Wybrane zagadnienia z zakresu pedagogiki spo│ecznej


Wybrane zagadnienia z zakresu pedagogiki społecznej

Według H. Radlińskiej pedagogika społeczna jest nauka praktyczną. Umiejscowić ją można na skrzyżowaniu biologicznych i społecznych nauk o człowieku, a także zagadnień związanych z etyka, kulturą. Pedagogika społeczna interesuje się wpływem jaki wywiera jednostka na środowisko i odwrotnie, bada oddziaływania środowiskowe na człowieka i odnosi je do różnych faz życia. Zwraca także uwagę na kulturę i tradycje, wartości, które są podtrzymywana dzięki siłom ludzkim oraz na zmienianie środowiska przez człowieka w imię światłych myśli. Jeżeli pragną państwo przeczytać dokładną definicje pedagogiki społecznej według H. Radlińskiej, odwołuje państwa do pozycji S. Kawuli (red) pt. "Pedagogika Społeczna, Dokonania- Aktualność- Perspektywy" (s. 30)

Natomiast według Aleksandra Kamińskiego, kolejnego znanego i zasłużonego naukowca dla pedagogiki społecznej, owa pedagogika jest:

Ponadto, mówiąc o definicjach pedagogiki społecznej, należy zaznaczyć, iż może być ona rozumiana w znaczeniu szerszym, oraz zawężonym. W ujęciu szerszym pedagogika społeczna jest dziedziną nauki, która zajmuje się środowiskiem, jednostką oraz ich wzajemnymi oddziaływaniami na siebie. W oparciu o obserwowane oddziaływania nauka ta koncentruje się na powstających w ich wyniku czynnikach powodujących sukcesy, powodzenie, bądź porażki w oddziaływaniach wychowawczych i dydaktycznych. W ujęciu węższym pedagogika społeczna rozumiana jest jako dyscyplina naukowa zajmująca się praca socjalną. Tym samym obejmuje swymi oddziaływaniami ludzi w każdym wieku.

*Następnie warto zaznajomić się z czołowymi przedstawicielami zarówno polskiej, jak i światowej pedagogiki społecznej. W dorobek polskiej pedagogiki wkład swój włożyli tacy jak:

*W dorobku pedagogiki społecznej na gruncie światowym, możemy wymienić takie nazwiska jak:

*Gdy jesteśmy już przy pedagogice społecznej na świecie, można by zainteresować się okresami jakie można wyróżnić w trakcie rozwoju pedagogiki społecznej na świecie. Podczas rozwoju tej pedagogiki możemy wymienić następujące okresy:

*W Polsce okresy rozwoju pedagogiki społecznej możemy wydzielić na lata:

Ryszard Wroczyński, który analizował myśl pedagogiczną H. Radlińskiej doszukał się w niej natomiast dwóch nurtów. Z jednej strony widział w jej myśli elementy pedagogiki kultury, która w tamtych czasach reprezentowali B. Nawroczyńskiego, B. Suchodolskiego, S. Hessena. Z drugiej strony w teorii pedagogicznej Radlińskiej, Wroczyński dopatrzył się elementów pedagogiki socjologicznej reprezentowanej licznie przez W. Dawida, S. Karpowicza, F. Znanieckiego, Z. Mysłakowskiego, J. Chałasińskiego.

Należy zadać sobie pytanie, co takiego odróżniało H. Radlińską od innych pedagogów społecznych tamtych czasów. Główna różnica w jej myśli polegała na tym, iż nie tylko zwracała ona uwagę na wzajemne współoddziaływanie środowiska i jednostki, unaoczniała elementy hamujące rozwój jednostki. H. Radlińska kładła w swej myśli duży nacisk na eliminowanie niesprzyjających czynników wpływających hamująco na rozwój jednostki. Zwracała uwagę na to, iż jednostka, oraz grupa społeczna własnymi siłami może doprowadzić do polepszenia się warunków środowiskowych.

Lata wojenne _1939- 1945 nie przerwały działalności Wolnej Wszechnicy Polskiej, działała ona jednak w postaci tajnego Studium Pracy Społeczno-Oświatowej, którego kierownikiem bez zmian pozostawała Helena Radlińska.;

Aleksander Kamiński opisując dorobek II okresu pedagogiki społecznej w Polsce twierdzi, iż początkowe 5 lat (1945 - 1950) były okresem kontynuacji myśli pedagogicznej z okresu II Rzeczypospolitej. Z biegiem czasu zaczęto się zastanawiać jakie zadania i jakie role winna spełniać pedagogika społeczna w czasach aktualnych. Jednak lata 1950- 1956 okazały się czasem, w którym rozwój pedagogiki społecznej został zahamowany. Miały na to wpływ naturalnie ówczesne władze, które nakazały zamknięcie Katedry Pedagogiki Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego. By zrozumieć dlaczego doszło do zahamowania myśli pedagogiki społecznej, należy sobie uzmysłowić, iż w tamtych czasach był to główny ośrodek sprzyjający rozwojowi tego nurtu pedagogiki.

