ten planowany wynik będziemy wyliczali w takim podziale jaki ja przed chwilą wymieniłem, wykorzystując schemat, jaki występuje w rachunkowości finansowej.

Teraz wrócę do pierwszego wyniku.

Pierwszy wynik, ten który nazywa się: „Wynikiem podstawowej działalności operacyjnej”, może być wyliczony w dwojaki sposób. Wyliczenia te nazywane są wariantami i odróżniany jest wariant porównawczy - który doprowadza do wyliczenia globalnego wyniku i jest wariant kalkulacyjny - który doprowadza do wyliczeknia globalnego pierwszego wyniku w oparciu o rezultaty z pojedynczych grup działalności.

Powtórzenie przez Pana Profesora wszystkich wcześniejszych tabelek ze wszystkich wykładów od początku, które trwało, aż do końca zajęć.

Wykład szósty.

Ja wczoraj zapowiedziałem, że dzisiaj byśmy napoczęli zapoznawanie się z rachunkowością sprawozdawczą w przedsiębiorstwach handlowych, ale przedtem chcę żebyśmy coś policzyli.

Państwo już znają z ćwiczeń pojęcie kosztów pośrednich i narzuty kosztów stałych i kosztów pośrednich. (Pamiętacie Państwo te formularze i siatkę obliczania wyników z pierwszej działalności gospodarczej tam dwa razy występowały narzut kosztów pośrednich, narzut kosztów, powiedzmy stałych inaczej pośrednich). I chcę Państwu wyjaśnić ten termin „pośrednich”. Otóż ten narzut według ustawy o rachunkowości finansowej uważany za słuszny, ma być narzutem subiektywnym, według uzbieranego doświadczenia osoby która wykonuje to obliczenie. W encyklopedii rachunkowości ten narzut kosztów pośrednich ma być w rozsądnych granicach. (Natomiast to wszystko jest takie wyborne, bo rozsądne granice dla kogoś mogą być rozmaite i doświadczenia zdobyte również). Natomiast porządkuje w prosty sposób pojęcie narzutu jedna, jedyna osoba, to jest autorka podręcznika z rachunkowości zarządczej, to Pani Profesor Świderska Gertruda Krystyna w swoim podręczniku rachunkowości zarządczej i proponuje żeby odróżniać koszty pośrednie normalne i tu proszę nie mylić tego z kosztami normatywnymi, bo to jest zupełnie co innego, na dobro kosztów pośrednich i normatywnych. To oni o narzut kosztów tych właśnie pośrednich, ale wynikający z obliczenia wcześniejszego całej sumy kosztów stałych, które mają być rozliczone, jako koszty pośrednie. Stąd użyłem tego terminu koszty pośrednie normalne, czyli wcześniej zaplanowane, we wcześniejszym budżecie, już nie zupełnie dowolnie rozliczane jako przedmiot i nie wiadomo, czy wyczerpują wszystkie koszty pośrednie, czy przekraczają koszty pośrednie, czyli ten termin prosiłbym , żeby Państwo zapamiętali, bo w moim pojęciu ta propozycja Pani Profesor Gertrudy Świderskiej jest bardzo trafna.

Drugie zagadnienie które chciałbym podnieść to jest kwestia rzeczy. Nasze wyliczenia wyniku działalności rocznej dotyczą przedsiębiorstwa rozumianego jako jednostka samofinansująca to znaczy jednostka dla której na siebie oblicza wynik i ten wynik jest składową częścią jego bilansu. A bilans w przedsiębiorstwie obejmuje porównanie, wykaz aktywów i wykaz pasywów z tym, że łączna suma aktywów i łączna suma pasywów równają się sobie. No więc chodzi o to, że my tu pracujemy nad działalnością przedsiębiorstwa samodzielnego, bo jednostka samo wyliczająca to jest jednostka samodzielna, ona sama sobie decyduje.

Teraz proszę Państwa następny krok jest taki drażliwy, który jest, poruszany w podręcznikach rachunkowości zarządczej proszę Państwa, to kwestia ośrodków odpowiedzialności.

Czy Państwo słyszeli, coś o ośrodkach odpowiedzialności?

Że odpowiada za koszty, odpowiada również za przychody, za wynik.

I teraz chcę zapytać jakie ośrodki, można potworzyć?

Raczej jakieś w strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa. Właściwie trudno jest zrozumieć je dlatego, że powiedzmy ośrodki odpowiedzialne za koszty, bo może to dotyczyć szeregu ośrodków w strukturze produkcyjnej przedsiębiorstwa, jako czynnik wydziałów produkcyjnych, więc ten ośrodek napędza koszta we wszystkich wydziałach produkcyjnych, które to są częścią zupełnie innych decyzji. Proszę Państwa tworzenie takich ośrodków to jest proszę Państwa bardzo niebezpieczna rzecz, dlaczego?, bo utworzeniu... (urwana i nie skończona myśl, przez Pana Profesora).

W polskich podręcznikach niektórzy autorzy tak galopują daleko, że proponują żeby wyliczać nawet wynik z działalności swobodnego zarządzania kosztami i wynik z działalności swobodnego zarządzania przychodami i tak dalej. Proszę Państwa, to jest jedno nie porozumienie wielkie, nigdy się nie uda obliczyć tego w sposób obiektywny, zawsze powstanie wtedy tylko skłócenie załogi, bo jedni uznają, że ten wynik jest dobry, inni, że niewystarczający, a Ci którzy uznają, ż3 coś jest nie dobrze obliczone od razu tracą życzliwość w stosunku do zakładu pracy, a brak życzliwości w zakładzie pracy to jest obniżenie wydajności i pracy i wydajności technologicznej, czyi sprzyja pogorszeniu wyniku przedsiębiorstwa. Wiecie Państwo naprawdę w czasie Polski Ludowej w oparciu o świadczenie Związku Radzieckiego u nas wprowadzano w przedsiębiorstwach państwowych też wewnętrzny rozrachunek gospodarczy pełny lub ograniczony i też dążono do zwiększenia wyników i to tylko tworzyło kłótnie wewnętrzne. Ja akurat miałem okazję dowiedzieć się o takim przypadku gospodarstwa rolnego należącego do Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Księgowy tego przedsiębiorstwa wyliczył oddzielnie wynik dla produkcji roślinnej i oddzielnie wynik dla produkcji zwierzęcej. Wynik dla produkcji roślinnej był dodatni, a dla zwierzęcej ujemny i Ci ludzie ze zwierzęcej zbuntowali się, mówili, wobec tego nie partycypowali żadnej premii rocznej, ani żadnej innej dodatkowej, jakiejkolwiek innego dodatkowego wynagrodzenia, bo powiedzieli, że my wykonujemy tylko pracę na polecenie kierowników i nie odpowiadamy, ani za wybór sposobu żywienia krów, ani sposób opiekowania się trzodą, o tym wszystkim decyduje kierownictwo, więc dlaczego w takim razie jesteśmy oceniani negatywnie? No i powstała cała awantura i znowuż kłótnia i znowuż Ci ludzie z produkcji zwierzęcej od razu przestali pracować wydajniej i tylko zmniejszali przychody z wypracowanej w przedsiębiorstwie działalności. I takich wypadków jest masę i nawet było wtedy i w końcu w PRL - u zrozumiano, że ten wewnętrzny rachunek doprowadza do złych efektów i powoli zaczęto się z niego wycofywać i w końcu w ogóle wycofano, zredukowano ten wzór, który przybył ze Związku Radzieckiego u nas został zaprzepaszczony i bardzo słusznie, naprawdę proszę Państwa wewnętrzny rozrachunek i ta próba wyliczenia, wyników na atuty i teraz rozbicie na ośrodki odpowiedzialności są jednym nieporozumieniem, ponieważ poszczególne komórki wykonują jakiś fragment budżetu głównego jednostki samobilansującej. I wtedy oni mają za zadanie, odpowiadają, za to żeby wykonać jak najlepiej, uzyskać jak najlepszą wydajność pracy i wydajność technologiczną, czyli ze sprzedaży uzyskać jak najmniejszymi kosztami, jeżeli się uda, albo poniesione takimi kosztem jak było w budżecie zaplanowane, prawda. Oni są wtedy składową częścią globalnego wyniku przedsiębiorstwa i tak to trzeba wiedzieć.