Kolejny etap rozwoju pedagogiki społecznej to rok 1957, w którym został zorganizowany zjazd pedagogów społecznych, na którym to szumnie skrytykowano aktualne władze. Na zjeździe tym zainicjowano także powstanie Uniwersytecie Warszawskim Katedry Pedagogiki Społecznej pod kierownictwem R. Wroczyńskiego. Rok 1962 natomiast stał się czasem reaktywowania katedry pedagogiki społecznej na Uniwersytecie Łódzkim. Kolejno zaczęły powstawać następne ośrodki naukowe, w których znalazły swe miejsce katedry pedagogiki społecznej. Pedagogika społeczna stała się istotnym elementem na następujących uczelniach w 1970 roku na UAM w Poznaniu, w 1972 r. 9. w WSP w Bydgoszczy, w 1974 r. w UŚI w Katowicach, w 1976 r. w UMK w Toruniu, w 1978 r. w Filii UW w Białymstoku.

Od roku 1957 rozpoczął się w Polsce na nowo okres rozwoju pedagogiki społecznej. Kolejne lata bogate są w publikacje na ten temat. Uczniowie H. Radlińskiej przyczynili się do publikacji jej prac pod tytułem "Pedagogika społeczna"(1961), "Zagadnienia bibliotekarstwa i czytelnictwa" (1961), "Z dziejów pracy społecznej i oświatowej" (1964). Poza tym został opublikowany dorobek R. Wroczyńskiego w postaci czterech pozycji. Ich tytuły to:

Podczas drugiego okresu rozwoju pedagogiki społecznej ukazały się także trzy publikacje Aleksandra Kamińskiego. Były to następujące pozycje: "Funkcje pedagogiki społecznej" w 1972r, "Czas wolny i jego problematyka społeczno -wychowawcza" w 1965r.oraz "Analiza teoretyczna związków młodzieży do polowy XIX wieku" w 1971roku. Bogata publikacja na ten temat na tym się nie kończy w "Studiach Pedagogicznych" zagadnieniu pedagogiki społecznej poświęcono aż 7 tomów. Mimo tak dużej liczby publikacji to jeszcze nie koniec dorobku literackiego w drugim okresie rozwoju polskiej pedagogiki społecznej. W tym czasie ukazały się jeszcze następujące publikacje:

Należy sobie zdać sprawę z faktu, iż pomimo wymienienia sporej liczby pozycji, nie są to jeszcze wszystkie jakie zostały wydane w drugim okresie rozwoju polskiej pedagogiki społecznej.

- Lata 80'- Trzeci okres rozwoju polskiej pedagogiki społecznej to okres specyficznych sytuacji politycznych. Polscy pedagodzy społeczni starają się dystansować wobec panującego reżimu i spraw politycznych. Jednocześnie krytykują ówczesną koncepcję urabiania wychowanka i jego politycznej indoktrynacji. W 3 okresie rozwoju pedagogiki społecznej pedagogowie szukają nowych, w zmieniającym się świecie, obszarów stanowiących zagrożenie społeczne. W tym okresie także powstają pedagogiczne ośrodki naukowe są to :

Oba te ośrodki powstały w 1983 roku.

Podczas trwania 3 okresu w rozwoju pedagogiki społecznej ukazały się również nowe publikacje. Do najważniejszych należą:

W okresie tym pojawiły się zatem prace zarówno o charakterze teoretycznym, empirycznym, jak i biograficznym (Tyczące się H. Radlińskiej.)

Czwarty okres rozwoju pedagogiki społecznej, w związku z nowymi problemami jakie w nowym dziesięcioleciu, stuleniu mają stanąć przed pedagogika społeczną, nie jest naturalnie pozbawiony literatury o tej tematyce. Do głównych pozycji wartych polecenia należą następujące publikacje:

Myślę, że na powyższych publikacjach zakończę podawanie przykładów. Zapewniam, iż publikacji o tej tematyce w czwartym okresie rozwoju pedagogiki społecznej w Polsce jest bardzo dużo i nie sposób wszystkich wymienić.

*Dla rozwoju pedagogiki społecznej w Polsce, duże znaczenie miały ośrodki naukowe, które w znacznej mierze przyczyniały się do rozwoju pedagogiki społecznej. Poniżej wymienię główne z nich, oraz osoby, które były odpowiedzialne za działalność tychże ośrodków.