Zresztą jak przejdziemy do budżetu to ja Państwu chcę odpowiedzieć, że budżet w podręcznikach Polskich jest napisane może być rozmaicie opracowywany, jako budżet przyrostowy, budżet kroczący i budżet od A do Z - czyli bardzo obszerny, pracochłonny w swoim opracowywaniu, ale za to naprawdę porządkujący całe działanie przedsiębiorstwa. Ja właśnie o takim budżecie od A do Z będę Państwu opowiadał. Taki sposób opracowywania budżetu jest dominujący w Stanach Zjednoczonych i duże przedsiębiorstwa, udało mi się to ustalić, te wiadomości ze Stanów Zjednoczonych i duże przedsiębiorstwa Amerykańskie opracowując budżet od A do Z poświęcają na to, proszę Państwa 16 tygodni dodatkowej pracy, wtedy kiedy równolegle przedsiębiorstwo istnieje i funkcjonuje i muszą zajmować się na bieżąco. Widocznie znajdują uzasadnienie do włożenia takiej dodatkowej pracy, dlatego, że to naprawdę pozwala panować wtedy nad przedsiębiorstwem i to jest słuszne podejście i my powinniśmy, głównie przedsiębiorcy, głównie dążyć do opracowywania budżetów do A do Z, ale to są rzeczy na przyszłość. No to tyle chciałem wyjaśnić.

I teraz przejdziemy do tej rachunkowości handlowej.

Ja podyktuję Państwu ten przykład wyliczenia wyniku rocznego w przedsiębiorstwie handlowym według dwóch wariantów: Wariantu porównawczego i wariantu kalkulacyjnego i potem jak to Państwo zapiszecie, nie wiem, chyba nie uda nam się dzisiaj, ale na następnym spotkaniu zastanowimy się w jakim stopniu informacje pochodzące z tego wyniku, szczególnie tego kalkulacyjnego pokrywają się z rodzajem podejmowanych decyzji o prowadzeniu przedsiębiorstwa. Bardzo mi zależy na wyniku formalnym dlatego, że rachunkowość handlowa jest w moim pojęciu bardziej skomplikowana w swoich obliczeniach niż rachunkowość przedsiębiorstwa produkcyjnego.

Przykład ten który Państwu podyktuję pochodzi z podręcznika rachunkowości handlowej, który jest w naszej bibliotece i dlatego daję taki tekst, właśnie z tego podręcznika, żeby Państwo nie sądzili, ze to jakieś coś sobie powymyślałem, tylko że to jest tak podawane, to jest w tym podręczniku, który uczy o rachunkowości handlowej. Autorem tego podręcznika jest Pani Irena Frymark i ona wydała ten podręcznik w 2002 roku jako Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne. I teraz proszę Państwa ustalanie wyniku może być dwojako podane i w dwojakim rozumieniu. Raz na kontach księgowych, tego my nie będziemy robili i drugi raz poza kontami księgowymi, po prostu rachunek zapisywany w górę narzut, najpierw przychody, później koszty i tak dalej. Ona tą drugą metodę nazywa metodą statystyczna, to jest takie subiektywne nazywanie, przytaczam je dlatego żeby Państwo między innymi mieli wejście do tego, żebyście mogli tam zrozumieć to. (Chodzi o zrozumienie nazewnictwa a książce Pani profesor). No i teraz zapiszemy może sobie przykład pierwszy. Jeszcze przedtem nim zapiszemy przykład.

Generalnie budowę tego rachunku Pani Frymark ma podobną, jak ustawa o rachunkowości, czyli odróżnia wynik z podstawowej działalności sprzedaży, później wynik dodatkowych sprzedaży i to tworzy razem wynik ze sprzedaży. Później jest wynik z dodatkowej sprzedaży i teraz wynik z podstawowej działalności sprzedaży uzupełnia się wynikami z usług okazjonalnej sprzedaży, tworzy razem wynik z działalności operacyjnej, później jeżeli do tego dodamy rezultaty operacji finansowych, to wychodzimy na wynik z działalności gospodarczej, no i później jak dodamy zyski i straty losowe i to się powtarza, to co znamy już z poprzednich zajęć. Teraz Pani Profesor przytacza tutaj dwa przykłady dla jednej działalności. Pierwszy przykład najpierw daje pomieszane pozycje, ja od razu będę to tak jak rachunek jest zbudowany Państwu dyktował.

Przykład pierwszy - Wariant porównawczy.

1. Sprzedaż towarów po cenie sprzedaży 900 000

- Wartość sprzedaży po cenie zakupu - 500 000

= Zrealizowana marża handlowa + 400 000

+ Zmiana stanów produktów (dodatnia lub ujemna) + 20 000

- Koszty działalności handlowej, rodzajowej - 320 000

= Zysk ze sprzedaży 100 000

+ Pozostałe przychody operacyjne + 2 000

- Pozostałe koszty operacyjne - 3 000

= Zysk z działalności operacyjnej 99 000

+ Przychody finansowe + 8 000

- Koszty finansowe - 6 000

= Zysk brutto na działalności gospodarczej* 101 000

+ Zyski nadzwyczajne + 400

- Straty nadzwyczajne - 1 000

= Zysk brutto 100 400

- Podatek dochodowy (19% w 2004 roku) - 19 076

= Wynik finansowy netto lub Zysk netto 81 324

* Inaczej rozumiemy, że to jest wynik finansowy brutto, ten wynik finansowy brutto jest traktowany jako dochód do opodatkowania.

No i teraz proszę Państwa rozumiemy, że firma handlowa ponosi także koszty stałe, jak każde przedsiębiorstwo do którego istnienia konieczne jest urządzenie firmy handlowej, istnieją koszty ogólnego zarządu, istnieją koszty utrzymania sklepu, czy innej hali, bo koszty stałe istnieją koszty stałe utrzymania komórek działalności pomocniczej, choćby nawet transportu towarowego, bo trzeba skupywać towary i brać do magazynu i ewentualnie z tym naszym transportem odwozić i sprzedawać klientom, jeżeli się tak dogadali, że oni proszą, żebyśmy im dostarczyli, także komórka transportowa na pewno działa. Mogą być komórki magazynu, w magazynie przecież trzeba przekładać kupowane towary, uzupełniać niedobór, na pewno istnieją w takim ujęciu jak teraz mamy nie istnieją. Jak myślicie były koszty stałe do poniesienia, jakie były koszty działalności operacyjnej? Znamy tylko globalny wynik z działalności gospodarczej, to jest tutaj wynik z działalności gospodarczej = 101 000 i to jest koniec, czyli, ze wariant porównawczy, (autorka pisze, że wariant jest najczęściej stosowany w przedsiębiorstwach handlowych), jest mniej pracochłonny i każde wyliczenie kalkulacyjne ma tą jedną wadę, że przysparza dodatkowe koszty. Ale jedna rzecz nie przysparza dodatkowych informacji pomagających w sprawniejszym zarządzaniu przedsiębiorstwem.

Więc tak wygląda sytuacja w zakresie wariantu porównawczego, później sobie jeszcze stworzymy dokładny szczegółowy obraz jakie działalności realizowane są w przedsiębiorstwie handlowym i dopiero porównamy to z tymi i zastanowimy się jak powinna być ułożone obliczenie wyników kalkulacji w układzie kalkulacyjnym szczegółowym, bo układ kalkulacyjny w wariancie kalkulacyjnym nie jest bardzo szczegółowy, jest raczej zbiorczy, bo prawda mamy razem przychody, ze sprzedaży, wymienione koszty stałe, tylko w wariancie porównawczym, koszty stałe, zarządu i ośrodka sprzedaży, a naprawdę nam potrzebny jest wzór dobrego zadania i pełne rozpoznanie kosztów stałych.

Ciągle będę Państwu powtarzał, że opracowywanie jakiekolwiek budżetu to jest poprawa zarządzania, która ma się wyrazić poprawą wyniku i szukania rozsądnej wielkości kosztów, tych wszystkich kosztów stałych, a nie tylko kosztów ogólnego zarządu i ośrodka sprzedaży, ale także wydziałów, tych w danym wypadku gdy koszty są stałe komórek działalności pomocniczej, tam również musimy szukać też oszczędności.