Rok 1957 był okresem, w którym powstała Katedra Pedagogiki Społecznej w Uniwersytecie Warszawskim ,czuwał nad nią Ryszard Wroczyński.

W 1962 roku na Uniwersytecie Łódzkim została reaktywowana Katedra Pedagogiki Społecznej pod kierownictwem Aleksandra Kamińskiego.

1970 to rok kojarzony jest w pedagogice społecznej z powstaniem UAM w Poznaniu, oraz z postacią Stanisława Kowalskiego.

W 1972 roku natomiast mam miejsce powstanie WSP w Bydgoszczy pod kierownictwem Edmunda Trempały.

W 1976 mamy do czynienia z UMK w Toruniu oraz Stanisławem Kawulą.

W 1978 powstała natomiast Filia UW a Białymstoku pod opieka J. Izdebskiej.

Rok 1983 to okres rozpoczęcia działalności edukacyjnej WSP w Olsztynie pod opieką Stanisława Kawuli oraz

WSP w Zielonej Górze pod kierownictwem E. Hajduk.

*Jak, już wspomniano, H. Radlińska niewątpliwie przyczyniła się do rozwoju pedagogiki społecznej w Polsce. Prócz znajomości jej definicji pedagogiki społecznej, należy także mieć świadomość w jakie dziedziny, Helena Radlińska, ujmuje zakres pedagogiki społecznej. Są to następujące trzy obszary:

H. Radlińska podkreśla również, iż te dziedziny, wraz ze zmieniającym się środowiskiem, sytuacja społeczną przeistaczają, rozszerzają, bądź zwężają swój zakres.

* Kolejnym ważnym pojęciem w pedagogice społecznej jest szkołocentryzm. Pojecie to oznacza, iż pedagogika społeczna, a w tym nauczyciel, musi zająć się środowiskiem społecznym swoich uczniów. Oczywistym jest potrzeba poznania środowiska zżycia ucznia, a w przypadku, gdy wywiera ono nie korzystne wpływ na wychowanka, podjąć szereg działań naprawczych.

* Następnym zagadnieniem, którym się zajmę pokrótce jest myśl pedagogiczna E. Trempały. W szczególności zajmę się tu aspektem zadań pedagogiki społecznej, jakie wyróżnił Trempała. Podzielił on zadania pedagogiki na 3 grupy:

* Kolejną dość ważną postacią w pedagogice społecznej jest Tadeusz Pilch. Jego dorobek jest zarówno teoretyczny, jak i metodologiczny. W tym tekście pragnę krótko opisać jego myśl pedagogiczną zawartą w jednym z tomów "Studiów Pedagogicznych" pochodzących z 1984 roku. W publikacjach tych Pilch zarzuca pedagogice społecznej, iż przypisuje zbyt dużą role kwestii metod i technik 72 badawczych. Twierdził bowiem, iż badania nie prowadzą do formułowania celów i zadań. Nie powodują często żadnych działań praktycznych. Pilch w tej sytuacji proponuje badania normatywne. Proponuje by w pedagogice społecznej znalazły się zarówno zadania o charakterze opisowym (empiryczne), o charakterze normatywnym ( polegające na stawianiu celów, wartości), o charakterze socjotechnicznym ( zasady kształtowania pożądanych cech, zjawisk).

Pilch w swych myślach pedagogicznych zwracał uwagę na fakt, iż występuje potrzeba rozszerzenia zarówno teorii jak i praktyki pedagogiki społecznej. Musi ona przyjąć charakter bardziej globalny, nie tylko skupiony na jednostce. Pilch zwraca również uwagę na to, iż nie wolno tworzyć ideałów, celi, zasad pedagogiki społecznej w oparciu o sytuację polityczną, która może ulec zmianie. Zadania i cele pedagogiki społecznej muszą mieć trwałą i mocną podstawę.

* W latach 90' niewątpliwie musiał ulec zmianie sposób pojmowania pedagogiki społecznej, jako, że zmieniać się zaczęły diametralnie [polskie warunki, społeczeństwo. Pedagogikę społeczną próbowano więc rozumieć jako:

* Aleksander Kamiński jest kolejnym pedagogiem społecznym powszechnie znanym i zasłużonym dla polskiej pedagogiki społecznej. W swej 1999;myśli dydaktycznej wyróżnia 3 typy działalności wychowawczej. Oddziaływania te mogą opierać się o:

* Mówiąc jednak o środowisku należałoby sprecyzować co mamy przez to pojęcie rozumieć. Środowisko jest to zespół elementów, kultury przyrodniczej, społecznej, oraz kulturalnej. Elementy te otaczają jednostkę stale, bądź przez krótszy czas. Zawsze jednak wywierają na nią wpływ. Stanowią źródło powstawania, potrzeb, popędów itp.