Przejdźmy teraz do wariantu kalkulacyjnego, ciągle dla przykładu pierwszego.

Przykład pierwszy - Wariant kalkulacyjny.

1. Sprzedaż towarów po cenie sprzedaży 900 000

- Wartość sprzedaży po cenie zakupu - 500 000

= Zrealizowana marża handlowa 400 000

- Koszty handlowe - 300 000

= Zysk ze sprzedaży 100 000

+ Pozostałe przychody operacyjne + 2 000

- Pozostałe koszty operacyjne - 3 000

= Zysk z działalności operacyjnej 99 000

+ Przychody finansowe + 8 000

- Koszty finansowe - 6 000

= Zysk brutto na działalności gospodarczej 101 000

+ Zyski nadzwyczajne + 400

- Straty nadzwyczajne - 1 000

= Zysk brutto 100 400

- Podatek dochodowy (19% w 2004 roku) - 19 076

= Wynik finansowy netto lub Zysk netto 81 324

Tak przy okazji chciałem zapytać: Jakie mogą być przychody finansowe i koszty?

Głównie jeżeli przychody i koszty to z operacji finansowych, handlujemy ewentualnie czy obligacjami, czy papierami wartościowymi.

A jakie mogą być koszty?

Koszty to będzie wartość tych sprzedanych papierów wartościowych, a przychody to będą same przychody ze sprzedaży.

A jakie koszty, które nie łączą się z papierami wartościowymi?

Wypłacone procenty od zadłużenia, czyli te procenty od zadłużenia, które z płaconych procentów mogą stanowić składnik kosztów stałych. Wypłacone procenty od zadłużenia długo i średnioterminowego, bo one nam występują przez dłuższy czas. Płacenie procentów od zadłużenia krótkoterminowego jest regulowane w ramach okresu jednego roku, czyli nie są zjawiskiem powtarzającym się dłużej, a cechą kosztów stałych jest to, że stale występują przez dłuższy okres czasu.

No i teraz proszę Państwa co my mamy kalkulacyjnego w powyższym rachunku? Czy poznaliśmy jakieś koszty stałe? Czy jest gdzieś pozycja koszty ośrodka sprzedaży?

Nie. Natomiast jest tajemnicza pozycja koszty handlowe. czy one mogą w sobie coś zawierać właśnie z tych kosztów stałych? Chyba tak, b przechodzą w wynik globalny.

My będziemy musieli sobie przeanalizować szczegółowo nasze obliczenie, żeby zbudować ten rachunek taki, w wariancie kalkulacyjnym, który pozwoli nam poznać te informacje przynajmniej o tych kosztach stałych, które występują w oficjalnej księgowości.

No więc oczywiście wygląda na to, ze ta pozycja koszty handlowe to jest taki zasób, w każdym razie pozycji tej której odpowiadają konieczności poniesienia jakiś kosztów i razem uznane są za koszty handlowe, czyli funkcjonowania przedsiębiorstwa handlowego. No więc na pewno mamy taką sytuację, że ten przykład księgowości handlowej, jaki Państwu przedyktowałem i w wariancie porównawczym i w wariancie kalkulacyjnym, nie daje nam informacji potrzebnych do opracowania budżetu przedsiębiorstwa handlowego, a przedsiębiorstwo handlowe też planuje przecież, to co dawniej nazywało sie planem gospodarczo - finansowym, dzisiaj wzorem z zachodu ogólnie przyjęte nazywanie budżetem rocznym przedsiębiorstwa (czasem tylko w podręcznikach autorzy używają jednak tego terminu, że to plan działalności rocznej). No więc ważne jest dla nas żebyśmy te rzeczy mogli zrozumieć.

To proszę Państwa chciałbym jeszcze taką rzecz powiedzieć, że ja na wykładach gdzieś pierwszych mówiłem Państwu o tym, ze urządzenie przedsiębiorstwa, pochylając sie na tych rozpoznaniach jakie tam spotkałem we Francji, dotyczy przyjęcia jakiejś struktury organizacyjnej i wyposażenia w środki gospodarcze i personel, czyli w stosunku do przedsiębiorstwa handlowego, w zasadzie też to występuje, też forma przedsiębiorstw handlowych, to musi znaleźć biuro i komórki struktury organizacyjnej tego przedsiębiorstwa i jakie wyposażenie później w środki dostanie personel, mam stworzyć w tych komórkach i później zarządzać razem w bilansie majątkowym.