Możemy wyróżnić przykładowo środowisko życia ludzkiego, wówczas jego wpływ na jednostkę jest samorzutny. Bądź środowisko wychowawcze jednostki, w takiej sytuacji wszelki wpływ środowiska ma charakter zamierzony.

Głównym elementem środowiska życiowego każdej jednostki jest rodzina. Jest to podstawowe miejsce socjalizacji i wychowania młodych ludzi. Możemy ja rozpatrywać, zarówno w kategorii środowiska życiowego jak i w kategorii środowiska wychowawczego. W rodzinie bowiem, prócz oddziaływań samorzutnych, podejmowane są zamierzone działania wychowawcze.

A Kamiński proponuje, by uwzględnić następujące czynniki w procesie organizowania środowiska:

* Inaczej natomiast rozumiemy otoczenie. Jest ono rozumiane również jako zbiór elementów przyrody, kultury, społecznych. Rozpatrujemy to jednak w szerszym zakresie. Ponadto w przeciwieństwie do środowiska, otoczenie może wywierać wpływ na jednostkę, ale w skład otoczenia wchodzą również elementy, które nań nie oddziaływają.

* W pedagogice społecznej bardzo istotny jest człowiek. Wszak on jest głównym podmiotem działań tej dyscypliny naukowej. Pedagogika społeczna ujmuje człowieka i jego osobowość jako rezultat właściwości fizycznych, psychicznych, na to jakim człowiek się staje ma również wpływ środowisko życia jednostki, praca dydaktyczno - wychowawcza, oraz, co jest bardzo ważne, aktywność indywidualna jednostki.

W odniesieniu do działalności własnej człowieka można przejść do zagadnienia sił twórczych. Według Heleny Radlińskiej siły twórcze są to siły zarówno człowieka jak i środowiska. Mogą one być widzialne, lub ukryte. Jeśli natomiast je odkryjemy, dostrzeżemy i rozbudzimy, to dzięki aktywności społecznej można dokonać zmiany rzeczywistości środowiskowej.

Aleksander Kamiński natomiast ujmuje siły twórcze w trojaki sposób:

W pedagogice społecznej istotne znaczenie ma także wzór. Jest on rozumiany jako struktura, która odtwarza regularne zachowania ludzkie, bądź działalność jakichś instytucji.

Wzorzec, według Heleny Radlińskiej, jest to pełen zespół norm, które są charakterystyczne i osiągalne w danym czasie. Dzięki wzorcowi, można dążyć do przebudowy pewnych stanów, do zmian w myśl zmierzania do określonego wzorca. Wzorzec jest obrazem, do którego należy dążyć, który wart jest naśladowania.

* Jako, iż pedagogika społeczna jest dyscyplina naukowa, musi posiadać pewne metody pracy. Dla tej dziedziny charakterystyczne są szczególnie trzy metody. Pierwsza z nich to metoda indywidualnego przypadku, następnie warto wspomnieć o metodzie pracy grupowej, oraz o metodzie organizowania środowiska.

Metoda indywidualnych przypadków.

Z powstaniem metody indywidualnego przypadku należy kojarzyć nazwisko Mary Richmond - amerykańskiej działaczki społecznej, która w swej publikacji pt. "Czym jest praca społeczna z przypadkiem indywidualnym?"( "What is social case work?" ) dała podstawy do opracowania metody indywidualnego przypadku w pracy socjalnej.

Mary Richmond podaje zasady, według, których należy pracować z indywidualnym przypadkiem. Apeluje by:

Poza tym podczas pracy z jednostką pracownik winien uwzględniać następujące zasady:

  1. Zasada akceptacji klienta, winien starać się go zrozumieć i dawać mu poczucie, iż jest akceptowany pomimo swych wad.

  2. Zasada komunikacji. Jest ona niezmiernie ważna w kontakcie pracownika socjalnego ze swym klientem. Nie można oczekiwać, że klient będzie miał te same poglądy co caseworker, należy jednak dążyć do wspólnej komunikacji, dyskusji i otwartości na propozycje partnera w komunikacji.

  3. Zasada indywidualizacji. Polega na konieczności podejścia do problemu człowieka w sposób indywidualny. Nie można bowiem uogólniać problemu i np. wszystkie depresje rozwiązywać w ten sam sposób, bo często przyczyny są odmienne. Należy więc dostosować oddziaływania do cech i możliwości jednostki.

  4. Zasada akceptacji. Polega ona na tym, iż pracownik socjalny powinien darzyć szacunkiem swojego Zasada uczestnictwa. Należy dążyć do tego by klient zaangażował się w działania naprawcze tyczące jego problemu. Sam musi chcieć zmierzyć i przezwyciężyć swój problem. W przypadku, gdy takiej chęci nie będzie, wszelki oddziaływania pracownika socjalnego są nieskuteczne.

  5. Zasada zaufania i poszanowania prywatności. Klient powinien mieć świadomość, iż jego problem nie zostanie ujawniony osobom trzecim, nie zaangażowanym w niesienie mu pomocy. Pracownika obowiązuje więc obowiązek tajemnicy, problemy klienta nie mogą być przedmiotem rozmowy poza miejscem pracy.

  6. Zasada samoświadomości. Pracownik socjalny musi umieć oddzielić problemy swych podopiecznych od swego życia prywatnego. Nie może on się nimi ciągle zadręczać i wnosić ich w swe życie prywatne. Pomimo zaangażowania w pomoc pracownik winien cechować się pewnym dystansem wobec swojego klienta i jego problemów.

A Kamiński wyróżnia trzy etapy, według których pracownik socjalny winien podjąć pracę z jednostką. Etapy te mają następującą kolejność:

Kolejną metodą jest metoda pracy grupowej.

Definicję, tej metody na polskim gruncie stworzył A. Kamiński cytując za nim "wychowawca ma przed sobą zespolony przez wspólne zadanie zbiór osób; wiąże go nie tylko dialog z pojedynczymi członkami tej zbiorowości - jego talent wychowawczy wyraża się w umiejętnościach przewodzenia lub przodowania grupie i takiego oddziaływania na grupę, aby na straży zadań i zwyczajów sugerowanych przez wychowawcę - stał nie tylko on, lecz także członkowie grupy"(Kamiński A. 1972, s. 221)

Aleksander Kamiński w powyższej pracy wymienia także klasyfikacje grup, jakie mogą być stosowane w pracy metoda grupowa. Są to grupy:

Przy opisie tej metody należy sobie uświadomić, iż nie tylko A. Kamiński podał typologię grup. Jest ich w literaturze naprawdę wiele. Można sięgnąć do klasyfikacji grup według Charlesa Zastrowa, A. Browna, Kena Heapa, L. Browna. W tym miejscu nie będę ich jednak podawała.

Ostatnia pokrótce omówiona metoda będzie metoda środowiskowa (organizowania środowiska).

Istotą pracy ta metodą jest aktywizowanie, wyłuskiwanie ze społeczeństwa, oraz jednostki sił twórczych, zmierzających do zmiany niekorzystnego środowiska, bądź poprawy na bardziej korzystne warunki.

Analizując metodę organizowania środowiska należy wymienić jej podstawowe cele. Warto tu wspomnieć o następujących zadaniach:

Praca metodą środowiskowa winna odbywać się według następujących etapów:

  1. Rozpoznanie, diagnoza potrzeb.

  2. Organizowanie zespołu i pracy.

  3. Planowanie i koordynacja działań.

  4. Wtórne pobudzanie - inspiracja i umacnianie zespołu.

  5. Systematyczne poprawianie warunków życia.

  6. Kontrola i doskonalenie działań.

* Kolejnym istotnym zagadnieniem w pedagogice społecznej jest pojęcie opieki. Opieka jest to szereg czynności pomocniczych w stosunku do ludzi dorosłych, znajdujących się w ciężkiej sytuacji życiowej, nie umiejących przezwyciężyć swoich problemów. Nie należy jednak identyfikować opieki z doraźną pomocą w sytuacjach nagłych, w których człowiek potrzebuje wsparcia. Opieka jest raczej kojarzona z pomocą długotrwała rodzinom wielodzietnym, patologicznym,.

Opieka może być rozumiana w ujęciu szerszym i węższym. W pojęciu węższym rozumiana jest jako pomoc społeczna, o charakterze materialnym i psychicznym. Udzielana jest ona ludziom znajdującym się w sytuacjach takich jak klęski żywiołowe, choroby psychiczne, samotność, nałogi.

W ujęciu szerszym opieka rozumiana jest jako pomoc nie jednostkom, określonym środowiskom, ale objęcie działaniami profilaktycznymi szerokiego kręgu społecznego, w celu uniknięcia dezintegracji społecznej, osamotnienia jednostek, biedy, uzależnień itp.