No więc jak wygląda wewnętrzna struktura organizacyjna przedsiębiorstwa handlowego, jak Państwo sądzą?

Na pewno mamy koszty utrzymania przedsiębiorstwa, komórek tych organizacyjnych, poza tym jakie rodzaje działalności, utrzymanie urządzonego przedsiębiorstwa usługowego, czy handlowego, jest rozwijanie działalności tej popularnie nazywanej ponoszeniem kosztów stałych, a jaka by działalność była druga?

Działalność operacyjna, tu nie stosowany jest ten termin, czyli handlowa, czyli sprzedawanie towarów. I teraz proszę Państwa w takim razie dla utrzymania struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa mielibyśmy koszty utrzymania tej struktury rozumiane jako koszty stałe, natomiast koszty działalności operacyjnej to były co? Co by obejmowały koszty działalności operacyjnej? Wartość ewidencyjną sprzedawanego towaru plus wszystkie dodatkowe koszty związane z tą sprzedażą. To by była nasza działalność operacyjna ograniczona do handlowania jedynie towarami. Czy tylko to by było - sprzedaż, czy jeszcze coś? Byłby jeszcze zakup, zaopatrzenia, bo musimy odnawiać sobie zapasy, kupować u producentów, czy pośredników jakieś hurtowych, żeby móc to sprzedać. Działalność operacyjna obejmowała by także nasze zaopatrzenie to ciąganie do siebie, sprzedawanie to od siebie, czyli działania odpowiedzialne za kupowanie towarów i wprowadzanie ich na magazyn i później ich sprzedawanie jest działalnością wynikową, czy bez wynikową? Część z Państwa mogłaby powiedzieć: „Proszę Pana jest mi to zupełnie obojętne”. No na pewno jest działalnością jaką?

No proszę Państwa przecież mówimy, że wartość ewidencyjna, cena ewidencyjna zakupionych materiałów i towarów jest zawsze, odpowiada cenie zapłaconej przy zakupie plus dodatkowym kosztom tego sprowadzenia. Staje się przed wynikową, ponieważ całość ta zwiększa nasze aktywa na pozycjach zapasów / towarów, ale pamiętajcie Państwo, żebyśmy mogli utrzymać przedsiębiorstwo w funkcjonowaniu musimy kupować nie tylko towary, musimy zakupywać także materiały, dla utrzymania przedsiębiorstwa w jego urządzeniu, różne materiały remontowe, konserwacyjne i tak dalej. Czyli poza zakupem towarów jednocześnie zakupywanie tych materiałów które są potrzebne do późniejszego utrzymania przedsiębiorstwa w sprawności do funkcjonowania.

Część naszych realizowanych właśnie działań zadanych wykonaniu przy jego urządzeniu, możemy wykonywać, realizować przez kupioną usługę.

Czy może Państwo spotkali się ze szkół z tym terminem, usług kupionych?

Znaczy to nie sam wykonuję, tylko kupuje usługę, czyli na pewno przedsiębiorstwo musi wykupić, wtedy już jest wydatkiem pieniężnym, czyli musi być wyposażony w pewną ilość zasobów pieniężnych, żeby mógł podołać. Teraz powoli nam się rysuje ten plan budżetowy, takiej analizy, zapowiada nam się dalej nasza struktura finansowa przedsiębiorstwa. Bo wtedy musimy pamiętać, że strukturę finansową rozpatrujemy w dwóch ujęciach, jako źródło pochodzenia naszych kapitałów, znaczy czy są w jakiej mocy i u ilu udziałowców tego przedsiębiorstwa handlowego i ewentualnie powiększonych i dochody kapitałów własnych powiększonych o ewentualnie wynikami z działalności bieżącej, a oprócz tego jeśli jeszcze nam tam brakuje, to resztę uzupełniamy drogą zaciągania pożyczek.

Proszę Państwa to jest w takim razie następny element w naszym urządzeniu przedsiębiorstwa, to jest określenie jak ma wyglądać struktura finansowa naszego przedsiębiorstwa od strony wykorzystywanych źródeł finansowania. Źródła własne i źródła obce, ale czy jeśli jesteśmy przy tym zagadnieniu, to chcę Państwu powiedzieć, że jest jeszcze następna rzecz, że jest ciągle podatek finansowy.

Istotna że warto żeby te nasze źródła finansowania własne lub obce tworzyły jak największy kapitał stały.

Kapitał stały to jest wszystkie kapitały własne plus zadłużenie długo i średnioterminowe i wtedy jeżeli byśmy rozpatrywali przedsiębiorstwo w ten sposób, że mamy kapitał stały, gdzie są wszystkie kapitały własne, zadłużenie długo i średnioterminowe, zostaje nam już maleńkie zadłużenie krótkoterminowe, francuzi je nawet nazywają zadłużeniem prowizorycznym, no bo to w ciągu roku się obraca. Natomiast pożądane jest, żeby ten kapitał stały był jak największy, bo to sprzyja płynności finansowej przedsiębiorstwa, bowiem w ramach kapitału stałego odróżniamy kapitał obrotowy.

Kapitał obrotowy wyliczamy w ten sposób, że od kapitału stałego odejmujemy wartość netto środków trwałych i to co nam zostanie to rozumiemy jako kapitał obrotowy, który nam finansuje wszystkie środki obrotowe plus finansowanie środków obrotowych kapitałem krótkoterminowym, tym rocznym, prowizorycznym. Im większy jest kapitał obrotowy, tym lepsza jest właśnie wypłacalność przedsiębiorstwa, inaczej nazywana płynnością finansową.

To nas wszystko w zarządzaniu przedsiębiorstwem interesuje, bo jeżeli jest sprawne przedsiębiorstwo, proszę Państwa pamiętajcie, że my ciągle przecież musimy dokupywać, nawet towary żeby handlować, sprzedajemy w rozmaity sposób, sprzedajemy też kiedy nabywca nam od razu płaci, ale może płacić odroczone, z odroczonych terminów płatności i dlatego, wtedy musimy korzystać z różnych form zasilania przejściowego, ale to ja o tym nie będę Państwu mówił, bo to raczej temat do wykładów z finansowania przedsiębiorstwa i pewnie Państwo takie wykłady już mieli. To nas też interesuje w naszym przedsiębiorstwie.

Teraz rachunkowość ma być tak ustalona żeby nam dostarczała wszystkich tych informacji, tylko pamiętać że najważniejsza jest działalność rzeczowa, czyli to uporządkowanie, bo ona nam zapewnia wszystkie pozostałe, na przykład: ściąganie należności, zaciąganie zobowiązań, to są operacje bez wynikowe, inaczej zaciąganie kredytów jest wynikowe, bo powstaje konieczność płacenia procentów od odsetek, szczególnie przy długoterminowych. Wiec to są nasze informacje które, nas interesują i które musimy ujmować w naszym, później budżecie całorocznym. Amerykanie mają rację, że budują budżet bardziej szczegółowy. Ja jak będę mówił o budżecie, to będę Państwu to szczegółowo wymieniał, bo wtedy mamy przygotowaną, zupełnie dobrze działalność przedsiębiorstwa i możemy ją na bieżąco kontynuować. Dzisiaj jak w podręcznikach niektórych mówi się ze wystarczy jak zrobisz budżet przyrostowy, czy budżet kroczący. W przyrostowym o tyle procent powiększą produkcje w takim razie wszystko, wszystkie koszty, przychody powiększam o ten sam procent i już mam zaprojektowany budżet i pojawia się konieczność wtedy kontrolingu, bo kontroling to wtedy jest ta działalność którą drobiazgowo „rozdłubuję”, wszystkie potrzebne informacje do tego, żeby panować nad funkcjonowaniem przedsiębiorstwa. A jeżeli mamy budżet od razu już tak szczegółowo, to nie musimy sobie rozróżniać działalności kontrolingu, bo realizacja szczegółowo opracowywania budżetu już jest wystarczająca, jest wystarczająco szczegółowa, żeby panować nad funkcjonowaniem przedsiębiorstwa.

Rachunkowość zarządcza – Wykłady