Mówiąc o pojęciu opieki w węższym znaczeniu wspomniałam o profilaktyce. Jest to kolejne działanie, ważki dla pedagogiki społecznej. Profilaktyka ma zapobiegać konieczności objęcia jednostek, grup społecznych opieka społeczną. Powinna starać się przewidzieć stany zagrożenia i przeciwdziałać im.

* Pedagogika społeczna jako dyscyplina naukowa musi prowadzić badania. Mogą one mieć charakter kompleksowy lub jednorodny. Badania kompleksowe prowadzone są wspólnymi siłami wielu specjalistów. Mamy tu do czynienia ze współpraca pedagogów, socjologów, lekarzy, psychologów. W związku z tak wielospecjalistycznymi badaniami, można świetnie poznać środowisko społeczne, wychowawcze i w związku z tym zaplanować oddziaływania dostosowane do potrzeb jednostek z danych środowisk. Można także opracować plany zmienienia rzeczywistości środowiskowej. W związku z prowadzeniem badań kompleksowych, można spodziewać się dokładniejszego, lepszego wglądu w środowisko jednostki, przez co lepiej można zaplanować oddziaływania dydaktyczno wychowawcze.

Badania jednorodne natomiast polegają na pracach badawczych przeprowadzonych jedynie przez pedagogów społecznych.

Gdy już jesteśmy tematem przy badaniach w pedagogice społecznej, warto wspomnieć o definicji badań społeczno pedagogicznych, według Heleny Radlińskiej. Badania społeczno - pedagogiczne zajmują się analizowaniem wzajemnych oddziaływań środowisk oraz jednostek, które wywierają na nie wpływ. W badaniach tych kładzie się nacisk na rozpoznanie czynników, które wpływają na zachowanie jednostki, na wszystko to co motywuje jednostki i społeczeństwa do zaangażowania sił twórczych.

Badania zespołowe mają swoje etapy poniżej wymieni i scharakteryzuje każdy z nich.

Te etapy to:

  1. Obserwacja. Jest to podstawowe narzędzie badań według Heleny Radlińskiej. Powinna zachodzić podczas naturalnych, nie sztucznych sytuacji życiowych, dydaktycznych. Może trwać kilka miesięcy, a nawet kilka lat. Helena Radlińska wymienia 2 rodzaje obserwacji. Pierwsza z nich "z zewnątrz" polega na tym, iż obserwator nie wchodzi w środowisko, nie ma tam jego współpracy. Drugi typ obserwacji, "z wewnątrz" polega na tym, iż obserwacja i obserwator są uwikłani w życie obserwowanego środowiska. Celem etapu obserwacji jest:

  1. Gromadzeni i krytyka materiałów. Na tym etapie także obowiązują pewne zasady. Po pierwsze należy dokładnie określić skąd pochodzi dany materiał, by w razie potrzeby móc sięgnąć do źródeł. Należy się również zapoznać z warunkami kulturalnymi, gospodarczymi, społecznymi, artystycznymi danego środowiska.

  2. Techniki utrwalania materiałów. Na tym etapie trzeba stosować się do zasad takich jak:

Podczas utrwalania materiałów należy pamiętać by:

  1. Opracowanie zebranego materiału. Podczas pracy nad analiza zdobytego materiału należy:

Ponadto Helena Radlińska zwraca uwagę na fakt, iż niezmiernie istotne jest to jaki rodzaj miernika zastosujemy podczas badania danej populacji. Warunkuje to czasem wyniki naszych badań. Przykładowo dziecko głuche badane testem słownym może wykazać objawy niedorozwoju umysłowego. Gdy natomiast przebadamy go testem obrazkowym, może okazać się, iż jego inteligencja jest w normie, albo nawet powyżej normy.

  1. Korzystanie z literatury. Podczas prowadzenia badań winno się korzystać z literatur, co prowadzi do ułatwienia postawieni celów badań. Należy także uwzględnić fakt, iż zagadnienia pedagogiki społecznej oscylują w obrębie takich dziedzin jak socjologia, praca socjalna i wychowawcza, psychologia wychowania, polityka. Jednak podczas korzystania z literatury należy unikać naśladownictwa, pozbawionego krytyki.

By badania społeczno - pedagogiczne zakończyły się sukcesem, trzeba dbać, by były spełnione następujące warunki:

By wywody na temat badań pedagogicznych nie były tylko czysto teoretyczne, omówię poniżej kilka badań przeprowadzonych na gruncie pedagogiki społecznej.

Pierwszym z przykładów badań, będą badania przeprowadzone przez Adama Karwowskiego. Tematyka badań tyczyła analizy warunków życia dzieci z miast, którym odroczono obowiązek szkolny. Badania ta miały charakter kompleksowy - współpraca naukowców z różnych specjalności. Zostały one przeprowadzone dwukrotnie. Za pierwszym razem bowiem, według Karwowskiego, badania lekarzy były zbyt powierzchowne. Co powodowało, iż całe badania nie były odpowiednio miarodajne i nie upoważniały do daleko idących wniosków. W przypadku ponowienia badań, analizy medycznej dzieci podjęli się słuchacze Studium Pracy Społeczno - Oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej oraz uczennice Szkoły Pielęgniarstwa w Warszawie. Badania były przeprowadzone pod kierunkiem Heleny Radlińskiej i Marii Kaczyńskiej. Powtórne badania wykazały, iż Karwowski słusznie zakładał, iż wyniki i płynące z nich wnioski znacznie krzywdziły dzieci pochodzące ze środowisk biednych. Natomiast odraczanie im obowiązku szkolnego powodowało niekorzystne skutki dla ich rozwoju.

Kolejnymi badaniami jakie poniżej przedstawię są badania Heleny Radlińskiej nad reorganizacją zapisów szkolnych w 1933 roku. Jest to także, jak powyżej, przykład badań kompleksowych. Udział w nich wzięli lekarze, higienistki szkolne, psychologowie, asystenci Wolnej Wszechnicy Polskiej oraz studenci. Badaniu poddano 599 dzieci z dzielnicy Warszawy - Ochoty.

Główne cele jakie postawiono tym badaniom to:

Badani musiały być odpowiednio zorganizowane. Przyjęcie dzieci wraz rodzicami odbywało się na podstawie numerków, wcześniej rodzice mieli ustalone godziny wizyt. Na środku poczekalni znajdował się mały plac zabaw, na którym to studenci bawili się z dziećmi. Przy rozmowie z rodzicami dziecka na karcie zapisywano jego imię, nazwisko, zawód rodziców, czy dziecko zgłaszało się już do zapisu, oraz ewentualne skierowanie do dalszych badań i uzasadnienie tego faktu. Specjalnie do tego powołani członkowie zespołu badawczego przeprowadzali badania pedagogiczne, a także towarzyszyli podczas badań psychologicznych i lekarskich. W razie takiej potrzeby uzasadniali oni rodzicom, dlaczego ich dziecko poddawane jest badaniom. W trakcie kontaktu z rodzicami badacz przeprowadzał wywiad pedagogiczny z rodzicem. W nim zadawali między innymi pytania o warunki bytu, sposób pracy, mieszkanie, regularność i rodzaj spożywanych posiłków, czy rodzina korzysta z pomocy jakichś instytucji społecznych. Istotnym pytaniem było zapytanie matki o najważniejsze elementy dla poprawienia ogólnego rozwoju dziecka. W badaniach psychologicznych stosowano tu testy indywidualne, natomiast podczas badań lekarskich sprawdzano stan zdrowia, rozwój fizyczny w tym wagę, wzrost, obwód klatki piersiowej. W przypadku odroczenia obowiązku szkolnego u dziecka, rodziców informowano o przyczynach takiej sytuacji. Podawano im także informacje gdzie mogą znaleźć pomoc dla swego dziecka. Wszystkie karty badawcze dokładnie segregowano i określano odpowiednimi kolorami i cyframi (chłopcy - kolor czerwony, liczby nieparzyste, dziewczynki - kolor niebieski, liczby parzyste)

* Mówiliśmy już o pedagogach społecznych działających na gruncie polskim. Świat jednak dysponuje także sporym dorobkiem z zakresu pedagogiki społecznej. Ważną osoba, o której warto wspomnieć jest Alice Salomon. Żyła ona w latach 1872- 1948. Alice Salomon była narodowości żydowskiej i wpłynęło to bardzo na jej dokonania naukowe i myśli. Była ona prekursorką pedagogiki społecznej na gruncie europejskim. Jej dokonania zostały opisane w pozycji Bergera z 1998 roku. Alice Salomon działał na rzecz ruchu kobiet, była przeciwniczka obserwowanych w rozwijającym się europejskim kapitalizmie, nierówności. W roku 1933 Alice Salomon została zmuszona przez Gestapo do opuszczenia Niemiec. Znalazła się w Stanach Zjednoczonych, gdzie zmarła. Na przestrzeni lat A. Salomon angażowała się w:

Alice Salomon zostawiła po sobie dorobek w postaci około 450 publikacji. W swym życiu mówiła, iż praca nad pedagogiką społeczna była o tyle trudna, bo pionierska. Naukowcy współpracując ze sobą dopiero bowiem tworzyli cele, zadania, literaturę do tego zagadnienia. Książek o tej tematyce bowiem jeszcze nie było.

* Po krótki przedstawieniu Osiągnięć Alice Salomon, powracamy na grunt polski. W Polsce istotna osobą, poza opisywaną już wyżej Heleną Radlińską, dla pedagogiki społecznej był Aleksander Kamiński. Życie i twórczość Kamińskiego możemy podzielić na pięć etapów.

Okres ten wywarł ogromny wpływ na działalność wychowawczą A. Kamińskiego.

W 1973 rok Aleksander Kamiński kończy swoja prace na Uniwersytecie Łódzkim i przenosi się do Warszawy, kończąc swą działalność zawodową. A. Kamiński umiera w marcu 1978 roku.

Gdy już jesteśmy przy osobie A. Kamińskiego warto wspomnieć jak pojmował on proces wychowania. Był to dla niego proces obejmujący wszystkie etapy życiowe i zachodzących w różnych sytuacjach życiowych. Zwraca także uwagę, iż czynności zamierzone zmierzające do wychowania powinny być rozszerzone. Nie winny się ograniczać do środowiska szkolnego, rodzinnego. Winien on się rozszerzyć na grupy rówieśnicze, ośrodki kulturalne, poradnie, szpitale, instytucje publiczne. Jeśli natomiast mówimy o procesie wychowawczym, to należy tez wspomnieć o wychowawcy. Wychowawcą nie jest tylko nauczyciel, jako, iż proces ten ma się odbywać w szerszym kręgu społecznym, każdy kto oddziałuje na jednostkę, w sposób intencjonalny może być nazywany wychowawcą.

* W pedagogice społecznej bardzo ważnym zjawiskiem jest edukacja permanentna. Według Heleny Radlińskiej pojęcie to oznacza samokształcenie. W dzisiejszych czasach jednak powinniśmy go jednak odnieść do edukacji ustawicznej, cało życiowej - life long education.

* Kolejnym istotnym zagadnieniem dla pedagogiki społecznej jest wsparcie społeczne i siec tego wsparcia.

Poczucie więzi społecznej jest bardzo ważne dla każdej jednostki. Wiąże się ono ze wsparciem jaki możemy uzyskać ze środowiska rodzinnego, koleżeńskiego, przyjacielskiego, szkolnego, sąsiedzkiego, kościelnego itp. Ważne jest byśmy nie tylko otrzymywali to wsparcie i pomoc, ale byśmy się także uczyli jej dawać. Wsparcie może mieć miejsce w różnych formach, postaciach i płaszczyznach. Możemy wymienić następujące rodzaje wsparcia:

Pomoc, wsparcie społeczne jest niezmiernie ważne w naszym życiu, każda jednostka przy odrobinie pomocy łatwiej może pokonać swoje problemy. Udzielanie i uzyskiwanie wsparcia wpływa na wzmocnienie więc społecznych, zapobiega więc uczuciu alienacji i osamotnienia.

Bibliografia:

1. Kamiński Aleksander, " Funkcje pedagogiki społecznej", PWN, Warszawa 1982.

2. Pilch Tadeusz, Lepalczyk Irena (red), "Pedagogika społeczna", wyd. Żak, Warszawa 1995.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
15353-wybrane zagadnienia z zakresu pedagogiki społecznej, Wybrane zagadnienia z zakresu pedagogiki
Wybrane zagadnienia prawa Pedagogika Sepcjalna 3
Wybrane zagadnienia prawa Pedagogika Specjalna 4
Wybrane zagadnienia z zakresu starzenia się skóry
Manowska M Wybrane zagadnienia z zakresu procedury cywilnej Skrypt dla aplikantów wyd 3
Wybrane zagadnienia z diagnostyki pedagogicznej - ściąga (ćwiczenia), Resocjalizacja, wybrane zagadn
Wybrane zagadnienia prawa Pedagogika Sepcjalna 1
wybrane zagadnienia prawa5 pedagogika specjalna zaoczne
Wybrane zagadnienia prawa Pedagogika Specjalna 5
Podstawy teoretyczne oraz wybrane zagadnienia z zakresu diagnozy zaburzeń integracji sensoryczne(1)
Wybrane zagadnienia prawa Pedagogika Sepcjalna 3
odr pl Obowiązujące regulacje prawne wybranych zagadnień z zakresu pszczelarstwa
Wybrane zagadnienia z zakresu zwalczania zagro┐enia metanowego metodami wentylacyjnymi w rejonach ťc
Kosior R 2010 Wybrane zagadnienia w zakresie przesluchania
WYBRANE ZAGADNIENIA Z ZAKRESU ORGANIZACJI CZASU WOLNEGO NA WYCIECZKACH

więcej podobnych podstron